Giáo án Đại số 9 - Tuần 11 - Phạm Thị Lan

Tiết 21 : hàm số bậc nhất
Ngày soạn:
I/ Mục tiêu: 
	Học sinh nắm vững các kiến thức cơ bản sau:
	- Hàm số bậc nhất là hàm số có dạng y = ax + b , a 0
	- Hàm số bậc nhất y = ax + b xác định với mọi giá trị của x thuộc R
	- Hàm số bậc nhất y = ax + b đồng biến trên R khi a > 0; nghịch biến trên R khi a < 0
Về kỹ năng : Yêu cầu học sinh hiểu và chứng minh được một hàm số là đồng biến, nghịch biến
Về thực tiễn: Học sinh thấy tuy Toán học là một môn khoa học trừu tượng nhưng các vấn đề trong toán học nói chung cũng như vấn đề hàm số nói riêng lại thường xuất phát từ những bài Toán cụ thể
II/ Chuẩn bị:
1/ Chuẩn bị của thầy:
- Bảng phụ ghi các bài tập
2/ Chuẩn bị của trò:
- Bút dạ; bảng nhóm 
III/ Các hoạt động dạy học chủ yếu
1-ổn định tổ chức:
2-Kiểm tra bài cũ:
	Học sinh1: Hàm số là gì ? Hãy cho một ví dụ về hàm số được cho bởi công thức 
	Khi nào hàm số y = f(x) được gọi là đồng biến trên R; nghịch biến trên R
Học sinh khác nhận xét kết quả
G- nhận xét cho điểm
	G- ta đã biết khái niệm hàm số và cách cho một hàm số. Hôm nay ta sẽ nghiên cứu một hàm số cụ thể đó là hàm số bậc nhất. Vậy hàm số bậc nhất là gì , nó có tính chất như thế nào đó là nội dung bài học hôm nay
	G ghi đề bài lên bảng
3-Bài mới
Phương pháp
Nội dung 
Trung tâm 
Hà Nội
Bến xe
Huế
8 Km
Để biết thế nào là hàm số bậc nhất ta cùng xét bài toán sau
G đưa bảng phụ có ghi bài toán 
Một học sinh đọc ta đề bài toán 
G- vẽ sơ đồ chuyển động như sgk và hướng dẫn học sinh
?1 Điền vào chỗ chấm () cho đúng 
Học sinh thực hiện
G- yêu cầu học sinh làm ?2
Học sinh khác nhận xét kết quả của bạn
G đưa bảng phụ có ghi kết quả bài tập ?2 sgk
Gọi học sinh đọc kết quả 
?Em hãy giải thích tại sao đại lượng s là hàm số của t
H – trả lời
G- Trong công thức s = 50 t + 8 Nếu thay s bởi chữ y, thay t bởi chữ x ta có công thức hàm số quen thuộc
y = 50 x + 8 . Nếu thay 50 bởi chữ a, thay 8 bởi chữ b ta có y = a x + b (a0) là hàm số bậc nhất 
Vậy hàm số bậc nhất là gì?
H – trả lời
G đưa bảng phụ có ghi định nghĩa
Gọi học sinh đọc định nghĩa
G đưa bảng phụ có ghi bài tập:
Các hàm số sau có phải là hàm số bậc nhất không a/ y = 1 – 5 x; b/ y = + 4
c/ y = x ; d/ y = 2 x2 + 3
e/ y = m x + 2 ; f/ y = 0 . x + 7
Học sinh làm bài theo nhóm 
Đại diện các nhóm báo cáo kết quả 
? hãy xác định hệ số a; b trong các hàm số bậc nhất đó
Hàm số bậc nhất có những tính chất gì- phần hai
? Hàm số y = -3x +1 xác định với những giá trị nào của x?
? Hãy chứng minh hàm số y = -3x +1 nghịch biến trên R
? Muốn chứng minh một hàm số nghịch biến trên R ta làm như thế nào?
Học sinh chứng minh
Học sinh khác nhận xét kết quả
G đưa bảng phụ có ghi lời giải theo cách trình bày của sgk
Gọi học sinh đọc 
G- yêu cầu học sinh làm ?3 theo nhóm 
Đại diện các nhóm báo cáo kết quả 
G - nhận xét 
G- Như vậy hàm số y = 3x +1 đồng biến trên R; hàm số y = 3x +1 nghịch biến trên R. Tổng quát hàm số y = ax + b đồng biến khi nào ? nghịch biến khi nào?
H – trả lời
G đưa bảng phụ có ghi nội dung tổng quát sgk
G lưu ý để chỉ ra hàm số đồng biến hay nghịch biến ta chỉ cần xét a > 0; hay a<0
Quay lại ví dụ hãy chỉ ra hàm số bậcnhất đồng biến hay nghịch biến
H – trả lời
G- yêu cầu học sinh làm ?4
Học sinh làm bài tập theo nhóm nửa lớp làm câu a; nửa lớp làm câu b
Gọi một số học sinh đọc ví dụ của mình G- ghi lên bảng 
Học sinh khác nhận xét kết quả
1- Khái niệm hàm số bậc nhất
- Sau 1 giờ ôtô đi được 50 km
- Sau t giờ ôtô đi được 50t km
- Sau t giờ ôtô cách trung tâm Hà Nội là: s = 50 t + 8 km
?2
* Định nghĩa: (sgk)
Ví dụ : y = 1 – 5 x; y = x là các hàm số bậc nhất
2- Tính chất 
Ví dụ: Xét hàm số y = f(x) = - 3x+1
Hàm số y = -3x +1 xác định với mọi giá trị của x R vì biểu thức -3x+1 xác định với mọi giá trị của x thuộc R
- Hàm số y = -3x + 1 nghịch biến trên R
?3
Lấy x1; x2 thuộc R sao cho x1< x2
 f(x1)= 3 x1 + 1; f(x2)=3x2+1
Ta có x1< x2 3x1< 3 x2
 3x1 + 1 < 3 x2 + 1
 f(x1 ) < f( x2)
hàm số y =3x + 1 đồng biến trên R
Tổng quát: (sgk)
?4
4- Củng cố
	Nêu định nghĩa tính chất của hàm số bậc nhất
5- Hướng dẫn về nhà
Học bài và làm bài tập: 9; 10 trong sgk tr 48
 6 ;8trong SBT tr 57
IV/Rút kinh nghiệm
---------------------------------------
Tiết 22 : luyện tập
Ngày soạn:
I/ Mục tiêu:
	Về kiến thức củng cố định nghĩa hàm số bậc nhất, tính chất của hàm số bậc nhất 
Về kỹ năng:Học sinh tiếp tục được rèn kỹ năng nhận dạng hàm số bậc nhất. Kỹ năng áp dụng tính chất của hàm số bạc nhất để xét xem hàm số đó có đồng biến hay nghịch biến trên R( xét tính biến thiên của hàm số bậc nhất), biểu diễn điểm trên mặt phẳng toạ độ
II/ Chuẩn bị:
1/ Chuẩn bị của thầy:
- Bảng phụ ghi các bài tập; 
- Thước thẳng, eke; phấn mầu
2/ Chuẩn bị của trò:
	- Học bài và làm bài tập
- Thước thẳng, eke 
III/ Các hoạt động dạy học chủ yếu
1-ổn định tổ chức:
2-Kiểm tra bài cũ:
	Học sinh1: Định nghĩa hàm số bậc nhất?
 Chữa bài tập 6(c, d, e) SBT 
	Học sinh 2: Nêu tính chất của hàm số bậc nhất? 
Chữa bài tập 9 tr 48 sgk
	Học sinh 3: Chữa bài tập 10 tr 48 sgk
Học sinh khác nhận xét kết quả của từng bạn trên bảng
G- nhận xét bổ sung và cho điểm
	3- Bài mới:
Phương pháp
Nội dung
G- đưa bảng phụ có ghi bài tập 12 tr 48 sgk:
? Em hiểu khi x = 1 thì y = 2,5 điều đó có ý nghĩa gì?
Học sinh lên bảng thực hiện
Học sinh khác nhận xét kết quả của bạn
G- đưa bảng phụ có ghi bài tập 8 tr 57 SBT:
?Muốn biết hàm số đồng biến hay nghịch biến ta làm như thế nào?
H- trả lời
Học sinh đứng tại chỗ làm ý a
G- yêu cầu học sinh làm ý b theo nhóm 
Đại diện các nhóm báo cáo kết quả
G- nhận xét
?Để tìm giá trị của x khi biết giá trị của y ta làm như thế nào?
G- hướng dẫn học sinh làm một phần sau đó học sinh lên bảng thực hiện tiếp.
G- đưa bảng phụ có ghi bài tập 13 tr 48 sgk: 
? Thế nào làm số bậc nhất?
G- yêu cầu học sinh làm bài tập 13 theo nhóm 
G- kiểm tra hoạt động của các nhóm
Đại diện các nhóm báo cáo kết quả
Học sinh khác nhận xét kết quả của nhóm bạn
G- nhận xét 
G- đưa bảng phụ có ghi bài tập 11a tr 48 sgk:
Một học sinh lên bảng thực hiện
Dưới lớp làm vào vở
G- đưa bảng phụ có ghi bài tập 11b tr 48 sgk:
G- yêu cầu học sinh làm ý b theo nhóm 
G- kiểm tra hoạt động của các nhóm
Đại diện các nhóm bào cáo kết quả
G- nhận xét và đưa ra đáp án
Bài số 12 tr 48 sgk:
Ta có khi x = 1 thì y = 2,5 nên ta thay x = 1; y = 2,5 vào hàm số y = ax + 3 
2,5 = a.1 = 3
 - a = 3 – 2,5
 -a = 0,5
 a = - 0,5 0 
Hệ số a của hàm số trên là - 0,5
Bài số 8 tr 57 SBT:
a/ Hàm số y = ( 3 -)x + 1 là đồng biến vì a = 3 - > 0
b/ x = 0 y = 1
x = 1 y = 4 - 
x = y = 3 - 1
x = 3 + y = 8
x = 3 - y = 12 – 6 
c/ Giá trị của x để y nhận giá trị 0 là nghiệm của phương trình
( 3 - ) x + 1 = 0
 ( 3 - ) x = - 1 
 x = -
 x = -
 x = 
Bài số 13 tr 48 sgk:
a/ Hàm số y = ( x – 1)
 y = . x - là hàm số bậc nhất 0
 5 – m > 0 
 m < 5 
b/ Hàm số y = x + 3,5 là hàm số bậc nhất khi : 
 0
 m + 1 0 và m – 1 0
 m - 1 và m 1
Bài tập 11 tr 48 sgk:
F
H
B
D
C
E
G
A
-3 -1 0 1 3
x
y
3
1
-1
-3
a/ Biểu diễn các điểm trên mặt phẳng toạ độ
b/ A- 1
 B – 4
C – 2
D - 3
4- Củng cố
G- khái quát:Trên mặt phẳng toạ độ:
- Tập hợp các điểm có tung độ bằng 0 là trục hoành có phương trình 
y = 0
- Tập hợp các điểm có hoành độ bằng 0 là trục tung có phương trình 
x = 0
- Tập hợp các điểm có tung độ và hoành độ bằng nhau là đường thẳng y = x
- Tập hợp các điểm có tung độ và hoành độ đối nhau là đường thẳng y = - x
5- Hướng dẫn về nhà
Học bài và làm bài tập: 14; trong sgk tr 48; bài 11; 12; 13 SBT tr 58
Ôn tập đồ thị hàm số là gì ? Đồ thị hàm số y =ax có dạng như thế nào?
cách vẽ đồ thị hàm số y = ax ( a0)
IV/Rút kinh nghiệm
---------------------------------------
--------------------------------------