Giáo án Khoa học 4 - Bài 52: Vật dẫn nhiệt và vật cách nhiệt - Nguyễn Văn Tuyên

GIÁO ÁN CHUYÊN ĐỀ
	Thiết kế bài giảng: Tập thể GVCN lớp 4 + GV dạy môn Khoa học
Người dạy minh họa: Nguyễn Văn Tuyên
	Môn: Khoa học - lớp 4B
	Ngày soạn : 3. 3. 2018
	Ngày giảng Thứ bảy ngày 10 tháng 3 năm 2018
Bài 52: VẬT DẪN NHIỆT VÀ VẬT CÁCH NHIỆT
I. MỤC ĐÍCH YÊU CẦU:
-Kể được tên một số vật dẫn nhiệt tốt và dẫn nhiệt kém:
+Các kim loại( đồng, nhôm, ) dẫn nhiệt tốt.
+Không khí, các vật xốp như bông, len, dẫn nhiệt kém.
-Rèn kĩ năng QS, thực hành, diễn đạt.
-HS yêu thích khoa học.
II. ĐỒ DÙNG:
-GV: phích nước nóng; xoong; nồi, giỏ ấm; cái lót tay
-HS: Chuẩn bị theo nhóm: 2 chiếc cốc như nhau, thìa kim loại, thìa nhựa, thìa gỗ, một vài tờ giấy báo, dây chỉ, len, sợi, nhiệt kế.
III. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY-HỌC
1. Kiểm tra bài cũ: 
Nêu ví dụ về vật nóng lên do thu nhiệt, lạnh đi do toả nhiệt.
Nước và các chất lỏng khác nở ra và co lại khi nào?
-GVNX, khen động viên
2. Bài mới:
a. Giới thiệu bài : GV dẫn dắt
b. Các hoạt động :
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
*HĐ 1: Tìm hiểu vật nào dẫn nhiệt tốt, vật nào dẫn nhiệt kém.
*Mục tiêu: HS biết được những vật dẫn nhiệt kém và đưa ra những VD chứng tỏ điều này. Giải thích được một số htượng đơn giản lquan đến tính dẫn nhiệt của vật liệu.
*Cách tiến hành:
Bước 1: Tình huống xuất phát và câu hỏi nêu vấn đề.
-Giáo viên thực hành thí nghiệm: Cho vào cốc nước nóng cái thìa nhựa và cái thìa kim loại. 
Một lúc sau, thìa nào sẽ nóng lên nhiều hơn ?
Theo các em vật nào dẫn nhiệt tốt, vật nào dẫn nhiệt kém ?
Bước 2: Bộc lộ quan niệm ban đầu của học sinh.
Theo dự đoán của các em vật dẫn nhiệt tốt thường bằng chất liệu gì?
Vật dẫn nhiệt kém thường bằng chất liệu gì?
Bước 3: Đề xuất câu hỏi hay giả thuyết và thiết kế phương án thực nghiệm.
Vậy làm thế nào để biết chắc dự đoán của mình là đúng ?
Theo các bạn cách nào giúp được các bạn giải đáp thắc mắc ngay bây giờ ?
Bước 4: Tiến hành thực nghiệm tìm tòi – nghiên cứu
-Các nhóm lấy dụng cụ thí nghiệm đã chuẩn bị.
-Chúng ta chọn 2 cái thìa một cái bằng nhựa và một cái bằng kim loại để thí nghiệm. Theo dự đoán của các em thì thìa nào dẫn nhiệt tốt, thìa nào dẫn nhiệt kém?
Thí nghiệm: 
-HS đọc cách tiến hành thí nghiệm trên bảng,
-GV hướng dẫn thêm: cô sẽ rót nước nóng cho từng nhóm các em đặt thìa vào cốc sau khoảng 2-3 phút lần lượt từng em trong nhóm cầm vào cán thìa và nói cho các bạn trong nhóm biết cảm nhận của mình. Cả nhóm thống nhất kết quả và ghi vào phiếu học tập của nhóm. ( học sinh có thể làm song song nhiều thí nghiệm như đung nước sôi bằng bình siêu tốc, đung nước sôi bằng xoong với bếp cồn.tuỳ theo những vật dụng có trên lớp học)
-Tổ chức cho HS làm thí nghiệm trong nhóm. GV đi rót nước vào cốc cho HS tiến hành làm thí nghiệm.
Lưu ý: Nhắc các em cẩn thận với nước nóng để bảo đảm an toàn.
-Gọi HS trình bày kết quả thí nghiệm. GV ghi kết quả song song với dự đoán để HS so sánh.
Tại sao thìa kim loại lại nóng lên ?
Bước 5: Kết luận kiến thức mới ( so sánh với dự đoán ban đầu ) ( ở hoạt động này giáo viên giải thích thêm trường hợp sử dụng bếp từ thân nồi nóng lên như tay nồi cũng bằng kim loại nhưng lại không nóng.)
Kết luận: 
-Các kim loại: đồng, nhôm, sắt,  dẫn nhiệt tốt còn gọi đơn giản là vật dẫn điện;
-Gỗ, nhựa, len, bông,  dẫn nhiệt kém còn gọi là vật cách điện.
Như vậy dự đoán ban đầu của bạn nào là đúng ?
-GV giáo dục KNS cho học sinh:
-Cho HS quan sát xoong, nồi và hỏi:
Xoong và quai xoong được làm bằng chất liệu gì ? 
Chất liệu đó dẫn nhiệt tốt hay dẫn nhiệt kém ? Vì sao lại dùng những chất liệu đó ?
Hãy giải thích tại sao vào những hôm trời rét, chạm tay vào ghế sắt tay ta có cảm giác lạnh ?
 Tại sao khi ta chạm vào ghế gỗ, tay ta không có cảm giác lạnh bằng khi chạm vào ghế sắt ?
*HĐ2: Làm thí nghiệm về tính cách nhiệt của không khí 
*Mục tiêu: Nêu được VD về việc vận dụng tính cách nhiệt của không khí.
*Cách thức tiến hành:
-B1: Hướng dẫn HS đọc phần đối thoại trong SGK 
Để giữ nước được nóng lâu người ta thường để ấm nước vào đâu? 
Bên trong giỏ ấm đựng thường được làm bằng gì ? Sử dụng vật liệu đó có ích lợi gì ?
Giữa các chất liệu như xốp, bông, len, dạ,  có nhiều chỗ rỗng không ?
Trong các chỗ rỗng của vật có chứa gì ?
Vậy không khí là chất dẫn nhiệt tốt hay dẫn nhiệt kém ?
-GV yêu cầu HS làm thí nghiệm để chứng tỏ điều mình vừa đọc.
-B2: Tiến hành thí nghiệm như hướng dẫn trong SGK 
Tại sao chúng ta phải đổ nước nóng như nhau với một lượng bằng nhau ?
 Tại sao phải đo nhiệt độ của 2 cốc gần như là cùng một lúc ?
Giữa các khe nhăn của tờ báo có chứa gì ?
Vậy tại sao nước trong cốc quấn giấy báo nhăn, quấn lỏng còn nóng lâu hơn.
Không khí là vật cách nhiệt hay vật dẫn nhiệt
-B3: Trình bày kết quả thí nghiệm và rút ra kết luận từ kết quả 
*HĐ3: Thi kể tên và nêu công dụng của các vật cách nhiệt 
*Mục tiêu: Giải thích được việc sử dụng các chất dẫn nhiệt, cách nhiệt và biết sử dụng hợp lí trong những trường hợp đơn giản gần gũi. 
* Cách thức tiến hành: 
-GV chia lớp thành 4 nhóm 
-Tổ chức cho HS chơi trò chơi dưới dạng : “Đố bạn tôi là ai, tôi được làm từ vật gì?”
Câu 1: Tôi giúp mọi người được ấm trong khi ngủ. Đố bạn tôi là gì và được làm bằng gì? 
Câu 2 : Còn tôi là vật dùng để che lớp dây đồng dẫn điện cho bạn thắp đèn, nấu cơm, chiếu sáng.
Tôi là cái gì, tôi được làm bằng gì?
Câu 3: Tôi giữ cho nước ở các bình trà nóng lâu hơn? Tôi được làm bằng gì? 
Câu 4: Tôi giúp mẹ không bị bỏng khi bê xoong nồi từ trên bếp xuống. Đố bạn biết tôi là cái gì? 
-GV tuyên dương nhóm thắng cuộc
- HS quan sát thí nghiệm.
-Thìa kim loại.
-Thìa kim loại dẫn nhiệt tốt, thìa nhựa dẫn nhiệt kém hơn.
-Kim loại: đồng, nhôm, sắt
-gỗ, nhựa, len, vải, rơm rạ..
-Thực hiện thí nghiệm, hỏi ba mẹ, ông bà, thầy cô giáo.
-Tiến hành làm thí nghiệm trong nhóm. Một lúc sau khi GV rót nước vào cốc, từng thành viên trong nhóm lần lượt cầm vào từng cán thìa và nói kết quả mà tay mình cảm nhận được.
-Đại diện của 2 nhóm trình bày kết quả: Khi cầm vào từng cán thìa, em thấy cán thìa bằng kim loại nóng hơn cán thìa bằng nhựa. Điều này cho thấy kim loại dẫn nhiệt tốt hơn nhựa.
-Thìa bằng kim loại nóng lên là do nhiệt độ từ nước nóng đã truyền sang thìa.
-Lắng nghe.
-HS trả lời.
-Quan sát trao đổi và trả lời câu hỏi:
+ Xoong được làm bằng nhôm, gang, inốc đây là những chất dẫn nhiệt tốt để nấu nhanh. Quai xoong được làm bằng nhựa, đây là vật cách nhiệt để khi ta cầm không bị nóng.
+ Vào những hôm trời rét, chạm tay vào ghế sắt ta có cảm giác lạnh là do sắt dẫn nhiệt tốt nên tay ta ấm đã truyền nhiệt cho ghế sắt. Ghế sắt là vật lạnh hơn, do đó tay ta có cảm giác lạnh.
+ Khi chạm vào ghế gỗ, tay ta không có cảm giác lạnh bằng khi chạm vào ghế sắt vì gỗ là vật dẫn nhiệt kém nên tay ta không bị mất nhiệt nhanh như khi chạm vào ghế sắt.
-Để giữ nước được nóng lâu người ta thường để ấm nước vào ấm ủ hay còn gọi giỏ ấm.
-Quan sát hoặc dựa vào trí nhớ của bản thân khi đã quan sát giỏ ấm ở gia đình, trao đổi và trả lời:
+Bên trong giỏ ấm thường được làm bằng xốp, bông len, dạ,  đó là những vật dẫn nhiệt kém nên giữ cho nước trong bình nóng lâu hơn.
+Giữa các chất liệu như xốp, bông, len, dạ,  có rất nhiều chỗ rỗng.
+Trong các chỗ rỗng của vật có chứa không khí.
+HS trả lời theo suy nghĩ.
-HS thực hành thí nghiệm.
+Để đảm bảo nhiệt độ ở 2 cốc là bằng nhau. Nếu nước cùng có nhiệt độ bằng nhau nhưng cốc nào có lượng nước nhiều hơn sẽ nóng lâu hơn.
+Vì nước bốc hơi nhanh sẽ làm cho nhiệt độ của nước giảm đi. Nếu không đo cùng một lúc thì nước trong cốc đo sau sẽ nguội nhanh hơn trong cốc đo trước.
+Giữa các khe nhăn của tờ báo có chứa không khí.
+Nước trong cốc quấn giấy báo nhăn quấn lỏng còn nóng hơn vì giữa các lớp báo quấn lỏng có chứa rất nhiều không khí nên nhiệt độ của nước truyền qua cốc, lớp giấy báo và truyền ra ngoài môi trường ít hơn, chậm hơn nên nó còn nóng lâu hơn.
+Không khí là vật cách nhiệt.
-HS trình bày KQ
-HS chia thành 4 nhóm
-HS chơi theo nhóm
3. Củng cố: 
Tại sao chúng ta không nên nhảy lên chăn bông ?
Tại sao khi mở vung xoong, nồi bằng nhôm, gang ta phải dùng lót tay ?
-GV nhận xét tiết học.
-GV dặn dò.