Bài giảng Ngữ Văn Khối 8 - Tuần 24,Tiết 89: Chiếu dời đô (Thiên đô chiếu - Lí Công Uẩn)

Tiết 89 
CHIẾU DỜI ĐÔ 
( Thiên đô chiếu) 
 Lí Công Uẩn 
3 
QUI ƯỚC CÁCH GHI BÀI: 
Các em sẽ ghi tất cả các đề mục hoặc nội dung có biểu tượng b à n tay cầm cây bút  
Hãy nêu những nét hiểu biết chính của em về vua Lí Công Uẩn? 
? 
1/ Tác giả 
Tượng đ à i Lí Công Uẩn 
1/ TÌM HIỂU CHUNG 
 I. TÌM HIỂU CHUNG 
 1/ Tác giả. 
 - Lí Công Uẩn( 974- 1028), tức vua Lí Thái Tổ. 
 - Quê: Từ Sơn, Bắc Ninh 
  - L à người thông minh, có chí lớn. 
 - Sáng lập ra vương triều nh à Lí. 
Lí Công Uẩn 
( 974- 1028) 
 I. TÌM HIỂU CHUNG 
1/ Tác giả. 
 2. Tác phẩm 
  - Viết năm 1010 
 -K hi vua Lí Thái Tổ có ý định rời đô từ Hoa Lư ( Ninh Bình ) về Đại La( H à Nội). 
 - Hoàn cảnh sáng tác: 
 2. Tác phẩm 
9 
 I. TÌM HIỂU CHUNG 
 1. Tác giả 
 - Hoàn cảnh sáng tác: 
  - Viết năm 1010, khi vua Lí Thái Tổ có ý định rời đô từ Hoa Lư ( Ninh Bình ) về Đại La (H à Nội) 
 - Thể loại: Chiếu 
	 ĐẶC ĐIỂM CỦA THỂ CHIẾU: 
+ Hình thức: Viết bằng văn xuôi hoặc văn biền ngẫu. 
+ Mục đích: L à thể văn do vua dùng để ban bố mệnh lệnh . 
+ Nội dung: Thường thể hiện một tư tưởng lớn lao, có ảnh hưởng đến triều đại, vận mệnh đất nước. 
9 
 - Bố cục: 
Phần 1: Từ đầu đến “ không thể không dời đổi” 
-> Vì sao phải dời đô? 
Phần 2: Đoạn còn lại. 
-> Lý do chọn th à nh Đại La l à m kinh đô mới. 
2 phần 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
2. Tác phẩm 
 II. Tìm hiểu văn bản 
 1. Vì sao phải dời đô? 
 -  a/ Trong lich sử Trung Quốc: 
 + Nh à Thương năm lần dời đô. 
 + Nh à Chu ba lần dời đô. 
 + Muốn định đô ở nơi trung tâm. 
 + Mưu toan nghiệp lớn,tính kế muôn đời cho con cháu. 
 - Mục đích : 
 - Kết quả: 
 => Việc dời đô l à m đất nước phát triển vững bền, thịnh vượng. 
 b/ Thực tế lịch sử nước ta: 
 + Nh à Đinh, nh à Lê lại theo ý riêng mình, không dời đô. 
 + Triều đại ngắn ngủi, dân khổ, muôn vật không thích nghi. 
 - Hậu quả: 
12 
  => Kinh đô Hoa Lư không còn phù hợp. Khẳng định việc dời đô l à cần thiết để phát triển đất nước về mọi mặt. 
Đưa ra 2 cơ sở trên, Lý Công Uẩn muốn khẳng định điều gì ? 
 - Thực tế lịch sử nước ta: 
 + Nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, không dời đô. 
 + Triều đại ngắn ngủi, dân khổ, muôn vật không thích nghi. 
 - Hậu quả: 
12 
  => Kinh đô Hoa Lư không còn phù hợp. Khẳng định việc dời đô là cần thiết để phát triển đất nước về mọi mặt 
Nhận xét của em về cách lập luận của nhà vua trong câu văn: “Trẫm rất đau xót về việc đó, không thể không dời đổi”. 
  - Nghệ thuật : 
 Lập luận gi à u sức thuyết phục. 
 Có lí, có tình. 
 2 . Lí do chọn thành Đại La làm kinh đô mới. 
 * Về vị thế địa lí: 
 + Ở vào nơi trung tâm đất trời, mở ra bốn hướng nam, bắc, đông, tây. 
 + Được cái thế rồng cuộn hổ ngồi 
 + Có núi lại có sông 
 + Địa thế rộng mà bằng phẳng, đất đai cao mà thoáng, tránh được nạn lụt lội, chật chội. 
 * Về vị thế chính trị văn hoá: 
 + Là đầu mối giao lưu: “ chốn hội tụ của bốn phương” . 
 + Là mảnh đất hưng thịnh: “ muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi” . 
 =>Đại La là trung tâm của đất nước, xứng đáng là kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. 
Tại sao khi kết thúc bài chiếu, nhà vua không ra lệnh mà lại hỏi ý kiến của quần thần? 
 Cách kết thúc ấy có tác dụng gì? 
? 
Câu hỏi cuối b à i mang tinh thần đối thoại, tâm tình. 
- Tác dụng: 
+ Thể hiện sự đồng cảm sâu sắc giữa vua v à thần dân. 
+ Nh à vua tin tưởng ý nguyện dời đô của mình hợp với ý nguyện nhân dân. 
Em có nhận xét gì về biện pháp nghệ thuật m à tác giả sử dụng trong đoạn văn thứ hai? 
  2 . Lí do chọn th à nh Đại La l à m kinh đô mới. 
 * Về vị thế địa lí: 
 + Ở v à o nơi trung tâm trời đất, mở ra bốn hướng nam bắc, đông tây. 
 + Được cái thế rồng cuộn hổ ngồi 
 + Có núi lại có sông 
 + Đất rộng m à bằng phẳng, cao m à thoáng, tránh được nạn lụt lội, chật chội 
 * Về vị thế chính trị văn hoá: 
 + L à đầu mối giao lưu: “ chốn hội tụ của bốn phương” 
 + L à mảnh đất hưng thịnh: “ muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi” 
 =>Đại La l à trung tâm của đất nước, xứng đáng l à kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. 
 * Nghệ thuật:   Dẫn chứng to à n diện, tiêu biểu, lập luận thấu tình đạt lý.  
S«ng ®¸y 
BẢN ĐỒ NINH BÌNH 
KINH THµNH §¹I LA 
KINH THÀNH ĐẠI LA ( Kinh đô Thăng Long) 
KINH ĐÔ HOA LƯ 
Cố đô Hoa Lư – Ninh Bình 
THĂNG LONG 
HỒ GƯƠM - HÀ NỘI 
Hà Nội - Di tích lịch sử, văn hóa 
Chùa Trấn Quốc 
Văn Miếu 
Đền Ngọc Sơn 
Chùa Một Cột 
Ngày 2-9-1945, Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại quảng trường Ba Đình (Hà Nội) khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà 
Hà Nội – Trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa 
Hội trường Ba Đình 
Phủ Chủ tịch 
Thủ đô Hà Nội 
Hồ Hoàn Kiếm – Tháp Rùa 
 III.Tổng kết 
 1. Nghệ thuật 
 2. Nội dung 
* Ghi nhớ Sgk/51 
 Lập luận chặt chẽ, kết hợp h à i hòa giữa lí v à tình. 
 Chiếu dời đô thể hiện khát vọng của nhân dân về một đất nước độc lập, thống nhất, đồng thời phản ánh ý chí tự cường của dân tộc Đại Việt đang trên đ à lớn mạnh. 
B. Sử dụng lối văn biền ngẫu gi à u hình ảnh 
C . Kết hợp h à i ho à giữa lí v à tình 
D. Cả ba đáp án trên 
Hãy chọn câu trả lời đúng nhất cho câu hỏi sau: 
“Chiếu dời đô” thuyết phục người đọc bởi những yếu tố nghệ thuật n à o? 
A. Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng tiêu biểu. 
D. Cả ba đáp án trên 
Khoanh tròn v à o câu trả lời đúng? 
- Việc “ Chiếu dời đô” ra đời đã phản ánh ý chí độc lập tự cường v à sự lớn mạnh của dân tộc Đại Việt vì: 
A. Chứng tỏ triều đình nh à Lí đã chấm dứt nạn phong kiến cát cứ. 
B. Thế v à lực của dân tộc Đại Việt đủ sức sánh ngang h à ng với các triều đại phong kiến phương Bắc. 
C. Thực hiện ý chí v à khát vọng của nhân dân, thu giang sơn về một mối v à xây dựng đất nước độc lập tự cường. 
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI Ở NHÀ 
- Học v à nắm nội dung ghi b à i 
- Soạn b à i “ Nước Đại Việt ta”