Đề giới thiệu thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT môn Ngữ văn - Năm học 2019-2020 - Trường THCS Quang Thành (Có hướng dẫn chấm)

 UBND THỊ XÃ KINH MÔN 
 PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO 
 GIỚI THIỆU ĐỀ THI VÀO LỚP 10 THPT 
 MÔN : NGỮ VĂN 
 Năm học 2020-2021
 (Thời gian 120’không kể giao đề )
 PHẦN I:  ĐỌC - HIỂU (3,0 điểm)
 Cho đoạn trích:
 “Con bé thấy lạ quá, nó chớp mắt nhìn tôi như muốn hỏi đó là ai, mặt nó bỗng tái đi, rồi vụt chạy và kêu thét lên: “Má! Má!”. Còn anh, anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại trông thật đáng thương và hai tay buông xuống như bị gãy”.
 (Ngữ văn 9, tập một, NXB Giáo dục 2009, tr.196)
Câu 1: Đoạn trích trên được rút ra từ tác phẩm nào, tác giả là ai? Tác phẩm được viết trong hoàn cảnh nào? 
Câu 2: Phương thức biểu đạt chính trong đoạn trích? Kể tên hai nhân vật được người kể chuyện nhắc tới trong đoạn trích?
Câu 3: Xác định thành phần khởi ngữ trong câu: “Còn anh, anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại trông thật đáng thương và hai tay buông xuống như bị gãy” ? Nêu dấu hiệu nhận biết ?
Câu 4: Chỉ ra hình ảnh so sánh trong câu văn trên và nêu tác dụng của việc sử dụng phép so sánh đó? 
 PHẦN II : TẬP LÀM VĂN (7,0 đ)
Câu 1. (2,0 điểm)
 Trong xã hội hiện nay, bên cạnh rất nhiều bạn bè sống tự lập, tự mình làm việc và khẳng định chính mình, vẫn còn một bộ phận không nhỏ các bạn trẻ sống ỉ lại, dựa dẫm vào người khác. Viết bài văn ngắn 200 từ trình bày suy nghĩ của em về hiện tượng sống dựa ?
 Câu 2: (5,0 điểm). 
 Cảm nhận của em về nhân vật Phương Định trong đoạn trích sau: 
   “Vắng lặng đến phát sợ. Cây còn lại xơ xác. Đất nóng. Khói đen vật vờ từng cụm trong không trung, che đi những gì từ xa. Các anh cao xạ có nhìn thấy chúng tôi không? Chắc có, các anh ấy có những cái ống nhòm có thể thu cả trái đất vào tầm mắt. Tôi đến gần quả bom. Cảm thấy có ánh mắt các chiến sĩ theo dõi mình, tôi không sợ nữa. Tôi sẽ không đi khom. Các anh ấy không thích cái kiểu đi khom khi có thể cứ đàng hoàng mà bước tới.
   Quả bom nằm lạnh lùng trên một bụi cây khô, một đầu vùi xuống đất. Đầu này có vẽ hai vòng tròn màu vàng
   Tôi dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom. Đất rắn. Những hòn sỏi theo tay tôi bay ra hai bên. Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và bỗng thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu chẳng lành. Hoặc là nóng từ bên trong quả bom. Hoặc là mặt trời nung nóng.
   Chị Thao thổi còi. Như thế là đã hai mươi phút trôi qua. Tôi cẩn thận bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, châm ngòi. Dây mìn dài, cong, mềm. Tôi khỏa đất rồi chạy lại chỗ ẩn nấp của mình.
   Hồi còi thứ hai của chị Thao. Tôi nép người vào bức tường đất, nhìn đồng hồ. Không có gió. Tim tôi cũng đập không rõ. Dường như vật duy nhất vẫn bình tĩnh, phớt lờ mọi biến động chung là chiếc kim đồng hồ. Nó chạy, sinh động và nhẹ nhàng, đè lên những con số vĩnh cửu. Còn đằng kia, lửa đang chui bên trong cái dây mìn, chui vào ruột quả bom
   Quen rồi. Một ngày chúng tôi phá bom đến năm lần. Ngày nào ít: ba lần. Tôi có nghĩ tới cái chết. Nhưng một cái chết mờ nhạt, không cụ thể. Còn cái chính: liệu mìn có nổ, bom có nổ không? Không thì làm cách nào để châm mìn lần thứ hai? Tôi nghĩ thế, nghĩ thêm: đứng cẩn thận, mảnh bom ghim vào cánh tay thì khá phiền. Và mồ hôi thấm vào môi tôi, mằn mặn, cát lạo xạo trong miệng.
   Nhưng quả bom nổ. Một thứ tiếng kì quái, đến váng óc. Ngực tôi nhói, mắt cay mãi mới mở ra được. Mùi thuốc bom buồn nôn. Ba tiếng nổ nữa tiếp theo. Đất rơi lộp bộp, tan đi âm thầm trong những bụi cây. Mảnh bom xé không khí, lao và rít vô hình trên đầu.”
 (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi, Ngữ văn 9, tập hai, trang 117-118)
 ........................... Hết ..........................................................
 UBND THỊ XÃ KINH MÔN 
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO 
 HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI VÀO LỚP 10 THPT 
 MÔN : NGỮ VĂN 
 Năm học 2020-2021
Phần 
 Câu 
 Nội dung 
 Điểm 
I.Đọc - hiểu
 (3,0đ) 
1
-Đoạn trích được rút ra trong tác phẩm "Chiếc lược ngà" của Nguyễn Quang Sáng .
- Được viết vào năm 1966 tại chiến trường Nam Bộ trong thời kì cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt 
1,0đ
2
- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự. Tên 2 nhân vật được nhắc tới: Anh Sáu, bé Thu .
0,5đ
3
- Thành phần khởi ngữ trong câu văn : “Còn anh, anh đứng sững lại đó, nhìn theo con, nỗi đau đớn khiến mặt anh sầm lại trông thật đáng thương và hai tay buông xuống như bị gãy” là : Còn anh, anh .
- Dấu hiệu nhận biết : Đứng trước chủ ngữ ,kết hợp với quan hệ từ còn ở phía trước và nêu lên đề tài được nói đến trong câu là anh Sáu .
0,5đ
4
- Hình ảnh so sánh trong câu văn trên là :“Hai tay buông xuống như bị gãy”. Để thấy được tâm trạng đau đớn,xót xa, hụt hẫng và vô cùng thất vọng của ông Sáu sau tám năm xa cách về thăm nhà ông nhớ con ,khao khát được gặp con, gần con nhưng con gái ông lại sợ hãi và coi ông như người xa lạ không chịu nhận ông là ba. 
1,0đ
II. Tập làm văn 
1(2,0đ)
* Hình thức 
- Đảm bảo thể thức của đoạn văn : văn nghị luận, có thể kết hợp các phương pháp nghị luận : giải thích, chứng minh, bình luận, diễn đạt sinh động, độ dài theo quy định
- Làm đúng đặc trưng kiểu bài nghị luận về hiện tượng xã hội
- Lập luận chặt chẽ, diễn đạt chính xác, khoa học, dễ hiểu, không sai lỗi chính tả .
* Nội dung :Thí sinh có thể trình bày nhiều cách ,dưới đây là một số gợi ý :
- Dẫn dắt vấn đề : hiện tượng sống dựa
- Giải thích vấn đề cần nghị luận : Sống dựa là sống ỷ lại, dựa dẫm vào người khác, tự bản thân không có ý thức trách nhiệm, không cố gắng trong cuộc sống mà luôn trông chờ vào sự giúp đỡ của người khác.
- Thực trạng : Nhiều bạn trẻ sống tự lập, tự mình làm việc và khẳng định chính mình, vẫn còn một bộ phận không nhỏ các bạn trẻ sống ỷ lại, dựa dẫm vào người khác. Biểu hiện: thờ ơ với cuộc sống, công việc học tập của chính mình, không suỵ nghĩ cho tương lai, để mặc bố mẹ sắp đặt mọi việc, bé thì được mua điểm, lớn thì được chạy việc cho. Hay đơn giản hơn, từ những việc nhỏ nhất như dọn dẹp phòng ở, giặt giũ,... cũng lười nhác, để bố mẹ làm; gặp bài tập khó thì nhờ vả bạn bè,...
- Nguyên nhân :
 +Do sự lười biếng, không chịu vận động, tư duy. 
+ Do được gia đình nuông chiều.
- Hậu quả : 
+Người sống dựa thường lười lao động, suy nghĩ, tư duy, thiếu năng lực đưa ra quyết định trong những hoàn cảnh cần thiết.Từ đó, họ không làm chủ được cuộc đời, không có bản lĩnh, không có sáng tạo,... dễ gặp thất bại trong mọi việc.
+ Họ trở thành gánh nặng cho gia đình, xã hội.
+ Tương lai của đất nước không thể phát triển tốt đẹp nếu những chủ nhân tương lai của đất nước đều lười biếng, ỷ lại như vậy => Đó là quan niệm sống lệch lạc.
- Giải pháp : 
+Gia đình, nhà trường, xã hội cần thay đổi quan niệm về tình yêu thương và giáo dục, không nuông chiều hay quá bao bọc, cần hình thành và rèn luyện tính tự lập cho con em mình .
+ Mỗi người trẻ cần vượt lười, trau dồi kiến thức và kĩ năng, học cách tự đứng trên đôi chân của mình, có chính kiến riêng, không được tự biến mình thành cây tầm gửi trong cuộc sống.
- Khẳng định lại vấn đề: Sống dựa là lối sống ỷ lại không tốt cho bản thân mỗi người và toàn xã hội cần loại bỏ .
 +Liên hệ bản thân. (Biết sống tự lập từ những việc nhỏ nhất ) 
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,5đ
0,25đ
0,25đ
2 (5,0đ)
* Hình thức : Đảm bảo đúng cấu trúc của bài văn nghị luận văn học .
- Đảm bảo bố cục rõ ràng, hợp lí, cân đối ba phần 
- Ngôn ngữ trong sáng , dễ hiểu, lập luận chặt chẽ .
* Nội dung : 
- Có thể triển khai bài viết theo những cách khác nhau song phải đáp ứng được những ý chính sau đây:
 Mở bài : 
- Giới thiệu nhà văn Lê Minh Khuê, tác phẩm : “Những ngôi sao xa xôi” 
- Giới thiệu nhân vật chính trong các sáng tác: Các nữ thanh niên xung phong trên đường mòn Trường Sơn trong giai đoạn chống Mĩ. Trong đó, có nhân vật Phương Định, một cô gái Hà Nội để lại nhiều cảm xúc nơi người đọc.
Thân bài : 
- Giới thiệu đoạn trích: được trích từ truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê sáng tác năm 1971 lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. 
- Nội dung đoạn trích : Thuật lại khung cảnh và công việc phá bom của Phương Định và hai nữ đồng đội ở một cao điểm trên đường Trường Sơn 
- Đoạn trích thể hiện những phẩm chất của Phương Định: 
+ Phương Định đã sống trong một hoàn cảnh chiến tranh rất gian khổ và nguy hiểm: vùng đất bị bom đạn tàn phá; cây còn lại xơ xác; đất nóng và khói đen thì vật vờ từng cụm -> Hoàn cảnh sống và làm việc khốc liệt , nguy hiểm .
+ Phương Định là một cô gái có tình cảm tha thiết đối với đồng đội, nhất là với các chiến sĩ lái xe trên đường mòn, các chiến sĩ ở các cao điểm gần nơi mà các cô công tác.
+ Là một cô gái xuất thân từ Hà Nội, lãng mạn, giàu xúc cảm. Cho nên, khi làm công việc phá bom, Phương Định không tránh khỏi cảm xúc bình thường ở nơi con người: cảm thấy hồi hộp, căng thẳng, cảm thấy nhức nhối, mắt cay.
+ Phương Định là một cô gái dũng cảm. : Tư thế; hành động; suy nghĩ; kết quả của hành động phá bom.
 + Để phá được bom, cô phải đến gần quả bom, dùng xẻng nhỏ đào đất dưới quả bom trong lúc vỏ quả bom nóng (một dấu hiệu chẳng lành). Cô bỏ gói thuốc mìn xuống cái lỗ đã đào, sau đó châm ngòi, chạy lại chỗ ẩn nấp, lo lắng liệu bom có nổ, ... bom nổ, tiếng kỳ quái đến váng óc Đó là một công việc diễn ra một cách thường xuyên trong cuộc sống hàng ngày của Phương Định và các đồng đội. Công việc nguy hiểm nhưng cô luôn cố gắng để hoàn thành nhiệm vụ thật tốt -> có tinh thần trách nhiệm cao với công việc. 
+ Ngoài đoạn trích này, nhà văn còn có những chi tiết khác về Phương Định: một cô gái Hà Nội đẹp, nhiều mơ mộng, lãng mạn, giàu tình cảm đối với gia đình, đối với quê hương. Điều đó mang lại cho hình ảnh nhân vật một vẻ đẹp hoàn chỉnh, tiêu biểu cho vẻ đẹp tuổi trẻ Việt Nam thời chống Mĩ.
- Liên hệ với tác phẩm : “Khoảng trời hố bom” của Lâm Thị Vĩ Dạ . 
 - Nhận xét đặc sắc nghệ thuật của đọan trích : Khi xây dựng nhân vật, nhà văn đã đặc biệt khai thác hoàn cảnh sống và hành động, ngôn ngữ của nhân vật để khắc họa tính cách của nhân vật.
 Kết bài : 
 + Phương Định, một hình tượng đẹp, có ý nghĩa tiêu biểu về người thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp chiến đấu bảo vệ Tổ quốc. Cùng với những hình tượng nghệ thuật khác như hình tượng anh thanh niên trong Lặng lẽ Sa Pa, người chiến sĩ lái xe trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính thì nhân vật Phương Định đã góp phần phong phú hóa hình tượng cao đẹp của con người Việt Nam trong chiến đấu.
+ Ý nghĩa : Khơi gợi trong lòng người đọc sự khâm phục , niềm tự hào về vẻ đẹp của con người VN trong lịch sử đặc biệt là tuổi trẻ VN trong kháng chiến chống Mĩ : 
 “ Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước 
 Mà lòng phơi phới dậy tương lai”
+ Liên hệ, suy nghĩ của bản thân .....
0,25đ
(0,5đ)
(0,25đ)
 (0,25đ)
(0,5đ)
(0,5đ)
(0,5đ)
(0,5đ)
(0,5đ)
0,25đ
0,25đ
0,25đ
0,5đ
........................... Hết .......................................