Giáo án dạy theo chủ đề Lịch sử Lớp 7 - Chủ đề: Nước Đại Việt ở các thế kỷ XVI-XVIII

TRƯỜNG THCS BA ĐÌNH	NHÓM SỬ
TỔ SỬ-ĐỊA-GDCD
CHỦ ĐỀ: NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở CÁC THẾ KỈ XVI-XVIII.
NỘI DUNG 2: TÌNH HÌNH KINH TẾ-VĂN HÓA THẾ KỈ XVI-XVIII.
I.NỘI DUNG
1. Kiến thức:
- Trình bày tổng quát bức tranh kinh tế cả nước :
+ Nông nghiệp Đàng Trong phát triển hơn nông nghiệp Đàng Ngoài. Nguyên nhân của sự khác nhau đó.
+ Thủ công nghiệp phát triển : chợ phiên, thị tứ và sự xuất hiện thêm một số thành thị. Sự phồn vinh của các thành thị.
2.Kĩ năng:
-Kĩ năng làm việc nhóm, thuyết trình, giải quyết vấn đề, thực hành lịch sử.
-Tìm hiểu về các làng nghề nổi tiếng trong nước và địa phương.
3.Thái độ:
-Giáo dục tư tưởng, biết ơn, kính trọng công lao của Nguyễn Hữu Cảnh.
-Giáo dục di sản Hội An.
II. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC HÌNH THÀNH:
Nội dung
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng thấp
Vận dụng cao
1.Tình hình kinh tế.
-Biết được tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài và Đàng Trong.
-Biết được các làng thủ công nổi tiếng, các đô thị mới xuất hiện
-Giải thích được vì sao nông nghiệp giữa Đàng Ngoài và Đàng Trong lại có sự khác nhau.
-Hiểu được sự xuất hiện nhiều làng thủ công, phản ánh nhu cầu mở rộng giao lưu kinh tế.
-Hiểu được thương nghiệp phát triển nhưng đến nửa sau thế kỉ XVIII lại bị hạn chế.
-Xác định được các địa danh của phủ Gia Định.
-Nhận xét được tình hình thương nghiệp thời kì này thông qua hình 52-Một cảnh của Thăng Long thế kỉ XVII trong SGK.
-Tìm hiểu các làng nghề nổi tiếng trong nước và địa phương.
-Tích hợp di sản phố cổ Hội An.
Hình thành năng lực:
--Năng lực chung : Năng lực tự học, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực sáng tạo, năng lực hợp tác, , năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực giao tiếp
-Năng lực chuyên biệt: Tái hiện sự kiện, hiện tượng, năng lực thực hành bộ môn lịch sử, so sánh, phân tích, nhận xét, 
III.CÂU HỎI KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ.
1.Mức độ nhận biết
Câu 1: Tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài thế kỉ XVI-XVIII như thế nào?
Gợi ý trả lời: + Ruộng đất công làng xã bị cường hào đem cầm bán.
 + Ruộng đất bỏ hoang, mất mùa, đói kém xảy ra dồn dập, nhất là vùng Sơn Nam và Thanh - Nghệ, nông dân phải bỏ làng đi phiêu tán.
Câu 1: Chúa Nguyễn có những biện pháp gì để khuyến khích sản xuất nông nghiệp? Kết quả như thế nào?
Gợi ý trả lời: Các chúa Nguyễn tổ chức di dân khai hoang, cấp lương ăn, nông cụ, thành lập làng ấp mới ở khắp vùng Thuận - Quảng.
Câu 2: Em hãy kể tên các làng thủ công, các đô thị mới xuất hiện trong các thế kỉ XVII-XVIII?
Gợi ý trả lời;
Mức độ đúng:gốm Thổ Hà (Bắc Giang), gốm Bát Tràng (Hà Nội), dệt La Khê (Hà Nội), rèn sắt ở Nho Lâm (Nghệ An)... ngoài Thăng Long còn có Phố Hiến (Hưng Yên), Thanh Hà (Thừa Thiên - Huế ), Hội An (Quảng Nam), Gia Định (Thành phố Hồ Chí Minh ngày nay).
Mức độ chấp nhận :trả lời một trong các ý trên.
Mức độ sai: không trả lời được.
Câu 3: Quan sát hình 51-Bình gốm Bát Tràng em hãy nêu nhận xét về sản phẩm thủ công trong hình?
Gợi ý trả lời: Hai chiếc bình gốm rất đẹp, men trắng ngà, hình khối và đường nét hài hòa cân đối. Đây là một trong những sản phẩm được người nước ngoài ưa thích.
2.Mức độ thông hiểu
Câu 1:Vì sao sản xuất nông nghiệp ở Đàng Trong lại phát triển hơn sản xuất nông nghiệp ở Đàng Ngoài?
Gợi ý trả lời: 
Mức độ đúng: Nông nghiệp Đàng Ngoài không phát triển do: chiến tranh giữa các thế lực phong kiến, nhà nước không quan tâm đến thủy lợi, đê điều, cường hào, ác bá chiếm đoạt ruộng đất, nông dân mất ruộng phiêu tán khắp nơi
Nông nghiệp Đàng Trong phát triển vì: diện tích không ngừng mở rộng, khai hoang lập ấp, điều kiện tự nhiên thuận lợi
Mức độ chấp nhận: trả lời một trong 2 ý trên.
Mức độ sai: không trả lời được.
Câu 2: Tại sao trong các thế kỉ XVII-XVIII, nước ta xuất hiện nhiều làng thủ công và đô thị?
Gợi ý trả lời:
Mức độ đúng:Vì thủ công nghiệp phát triển, hàng hóa sản xuất nhiều, chất lượng tốt làm tang nhu cầu trao đổi hàng hóa trong nhân dân, thương nhân nước ngoài đến buôn bán ngày càng đông, đô thị là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, buôn bán hàng hóaà xuất hiện nhiều làng thủ công và đô thị..
Mức độ chấp nhận:trả lời một trong các ý trên.
Mức độ sai:không trả lời được.
Câu 3: Vì sao đến nửa sau thể kỉ XVIII các đô thị dần suy tàn?
Gợi ý trả lời:
Mức độ đúng: Vì nửa sau thế kỉ XVIII, các chúa thi hành chính sách hạn chế ngoại thương nên các đô thị dần suy tàn.
 Mức độ sai:không trả lời được ý nào.
3.Mức độ vận dụng thấp.
Câu 1: Dựa vào lược đồ hành chính Việt Nam, em hãy xác định các địa danh của phủ Gia Định?
Gợi ý trả lời:
Mức độ đúng:Xác định đúng các địa danh trên lược đồ. 
Mức độ chấp nhận:Xác định được một số địa danh đúng trên lược đồ.
Mức độ sai: không trả lời được ý nào.
Câu 2:Quan sát hình 52_ Một cảnh của Thăng Long thế kỉ XVII, em có nhận xét gì về thương nghiệp thời kì này?
Gợi ý trả lời:
Mức độ đúng: 
Mức độ chấp nhận:
Mức độ sai:.
4.Mức độ vận dụng cao
Câu 1:Em hãy giới thiệu một số làng nghề thủ công nổi tiếng ở trong nước và địa phương em?
Gợi ý trả lời
Mức độ đúng: Làng nghề thủ công nổi tiếng trong nước: gốm Thổ Hà (Bắc Giang), gốm Bát Tràng
Mức độ chấp nhận:trả lời một trong 2 ý trên.
Mức độ sai:không trả lời được.
Câu 2: Em biết gì về Hội An ?
Gợi ý trả lời:
-Hội An thuộc tỉnh Quảng Nam, là một trong những di sản thế giới có ở Việt Nam.
IV.GỢI Ý TỔ CHỨC DẠY HỌC
Mức độ nhận biết
Kiến thức, kĩ năng
PP/KT dạy học
Hình thức dạy học
Nhận biết
-Biết được tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài và Đàng Trong.
-Biết được các làng thủ công nổi tiếng, các đô thị mới xuất hiện
-Nêu và giải quyết vấn đề.
-Đàm thoại, 
-Đồ dùng trực quan.
-Kỹ thuật: động não, tia chớp.
Cả lớp/ Cá nhân
Thông hiểu
-Giải thích được vì sao nông nghiệp giữa Đàng Ngoài và Đàng Trong lại có sự khác nhau.
-Hiểu được sự xuất hiện nhiều làng thủ công, phản ánh nhu cầu mở rộng giao lưu kinh tế.
-Hiểu được thương nghiệp phát triển nhưng đến nửa sau thế kỉ XVIII lại bị hạn chế.
-Phương pháp: thông tin tái hiện lịch sử, tìm tòi.
-Thảo luận
-Phương pháp nêu và giải quyết vấn đề.
-Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan.
Cả lớp/ Cá nhân/Nhóm
Vận dụng thấp
-Xác định được các địa danh của phủ Gia Định.
-Nhận xét được tình hình thương nghiệp thời kì này thông qua hình 52-Một cảnh của Thăng Long thế kỉ XVII trong SGK
-phương pháp nêu và giải quyết vấn đề.
-Phương pháp thảo luận.
-Phương pháp sử dụng đồ dùng trực quan.
Nhóm / Cá nhân/ Toàn lớp.
Vận dụng cao
-Tìm hiểu các làng nghề nổi tiếng trong nước và địa phương.
-Tích hợp di sản phố cổ Hội An.
-Trao đổi, đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề.
-Phương pháp thảo luận.
Toàn lớp/Nhóm/ Cá nhân.
V. TIẾN TRÌNH DẠY VÀ HỌC
Hoạt động 1: Kinh tế nông nghiệp.
1.Mục tiêu
 -Kiến thức: -Biết được tình hình nông nghiệp Đàng Ngoài và Đàng Trong.
 -Hiểu được nguyên nhân nông nghiệp Đàng Trong phát triển hơn nông nghiệp Đàng Ngoài.
- Kĩ Năng:	 - Phát triển năng lực giao tiếp, ngôn ngữ, 
- Phát triển năng lực phân tích , tổng hợp một vấn đề. 
- Phát triển năng lực đánh giá nhận xét những tình huống có vấn đề trước tập thể.
 - Năng lực chuyên biệt: tái hiện thông tin lịch sử.
2. Chuẩn bị 
+ Giáo viên : SGK+SGV lịch sử 7, chuẩn kĩ năng kiến thức lịch sử.
 + Học sinh :SGK, tập, viết, tài liệu khác.
3.Phương pháp: Nêu và giải quyết vấn đề, thông tin tái hiện lịch sử..
4.Tiến trình dạy học. (12 phút)
-Kiểm tra bài cũ: Sự suy yếu của triều đình phong kiến nhà Lê được biểu hiện như thế nào?
-Giới thiệu bài mới: Cuộc chiến tranh giữa các thế lực phong kiến đã làm cho đất nước bị chia cắt, đời sống nhân dân vô cùng khó khăn. Vậy, hiện trạng đó có làm ảnh hưởng đến kinh tế và văn hóa của đất nước không, hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu sang nội dung 2 : TÌNH HÌNH KINH TẾ- VĂN HÓA THẾ KỈ XVI-XVIII.
Hoạt động của Thầy và trò
Nội dung
1. Nông nghiệp
GV cho HS đọc SGK sau đó đặt câu hỏi định hướng:
? Tình hình nông nghiệp ở Đàng Ngoài thế kỉ XVI-XVIII như thế nào?
-HS:trả lời
 =>GV chốt ý
? Chúa Nguyễn có những biện pháp gì để khuyến khích sản xuất nông nghiệp? Kết quả như thế nào?
-HS:trả lời
 =>GV chốt ý
-GV cho HS làm việc nhóm:
?Vì sao sản xuất nông nghiệp ở Đàng Trong lại phát triển hơn sản xuất nông nghiệp ở Đàng Ngoài?
 -GV nhận xét và chốt ý.
? Phủ Gia Định gồm có mấy dinh? Thuộc những tỉnh nào hiện nay?
-GV yêu cầu học sinh lên bảng để xác định các địa danh của phủ Gia Định.
Giáo dục tư tưởng, biết ơn Nguyễn Hữu Cảnh.
GV chuyển ý sang hoạt động 2
1. Nông nghiệp
- Nông nghiệp ở Đàng Ngoài :
+ Cuộc chiến tranh Nam - Bắc triều đã phá hoại nghiêm trọng nền sản xuất nông nghiệp. Chính quyền Lê - Trịnh ít quan tâm đến công tác thuỷ lợi và tổ chức khai hoang.
+ Ruộng đất công làng xã bị cường hào đem cầm bán.
+ Ruộng đất bỏ hoang, mất mùa, đói kém xảy ra dồn dập, nhất là vùng Sơn Nam và Thanh - Nghệ, nông dân phải bỏ làng đi phiêu tán.
- Nông nghiệp ở Đàng Trong :
+ Các chúa Nguyễn tổ chức di dân khai hoang, cấp lương ăn, nông cụ, thành lập làng ấp mới ở khắp vùng Thuận - Quảng.
+ Năm 1698, Nguyễn Hữu Cảnh khi kinh lí phía Nam đã đặt phủ Gia Định. 
+ Nhờ khai hoang và điều kiện tự nhiên nên nông nghiệp phát triển nhanh, nhất là vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Hoạt động 2: Thủ công nghiệp và thương nghiệp.
1.Mục tiêu
 -Kiến thức: -Biết được các làng thủ công nổi tiếng, các đô thị mới xuất hiện
 -Hiểu được sự xuất hiện nhiều làng thủ công, phản ánh nhu cầu mở rộng giao lưu kinh tế.
 -Hiểu được thương nghiệp phát triển nhưng đến nửa sau thế kỉ XVIII lại bị hạn chế.
- Kĩ Năng:	- Phát triển năng lực giao tiếp, ngôn ngữ, 
- Phát triển năng lực phân tích , tổng hợp một vấn đề. 
- Năng lực chuyên biệt: tái hiện thông tin lịch sử.
2. Chuẩn bị 
+ Giáo viên : SGK+SGV lịch sử 7, chuẩn kĩ năng kiến thức lịch sử.
 + Học sinh :SGK, tập, viết, tài liệu khác.
3.Phương pháp: Nêu và giải quyết vấn đề, thông tin tái hiện lịch sử..
4.Tiến trình dạy học. (12 phút)
Hoạt động của Thầy và trò
Nội dung
2. Thủ công nghiệp và buôn bán.
GV cho HS đọc SGK và đăt câu hỏi: 
? Em hãy kể tên các làng nghề thủ công nổi tiếng ở nước ta vào thế kỉ XVII?
HS dựa vào SGK để trả lời.
GV cho HS xem hình ảnh và vị trí các làng nghề thủ công truyền thống ở nước ta vào thế kỉ XVII.
GV cho HS quan sát H51va đặt câu hỏi:
?Em có nhận xét gì về sản phẩm gốm Bát Tràng?
HS:trả lời
 =>GV chốt ý
? Hoạt động buôn bán của nước ta ở thế kỉ XVII diễn ra như thế nào?
HS:trả lời
 =>GV chốt ý
? Em có nhận xét gì về thương nghiệp thời kì này?
HS:trả lời
 =>GV chốt ý
? Vì sao nửa sau thế kỉ XVIII, các đô thị lại dần suy tàn?
HS:trả lời
 =>GV chốt ý
2. Thủ công nghiệp và buôn bán.
- Thủ công nghiệp : Từ thế kỉ XVII, xuất hiện thêm nhiều làng thủ công, trong đó có nhiều làng thủ công nổi tiếng : gốm Thổ Hà (Bắc Giang), Bát Tràng (Hà Nội), dệt La Khê (Hà Nội), rèn sắt ở Nho Lâm (Nghệ An)...
- Thương nghiệp :
+ Buôn bán phát triển, nhất là ở các vùng đồng bằng và ven biển, các thương nhân châu Á và châu Âu thường đến phố Hiến và Hội An buôn bán tấp nập. 
+ Xuất hiện thêm một số đô thị, ngoài Thăng Long còn có Phố Hiến (Hưng Yên), Thanh Hà (Thừa Thiên - Huế ), Hội An (Quảng Nam), Gia Định (Thành phố Hồ Chí Minh ngày nay).
+ Các chúa Trịnh và chúa Nguyễn cho thương nhân nước ngoài vào buôn bán để nhờ họ mua vũ khí. Về sau, các chúa thi hành chính sách hạn chế ngoại thương, do vậy từ nửa sau thế kỉ XVIII, các thành thị suy tàn dần. 
Hoạt động 3: Vận dụng
1.Mục tiêu.
-Học sinh trải nghiệm và giới thiệu về tìm hiểu các làng nghề nổi tiếng trong nước và tp.HCM hiện nay.
-Năng lực tìm hiểu, xử lí thông tin, giới thiệu về các làng nghề nổi tiếng trong nước và Tp.HCM.
2.Chuẩn bị:
Sản phẩm của các nhóm trong quá trình chuẩn bị.
3.Phương pháp : thuyết trình trực quan.
Hoạt động của Thầy và Trò
Nội dung
Giáo viên yêu cầu bất kì nhóm học sinh lên trình bày sản phẩm đã chuẩn bị trước, các nhóm khác bổ sung, nhận xét.
-Giáo viên nhận xét.
-Các làng nghề nổi tiếng trong nước: tranh Đông Hồ, lụa Vạn Phúc (Hà Đông-Hà Nội), gốm Bát Tràng (Hà Nội)
-Các làng nghề nổi tiếng ở Tp.HCM như: làng nhang Bình Chánh, làng Lồng đèn Quận 5, làng đúc đồng An Hội
Hoạt động 4: Củng cố kiến thức
1.Mục tiêu:
-Học sinh trình bày được bức tranh kinh tế cả nước thông qua sơ đồ tư duy.
-Củng cố kiến thức thông qua giải đáp ô chữ.
-Học sinh có các năng lực: đọc, hiểu, quan sát và kết luận.
2.Chuẩn bị:
-Giấy, bút để vẽ sơ đồ tư duy.
3.Phương pháp
-Hoạt động nhóm, cá nhân.
4.Tiến trình
Giáo viên giúp học sinh trình bày được kiến thức đã học thông qua sơ đồ tư duy.
* Dặn dò:
-Học bài, trả lời câu hỏi 1,2,3 SGK
-Chuẩn bị phần II-Văn hóa:
+Ở các thế kỉ XVI-XVIII, nước ta có những tôn giáo nào?
+Kể tên một vài nhà thơ Nôm nổi tiếng vào thế kỉ XVI-XVIII?