Bài giảng Ngữ văn: Nỗi thương mình (trích: truyện Kiều -Nguyễn Du)

Chào mừng thầy và các 
bạn đến với bài làm của 
nhóm7
Bài: NỖI THƯƠNG MÌNH
Câu 1 Câu 2
Câu 4Câu 3
Câu 2: Khi gia đình Kiều gặp cơn gia biến 
Kiều đã bán thân mình cho ai?
 1: T úy Kiều đã trao duyên cho ai?
Thúy Vân
3 Mã Giám Sinh đã lừa bá Thúy Kiều 
cho ai và ở đâu?
Tú Bà và ở lầu xanhMã Giám Sinh
Câu 4: Trong bài Trao duyên Nguyễn Du đã sử 
dụng bút pháp nghệ thuật nào để bộc lộ tâm tư 
tình cảm của Thúy Kiều?
Nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật
NỖI THƯƠNG MÌNH
Hình ảnh Thúy Kiều sống êm ấm cùng 
gia đình
Hình ảnh Thúy Kiều sống cô đơn ở lầu 
xanh
NỖI THƯƠNG 
MÌNH
Trích: Truyện Kiều
-Nguyễn Du-
I. Tìm hiểu chung.
1. Vị trí đoạn trích.
2. Bố cục.
II. Đọc hiểu chi tiết
1. Hoàn cảnh sống của Kiều
2. Tâm trạng của Kiều.
3. Tâm trạng của Kiều qua
cảnh vật
III. Tổng kết
IV. Luyện tập
I. Tìm 
hiểu
chung
1. Vị trí đoạn trích
Truyện Kiều
Gặp gỡ và 
đính ước
Gia biến và 
lưu lạc
Đoàn tụ
Thuộc phần: gia biến và lưu lạc.
Đoạn trích từ câu 1229 đến câu 1248.
2. Bố cục đoạn trích
I. Tìm 
hiểu 
chung
Phần 1: 4 
câu đầu: 
cảnh sống 
của Kiều.
Phần 2: 8 
câu tiếp 
theo:tâm 
trạng của 
Kiều.
Phần 3: 8 
câu 
cuối:tâm 
trạng của 
Kiều qua 
cảnh vật.
Nỗi thương mình
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
1. Cảnh sống của Thuý Kiều
Biết bao bướm lả ong lơi,
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
1. Cảnh sống của Thuý Kiều
Hình ảnh ước lệ, tượng trưng: bướm, ong
Điển tích, điển cố: Tống Ngọc, Trường Khanh
Không khí ồn ào, tấp nập, nhốn nháo nơi lầu xanh.
Thành ngữ chéo: bướm lả ong lơiCác 
biện
pháp 
NT:
Ý 
nghĩa
Giữ được sự thanh nhã cho lời thơ.
Bảo toàn được vẻ đẹp của Kiều.
Thể hiện sự trân trọng, cảm thông của 
Nguyễn Du với nhân vật của mình.
lá gió cành chim
Tả thực cuộc sống trong lầu xanh
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
1. Cảnh sống của Thuý Kiều
Cảnh ngộ của Kiều: éo le, trớ trêu, ngang trái.
Biết bao bướm lả ong lơi,
Cuộc say đầy tháng trận cười suốt đêm.
Dập dìu lá gió cành chim,
Sớm đưa Tống Ngọc tối tìm Trường Khanh.
Lầu xanh: nhốn 
nháo, đầy những 
xấu xa, thô bỉ
Kiều vốn là một 
người hiếu nghĩa, 
quen sống gia 
phong, nề nếp
><
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
2. Tâm trạng của Kiều
lúc tàn canh
Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật mình mình lại thương mình xót xa.
Khi tỉnh rượu
- Thời gian: 
Với Kiều, đó là những giây phút hiếm hoi trong 
ngày để nàng đối diện và sống thực với mình. 
 Hai câu 5,6: 
– khách làng chơi đã về hết
– đêm gần về sáng
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
2. Tâm trạng của Kiều
lúc tàn canh 
Khi tỉnh rượu 
- Thời gian: 
Với Kiều, đó là những 
giây phút hiếm hoi để 
nàng đối diện và sống 
thực với mình. 
- Tâm trạng, nỗi niềm của Kiều: 
bàng hoàng, thảng thốt, không tin vào 
cảnh sống thực tại của bản thân.
+ Thương mình, xót xa cho mình.
+ Giật mình:
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
2. Tâm trạng của Kiều
+ Cách ngắt nhịp phá cách: 3/3 và 2/4/2
Khi tỉnh rượu lúc tàn canh,
Giật mình mình lại thương mình xót xa.
+ Phép lặp từ mình 3 lần/câu thơ
- Nghệ thuật: 
ì
Âm điệu nặng nề.
Nỗi cô đơn. 
Diễn tả
những khoảng ngừng lặng đau đớn trong lòng Kiều 
và sự vỡ oà trong đau xót.
Cái giật mình thật đáng quý, nó làm nên nhân cách 
của Thuý Kiều.
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
2. Tâm trạng của Kiều
Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!
Quá khứ Hiện tại
Phong gấm rủ là
Tan tác như hoa giữa đường;
Mặt – dày gió dạn sương;
Thân - bướm chán ong chường
1 câu thơ
-> Nghiệt ngã, phũ phàng.
><
-> Êm đềm, hạnh phúc
3 câu thơ
Hiện tại lấn lướt quá khứ. Quá khứ hạnh phúc, êm 
đềm bao nhiêu thì hiện tại phũ phàng, nghiệt ngã bấy nhiêu.
 Câu 7,8,9,10: 
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
2. Tâm trạng của Kiều
Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!
- Hư từ sao: 
Hỏi
Than thở
liên tiếp, dồn dập trong 4 
câu thơ.
Giọng thơ dằn xuống như đay đả, thể hiện tâm
trạng dằn vặt đến nhức nhối của Kiều.
 Câu 7,8,9,10: 
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
2. Tâm trạng của Kiều
Khi sao phong gấm rủ là,
Giờ sao tan tác như hoa giữa đường.
Mặt sao dày gió dạn sương,
Thân sao bướm chán ong chường bấy thân!
- Hư từ sao: 
- Quá khứ >< Hiện tại
Mặc dù phải sống trong cảnh nhơ nhớp, ô nhục 
nhưng Kiều luôn ý thức về thân phận và nhân 
phẩm của mình.
 Câu 7,8,9,10: 
2. Tâm trạng của Kiều
 Câu 11,12: 
Mặc người nưa Sở mây Tần,
Những mình nào biết có xuân là gì.
Đối lập: “người” >< “mình”
“mưa Sở mây Tần” >< “nào biết 
có xuân là gì”.
Xuân :hạnh phúc lứa đôi.
Tâm trạng ê chề cô đơn của Kiều trong 
cảnh sống nhơ nhớt, nhân cách đáng quý 
của Kiều
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
2. Tâm trạng của Kiều
Kiều đau đớn, xót xa, tủi nhục, dằn vặt mình trước 
cuộc sống ô nhục chốn lầu xanh.
1. Cảnh sống của Thuý Kiều
* Tiểu kết
Kiều luôn có ý thức về nhân cách, nhân phẩm.
Kiều đáng được trân trọng, cảm thông.
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
3 Tâm trạng của Kiều qua cảnh vật
 8 câu thơ cuối.
Đòi phen gió tựa hoa kề
Nửa rèm tuyết ngậm bốn bề trăng thâu.
Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu,
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ?
Đòi phen nét vẽ câu thơ,
Cung cầm trong nguyệt nước cờ dưới hoa.
Vui là vui gượng kẻo là,
Ai tri âm đó mặn mà mới ai?
3.Tâm trạng của Kiều qua cảnh vật
II. Ñoïc
Hieåu
Chi 
Tieát
 8 câu thơ cuối.
Cảnh thiên nhiên 4 mùa: xuân (hoa)
hạ (phong)
thu (nguyệt)
đông (tuyết)
Kề, tựa, ngàn, thâu: thiên nhiên quấn 
quýt >< tâm trạng hờ hững của Kiều.
Mỗi mùa mỗi vẻ đẹp nhưng Kiều lại hờ 
hững, thờ ơ, vô cảm, chán trường.
ND ®· ho¸ th©n s©u s¾c vµo ®êi sèng tinh 
thÇn cña Thuý KiÒu hiÓu t©m tr¹ng cña 
nµng: “C¶nh nµo c¶nh ch¼ng ®eo sÇu
Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ”
-> T©m tr¹ng buån, c« ®éc -> nh×n c¶nh 
vËt còng buån.
Nhµ th¬ ®· miªu t¶ mèi quan hÖ gi÷a 
ngo¹i c¶nh vµ néi t©m ®Ó cùc t¶ t©m tr¹ng 
buån, tª t¸i, c« ®¬n, c« ®éc cña Thuý KiÒu 
-> quy luËt t©m lý phæ biÕn cña con ngưêi.
II. Ñoïc
Hieåu
Chi
Tieát
3. Tâm trạng của Kiều qua cảnh vật
 8 câu thơ cuối.
- V× vËy mµ gi÷a chèn tÊp nËp, xa hoa 
nhưng KiÒu còng chØ:
“Vui lµ vui gưîng kÎo lµ
Ai tri ©m ®ã mÆn mµ víi ai”
 T©m tr¹ng c« ®éc - C©u hái tu tõ cø 
ng©n vang như mét sù nhøc nhèi - Mèi 
liªn hÖ gi÷a c¸ thÓ vµ ®¸m ®«ng – kh«ng 
cã tri ©m -> c« ®¬n, c« ®éc. 
 NgËm ngïi cho nçi lßng tª t¸i cña 
Thuý KiÒu.
II. Ñoïc
Hieåu
Chi
Tieát
3. Tâm trạng của Kiều qua cảnh vật
 8 câu thơ cuối.
III Tổng kết
1. Nội dung
+ §o¹n trÝch tËp trung kh¾c ho¹ nçi niềm 
thư¬ng th©n xãt phËn vµ ý thøc cao vÒ nh©n 
c¸ch, phÈm gi¸ cña nh©n vËt Thuý KiÒu trong 
hoµn c¶nh sèng nghiÖt ng·.
+ ThÓ hiÖn tÊm lßng yªu thư¬ng vµ tr©n 
trọng cña NguyÔn Du ®èi víi Thuý KiÒu.
2. NghÖ thuËt
§o¹n th¬ thÓ hiÖn sù thµnh c«ng xuÊt s¾c 
cña NguyÔn Du và nghÖ thuËt: sö dông biÖn 
ph¸p ưíc lÖ, s¸ng t¹o trong c¸ch dïng tõ ng÷, 
c¸c h×nh thøc ®èi.
Củng cố : câu hỏi trắc nghiệm.
Khoanh trßn vµo ®¸p ¸n mµ anh ( chÞ ) cho lµ 
®óng nhÊt
1. Dßng nµo sau ®©y x¸c ®Þnh kh«ng ®óng vÞ 
trÝ cña ®o¹n trÝch “Nçi thư¬ng m×nh“?
A. Sau viÖc Tó Bµ ®¸nh ®Ëp, hµnh h¹ Thuý 
KiÒu.
B. Sau nh÷ng ngµy KiÒu ë lÇu Ngng BÝch.
C. Trưíc khi KiÒu gÆp Thóc Sinh.
D. Trưíc khi M· Gi¸m Sinh dẫn KiÒu ®Õn 
nhµ chøa cña Tó Bµ. 
D
2. NÕu dïng “BiÕt bao ong bưím l¶ l¬i“ thay cho 
“ BiÕt bao bưím l¶ ong l¬i“ th× hiÖu qu¶ 
nghÖ thuËt sÏ gi¶m ®i ®iÒu g×?
A. Søc gîi t¶ cuéc sèng x« bå chèn lÇu xanh.
B. Søc gîi t¶ t©m tr¹ng mái mÖt, ch¸n trưêng 
cu¶ KiÒu . 
C. Søc diÔn t¶ cuéc sèng th¸c lo¹n, bu«ng th¶.
D. Søc diÔn t¶ “Nçi thư¬ng m×nh cña KiÒu”
• 3. H×nh thøc ®èi trong néi bé c¸c dßng th¬ (bưím 
l¶ - ong l¬i, cuéc say “ trËn cưêi, ®Çy th¸ng “ suèt 
®ªm, l¸ giã “ cµnh chim, sím ®ến “ tèi t×m, Tèng 
Ngäc “ Trêng Khanh, khi “ lóc, tØnh rưîu “ tµn 
canh,) kh«ng cã t¸c dông g×?
A. Lµm cho ©m ®iÖu c©u th¬ thªm hµi hoµ, uyÓn 
chuyÓn, nhÞp nhµng.
B. Lµm cho nçi thư¬ng m×nh cña KiÒu thªm da diÕt, 
t¸i tª.
C. Lµm cho ©m hưëng ®o¹n th¬ thªm hïng hån.
D. Lµm cho lêi th¬ khóc chiÕt, t¹o ®ưîc nhiÒu Ên 
tưîng h¬n.
4. ViÖc lÆp l¹i ch÷ m×nh ®Õn ba lÇn trong 
c©u “GiËt m×nh m×nh l¹i thư¬ng m×nh xãt 
xa“ ®· cã t¸c dông g×?
A. Lµm cho ý th¬, nhÞp th¬ thªm hïng vµ 
m¹nh.
B. NhÊn m¹nh: chØ cã KiÒu lµ hiÓu vµ 
thư¬ng th©n phËn m×nh.
C. Kh¼ng ®Þnh nh÷ng cuéc vui, trËn cưêi chØ 
lµ gi¶, lµ gưîng.
D. Cho thÊy KiÒu say nhiÒu, tØnh Ýt.
B
Liên hệ thưc tế:
- Hãy biết tự ý thức về bản thân mình trong 
hoàn cảnh xã hội hiện nay nhiều cám dỗ của 
cuộc sống.
- Biết trân trọng ,cảm thông, với tất cả mọi 
người. 
Cảm ơn thầy và các bạn 
đã theo dõi