Bài giảng Sinh học Lớp 8 - Tiết 46, Bài 43+45: Giới thiệu chung hệ thần kinh, dây thần kinh tủy - Trường THCS Huỳnh Văn Nghệ

TRƯỜNG THCS HUỲNH VĂN NGHỆ 
SINH H Ọ C 8 
CHƯƠNG IX: THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN 
Bài 43+BÀI 45 GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH, DÂY THẦN KINH TỦY 
CHƯƠNG IX: THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN 
TIẾT 46-Bài 43+BÀI 45 GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH, DÂY THẦN KINH TỦY 
Bài 43 Giới thiệu chung hệ thần kinh 
I. Nơron – đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh (Hs tự thực hiện) 
II. Các bộ phận của hệ thần kinh 
 1. cấu tạo ( chỉ giới thiệu cấu tạo) 
 2. chức năng 
Bài 45 Dây thần kinh tủy 
 I. Cấu tạo của dây thần kinh tủy 
 II. Chức năng của dây thần kinh tủy 
CHƯƠNG IX: THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN 
TIẾT 46-Bài 43+BÀI 45 GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH, DÂY THẦN KINH TỦY 
Bài 43 Giới thiệu chung hệ thần kinh 
CHƯƠNG IX: THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN 
TIẾT 46-Bài 43+BÀI 45 GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH, DÂY THẦN KINH TỦY 
Bài 43 Giới thiệu chung hệ thần kinh 
I. Nơron – đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh (Hs tự thực hiện) 
II. Các bộ phận của hệ thần kinh 
1/ Cấu tạo : 
Hộp sọ 
Não 
Tủy sống 
Cột sống 
Bộ phận trung ương 
Dây thần kinh tủy 
Dây thần kinh não 
Hạch thần kinh 
Bộ phận ngoại biên 
II.C ác bộ phận c ủa hệ thần kinh 
1 
2 
 3 
 4 
 5 
1/ Cấu tạo : 
 Hệ thần kinh gồm 
Bộ phận 
trung ương 
Não bộ 
tủy sống 
Bộ phận 
ngoại biên 
các dây 
thần kinh 
các hạch 
 thần kinh 
1/ Cấu tạo : 
Bài 43. GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
II.C ác bộ phận c ủa hệ thần kinh 
I. Nơ ron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh 
Hệ thần kinh gồm: 
- Bộ phận trung ương : Gồm não bộ và tủy sống. 
- Bộ phận ngoại biên : Gồm dây thần kinh và các hạch thần kinh. 
Dựa vào chức năng 
được chia thành 
Hệ TK vận động : 
( cơ xương ) : điều khiển 
 các cơ vân, cơ xương là 
hoạt động có ý thức 
Hệ TK sinh dưỡng : 
Điều hoà cơ quan sinh 
dưỡng và cơ quan sinh 
sản; là hoạt động không 
có ý thức 
1/ Cấu tạo : 
Bài 43. GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
II.C ác bộ phận c ủa hệ thần kinh 
I. Nơ ron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh 
2/ Chức năng : 
1/ Cấu tạo : 
Bài 43. GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
II.Các bộ phận c ủa hệ thần kinh 
I. Nơ ron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh 
- Bộ phận trung ương : Gồm não bộ và tủy sống. 
- Bộ phận ngoại biên : Gồm dây thần kinh và các hạch thần kinh. 
2 / Chức năng : 
- Hệ TK vận động ( cơ xương ) : điều khiển các cơ vân, cơ xương là hoạt động có ý thức . 
- Hệ TK sinh dưỡng: Điều hoà cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản; là hoạt động không có ý thức 
Hệ thần kinh gồm : 
1/ Cấu tạo : 
Bài 43. GIỚI THIỆU CHUNG HỆ THẦN KINH 
II.Các bộ phận c ủa hệ thần kinh 
I. Nơ ron - đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh 
- Bộ phận trung ương : Gồm não bộ và tủy sống. 
- Bộ phận ngoại biên : Gồm dây thần kinh và các hạch thần kinh. 
2/ Chức năng : 
- Hệ TK vận động ( cơ xương ) : điều khiển các cơ vân, cơ xương là hoạt động có ý thức. 
- Hệ TK sinh dưỡng: Điều hoà cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản; là hoạt động không có ý thức 
Hệ thần kinh gồm: 
Liên hệ thực tiễn:các em quan sát những hình sau và cho biết để bảo vệ hệ thần kinh chúng ta cần phải làm gì? 
Các biện pháp để bảo vệ hệ thần kinh là: 
Phải đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao thông. 
Không chở quá số người quy định(2 người tính cả người chở) đối với xe máy và xe đạp. 
Không tham gia các trò choi nguy hiểm như: bắn súng, trèo cao 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Vị trí của dây thần kinh tuỷ? 
Tuỷ sống 
Đốt sống cổ I 
Đốt sống thắt lưng II 
Đốt sống cổ I 
Đốt sống cụt cuối 
Dây thần kinh tuỷ 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
? Các em hãy cho biết số lượng dây thần kinh tủy? 
Đốt sống cổ I 
Đốt sống cụt cuối 
Dây thần kinh tuỷ 
Rễ sau (rễ cảm giác) 
Da 
Cơ 
Các rễ tủy và dây thần kinh tủy 
Rễ trước( rễ vận động) 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm: 2 r ễ 
+ Rễ sau (rễ cảm giác): G ồm các bó sợi thần kinh hướng tâm 
+ Rễ trước (rễ vận động):G ồm các bó sợi thần kinh ly tâm 
 Sợi hướng tâ m 
- Sợi ly tâm 
Rãnh trước 
Rãnh sau 
Lỗ Tủy 
Đĩa đệm đốt sống 
Dây thần kinh tủy 
Tủy sống 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
Rễ sau 
Da 
Cơ 
Các rễ tủy và dây thần kinh tủy 
Rễ trước 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
- Sợi hướng tâm 
- Sợi ly tâm 
 Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ gian đốt (khe giữa hai đốt sống liên tiếp) nhập lại thành dây thần kinh tủy. 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm: 2 r ễ 
+ Rễ sau (rễ cảm giác): G ồm các bó sợi hướng tâm 
+ Rễ trước (rễ vận động): G ồm các bó sợi ly tâm 
- Các rễ tủy đi qua khe giữa hai đốt sống liên tiếp nhập lại thành dây thần kinh tủy. 
II. Chức năng của dây thần kinh tủy : 
Thí nghiệm 
Điều kiện thí nghiệm 
Kết quả thí nghiệm 
Kích thích bằng HCl 1% chi sau bên phải 
Rễ trước bên phải bị cắt 
Chân sau bên phải không co, nhưng co chân trái và hai chi trước 
	 Từ kết quả thí nghiêm 1, em có thể rút ra được kết luận gì về chức năng của rễ trước ? 
	 Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương ra cơ quan ph ản ứng. 
Rễ sau 
Rễ trước 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm: 2 r ễ 
+ Rễ sau (rễ cảm giác): G ồm các bó sợi hướng tâm 
+ Rễ trước (rễ vận động): G ồm các bó sợi ly tâm 
- Các rễ tủy đi qua khe giữa hai đốt sống liên tiếp nhập lại thành dây thần kinh tủy. 
II. Chức năng của dây thần kinh tủy : 
- Rễ trước dẫn truyền xung vận động từ trung ương ra cơ quan phản ứng 
Thí nghiệm 
Điều kiện thí nghiệm 
Kết quả thí nghiệm 
Kích thích bằng HCl 1% chi sau bên trái 
Rễ sau bên trái bị cắt 
Không chi nào co cả 
	 Từ thí nghiệm 2: em có thể rút ra kết luận gì về chức năng của rễ sau ? 
	 	 Rễ sau dẫn truyền xung cảm giác từ cơ quan thụ cảm đến trung ương thần kinh. 
Rễ sau 
Rễ trước 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm: 2 r ễ 
+ Rễ sau (rễ cảm giác): G ồm các bó sợi hướng tâm 
+ Rễ trước (rễ vận động): G ồm các bó sợi ly tâm 
- Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ gian đốt nhập lại thành dây thần kinh tủy. 
II. Chức năng của dây thần kinh tủy : 
- Rễ trước dẫn truyền xung vận động từ trung ương ra cơ quan phản ứng 
	 - Rễ sau dẫn truyền xung cảm giác từ cơ quan thụ cảm đến trung ương thần kinh. 
+Thí nghiệm 1 cho phép ta rút ra kết luận gì về chức năng rễ trước? 
+ Thí nghiệm 2 cho phép ta rút ra kết luận gì về chức năng rễ sau? 
+ Từ thí nghiệm 1 và 2, nêu chức năng của dây thần kinh tuỷ? 
Thí nghiệm 
Điều kiện thí nghiệm 
Kết quả thí nghiệm 
1. Kích thích bằng HCl 1% chi sau bên phải 
2 Kích thích bằng HCl 1% chi sau bên trái 
Rễ trước bên phải bị cắt 
Rễ sau bên trái bị cắt 
Chân sau bên phải không co, nhưng co chân trái và hai chi trước 
Không chi nào co cả 
 Rễ trước: dẫn truyền xung thần kinh vận động t ừ trung ương đến cơ quan phản ứng ( bó sợi li tâm) 
 Rễ sau: dẫn truyền xung thần kinh cảm giác t ừ cơ quan thụ cảm đến trung ương (bó sợi hướng tâm). 
 Dẫn truyền xung thần kinh theo 2 chiều từ ngoại biên về trung khu (tủy) và từ trung khu ra ngoại biên. 
- Tại sao nói dây thần kinh tủy là dây pha? 
=> Vì dây thần kinh tủy bao gồm các bó sợi cảm giác và bó sợi vận động được liên hệ với tủy sống qua rễ sau và rễ trước. Rễ sau là rễ cảm giác, rễ trước là rễ vận động . 
Rễ trước 
Rễ sau 
Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY 
- Từ tuỷ sống phát đi 31 đôi dây thần kinh tuỷ. 
I . Cấu tạo dây thần kinh tủy : 
- Mỗi dây thần kinh tuỷ gồm: 2 r ễ 
+ Rễ sau (rễ cảm giác): G ồm các bó sợi hướng tâm 
+ Rễ trước (rễ vận động): G ồm các bó sợi ly tâm 
- Các rễ tủy đi ra khỏi lỗ gian đốt nhập lại thành dây thần kinh tủy. 
II. Chức năng của dây thần kinh tủy : 
- Rễ trước dẫn truyền xung vận động từ trung ương ra cơ quan phản ứng 
	 - Rễ sau dẫn truyền xung cảm giác từ cơ quan thụ cảm đến trung ương thần kinh. 
- Dây thần kinh tủy là dây pha, gồm các bó sợi thần kinh hướng tâm (cảm giác) và bó sợi thần kinh li tâm (vận động) được liên hệ với tủy sống qua rễ sau và rễ trước. 
SƠ ĐỒ TƯ DUY : 
DÂY THẦN KINH TỦY 
CẤU TẠO 
CHỨC NĂNG 
Rễ trước (rễ vận động) gồm các bó sợi li tâm. 
Rễ sau (rễ cảm giác) gồm các bó sợi hướng tâm. 
Dẫn truyền các xung thần kinh cảm giác từ thụ quan về trung ương 
Dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương thần kinh đến cơ quan phản ứng 
Hướng dẫn về nhà: 
 Học bài trong vở, trả lời các câu hỏi cuối bài. 
 Xem trước bài 46: Trụ não, tiểu não, não trung gian- bài bán cầu não 
 Sưu tầm một số tư liệu có liên quan đến não bộ