Chuyên đề môn tin học Một số biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt phần mềm logo

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆTNAM
Độc lâp – Tự do – Hạnh phúc
----------– & —---------
CHUYÊN ĐỀ TIN HỌC
MỐTỐ BIỆN PHÁP GIÚP HỌC SINH HỌC TỐT PHẦN MỀM LOGO
Tháng 02 năm 2014
PHÒNG GD&ĐT ĐẠI LỘC
TRƯỜNG TH ĐOÀN TRỊ
Chuyên đề môn Tin học
MỘT SỐ BIỆN PHÁP
GIÚP HỌC SINH LỚP 5 HỌC TỐT PHẦN MỀM LOGO
	I. Đặt vấn đề:
	Ngày nay với sự phát triển nhảy vọt của khoa học công nghệ nói chung của ngành Tin học nói riêng. Với những tính năng ưu việt của vi tính đó là một phần không thể thiếu của nhiều ngành trong cuộc sống xây dựng và phát triển xã hội. 
	Đứng trước tình hình đất nước ta đang từng ngày, từng giờ đổi mới và phát triển mạnh mẽ đặc biệt là trong cuộc sống CNH-HĐH. Đòi hỏi xã hội phải có những thế hệ người lao động mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, có trình độ nhận thức cao. Xác định được tầm quan trọng đó nên Nhà nước ta đã đưa môn tin học vào trong nhà trường và ngay từ cấp tiểu học, học sinh được tiếp xúc với môn tin học để làm quen dần với lĩnh vực CNTT. Ở cấp tiểu học phần mềm Logo là phần mềm đỏi hỏi học sinh phải có khả năng sáng tạo, kỉ năng phân tích bài toán, có tính tư duy một cách tích cực, linh hoạt và logic, học sinh phải biết áp dụng huy động tất cả khả năng đã có vào tình huống để giải quyết vấn đề. Để tạo nền móng cơ sở ban đầu cho những phần nâng cao trong các cấp tiếp theo cho học sinh . Chính vì lí do trên tôi chọn chuyên đề “Một vài biện pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt phần mềm Logo”. Qua các biện pháp trong đề tài sẽ giúp các em học tốt hơn phần mềm Logo.
	II. Thực trạng:
	1. Về phía nhà trường:
Tin học mới chỉ là môn tự chọn nhưng nhà trường đã tạo điều kiện cho học sinh được học từ khối lớp 3, tạo điều kiện sắm sửa máy móc, trang thiết bị phục vụ cho việc dạy và học môn Tin học. Đồng thời được sự ủng hộ của các cấp, các ban ngành, các bậc phụ huynh toàn trường hỗ trợ cơ sở vật chất.
Nhà trường đã có một phòng máy vi tính cho học sinh học nhưng vẫn còn hạn chế về số lượng cũng như chất lượng. Mỗi máy thực hành có đến 2 hoặc 3 em nhiều khi phải chia thành hai ca thực hành nên các em không có nhiều thời gian để hoàn thành các bài thực hành mà bài học yêu cầu.
	2. Về phía giáo viên:
Giáo viên được đào tạo những kiến thức cơ bản về Tin học để đáp ứng nhu cầu dạy và học bộ môn tin học. Thường xuyên bồi dưỡng chuyên môn, tay nghề thông qua các buổi sinh hoạt chuyên môn tại huyện, cụm và học tập trên mạng để tiếp cận kịp thời với sự phát triển nhảy vọt của CNTT.
Bên cạnh đó giáo viên chỉ giảng chay không có máy tính riêng để trình diễn, chưa hướng dẫn các em một cách trực quan, để các em có thể quan sát trực tiếp và tiết học mang lại hiệu quả cao hơn.
	3. Về phía học sinh:
Tin học là môn học mới, trực quan sinh động, khám phá nhiều lĩnh vực nên HS rất thích thú trong việc học Tin học nhất là những tiết thực hành trên máy tính.
Đa số học sinh ở vùng nông thôn, miền núi nên việc tiếp cận CNTT còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế, bỡ ngỡ, lúng túng khi dùng máy. Học sinh được tiếp xúc với máy tính ở trường là chủ yếu do đó sự tìm tòi khám phá máy tính còn hạn chế nên việc học tập của học sinh vẫn còn mang tính chậm chạp. 
Giao diện của phần mềm Logo là Tiếng Anh nên rất khó cho HS tiếp xúc, sử dụng vì thế cũng có nhiều bất cập trong việc sử dụng phần mềm.
	III. Khó khăn khi dạy phần mềm Logo:
Khả năng tư duy và logic của học sinh còn hạn chế. 
Học sinh chưa nắm bắt hết được cú pháp câu lệnh, chưa phân tích được các hình mẫu. 
Vẽ hình hoàn toàn bằng câu lệnh nên đa số các em còn lúng túng khi làm bài tập.
	IV. Biện pháp thực hiện:
	1. Thủ tục trong Logo:
	- Thủ tục là một dãy các câu lệnh được thực hiện theo một thứ tự nhất định để hoàn thành một công việc nào đó.
	- Thủ tục thường có ba phần; phần đầu, phần thân, phần kết thúc.
	- Tên thủ tục được viết liền nhau không có dấu cách, phải có ít nhất một chữ cái, dùng chữ Việt không dấu để đặt tên cho thủ tục.
	- Cách viết một thủ tục: Trong ngăn gõ lệnh ta gõ lệnh; Edit “tenthutuc.
	Ví dụ: Viết thủ tục vẽ hình tam giác ( Edit “tamgiac)
Câu lệnh
Ý nghĩa câu lệnh
Cách gọi
to tamgiac
- To là bắt đầu một thủ tục.
- Sau to là tên thủ tục.
Phần đầu thủ tục
Repeat 3 [ Fd 100 Rt 120]
- Các câu lệnh bên trong thân thủ tục
Phần thân thủ tục
End
- Kết thúc một thủ tục.
Phần kết thúc
	- Lưu lại một thủ tục bằng cách: Gõ lệnh Save “tenthutuc.lgo rồi bấm enter.
	- Nạp một tệp để làm việc bằng cách: Gõ lệnh Load “tenthutuc.lgo bấm enter.
	2. Giúp các em nhận biết, phân biệt các câu lệnh trong phần mềm:
	 Mỗi một lệnh trong Logo đảm nhận một cộng việc nhất định vì vậy để giúp học sinh học tốt phần mềm Logo thì trước tiên GV giúp HS học thuộc câu lệnh thông qua nhiều hình thức khác nhau như ra bài tập theo hình thức trắc nghiệm chọn câu trả lời đúng sai, kiểm tra bài cũ cả lớp dưới hình thức viết tự luận trên giấy.... 
 Viết đúng cú pháp hiểu được tác dụng của từng câu lệnh: Gv ra bài tập dưới hình thức tự luận học sinh làm lại cho đúng cú pháp, đúng yêu cầu của đề bài.
 Nhận biết từng thành phần có trong màn hình chính của phần mềm như: 
- Màn hình chính (sân chơi của rùa).
- Cửa sổ lệnh: + Ngăn chứa lệnh đã gõ.
 + Ngăn gõ lệnh. 
Học sinh quan sát giao diện chính của phần mềm Logo và từng bước nhận dạng các câu lệnh cụ thể dưới sự trợ giúp của GV.
Những câu lệnh đầu tiên của Logo.
Lệnh đầy đủ
Tên viết tắt
Hành động của rùa
Home
Rùa về chính giữa sân chơi
ClearScreen
CS
Rùa về vị trí xuất phát xóa toàn bộ sân chơi
ForwarD n
FD n
Rùa tiến về trước n bước
Right k
Rt k
Rùa quay phải k độ
Left k
Lt k
Rùa quay trái k độ
Back n
Bk n
Rùa lùi lại sau n bước
PenUp
Pu
Rùa nhấc bút
PenDown
Pd
Rùa hạ bút
HideTurle
Ht
Rùa ẩn mình
ShowTurle
St
Rùa hiện hình
Clean
Xóa toàn bộ màn hình, rùa vẫn ở vị trí hiện tại
Bye
Thoát khỏi phần mềm Logo
Repeat n [ ]
Câu lệnh lặp
Wait 
Rùa tạm dừng
Logo là một ngôn ngữ lập trình, có đầy đủ các đặc điểm của một ngôn ngữ máy tính, xuất phát từ ngôn ngữ LISP, ngôn ngữ của trí tuệ nhân tạo. Logo là ngôn ngữ để học. Để hỗ trợ thực hiện quá trình học và suy nghĩ bằng cách khuyến khích HS tìm tòi khám phá. Logo có bảng kí tự, từ khóa riêng, cú pháp riêng và khá chặt chẽ. 
Ở lớp 4 và lớp 5 HS mới được làm quen với phần mềm này và đây cũng là lần đầu tiên HS được làm quen với ngôn ngữ lập trình. Do vậy, khi thực hành những câu lệnh của Logo GV cần lưu ý HS phải rất cẩn thận khi viết các câu lệnh, tránh để HS hiểu tùy tiện, áp dụng những ngôn ngữ thông thường dành cho câu lệnh. 
Đứng trước mỗi bài tập, bài thực hành, Gv luôn luôn yêu cầu HS chia công việc được giao thành những nhiệm vụ nhỏ hơn và cuối cùng dùng những lệnh cơ bản của Logo để thực hiện. Sau khi chia nhỏ và phân tích bài toán, cần rèn luyện cho HS cách nhìn tổng hợp bài toán. 
Khuyến khích HS làm việc tập thể, làm việc theo nhóm .
	Trong phần mềm Logo: 
	+ HS phải biết phân biệt từng câu lệnh đã học, phân tích hình mẫu nên sử dụng câu lệnh nào cho phù hợp tương ứng với hình vẽ cần thực hiện. Trước mỗi bài thực hành GV hướng dẫn HS phân tích cụ thể hình mẫu, sử dụng thích hợp các câu lệnh để hoàn thành tốt bài thực hành, hướng dẫn học sinh sử dụng từng câu lệnh tương ứng với từng hành động của rùa.
 Ví dụ: Bài 1: Tiếp tục với câu lệnh lặp: Bài B4 trang 100 vẽ cánh hoa. GV cho HS quan sát hình phân tích xem trong hình nên sử dụng câu lệnh nào, lặp lại bao nhiêu lần, xác định góc quay của rùa bao nhiêu độ. 
	- Thủ tục 1 tên (duongtron): Sử dụng lệnh Fd 2, Rt 2, Repeat 90 [ ], vẽ nửa đường tròn.
	Repeat 90 [ Fd 2 Rt 2]
	- Thủ tục 2 tên (canhhoa): Sử dụng lệnh Repeat 4 [ ] ra lệnh cho rùa lặp lại 4 lần lệnh 1, mỗi lần vẽ xong nửa đường tròn cho rùa quay phải một góc 90 độ.
	Repeat 4 [ duongtron Rt 90]
* Tận dụng những nguồn tài nguyên sẵn có của máy vi tính, hoặc truy cập mạng để tìm hiểu thông tin, tìm kiếm tài nguyên trên Iternet phục vụ cho quá trình dạy và học.
* Giáo viên có kế hoạch bồi dưỡng để nâng cao kiến thức bản thân đáp ứng được nhưng yêu cầu đổi mới, cập nhập thông tin một cách đầy đủ, chính xác.
* Giáo viên nên tận dụng những phương tiện sẵn có của bộ môn tin học áp dụng vào giảng dạy lý thuyết để học sinh dễ quan sát và nhận biết giúp cho buổi học đạt hiệu quả hơn.
	3. Phân tích bài tập mẫu:
 + GV hướng dẫn HS cách quan sát, phân tích hình mẫu để sử dụng câu lệnh cho phù hợp với bài thực hành để nâng cao chất lượng: Làm nhanh, đúng, chính xác, hiệu quả
	Ví dụ:
	B1/123 SGK. Viết chương trình gồm một hoặc nhiều thủ tục tạo hình trang trí theo mẫu.
 a b
a/ Gv cho HS thảo luận nhóm 2 và chia việc cho từng HS cụ thể như:
- Hình trang trí được tạo thành bởi 6 hình lục giác đều được xếp chồng lên với nhau, trước hết ta viết một thủ tục vẽ hình lục giác có tên: lucgiac. Viết thủ tục vẽ hình trang trí như trên có tên: hinhoc sử dụng câu lệnh lặp lặp lại 6 lần thủ tục lucgiac sau đó cho rùa quay 60 độ.
Thủ tục 1: Vẽ hình lục giác(lucgiac), dùng lệnh Fd, Rt, Repeat.
 Repeat 6 [FD 100 RT 60]	
Thủ tục 2: Vẽ hình (hinhhoc) lặp lại thủ tục 1 dùng lệnh Rt, Repeat.
Repeat 6 [lucgiac RT 60]
Repeat 6 [ Repeat 6 [FD 100 RT 60] RT 60]
b/ Gv cho HS thảo luận nhóm 2 và chia việc cho từng HS cụ thể như:
- Đây là hình cánh quạt của cối xay gió gồm có 8 cánh quạt có hình dạng lá cờ, ở bài này ta dùng các lệnh: Fd, Rt, Bk, Repeat.
+ Thủ tục 1: Vẽ hình lá cờ (laco): FD 100 Repeat 4 [FD 30 RT 90] BK 100
+ Thủ tục 2: Vẽ hình cánh quạt (canhquat) lặp lại thủ tục (laco) 8 lần và cho rùa quay góc 45 độ: Repeat 8 [ laco Rt 45]
B2/123 SGK . Viết chương trình gồm một số thủ tục để tạo ra hình trang trí theo mẫu.
Để làm được bài tập này, Gv cho HS thảo luận nhóm 4 và chia việc cho từng HS cụ thể.
- Quan sát hình mẫu ta thấy có 12 hình nhỏ có dạng ngôi nhà, mà mỗi hình ngôi nhà thì được hình thành bởi hình tam giác và hình vuông. Từ đó ta viết các thủ tục như sau:
+ Viết thủ tục vẽ hình vuông, sau khi vẽ xong hình vuông cho rùa tiến về trước 100 bước.
Thủ tục 1: Vẽ hình vuông(hinhvuong): Repeat 4[FD 100 RT 90] FD 100
+ Viết thủ tục vẽ hình tam giác.
Thủ tục 2: Vẽ tam giác(tamgiac): Repeat 3 [FD 100 RT 120]
+ Viết thủ tục vẽ hình ngôi nhà khi đã có thủ tục tamgiac và hinhvuong, trong thân thủ tục 3 ta cho rùa quay phải một góc 30 độ để hình thành mái của ngôi nhà.
Thủ tục 3: Vẽ ngôi nhà(ngoinha) dùng thủ tục 1 và 2: hinhvuong RT 30 tamgiac
+ Viết thủ tục vẽ bánh xe lặp lại thủ tục ngôi nhà 12 lần.
Thủ tục 4 :Vẽ vành bánh xe(banhxe) lặp lại thủ tục 3: Repeat 12 [ ngoinha]
Ví dụ: Bài T2 trang 107 SGK: Cho HS quan sát chiếc khăn thêu phân tích hình mẫu có những chi tiết nào, xác định góc quay của rùa, tìm ra các câu lệnh thích hợp hoàn thành bài tập. (Dùng lệnh FD 100 rùa tiến về phía trước, rùa rẽ phải RT 60, RT 45, Repeat 8 [ ] lặp lại 8 lần thủ tục 1 để hoàn thành bài thực hành.)
Viết thủ tục 1 tên lucgiac: 
Repeat 6 [ Fd 100 Rt 60]
Viết thủ tục 2 tên khantheu lặp lại 8 lần thủ tục 1:
Repeat 8 [lucgiac Rt 45] 
Repeat 8 [ Repeat 6 [ Fd 100 Rt 60] Rt 45]
+ Giúp HS phát huy hết khả năng quan sát, nhận biết và dùng các thủ tục, câu lệnh thích hợp để các em hoàn thành bài thực hành trong sách giáo khoa.
	4. Tổ chức hoạt động nhóm:
Tổ chức dạy học theo nhóm trong sẽ tạo cho học sinh hoàn thành bài vẽ của mình trong khoảng thời gian quy định, giáo viên có bài để đánh giá học sinh ngay tại cuối tiết thực hành, như thế học sinh sẽ biết được những điểm đã làm được và những điểm cần phải bổ sung.
Phát huy được tính tập thể, phối hợp cùng suy nghĩ, cùng làm việc, tranh luận thảo luận để cùng có hướng giải quyết vấn đề một cách hiệu quả, cụ thể hoàn thành yêu cầu bài tập.
Tổ chức dạy học theo nhóm sẽ có lợi cho học sinh vì các em có năng khiếu về lập trình nhưng chưa chắc đã biết cách quan sát, phân tích, diễn tả sự vật bằng lời cho người khác hiểu ý định của mình một cách lưu loát... từ đó học sinh có thể bổ sung cho nhau về cách quan sát, nhận xét; đánh giá sự vật một cách đầy đủ hay theo đúng yêu cầu của bài học, theo sự gợi ý của giáo viên. Giúp các em nhút nhát diễn đạt kém...có điều kiện rèn luyện và dần khẳng định bản thân.
Tổ chức dạy học theo nhóm sẽ nâng cao được vai trò của GV, GV đóng vai trò là người gợi mở, hướng dẫn, kích thích và hỗ trợ học sinh.
Trong giờ thực hành giáo viên nên tạo sự canh tranh giữa các nhóm bằng cách phân các nhóm làm bài thực hành sau đó các nhóm nhận xét, chấm điểm (dưới sự hướng dẫn của giáo viên) để tạo sự hào hứng, sáng tạo trong học tập.
V. Kết luận:
Từ thực tế giảng dạy, kết quả đạt được qua việc áp dụng các biện pháp nói trên, bản thân tôi rút ra một số kinh nghiệm như sau:
Trong quá trình giảng dạy GV phải biết phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của HS. Đồng thời GV cần phải có phương pháp dạy học linh hoạt sáng tạo, phải tìm mọi cách để cải tiến cách dạy từng phân môn theo hướng tích cực hóa hoạt động của học sinh, bổ sung sáng tạo thêm nhiều thủ pháp sinh động, hấp dẫn, đa dạng hóa cách thức truyền đạt ở mỗi bài học.
GV nên hướng dẫn HS và thực hiện mẫu theo phương pháp trực quan để các em có hướng quan sát và tìm các câu lệnh, vòng lặp, góc quay thích hợp để hoàn thành bài thực hành.
Để đạt được những nội dung đó đòi hỏi mỗi giáo viên phải không ngừng nâng cao kiến thức, tạo cho mình một trình độ chuyên môn vững vàng, thường xuyên học hỏi rút kinh nghiệm từ các đồng nghiệp. 
	Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã áp dụng vào việc dạy môn Tin học trong phạm vi phần mềm Logo, tuy nhiên còn nhiều yếu tố khách quan, chủ quan và còn nhiều hạn chế. Rất mong được sự góp ý của đồng nghiệp để chuyên đề của tôi hoàn thiện hơn.
	Chân thành cảm ơn!