Dạy học tích hợp liên môn – Bức thư của thủ lĩnh da đỏ - Vũ Thanh Tuyền

Phiếu mô tả hồ sơ dạy học dự thi của giáo viên
1. Tên hồ sơ dạy học:
 BỨC THƯ TÂM THƯ THỦ LĨNH DA ĐỎ
2. Mục tiêu dạy học:
Kiến thức, kĩ năng, thái độ của các môn học sẽ đạt được trong tiết này là:
* Môn Ngữ văn:
 1. Kiến thức: 
- Thấy được Bức thư của thủ lĩnh da đỏ xuất phát từ tình yêu thiên nhiên, đất nước đã nêu lên một vấn đề bức xúc có ý nghĩa to lớn đối với cuộc sống hiện nay.
- Bảo vệ và giữ gìn sự trong sạch của thiên nhiên và môi trường. 
- Thấy được tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật trong bức thư đối với việc diễn đạt ý nghĩa và biểu hiện tình cảm đặc biệt là phép nhân hoá, yếu tố trùng điệp và thủ pháp đối lập.
 2. Kĩ năng: Bước đầu rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, phân tích một bức thư có nội dung chính luận.
 3. Thái độ: GD lòng yêu chuộng hòa bình, yêu quê hương, đất nước.
* Môn GDCD:
1. Kiến thức: HS nắm được
	- Sơ lược nội dung của luật bảo vệ môi trường.
	Tích hợp kiến thức:
	GDCD lớp 6: Yêu thiên nhiên sống hòa hợp với thiên nhiên
	GDCD lớp 7: Bài 14 Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
2. Kĩ năng: Biết tuyên truyền cho người thân và những người xung quanh về các hành vi bảo vệ môi trường.
3. Thái độ: Tích cực bảo vệ môi trường sống xung quanh mình và biết phê phán những hành vi hủy hoại môi trường.
	* Môn Lịch sử, địa lí:
	- Nắm được tự nhiên và xã hội của Châu Mĩ, Bắc Mĩ.
	- Nắm được quá trình khai thác và xâm chiếm thuộc địa vùng Bắc Mĩ của thực dân Anh (Thế kỉ XVII-XVIII-XIX)
	* Môn Hóa học, Sinh học:
	- Học sinh biết được đặc điểm của các yếu tố môi trường: đất nước, không khí và tác dụng của chúng đối với cuộc sống con người.
	- Nắm được nguyên nhân, biếu hiện của hậu quả mà con người phải gánh chịu do ô nhiễm môi trường sống.
	- Có những biệp pháp phòng chống ô nhiễm môi trường.
	* Môn Mĩ thuật: Tích hợp kiến thức môn Mỹ thuật “Vẽ tranh về môi trường”.
Học sinh cần có năng lực vận dụng những kiến thức liên môn như: Ngữ văn với Lịch sử, Địa lí, GDCD, Hóa học, Sinh học, Mĩ thuật.
3. Đối tượng dạy học của bài học:
- Đối tượng học sinh lớp 6 trường THCS Tân Trung
	- Lớp: 6A1
	- Số lượng: 30 em
- Những đặc điểm cần thiết khác của học sinh đã học theo bài học.
+ Đối với khu vực địa bàn xã Tân Trung là một xã nông thôn cho nên vẫn còn một bộ phận không nhỏ học sinh có nhận thức chậm, có hiểu biết chưa sâu về vai trò của môi trường cũng như ý thức bảo vệ môi trường.
+ Đa phần người dân nơi đây có nhận thức thấp, thói quen sống lạc hậu nên thường xuyên có những hành vi làm ô nhiễm môi trường ( vứt rác bừa bãi, thải khí thải độc hại ra không khí.). Điều này đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến ý thức và hành vi của các em.
+ Nhà trường, địa phương và toàn xã hội đang tuyên truyền về luật bảo vệ môi trường đồng thời nghiêm cấm những hành vi hủy hoại môi trường.
4. Ý nghĩa của bài học
 Qua thực tế quá trình dạy học tôi thấy rằng việc kết hợp kiến thức liên môn học vào để giải quyết một vấn đề nào đó trong một môn học là hết sức cần thiết. Điều đó đòi hỏi người giáo viên bộ môn không chỉ nắm chắc môn mình dạy mà còn phải không ngừng trau dồi kiến thức các môn học khác để tổ chức hướng dẫn các em giải quyết các tình huống, các vấn đề đặt ra trong môn học một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
 Là giáo viên nhận thức được tầm quan trọng và ý nghĩa của hoạt động này nên tôi trình bày và thực hiện một bài dạy đối với môn Ngữ văn 6. Bài học có vai trò rất quan trọng trong đời sống thực tiễn và cả trong dạy học hiện nay.
- Đối với thực tiễn dạy học:
+ Đảm bảo tốt việc thực hiện theo chuẩn kiến thức, kĩ năng.
+ Tích hợp kiến thức của các môn học khác vào bài giảng góp phần giáo dục kĩ năng sống cho học sinh.
+ Học sinh có hứng thú học tập, tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ, sáng tạo nhiều hơn. Từ đó vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn.
- Đối với thực tiễn đời sống xã hội:
+ Học sinh nhân thức được đặc điểm của các yếu tố môi trường: đất nước, không khí và tác dụng của chúng đối với cuộc sống con người; có ý thức giữ gìn và bảo vệ môi trường sống; tuyên truyền cho người thân và những người xung quanh mình về những hành vi bảo vệ môi trường.
+ Góp phần cải thiện, giữ gìn và bảo vệ môi trường sống ngày càng trong lành. Từ đó nâng cao chất lượng cuộc sống con người, xây dựng một xã hội văn minh.
5. Thiết bị dạy học, học liệu
- Giáo viên:
+ Tranh ảnh về thiên nhiên bị hủy hoại.
+ Thông tin, tranh ảnh về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.
+ Thiết bị/ đồ dùng dạy học: Máy tính, máy chiếu projecter
- Học sinh: Tranh ảnh về tài nguyên thiên nhiên và môi trường.
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học
Tiết 124-125
Văn bản: BỨC THƯ CỦA THỦ LĨNH DA ĐỎ
I. Mục tiêu dạy học:
Kiến thức, kĩ năng, thái độ của các môn học sẽ đạt được trong tiết này là:
* Môn Ngữ văn:
 1. Kiến thức: 
- Thấy được Bức thư của thủ lĩnh da đỏ xuất phát từ tình yêu thiên nhiên, đất nước đã nêu lên một vấn đề bức xúc có ý nghĩa to lớn đối với cuộc sống hiện nay.
- Bảo vệ và giữ gìn sự trong sạch của thiên nhiên và môi trường. 
- Thấy được tác dụng của một số biện pháp nghệ thuật trong bức thư đối với việc diễn đạt ý nghĩa và biểu hiện tình cảm đặc biệt là phép nhân hoá, yếu tố trùng điệp và thủ pháp đối lập.
 2. Kĩ năng: Bước đầu rèn luyện kĩ năng tìm hiểu, phân tích một bức thư có nội dung chính luận.
 3. Thái độ: GD lòng yêu chuộng hòa bình, yêu quê hương, đất nước.
* Môn GDCD:
1. Kiến thức: HS nắm được
	- Sơ lược nội dung của luật bảo vệ môi trường.
	- Tích hợp kiến thức:
	GDCD lớp 6: Yêu thiên nhiên sống hòa hợp với thiên nhiên
	GDCD lớp 7: Bài 14 Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
2. Kĩ năng: Biết tuyên truyền cho người thân và những người xung quanh về các hành vi bảo vệ môi trường.
3. Thái độ: Tích cực bảo vệ môi trường sống xung quanh mình và biết phê phán những hành vi hủy hoại môi trường.
* Môn Lịch sử, địa lí:
	- Nắm được tự nhiên và xã hội của Châu Mĩ, Bắc Mĩ.
	- Nắm được quá trình khai thác và xâm chiếm thuộc địa vùng Bắc Mĩ của thực dân (Thế kỉ XVII-XVIII-XIX)
* Môn Hóa học, Sinh học:
	- Học sinh biết được đặc điểm của các yếu tố môi trường: đất nước, không khí và tác dụng của chúng đối với cuộc sống con người.
	- Nắm được nguyên nhân, biếu hiện của hậu quả mà con người phải gánh chịu do ô nhiễm môi trường sống.
	- Có những biệp pháp phòng chống ô nhiễm môi trường.
* Môn Mĩ thuật: Tích hợp kiến thức môn Mỹ thuật “Vẽ tranh về môi trường”.
Học sinh cần có năng lực vận dụng những kiến thức liên môn như: Ngữ văn với Lịch sử, Địa lí, GDCD, Hóa học, Sinh học, Mĩ thuật
II. Chuẩn bị.
1. Giáo viên:
- Soạn bài, nghiên cứu tài liệu tham khảo.
2. Học sinh
- Chuẩn bị bài ở nhà theo yêu cầu của GV
III. Tiến trình tổ chức hoạt động dạy và học.
A. Kiểm tra bài cũ: Vì sao nói, Cầu Long Biên là một chứng nhân lịch sử không chỉ đối với thủ đô Hà Nội mà đối với nhân dân cả nước hơn một thế kỉ qua ?
 B. Bài mới.
* Giới thiệu bài .
 Mục tiêu: Tạo tâm thế định hướng cho học sinh.
Phương pháp: Thuyết trình
Thủ lĩnh của người da đỏ Xi-at-tơn đã từng gửi cho tổng thống thứ 14 của Mĩ một bức thư được đánh giá là một văn bản hay nhất về môi trường. Vậy, bức thư ấy được ra đời trong hoàn cảnh như thế nào ? Với những nội dung cơ bản nào ? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu qua tiết học hôm nay.
Ho¹t ®éng của thầy và trò
Néi dung ghi bảng
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG:
- Hát bài “Trái đất này là của chúng mình”
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC:
* HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu chung
Mục tiêu: HS tìm hiểu về tác giả, nắm được nội dung, thể loại của văn bản.
Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp
- Em hãy giới thiệu đôi nét về tác giả ?
- Văn bản được viết theo thể loại nào ?
- Bài văn đề cập đến những nội dung nào ?
* HOẠT ĐỘNG 2: Đọc- hiểu văn bản
 Mục tiêu: HS hiểu, cảm thụ gái trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm.
Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp, thảo luận, nêu vấn đề, động não, gợi mở.
- GV hướng dẫn HS đọc văn bản: Giọng tình cảm, tha thiết khi nói đến thiên nhiên, đất nước; mỉa mai, kín đáo khi nói đến Tổng thống Mĩ.
- GV đọc mẫu đoạn đầu, 2 HS đọc tiếp theo
- HS: Nhận xét cách đọc của bạn.
- Tóm tắt nội dung chính của văn bản. Đất đai cùng với mọi vật liên quan với nó: Bầu trời, không khí, dòng nước, động thực vật là thiên nhiên của người da đỏ là bà mẹ của người da đỏ nên không dễ gì đem bán. Cách đối xử của người da trắng mới nhập cư đối với đất là hoàn toàn đối lập với người da đỏ, nếu người da đỏ buộc phải bán đất thì người da trắng cũng phải đối xử với đất như người da đỏ.
- GV tích hợp kiến thức Địa lí và Lịch sử về đặc điểm dân cư Châu Mĩ và quá trình khai thác và xâm chiếm thuộc địa vùng Bắc Mĩ của thực dân (Thế kỉ XVII-XVIII-XIX) qua 2 chú thích 3,4 SGK trang 138. Sau đó chuyển sang mục 1.
- Trong kí ức của người da đỏ luôn hiện lên những điều tốt đẹp nhất, đó là những điều gì?
HS: Trả lời
- Đất là thiêng, đất là bà mẹ.
- Chúng tôi không thể nào quên được mảnh đất tươi đẹp này.
- Chúng tôi là một phần tử của mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi.
- Hoa là chị, là em ... vũng nước, mõm đá, chú ngựa con ... tất cả đều chung một gia đình.
- Dòng sông, con suối là máu của tổ tiên, là anh em, ...
- Tiếng thì thầm của dòng nước là tiếng nói của cha ông.
- Không khí là quí giá...
- Đất đai giàu có được là do nhiều mạng sống bồi đắp nên.
- Đất là mẹ.
Þ GV chốt
- Những điều thiêng liêng đó phản ánh cách sống như thế nào của người da đỏ?
HS: Quan hệ gắn bó, biết ơn, hài hoà, thân yêu, thiêng liêng mà gần gũi ... như trong một gia đình, như với người anh, chị em ruột thịt, như với bà mẹ hiền minh, vĩ đại.
- GV cho HS xem hình để thấy rõ mối quan hệ của người da đỏ với đất đai và muông thú
- Nêu nghệ thuật sử dụng trong đoạn văn và qua đó em cảm nhận được gì về tình cảm của người da đỏ ?
HS: 
- NT: Nhân hóa, so sánh
Þ Tình cảm thiêng liêng gắn bó, tình yêu thiên nhiên đất nước, sự trân trọng “đất mẹ” của người dân da đỏ.
GV: Chốt và ghi bảng
- Vì sao người da đỏ lại tôn trọng, bảo vệ đất đai như mạng sống của mình?
HS: Vận dụng kiến thức Hóa học, Sinh học 
(đặc điểm của các yếu tố môi trường: đất nước, không khí và tác dụng của chúng đối với cuộc sống con người) để trả lời câu hỏi.
- Câu hỏi thảo luận nhóm:
- Nhóm 1: Sự khác biệt trong cách sống và thái độ với đất đai của người da đỏ và da trắng ?
- Nhóm 2: Sự khác biệt trong cách sống và thái độ với thiên nhiên của người da đỏ và da trắng ?
Nhóm 3: Sự khác biệt trong cách sống và thái độ với không khí của người da đỏ và da trắng ?
Nhóm 4: Sự khác biệt trong cách sống và thái độ với muông thú của người da đỏ và da trắng ?
I - Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Xi-át-tơn
2. Tác phẩm:
- Văn bản là bức thư của thủ lĩnh Xi-át-tơn gửi Tổng thống Mĩ Phreng-klin Pi-ơ-xơ.
- Bức thư của thủ lĩnh da đỏ thuộc kiểu văn bản nhật dụng về chủ đề thiên nhiên và môi trường.
II. Đọc- hiểu văn bản:
1. Những điều thiêng liêng trong kí ức của người da đỏ:
- Tiếng thì thầm của dòng nước là tiêng nói của cha ông.
- Không khí là quý giá..
- Đất đai giàu có được là do nhiều mạng sống bồi đắp nên.
- Đât là mẹ.
- Nghệ thuật : Đối lập, nhân hóa, so sánh
Þ Người da đỏ tôn trọng, yêu quý gắn bó và sống hòa nhập với thiên nhiên. Bảo vệ đất đai, môi trường thiên nhiên như mạng sống của mình.
HS: Thảo luận 5 phút
HS trình bày kết quả thảo luận của nhóm
- Nhóm khác nhận xét bổ sung
- GV: Chốt
QUAN NIỆM
NGƯỜI DA ĐỎ
NGƯỜI DA TRẮNG
Đất đai
- Đất là mẹ
- Họ lấy đi từ lòng đất những gì họ cần
- Chinh phục được họ sẽ lấn tới.
Thiên nhiên
- Say sưa với tiếng lá cây lay động, âm thanh êm ái của tiếng gió thoảng.
- Chẳng có nơi nào yên tĩnh, chỉ là những tiếng ồn ào, lăng mạ.
Không khí
-Quý giá là của chung
- Chẳng để ý gì.
Muông thú
- Chỉ giết để duy trì sự
sống
- Bắn chết cả ngàn con.
 Þ Kết luận:
- Người da đỏ: Tôn trọng yêu quý bảo vệ môi trường.
- Người da trắng: Có cách sống vật chất thực dụng, coi thiên nhiên đất đai như một thứ hàng hóa.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung ghi bảng
- Qua sự khác biệt về cách sống và thái độ đó ta thấy người da đỏ đang lo lắng điều gì?
- HS: Trình bày 
- Nêu nghệ thuật sử dụng trong đoạn văn và tác dụng ?
- HS: Trình bày
- GV: Chốt và cho HS xem hình ảnh nói lên thái độ của người da trắng với đất đai, thiên nhiên
- Lối sống ấy của người da trắng hiện nay có phổ biến ở xung quanh em không ?
- Em thử nghĩ xem nêu cuộc sống của chúng ta sẽ như thế nào nếu xung quanh không còn màu xanh của rừng, không còn bóng dáng các loài chim thú ?
- HS: trình bày
- GV liên hệ bọn lâm tặc phá rừng săn bắn chim thú qúi ở Việt Nam...
- HS: Nêu 1 vài hành động hủy hoại môi trường của con người.
- GV chốt kiến thức: Tích hợp môn Sinh học cho HS xem hình ảnh về một số hoạt động gây ô nhiễm không khí.
2. Những lo âu của người da đỏ về đất đai, môi trường tự nhiên:
- Họ lo lắng đất đai, môi trường tự nhiên sẽ bị người da trắng tàn phá.
Þ So sánh, nhân hóa, điệp ngữ. Chủ yếu nhằm vào việc khai thác, tận dụng vì lợi nhuận tối đa, bất chấp hậu quả trước mắt hay lâu dài. Đó cũng là mặt trái của chủ nghĩa tư bản trong quá trình phát triển của nó.
- Những kiến nghị nào được nhắc tới ở phần cuối bức thư ?
- “Bức thư của thủ lĩnh da đỏ” đã gửi đến cho chúng ta bức thông điệp gì ?
GV Tích hợp kiến thức:
- GDCD lớp 6: Yêu thiên nhiên sống hòa hợp với thiên nhiên
- GDCD lớp 7: Bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
- Qua cách nói của tác giả, thái độ của người da đỏ đối với đất đai, thiên nhiên em có đồng ý với những thái độ, tình cảm đó không ? Từ đó em có suy nghĩ gì về trách nhiệm của mỗi chúng ta đối với môi trường thiên nhiên xung quanh ?
3. Kiến nghị của người da đỏ .
- Phải biết kính trọng đất đai.
- Hãy khuyên bảo con cháu: đất đai là mẹ.
- Điều gì xảy ra với đất đai . Tức là xảy ra với những đứa con của đất.
=> Bức thông điệp: Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, chăm lo, bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình.
Ho¹t ®éng của thầy và trò
Néi dung ghi bảng
- Vì sao có thể đánh giá đây là bức thư hay bậc nhất về môi trường ?
HS: Vì
- Phản đối sự huỷ hoại môi trường của người da trắng.
- Tác giả không chỉ đề cập đến vấn đề về đất nước mà tất cả những hiện tượng có liên quan tới đất: Thiên nhiên, môi trường - vấn đề toàn trái đất đang quan tâm.
- Xuất phát điểm của bức thư là tình yêu, quê hương, đất nước. Bức thư đã trở thành một văn bản có giá trị hay nhất về vấn đề bảo vệ thiên nhiên và môi trường.
* HOẠT ĐỘNG 3: Hướng dẫn tổng kết
 Mục tiêu: HS khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản “Bức thư của thủ lĩnh da đỏ”
 Phương pháp: Vấn đáp, gợi mở
- Em hãy chỉ ra nghệ thuật mà tác giả sử dụng và nêu tác dụng ?
HS:
- Nghệ thuật đối lập, nhân hóa, so sánh
- Nghệ thuật trùng điệp: nhắc đi, nhắc lại một cách có dụng ý các từ, ngữ, cấu trúc câu ...
Þ Tác dụng:
- Thể hiện được tình cảm gắn bó sâu nặng với quê hương, đất nước.
- Phê phán, châm biếm lối sống và thái độ tình cảm của người da trắng.
- Thái độ cương quyết, cứng rắn.
- GV: Kết luận
- Nêu nội dung chính của văn bản “Bức thư của thủ lĩnh da đỏ”
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP:
 Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức
 Chọn 2-3 câu văn hay (nói về không khí, ánh sáng, đất, nước, thực vật...) trong văn bản. Lý giải cái hay của những câu văn đó.
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG:
Mục tiêu: HS biết tuyên truyền và bảo vệ môi trường.
1. Trao đổi với bạn bè, người thân về những nội dung sau:
a) Các khu vực như ao, hồ, sông, đường phố, làng xóm...nơi em sống có bị ô nhiễm không ? Nếu có thì hiện tượng cụ thể là gì ?
b) Em thấy thái độ của mội người thế nào khi chứng kiến sự ô nhiễm đó ?
c) Địa phương / nhà trường nơi em sống / học tập đang thực hiện những hành động cụ thể nào để góp phần bảo vệ môi trường ?
2. Hãy viết thư cho một người bạn để trình bày suy nghĩ của em về vấn đề môi trường.
E. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI MỞ RỘNG:
- Tìm đọc thêm những văn bản khác viết về môi trường.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
- Phép so sánh, nhân hóa, điệp ngữ và thủ pháp đối lập.
- Ngôn ngữ bộc lộ tình cảm chân thành, tha thiết.
- Khắc họa hình ảnh thiên nhiên đồng hành với cuộc sống của người da đỏ.
2. Ghi nhớ: SGK
IV. Luyện tập:
C. Củng cố và luyện tập:
 Mục tiêu: HS khái quát và khắc sâu kiến thức vừa học.
 Phương pháp: Vấn đáp, gợi mở, sử dụng sơ đồ hệ thống kiến thức.
- Qua bài học, em nắm được nội dung gì ? Hãy khái quát nội dung bài học bằng một sơ đồ hệ thống kiến thức.
- GV chốt ý qua sơ đồ:
D. Hướng dẫn chuẩn bị ở nhà:
 Phương pháp: Thuyết trình
- Học ghi nhớ, nắm vững nội dung đã học.
* Tích hợp: Kiến thức môn Mỹ thuật 
- Mỗi nhóm vễ một bức tranh về chủ đề: “Giữ gìn và bảo vệ môi trường”, giờ sau nộp lại cho GV chấm điểm.
- Chuẩn bị nội dung bài mới: Chữa lỗi về chủ ngữ, vị ngữ (tiếp theo)
+ Chỉ ra chỗ sai trong câu a và b mục I.SGK.Tr141.
+ Đọc mục 1.II.SGK.Tr 141 và cho biết bộ phận in đậm trong câu nói về ai ? Câu đó sai như thế nào và nêu cách chữa lỗi.
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập
Kiểm tra học sinh bằng hình thức kiểm tra 15 phút
Đề: Viết một đoạn văn ngắn trình bày suy nghĩ của em về những việc mình cần làm để bảo vệ thiên nhiên, môi trường xung quanh.
Đáp án: HS cần trình bày các nội dung sau:
- Giữ gìn vệ sinh trường, lớp, nơi ở.
- Không xả rác bừa bãi, trồng nhiều cây xanh
- Bảo vệ nguồn nước, các loài vật
- Tuyên truyền với bạn bè, người thân, .về những việc làm bảo vệ môi trường
8. Các sản phẩm của học sinh
	- Kết quả bài kiểm tra:
Điểm
10
9
8
7
6
Số học sinh
2/30
7/30
10/30
9/30
2/30
	- Tranh vẽ của học sinh về môi trường:
	 Tác giả
Bùi Thanh Tuyền