Đề thi Olimpic học sinh giỏi môn Ngữ văn Lớp 8 - Năm học 2014-2015 - Trường THCS Thanh Văn (Có hướng dẫn chấm)

 PHÒNG GD & ĐT THANH OAI 	 ĐỀ THI OLYMPIC LỚP 8
TRƯỜNG THCS THANH VĂN Môn thi: Ngữ văn
 Năm học 2014 – 2015
 Thời gian làm bài : 120 phút 
 ( Không kể thời gian giao đề )
Câu 1: ( 4 điểm )
Trình bày cảm nhận của em về đoạn thơ :
“ Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng ,
Cả thân hình nồng thở vị xa xăm ;
Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm
Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ”
( Quê hương - Tế Hanh – Ngữ văn 8, tập 2 )
Câu 2 (6 điêm):
	Ngạn ngữ Hi Lạp có câu: "Học vấn có những chùm rễ đắng cay nhưng hoa quả lại ngọt ngào".
	Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy nói rõ quan niệm của em về vấn đề này.
Câu 3 (10 điểm):
Trình bày những hiểu biết của em về sự phát triển của ý thức độc lập và tinh thần tự hào dân tộc qua “ Chiếu dời đô” ( Lý Công Uẩn ) , “ Hịch tướng sĩ” (Trần Quốc Tuấn ) , “ Nước Đại Việt ta” ( Bình Ngô đại cáo – Nguyễn Trãi ) .
Thẩm định của tổ 	 Người ra đề
 Trương Thị Kim Hoan 
Duyệt của BGH
Đáp án 
Câu 1 ( 4 điểm ) Học sinh cần trình bày được các nội dung sau :
1 . Yêu cầu chung :
Học sinh cảm nhận sâu sắc vẻ đẹp nội dung và hình thức của 4 câu thơ trên dưới dạng một đoạn hoặc một bài văn ngắn .
2 . Yêu cầu cụ thể :
Giới thiệu tác giả , tác phẩm và hoàn cảnh sáng tác bài thơ , trích dẫn 4 câu thơ :( 1,0 điểm )
+ Hai câu thơ :“ Dân chài lưới làn da ngăm rám nắng ,Cả thân hình nồng thở vị xa xăm”: Hình ảnh những chàng trai sức vóc dạn dày sóng gió .Họ là những đứa con thực sự của đại dương “Cả thân hình nồng thở vị xa xăm” . Đó là những sinh thể được tách ra từ biển , mang theo về cả những hương vị của biển xa .Câu thơ thật lãng mạn , khoáng đạt . Chân dung người dân chài hiện lên thật tầm vóc , có hình khối mà lại rất đặc trưng , chỉ có người dân miền biển mới có được .( 1,0 điểm )
+ Hai câu thơ : “ Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ”: Nghệ thuật nhân hóa biến con thuyền thành một sinh thể sống . ( 0,5 điểm )
 . Cụm từ : “ im bến mỏi” vừa nói được sự nghỉ ngơi thư giãn của con thuyền sau chuyến đi vất vả trở về , vừa nói được vẻ yên lặng nơi bến đỗ . ( 0,5 điểm )
 . Con thuyền như “nghe”thấy vị muối của biển khơi đang râm ran chuyển động trong cơ thể mình . ( 0,5 điểm )
- Đây là những câu thơ hay trong bài thơ tả cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về , vừa diễn tả được vẻ đẹp khỏe khoắn của người dân chài , vừa diễn tả được cuộc sống lao động của người dân chài nơi quê hương . qua đó thể hiện tình yêu quê hương của tác giả . ( 0,5 điểm )
 Câu 2. (6 điêm):
1.Yêu cầu về kĩ năng :( 1,0 điểm )
-Học sinh trình bày thành bài văn nghị luận giải thích kết hợp trình bày quan điểm của bản thân. 
 - Bài viết có bố cục và cách trình bày hợp lý . Hệ thống luận điểm rõ ràng và được triển khai tốt. diễn đạt lưu loát , không măc lỗi chính tả , lỗi dung từ và ngữ pháp .
2 .Yêu cầu về kiến thức:
 a. Ý nghĩa câu ngạn ngữ: ( 1,0 điểm )
- Câu ngạn ngữ có phép ẩn dụ: chùm rễ đắng cay, hoa quả ngọt ngào- tạo nên nghĩa hàm súc, cô đọng.
- Học vấn được hiểu là trình độ hiểu biết của người có học.
- Con đường đi tới học vấn đầy khó khăn, gian khổ (những chùm rễ đắng cay).
- Học vấn mang lại niềm vui và hạnh phúc cho con người (hoa quả ngọt ngào).
- Phải nhìn thấy cả hai mặt của vấn đề và cần xác định rõ chỉ có không ngại khó, chúng ta mới có thể thành công trong học tập.
b. Khẳng định chân lí trong câu ngạn ngữ: ( 2,0 điểm )
- Có học vấn thì con người mới có đủ khả năng làm chủ thiên nhiên, làm chủ xã hội, nhất là làm chủ vận mệnh của mình. Trên cơ sở ấy, đời sống vật chất và tinh thần mới được nâng cao.
- Muốn có học vấn cao phải nỗ lực không ngừng. Lao động trí óc vất vả, phải lao tâm khổ trí.
- Cần có thái độ khó khăn mấy cũng không lùi bước. Thắng không kiêu, bại không nản.
- Tấm gương tiêu biểu vượt khó trong học tập: Bác Hồ nghiêm túc trong học tập nên đã đạt tới trình độ học vấn cao, giáo sư Ngô Bảo Châu đạt giải toán học lừng danh trên thế giới, các thủ khoa trong các đợt thi vào đại học hàng năm...Lấy dẫn chứng trong học tập và rèn luyện của bản thân, của những người mà mình biết để làm sáng tỏ thêm chân lí trong câu ngạn ngữ trên.
c. Mở rộng và nâng cao (bày tỏ quan điểm): ( 2,0 điểm )
- Học vấn không chỉ là tri thức mà còn bao gồm cả việc rèn luyện tư tưởng, tình cảm, đạo đức, nhân cách cao quý. Để đạt được những điều đó, chúng ta cần cố gắng rất nhiều. Từ bỏ một thói xấu, làm một việc tốt cũng cần phải đấu tranh với bản thân, vượt qua khó khăn, thử thách. ( 1,0 điểm )
- Không phải khi nào trong quá trình học tập cay đắng cũng đến trước, ngọt ngào đến sau. Trong học tập nhiều lúc vừa có nỗi khổ vừa có niềm vui. Khi đã ham học, chăm học thì sự say mê sẽ làm ta quên cả mệt nhọc. Những lúc đó, kết quả học tập đạt được sẽ rất cao. 	 ( 1,0 điểm )
Câu 3 . (10 điểm):
. Yêu cầu chung :
 .Yêu cầu về kĩ năng :
Làm đúng kiểu bài nghị luận văn học ( làm sáng tỏ một nhận định )
Biết cách xây dựng và trình bày hệ thống luận điểm .Biết vận dụng kiến thức đã học về tập làm văn và văn học để làm bài ,kết hợp với phát biểu cảm xúc ,suy nghĩ và mở rộng bằng một số bài văn, bài thơ khác để làm phong phú thêm cho bài làm.
.Yêu cầu về kiến thức: Làm rõ sự phát triển của ý thức độc lập và tinh thần tự hào dân tộc qua một số tác phẩm văn học yêu nước trung đại ( từ thế kỷ XI – XV) “ Chiếu dời đô” ( Lý Công Uẩn ) , “ Hịch tướng sĩ” (Trần Quốc Tuấn ) , “ Nước Đại Việt ta” ( Bình Ngô đại cáo – Nguyễn Trãi ) .
2 . Yêu cầu cụ thể :
A . Mở bài : ( 1,0 điểm )
 - Dẫn dắt vấn đề: Truyền thống lịch sử hào hung của dân tộc Việt Nam
 - Nêu vấn đề :Ý thức độc lập và tinh thần tự hào dân tộc qua “ Chiếu dời đô” ( Lý Công Uẩn ) , “ Hịch tướng sĩ” (Trần Quốc Tuấn ) , “ Nước Đại Việt ta” ( Bình Ngô đại cáo – Nguyễn Trãi ) .
B . Thân bài :
 Sự phát triển của ý thức độc lập và tinh thần tự hào dân tộc qua “ Chiếu dời đô”, “ Hịch tướng sĩ) , “ Nước Đại Việt ta” là sự phát triển liên tục, ngày càng phong phú , sâu sắc và toàn diện hơn .	( 0,5 điểm )
Trước hết là ý thức về quốc gia độc lập , thống nhất với việc dời đô ra chốn trung tâm thắng địa ở thế kỉ XI ( Chiếu dời đô ) ( 2,0 điểm )
Khát vọng xây dựng đất nước , hùng cường vững bền , đời sống nhân dân thanh bình thịnh trị ; 	( 1 điểm )
+ Thể hiện ở mục đích của việc dời đô .Dời đô là phù hợp với quy luật khách quan trên vâng mệnh trời,dưới hợp ý dân, nhằm mục đích mưu toan nghiệp lớn xây dựng vương triều phồn thịnh .
+ Thể hiện ở cách nhìn về mối quan hệ giữa triều đại đất nước và nhân dân . Hai triều Đinh ,Lê đóng yên đô ở Hoa Lư nên triều đại ngắn ngủi, nhân dân khổ cực vạn vật không thích nghi , không thể phát triển thịnh vượng trên vùng đất chật hẹp .
Khí phách của một dân tộc tự cường :	( 1 điểm )
+ Thống nhất giang sơn về một mối .Xây dựng đất nước độc lập tự cường.
+ Khẳng định tư cách độc lập ngang hàng với phong kiến phương Bắc. Nước ta đang trên đà lớn mạnh thể hiện ý chí tự cường dân tộc .Chấm dứt nạn phong kiến cát cứ , thế và lực sánh ngang phương Bắc .
+ Niềm tin và tương lai bền vững muôn đời của đất nước . Thành Đại La có đủ điều kiện tốt nhất để trở thành kinh đô của đất nước .
Sự phát triển của ý thức độc lập và tinh thần tự hào dân tộc được phát triển cao hơn thành quyết tâm chiến đấu , chiến thắng ngoại xâm để bảo toàn giang sơn xã tắc ở thế kỉ XIII ( Hịch tướng sĩ ) ( 2 điểm )
Lòng yêu nước căm thù giặc sâu sắc :	( 1 điểm )
+ Ý chí xả thân vì nước : “quên ăn” “vỗ gối” “ruột đau như cắt” “nước mắt đầm đìa , chỉ căm tức chưa xả thịt, lột da ,uống máu quân thù , dẫu cho trăm thân này phơi ngoài nội cỏ  vui lòng” . Thái độ căm tức, uất ức đến tột cùng.đến bầm gan tím ruột khi chưa trả được thù cho dân tộc sẵn sàng hy sinh để rửa mối nhục cho đất nước, vì nghĩa lớn mà coi thường xương tan, thịt nát .
Tinh thần quyết chiến quyết thắng :	( 1 điểm )
+ Nâng cao tinh thần cảnh giác , tích cực chăm lo luyện tập võ nghệ .
+ Quyết tâm đánh giặc Mông - Nguyên vì sự sống còn và niềm vinh quang của dân tộc .
 Ý thức độc lập và tinh thần tự hào dân tộc được phát triển cao nhất qua tư tưởng nhân nghĩa vì dân trừ bạo và quan niệm toàn diện và sâu sắc về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc Đại Việt ở thế kỉ XV ( Nước Đại Việt ta ).	( 2 điểm )
-Nêu cao tư tưởng “nhân nghĩa” , vì dân trừ bạo “ Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân . Quân điếu phạt trước lo trừ bạo”	( 0,5 điểm )
Chân lý về sự tồn tại độc lập có chủ quyền của dân tộc ( 1,5 điểm )
+ Có nền văn hiến lâu đời “ Như nước Đại Việt ta từ trước 
 Vốn xưng nền văn hiến đã lâu”
 + Có cương vực lãnh thổ riêng : “ Núi sông bờ cõi đã chia”
	 + Có phong tục tập quán riêng : “ Phong tục Bắc Nam cũng khác”
	 + Có lịch sử trải qua nhiều thời đại :
“ Từ Triệu, Đinh Lý,Trần bao đời gây nền độc lập”
 + Có chế độ chủ quyền riêng với nhiều anh hùng hào kiệt :
“ Tuy mạnh yếu nhiều lúc khác nhau
 Song hào kiệt đời nào cũng có”
 Tất cả tạo nên tầm vóc và sức mạnh Đại Việt để đánh bại mọi âm mưu xâm lược,lập nên bao chiến công chói lọi	( 0,5 điểm )
C. Kết bài : ( 1 điểm )
- Khẳng định vấn đề( 0,5 điểm )
 	- Suy nghĩ của bản thân ( 0,5 diểm 
Hình thức : ( 1,0 điểm )
Bố cục rõ ràng , kết cấu chặt chẽ , diễn đạt lưu loát , mạch lạc.
- Không mắc các lỗi : chính tả, dùng từ , ngữ pháp
- Bài làm đúng thể loại
Lưu ý chung ; khuyến khích những bài có ý tưởng sáng tạo , những phát hiện độc đáo mà hợp lý , có sức thuyết phục , bài viết có cá tính , giọng điệu cảm xúc riêng .