Đề cương ôn tập Vật lý 9 - Học kỳ I

 ®Ị c­¬ng «n tËp vËt lý 9 - häc kú i
 Câu 1: Định luât Ôm.
I: Cường độ dòng điện (A)
U: Hiệu điện thế (V)
R: Điện trở ()
Cường độ dòng điện qua dây dẫn tỷ lệ thuận với hiệu điện thế đặt vào hai đầu dây và tỷ lệ nghịch với điện trở của dây.
Công thức: Với: 
Câu 2: Điện trở của dây dẫn.
 Trị số không đổi với một dây dẫn được gọi là điện trở của dây dẫn đó.
* Ý nghĩa của điện trở:
Điện trở của một dây dẫn là đại lượng đặc trưng cho tính cản trở dòng điện của dây dẫn đó.
Câu 3: Điện trở của dây dẫn phụ thuộc vào những yếu tố của dây dẫn.
l: chiều dài dây dẫn (m)
S: tiết diện của dây (m2)
: điện trở suất (.m)
R: điện trở dây dẫn ()
 Điện trở dây dẫn tỷ lệ thuận với chiều dài của dây, tỉ lệ nghịch với tiết diện của dây và phụ thuộc vào vật liệu làm dây dẫn.
Công thức: với:
* Ýnghĩa của điện trở suất
- Điện trở suất của một vật liệu (hay một chất liệu) có trị số bằng điện trở của một đoạn dây dẫn hình trụ được làm bằng vật liệu đó có chiều dài là 1m và tiết diện là 1m2.
- Điện trở suất của vật liệu càng nhỏ thì vật liệu đó dẫn điện càng tốt.
Câu 4: Biến trở.
- Biến trở: là điện trở có thể thay đổi trị số và được dùng để thay đổi cường độ dòng điện trong mạch.
- Cấu tạo của biến trở con chạy ( tay quay ): gồm con chạy ( tay quay ) C và cuộn dây dẫn bằng hợp kim có điện trở suất lớn được cuốn đều đặn dọc theo một lõi bằng sứ
- Các loại biến trở được sử dụng là: biến trở con chạy, biến trở tay quay, biến trở than (chiết áp).
Câu 5 Công suất điện. 
- Công suất điện trong một đọan mạch bằng tích hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch với cường độ dòng điện qua nó.
P: công suất điện (W)
U: hiệu điện thế (V)
I: cường độ dòng điện (A)
- Công thức: P = U.I 	 với: 
 - Số oát ghi trên mỗi dụng cụ điện cho biết công suất định mức của dụng cụ đó, nghĩa là công suất điện của dụng cụ khi nó hoạt động bình thường.
- Trên một bóng đènø có ghi 220V – 100W nghĩa là: 
220V: Cho biết hiệu điện thế định mức của đèn là 220V. Nếu sử dụng đèn ở mạng điện có hiệu điện thế :
Lớn hơn 220V thì đèn sẽ hỏng
Nhỏ hơn 220V thì đèn sáng yếu hơn bình thường
Bằng 220v thì đèn sáng bình thường
100W: Cho biết công suất định mức của đèn là 100W. Nếu công suất của đèn mà :
-Lớn hơn 100W thì đèn sẽ hỏng
-Nhỏ hơn 100W thì đèn sáng yếu hơn bình thường.
-Bằng 100W thì đèn sáng bình thường.
Đèn hoạt động bình thường khi đựơc sử dụng với nguồn điện có hiệu điện thế 220V thì công suất điện qua đèn là 100W.
Câu 6: Điện năng .
- Dòng điện có mang năng lượng vì nó có thể thực hiện công, cũng như có thể làm thay đổi nhiệt năng của một vật. Năng lượng dòng điện được gọi là điện năng.
Ví dụ Điện năng có thể chuyển hóa thành các dạng năng lượng khác.
- Bóng đèn dây tóc: điện năng biến đổi thành nhiệt năng và quang năng.
- Đèn LED: điện năng biến đổi thành quang năng và nhiệt năng.
- Nồi cơn điện, bàn là: điện năng biến đổi thành nhiệt năng và quang năng.
- Quạt điện, máy bơn nước: điện năng biến đổi thành cơ năng và nhiệt năng.
Câu 7: Công dòng điện. 
A: công dòng điện (J)
P: công suất điện (W)
t: thời gian (s)
U: hiệu điện thế (V)
I: cường độ dòng điện (A)
 - Công dòng điện sinh ra trong một đoạn mạch là số đo lượng điện năng chuyển hóa thành các dạng năng lượng khác tại đoạn mạch đó.
 - Công thức: A = P.t = U.I.t với:
Số đếm trên công tơ điện cho biết lượng điện năng đã sử dụng. Mỗi số đếm trên công tơ điện cho biết lượng điện năng sử dụng là 1 kilôoat giờ (kW.h).
1 kW.h = 3 600 000J = 3 600kJ
Câu 8 Định luật Jun-Lenxơ. 
Q: nhiệt lượng tỏa ra (J)
I: cường độ dòng điện (A)
R: điện trở ()
t: thời gian (s)
Nhiệt lượng tỏa ra trên dây dẫn khi có dòng điện chạy qua tỉ lệ thuận với bình phương cường độ dòng điện, tỉ lệ thuận với điện trở và thời gian dòng điện chạy qua.
Công thức: Q = I2.R.t với:
Nếu nhiệt lượng Q tính bằng đơn vị calo (cal) thì ta có công thức: 
 Q = 0,24.I2.R.t
Câu 9: An toàn khi sử dụng điện.
Chỉ làm thí nghiệm với hiệu điện thế dưới 40V.
Sử dụng các day dẫn có vỏ bọc cách điện đúng tiêu chuẩn.
Phải mắc cầu chì cho mỗi dụng cụ điện đẻ ngắt mạch tự động khi đoản mạch.
Khi tiếp xúc với mạng điện gia đình can lưu ý can thận.
Ngắt điện trước khi sửa chữa .
Đảm bảo cách điện giữa người và nền nhà trong khi sửa chữa.
- Nối đất cho vỏ kim loại của các dụng cụ điện
Câu 10: Tiết kiệm điện năng. 
 Cần phải tiết kiệm điện năng vì:
Giảm chi tiêu cho gia đình.
Các dụng cụ và thiết bị điện được sử dụng lâu bền hơn.
Giảm bớt các sự cố gây tổn hại chung do hệ thống cung cấp điện bị quá tải, đặc biệt trong những giờ cao điểm.
Dành phần điện năng tiết kiệm cho sản xuất.
Xuất khẩu điện năng.
 Các biện pháp tiết kiệm điện năng:
Cần phải lựa chọn, sử dụng các dụng cụ thiết bị điện có công suất phù hợp.
Chỉ sử dụng các dụng cụ hay thiết bị điện trong thời gian cần thiết. 
Câu11: Nam châm vĩnh cửu.
 - Nam châm là có đặc tính hút sắt (hay bị sắt hút).
- Các dạng nam châm thường gặp: kim nam châm, nam châm thẳng, nam châm hình chữ U.
- Đặc tính của nam châm:
+ Nam châm có hai cực: một cực là cực Bắc kí hiệu N, cực Nam kí hiệu S.
+ Hai nam châm đặt gần nhau thì tương tác với nhau: Các cực cùng tên thì đẩy nhau, các cực khác tên thì hút nhau.
Câu 12: Lực từ, từ trường,cách nhận biết từ trường.
 - Lực tác dụng lên kim nam châm gọi là lực từ.
 - Từ trường: Môi trường xung quanh nam châm, xung quanh dòng điện tồn tại từ trường có khả năng tác dụng lực từ lên kim nam châm đặt gần đó.
 - Cách nhận biết từ trường: Người ta dùng kim nam châm (nam châm thử) để nhận biết từ trường. Nếu nơi nào gây ra lực từ lên kim nam châm thì nơi đó có từ trường.
Câu 13: Từ phổ,đường sức từ .
- Từ phổ cho ta một hình ảnh trực quan về từ trường. Có thể thu được bằng cách rắc mạt sắt lên tấm bìa đăt trong từ trường rồi gõ nhẹ .
- Đường sức từ là hình ảnh cụ thể của từ trường ,là hình dạng sắp xếp của các mạt sắt trên tấm bìa trong tư trường. Ở bên ngoài nam châm đường sức từ là những đường cong có chiều xác định đi ra từ cực Bắc và đi vào cực Nam .
Câu 14: Nêu từ trường của ống dây có dòng điện chạy qua. Quy tắc nắm tay phải.
+ Phần từ phổ ở bên ngoài ống dây có dòng điện chạy qua giống như từ phổ bên ngoài của 1 thanh nam châm. Đường sức từ của ống day có dòng điện chạy qua là những đường cong khép kín, bên trong lòng ống day đường sức từ là những đường thẳng song song nhau.
+ Quy tắc nắm tay phải: Nắm bàn tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái choãi ra chỉ chiều của đường sức từ trong ống dây.
Câu 15: Sự nhiễm từ của sắt và thép. Nam châm điện, cách làm tăng lực từ của nam châm điện. Ứng dụng của nam châm điện. 
So sánh: Khi đặt trong từ trường sắt và thép đều bị nhiễm từ, nhưng sắt nhiễm từ mạnh hơn thép và sắt lại bị khử từ nhanh hơn thép, cho nên thép có thể duy trì từ tính được lâu hơn.
Nam châm điện: Khi có dòng điện chạy qua ống day có lõi sắt, lõi sắt trở thành một nam châm.
Cách làm tăng lực từ của nam châm điện: Tăng cường độ dòng điện qua ống day hoặc tăng số vịng dây của ống dây.
Ứng dụng: Chế tạo loa điện, chuông điện, Rơ le điện từ.
Câu 16: Lực điện từ. Chiều của lực điện từ,quy tắc bàn tay trái.
- Điều kiện sinh ra lực điện từ: Một dây dẫn có dòng điện chạy qua đặt trong từ trường và không song song với đường sức từ thì chịu tác dụng của lực điện từ.
Chiều cuả lực điện từ phụ thuộc : Chiều dòng điện chạy trong day dẫn và chiều của đường sức từ - Qui tắc bàn tay trái: Đặt bàn tay trái sao cho các đường sức từ hướng vào lòng bàn tay, chiều từ cổ tay đền ngón tay giữa hướng theo chiều dòng điện thì ngón tay cái choãi ra 90o chỉ chiều của lực điện từ.
BÀI TẬP
Bài 1:
Cho m¹ch ®iƯn cã s¬ ®å nh­ h×nh 1: R1=3; R2=9; R3=18. Sè chØ cđa ampe kÕ 0,5A. §iƯn trë cđa am pe kÕ vµ c¸c d©y nèi kh«ng ®¸ng kĨ; ®iƯn trë cđa v«n kÕ v« cïng lín.
TÝnh ®iƯn trë t­¬ng ®­¬ng cđa ®o¹n m¹ch AB.
TÝnh hiƯu ®iƯn thÕ ®Ỉt vµo hai ®Çu cđa ®o¹n m¹ch AB.
Chèt (+) cđa v«n kÕ nèi víi ®iĨm nµo? V«n kÕ chØ gi¸ trÞ bao nhiªu?
H×nh 1
.
A+
R1
A
V
.
B-
.
.
R2
R3
C
D
Bài 2: Ba điện trở R1 = 10 W, R2 = R3 = 20 W được mắc song song với nhau vào giữa hai điểm A và B có hiệu điện thế là U
1.Tính điện trở tương đương của đoạn mạch. 
2.Biết cường độ dòng điện qua R1 có giá trị là 2,4 A. Tìm hiệu điện thế U giữa hai đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện chạy qua mạch chính và các mạch rẽ còn lại.
Bài 3:Một đoạn mạch gồm một bóng đèn có ghi 9V-4,5W được mắc nối tiếp với một biến trở và được đặt vào HĐT không đổi 12V (Hình vẽ).Điện trở của dây nối và ampe kế rất nhỏ.
 a/.Bóng đèn sáng bình thường,tính điện trở của biến trở và số chỉ của ampe kế.
 b/. Tính điện năng tiêu thụ của toàn mạch trong thời gian 15 phút.
Bài 4: Cã hai bãng ®Ìn lµ §1 cã ghi 6V- 4,5W vµ §2 cã ghi 3V-1,5W.
a) Cã thĨ m¾c nèi tiÕp hai ®Ìn nµy vµo hiƯu ®iƯn thÕ U = 9V ®Ĩ chĩng s¸ng b×nh th­êng ®­ỵc kh«ng? V× sao?
§1
§2
U
+
-
b) M¾c hai bãng ®Ìn nµy cïng víi mét biÕn trë vµo hiƯu ®iƯn thÕ U = 9V nh­ s¬ ®å h×nh vÏ. Ph¶i ®iỊu chØnh biÕn trë cã ®iƯn trë lµ bao nhiªu ®Ĩ hai ®Ìn s¸ng b×nh th­êng?
Bài 5: Cho hai điện trởR1 = 15 Ω và R2 = 10Ω được mắc song song với nhau vào mạch điện cĩ hiệu điện thế 18V. 
 a- Tính điện trở tương đương của đoan mạch?
 b- Tính cường độ dịng điện chạy qua mỗi điện trở?
 c- Mắc nối tiếp với R2 thêm một điện trở R3 = 5 Ω. Vẽ sơ đồ mạch điện và tính cưịng độ dịng điện qua mạch chính lúc này?
Bài 6.Cho s¬ ®å m¹ch ®iƯn nh­ h×nh vÏ.	 
A
BiÕt R1 = 40Ω ;R2 = 150Ω; R3 = 100Ω ; U = 90V
Khi khãa K ®ãng, h·y tÝnh:	
a, §iƯn trë t­¬ng ®­¬ng cđa m¹ch ®iƯn. 	 R2
b, C­êng ®é dßng ®iƯn qua mçi ®iƯn trë. 	 
c, C«ng suÊt tiªu thơ cđa ®iƯn trë R3 R1 R3 
d, TÝnh nhiƯt l­ỵng to¶ ra trªn toµn m¹ch trong 1 phĩt 
Bài 7: Một bóng đèn có ghi 220V–100W được sử dụng với hiệu điện thế 220V.
 a/ Cho biết ý nghĩa của các số ghi này.
 b/ Tính điện trở và cường độ dòng điện qua bóng đèn.
 c/ Tính điện năng tiêu thụ của bóng đèn trong 10 giờ ( ra đơn vị kwh ).
 d/ Nếu mắc bóng đèn vào hiệu điện thế 110V thì công suất tiêu thụ của bóng đèn là bao nhiêu oát ?
Bài 8 Cĩ ba bĩng đèn: Đ1 (100V- 60W), Đ2 (100V- 100W), Đ3 (100V- 80W). Được mắc song song với nhau và mắc vào nguồn điện U = 100V.
 1/ Tính điện trở của mỗi bĩng đèn và điện trở tương đương tồn mạch.
 2/ Tính cường độ dịng điện qua mỗi bĩng.
 3/ Tính tiền điện phải trả trong tháng nếu cả ba bĩng trên thắp sáng liên tục 3 tiếng đồng hồ một ngày. Giá tiền điện 1KWh = 700đồng (cho rằng 1 tháng = 30 ngày)
 4/ Bỏ đèn Đ3 đi, mắc nối tiếp hai đèn một và hai rồi mắc vào nguồn điện 220V. Hỏi đèn cĩ sáng bình thường khơng ? Tại sao ?
Bài 9 :Một bếp điện khi hoạt động bình thường có điện trở R = 60và cường độ dòng điện qua bếp khi đó là 2A.
 a).Tính nhiệt lượng mà bếp tỏa ra trong 1s.
 b)Dùng bếp điện trên để đun sôi 0,75l nước có nhiệt độ ban đầu là 35oC thì thời gian đun nước là 20 phút.Coi rằng nhiệt lượng cung cấp để đun sôi nước là có ích, tính hiệu suất của bếp.
 c). Một ngày sử dụng bếp điện này 5 giờ. Tính tiền điện phải trả cho việc sử dụng bếp trong 30 ngày, nếu giá 1 kW.h là 750 đồng.
Bài 10: Mét bãng ®Ìn cã ghi 110V – 30W ®­ỵc m¾c nèi tiÕp víi mét biÕn trë vµo hiƯu ®iƯn thÕ 220V.
a. TÝnh ®iƯn trë vµ c­êng ®é dßng ®iƯn qua bãng khi bãng s¸ng b×nh th­êng. ( 2 ®iĨm)
b. §Ĩ ®Ìn s¸ng b×nh th­êng th× biÕn trë ph¶i cã gi¸ trÞ bao nhiªu? ( 1 ®iĨm)
c. TÝnh ®iƯn n¨ng mµ bãng tiªu thơ trong 1 th¸ng ( 30 ngµy) , mçi ngµy dïng trung b×nh 4 giê khi bãng ®­ỵc sư dơng ®ĩng ( 4 ®).
Bài 11: Cho đoạn mạch AB ( hình vẽ ), bỏ qua điện trở các đoạn dây nối, biết các điện trở có giá trị R1 = 60W, R2 = 30W, hiệu điện thế giữa hai điểm A và B là UAB = 120V. Tính:
	a) Điện trở tương đương của đoạn mạch AB.	
	b) Cường độ dòng điện qua mạch chính.	
	c) Cường độ dòng điện qua các điện trở R1 và R2.	
 d) Nhiệt lượng toả ra trên điện trở R1 sau 5 phút.
 Bài 12: :Cho mạch điện có sơ đồ như hình	 
Biết R1 = 15 ; R2 = R3 =30;	
UAB= 12V . Cường độ dòng điện I3 qua R3 ø 
là bao nhiêu ?	 
Bài 13: Mắc một bóng đèn ghi 220V – 60W vào ổ điện có hiệu điện thế U = 230V . Cho rằng điện trở của dây tóc bóng đèn không phụ thuộc vào nhiệt độ .
Đèn sáng bình thường không ? tại sao ?
Công suất tiêu thụ của đèn lúc đó bằng bao nhiêu ?
Để đèn sáng bình thường cần mắc vào mạch điện một điện trở Rx , phải mắc Rx như thế nào với đèn ? Tại sao ? Tính giá trị của Rx khi đó ?
Bài 14 Trªn mét bãng ®Ìn cã ghi 12V - 6W. §Ìn nµy ®­ỵc sư dơng víi ®ĩng hiƯu ®iƯn thÕ ®Þnh møc trong 1 giê. H·y tÝnh:
a) §iƯn trë cđa ®Ìn khi ®ã.
b) §iƯn n¨ng mµ ®Ìn sư dơng trong thêi gian trªn.
Bài 15;Chứng minh rằng trong đoạn mạch gồm hai dây dẫn mắc nối tiếp. Nhiệt lượng tỏa ra ở mỗi dây tỉ lệ thuận với điện trở của dây: Q1/Q2 = R1/R2 (2đ)
Bài 16. Mét cuén d©y ®iƯn trë cã trÞ sè lµ 10W ®­ỵc quÊn b»ng d©y nikªlin cã tiÕt diƯn lµ 0,1mm2 vµ cã ®iƯn trë suÊt lµ 0,4.10 –6W.m.
a) TÝnh chiỊu dµi cđa d©y nikªlin dïng ®Ĩ quÊn cuén d©y ®iƯn trë nµy.
b) M¾c cuén d©y ®iƯn trë nãi trªn nèi tiÕp víi mét ®iƯn trë cã trÞ sè lµ 5W vµ ®Ỉt vµo hai ®Çu ®o¹n m¹ch nèi tiÕp nµy mét hiƯu ®iƯn thÕ lµ 3V. TÝnh hiƯu ®iƯn thÕ gi÷a hai ®Çu cuén d©y ®iƯn trë.
Bài 17.Mét d©y dÉn b»ng Nikªlin cã tiÕt diƯn h×nh trßn. §Ỉt mét hiƯu ®iƯn thÕ 220V vµo hai ®Çu d©y dÉn ta thu ®­ỵc c­êng ®é dßng ®iƯn b»ng 2,0A.
TÝnh ®iƯn trë cđa d©y dÉn.
BiÕt tiÕt diƯn cđa d©y 0,1.10 -6m2 vµ ®iƯn trë suÊt cđa Nikªlin lµ 0,40.10-6m. TÝnh chiỊu dµi cđa d©y dÉn.
Bài 18.Mét Êm ®iƯn ®­ỵc dïng víi hiƯu ®iƯn thÕ 220V th× ®un s«i ®­ỵc 1,5 lÝt n­íc tõ nhiƯt ®é 200C trong 10 phĩt. BiÕt nhiƯt dung riªng cđa n­íc lµ 4 200 J/kg.K, khèi l­ỵng riªng cđa n­íc lµ 1 000kg/m3 vµ hiƯu suÊt cđa Êm lµ 90%.
a.TÝnh nhiƯt l­ỵng cÇn cung cÊp ®Ĩ ®un s«i l­ỵng n­íc trªn.
b.TÝnh nhiƯt l­ỵng mµ Êm ®· táa ra khi ®ã
Bài 19.Hãy xác định các đại lượng còn thiếu ( chiều đường sức từ – chiều dòng điện – chiều của lực điện từ ) trong các hình vẽ sau ;
Bài 20 a) Ph¸t biĨu quy t¾c bµn tay tr¸i?
b) X¸c ®Þnh lùc ®iƯn tõ t¸c dơng lªn dßng ®iƯn trong h×nh vÏ bªn.