Giáo án môn Ngữ văn 8 - Tuần 13 (Bản 2 cột)

ngô ý g× ?
- So s¸nh=> h×nh dung cô thÓ nguy c¬ gia t¨ng d©n sè cña loµi ng­êi thËt nhanh chãng vµ khñng khiÕp.
? Mét trong nh÷ng yÕu tè liªn quan ®Õn vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh lµ kh¶ n¨ng sinh con cña ng­êi phô n÷.
 Treo b¶ng phô cã c¸c sè liÖu vÒ tØ lÖ sinh con cña mét sè n­íc.
? Theo dâi l®3 em thÊy t¸c gi¶ ®· thuyÕt minh sù gia t¨ng d©n sè tõ kh¶ n¨ng sinh s¶n cña ng­êi phô n÷ ë mét sè n­íc theo th«ng b¸o cña héi nghÞ Cai - R« nh»m môc ®Ých g×?
- Phô n÷ cã kh¶ n¨ng sinh con rÊt nhiÒu vµ tèc ®é ra t¨ng d©n sè lµ rÊt nhanh -> chØ tiªu mçi gia ®×nh cã 2 con lµ rÊt khã kh¨n.
? Theo th«ng b¸o cña héi nghÞ Cai- r«, c¸c n­íc cã tØ lÖ sinh nhiÒu con thuéc c¸c ch©u lôc nµo?
Ch©u ¸: ViÖt Nam, Ên §é
Ch©u Phi: c¸c n­íc cßn l¹i.
GV: §Ó lµm râ vÊn ®Ò, t¸c gi¶ ®· sö dông ph­¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ?
- PPTM nªu sè liÖu, thèng kª, pt.
? B»ng nh÷ng con sè biÕt nãi Êy, em cã nhËn xÐt g× vÒ tØ lÖ sinh con ë nh÷ng n­íc ®ã? 
- TØ lÖ sinh con ë nh÷ng n­íc nµylµ rÊt cao, ®ã lµ nh÷ng n­íc cã ®«ng d©n nhÊt, ®ã lµ nh÷ng n­íc cã tØ lÖ gia t¨ng d©n sè nhanh chãng vµ m¹nh mÏ h¬n rÊt nhiÒu so víi c¸c n­íc ë ch©u ¢u, ch©u MÜ. 
? Thùc tr¹ng nÒn k tÕ, v ho¸ ë nh÷ng n­íc nµy ntn ?
- Nh­ng ng­îc l¹i nh÷ng n­íc nµy l¹i lµ nh÷ng n­íc nghÌo nµn vµ l¹c hËu, chËm ph¸t triÓn nhÊt.
GV: §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n g©y ra nguy c¬ bïng næ d©n sè trªn toµn thÕ giíi.
GV cho HS th¶o luËn:
?Theo em d©n sè t¨ng nhanh sÏ t¸c ®éng nh­ thÕ nµo ®Õn sù ph¸t triÓn cña x· héi ?
- D©n sè t¨ng nhanh sÏ k×m h·m sù ph¸t triÓn vÒ mäi mÆt cña ®êi sèng x· héi.
- ®«ng d©n-> kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn->nghÌo nµn, l¹c hËu-> d©n trÝ thÊp-> d©n sè t¨ng.
?Tõ ®ã em cã thÓ rót ra kÕt luËn g× vÒ mèi quan hÖ gi÷a d©n sè vµ sù ph¸t triÓn x· héi?
- Khi kinh tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc cµng kÐm ph¸t triÓn th× cµng kh«ng thÓ khèng chÕ ®­îc sù bïng næ vµ gia t¨ng d©n sè. Sù gia t¨ng d©n sè vµ sù ph¸t triÓn ®êi sèng x· héi cã mèi quan hÖ mËt thiÕt, t¸c ®éng lÉn nhau, võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶: d©n sè t¨ng nhanh nghÌo nµn, l¹c hËu, kinh tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc chËm ph¸t triÓn => C¸c yÕu tè t¸c ®éng lÉn nhau võa lµ nguyªn nh©n võa lµ kÕt qu¶.
GV: T¨ng d©n sè lµ k×m h·m sù ph¸t triÓn cña x· héi, lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn ®ãi nghÌo, l¹c hËu. Vµ ®ãi nghÌo, l¹c hËu cßn dai d¼ng theo ®uæi nÕu quèc gia nµo kh«ng cã biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó k×m h·m sù bïng næ d©n sè.
? Em häc tËp ®­îc g× vÒ c¸ch lËp luËn cña tg ë phÇn th©n bµi?
LËp luËn chÆt chÏ: lô©n ®iÓm râ rµng, lÝ lÏ, chøng cø x¸c thùc kÕt hîp tù sù nhÑ nhµng, sinh ®éng.
- VËn dông c¸c ph­¬ng thøc thuyÕt minh: thèng kª, so s¸nh, ph©n tÝch, sè liÖu thuyÕt phôc,
GV: KÕt hîp linh ho¹t c¸c dÊu c©u, nh­ dÊu hai chÊm, dÊu chÊm phÈy ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng diÔn ®¹t.
 H quan s¸t kÕt bµi 
? NÕu con ng­êi sinh s«i trªn tr¸i ®Êt theo cÊp sè nh©n nh­ bµi to¸n cæ th× ®Õn lóc sÏ kh«ng cßn ®Êt sèng. Muèn cßn ®Êt sèng, con ng­êi ph¶i lµm g× ? 
- H¹n chÕ gia t¨ng d©n sè b»ng viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch.
? T¹i sao t¸c gi¶ cho r»ng: “§ã lµ con ®­êng tån t¹i hay kh«ng tån t¹i” cña chÝnh loµi ng­êi ?
- Râ rµng con ng­êi cÇn cã ®Êt ®ai ®Ó ë vµ trång trät, khai th¸c. ThÕ nh­ng ®Êt ®ai l¹i kh«ng sinh ra, trong khi con ng­êi ngµy mét nhiÒu h¬n. Do ®ã con ng­êi muèn tån t¹i ph¶i biÕt h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè. §©y lµ vÊn ®Ò quan träng, nghiªm tóc, mang ý nghÜa sèng cßn cña nh©n lo¹i.
? NhËn xÐt c¸ch diÔn ®¹t néi dung kÕt bµi ?Dông ý cña t¸c gi¶ khi sö dông c©u cÇu khiÕn ®ã?
-> B»ng c©u cÇu khiÕn-> lêi kªu gäi ®Çy thuyÕt phôc
? Qua ®ã em hiÓu g× vÒ th ®é cña t gi¶ qua p kÕt bµi ?
 - cã tr¸ch nhiÖm víi céng ®ång
 - nhËn thøc: sù gia t¨ng d©n sè lµ mét hiÓm häa.
? Bøc th«ng ®iÖp mµ t¸c gi¶ muèn truyÒn tíi ng­êi ®äc qua v¨n b¶n nµy lµ g× ?
GV: Kh¸i qu¸t nÕt ®Æc s¾c vÒ nghÖ thuËt cña v¨n b¶n?
 HS ®äc ghi nhí:SGK/132
A, Giíi thiÖu chung (5’)
1. T¸c gi¶
2. T¸c phÈm
- TrÝch tõ b¸o Gi¸o dôc vµ Thêi ®¹i chñ nhËt sè 28/ 1995.
B, §äc- hiÓu v¨n b¶n
1. §äc - chó thÝch (3’)
2. KÕt cÊu, bè côc (3’)
 * V¨n b¶n nhËt dông
* Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t: nghÞ luËn + tù sù
* Bè côc: 3 phÇn:
3. Ph©n tÝch
a. Nªu vÇn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh (5’)
- §· ®­îc ®Æt ra tõ thêi cæ ®¹i-> t¸c gi¶ “s¸ng m¾t ra”
-> NhÑ nhµng, t×nh c¶m mµ hÊp dÉn=> GÇn gòi tù nhiªn dÔ thuyÕt phôc.
 b, Lµm râ vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh: (10’)
* VÊn ®Ò d©n sè ®­îc nh×n nhËn tõ bµi to¸n cæ: - Sè thãc thu ®ùoc cã thÓ phñ kÝn bÒ mÆt tr¸i ®Êt
- Gióp ta liªn t­ëng ®Õn viÖc bïng næ d©n sè cña loµi ng­êi.
*VÊn ®Ò d©n sè tõ mét chuyÖn trong Kinh Th¸nh
- Sè liÖu, so s¸nh => h×nh dung ra tèc ®é gia t¨ng d©n sè lµ hÕt søc nhanh chãng vµ khñng khiÕp trªn tr¸i ®Êt.
* VÊn ®Ò d©n sè tõ thùc tÕ sinh ®Î cña phô n÷:
- TØ lÖ sinh con rÊt cao
- Kinh tÕ, v¨n ho¸, gi¸o dôc nghÌo nµn, l¹c hËu, kÐm ph¸t triÓn.
c, Lêi kªu gäi cña t¸c gi¶ (3’)
- Loµi ng­ßi ph¶i h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè b»ng viÖc sinh ®Î cã kÕ ho¹ch.
4, Tæng kÕt (5’)
4.1, Néi dung
- §Êt ®ai kh«ng sinh thªm, con ng­êi l¹i cµng nhiÒu lªn gÊp béi. NÕu kh«ng h¹n chÕ sù gia t¨ng d©n sè th× con ng­êi sÏ lµm h¹i chÝnh m×nh.
4.2, NghÖ thuËt
- LËp luËn chÆt chÏ, râ rµng,m¹ch l¹c.
- KÕt hîp tù sù hÊp dÉn
- Sö dông nhiÒu ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh thÝch hîp
4.3,Ghi nhí
C. LuyÖn tËp (3’)
4.4 Cñng cè : (1’)
? §Þa ph­¬ng em cã biÖn ph¸p g× ®Ó h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè?
- §Èy m¹nh gi¸o dôc tuyªn truyÒn vÒ vÊn ®Ò d©n sè ®Ó mäi ng­êi nhËn thøc râ h¬n, ®Çy ®ñ h¬n vÒ hiÓm ho¹ cña viÖc gia t¨ng d©n sè.
- Mçi gia ®×nh, mçi c¸ nh©n cÇn ph¶i cã ý thøc vµ hµnh ®éng KHH gia ®×nh ®Ó h¹n chÕ sinh ®Î tù nhiªn b»ng nhiÒu biÖn ph¸p: ®Æt vßng, uèng thuèc,tiªm, “tr¸nh thai”
? S­u tÇm ca dao, tôc ng÷ nãi vÒ vÊn ®Ò d©n sè vµ kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh?
4. 5.H­íng dÉn häc bµi: (2’)
 Hoµn thµnh bµi tËp: 1,2,3
- ViÕt bµi nghÞ luËn ng¾n vÒ vÊn ®Ò gia t¨ng d©n sè hiÖn nay trªn thÕ giíi.
 ChuÈn bÞ bµi: “DÊu ngoÆc ®¬n, dÊu ngoÆc kÐp”.
5. Rót kinh nghiÖm:
...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 ----------------------------------------
Ngµy so¹n: TiÕt 50
Ngµy gi¶ng: 
DẤU NGOẶC ĐƠN VÀ DẤU HAI CHẤM
1- Môc tiªu bµi hoc: 
 1.1. Kiến thức :
 - C«ng dụng của dấu ngoặc đơn, dấu hai chấm .
 1.2.Kĩ năng :
 - Sử dụng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
 - Sửa lỗi về dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm.
 - Kĩ năng ra quyết định về việc lựa chọn các dấu câu phù hợp với ngữ cảnh; (Sử dụng các PP: động não, thảo luận, thực hành, hỏi - trả lời...) 
 1.3. Th¸i ®é: 
 Cã ý thøc sö dông ®óng dÊu c©u.
 - GD đạo đức: giáo dục tình yêu tiếng Việt, yêu tiếng nói của dân tộc thông qua các từ loại; có trách nhiệm với việc giữ gìn và phát huy tiếng nói của dân tộc; giản dị trong việc sử dụng từ ngữ, biết sử dụng các
2- ChuÈn bÞ:
 - GV:So¹n gi¸o ¸n. B¶ng phô chÐp vÝ dô
- HS: Häc bµi cũ, Xem tr­íc bµi míi.
3. Ph­¬ng ph¸p: Qui n¹p, nªu vÊn ®Ò, th¶o luËn
4-TiÕn tr×nh :
 4.1- æn ®Þnh tæ chøc:
4.2- KiÓm tra: 15' 
 1.ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n (4 - 5 c©u) chñ ®Ò tù chän cã dïng c©u ghÐp. X§ quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ c©u.
 2. Quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ trong c©u ghÐp ®­îc thÓ hiÖn ntn?
§¸p ¸n : 
1 Hs tù viÕt 1 ®o¹n v¨n ( 8®)
- chñ ®Ò : tù chän.
- yªu cÇu : + ®¶m b¶o 4-5 c©u.
 + cã dïng c©u ghÐp.
 + chØ ra mèi quan hÖ gi÷a c¸c vÕ c©u
2. Quan hÖ gi÷a c¸c vÕ c©u: quan hÖ tõ, cÆp tõ h« øng, cÆp quan hÖ tõ (2®)
4.3- Bµi míi:
 Trong c¸c v¨n b¶n viÕt ng­êi ta vÉn th­êng sö dông dÊu ngoÆc ®¬n vµ dÊu hai chÊm. VËy hai lo¹i dÊu nµy th­êng ®­îc sö dông trong nh÷ng tr­êng hîp nµo vµ nã cã t¸c dông g× ? 
 Bµi h«m nay sÏ gióp chóng ta gi¶i ®¸p th¾c m¾c nµy.
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Yªu cÇu H tù luËn theo nhãm bµn3
? DÊu ngoÆc ®¬n trong ®o¹n trÝch trªn ®­îc dïng ®Ó lµm g×?
Nh÷ng phÇn trong dÊu ngoÆc ®¬n cã thuéc phÇn nghÜa c¬ b¶n cña c©u kh«ng?
NÕu ta bá phÇn trong dÊu ngoÆc ®¬n th× ý nghÜa c¬ b¶n cña nh÷ng ®o¹n trÝch trªn cã thay ®æi kh«ng?
H: Nh÷ng tõ ng÷ trong dÊu ngoÆc ®¬n kh«ng ph¶i lµ phÇn nghÜa c¬ b¶n cña c©u mµ lµ phÇn chó thÝch nh»m cung cÊp thªm th«ng tin kÌm theo trong c©u.
 DÊu ngoÆc ®¬n dïng ®Ó ®¸nh dÊu phÇn phô, chó thÝch cña c©u ®Ó cung cÊp thªm th«ng tin kÌm theo trong c©u.
 - §o¹n a: DÊu ngoÆc ®¬n ®¸nh dÊu phÇn thuýÕt minh, thuyÕt minh mét lo¹i ®éng vËt tªn lµ ba khÝa.
 - §o¹n b:DÊu ngoÆc ®¬n ®¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh-thuyÕt minh mét lo¹i ®å vËt tªn lµ Ba KhÝa.
 - §o¹n c: DÊu ngoÆc ®¬n ®¸nh dÊu phÇn bæ sung th«ng vÒ Lý B¹ch.
 Khi bá phÇn trong dÊu ngoÆc ®¬n th× nghÜa c¬ b¶n cña ®o¹n trÝch kh«ng thay ®æi. V× c¸c phÇn trong dÊu ngoÆc ®¬n chØ lµ phÇn phô chó thÝch
?: Tõ ®ã h·y cho biÕt c«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n.
H: §äc ghi nhí SGK? Cho vÝ dô minh ho¹.
?DÊu hai chÊm trong ®o¹n trÝch dïng ®Ó lµm g×?
H: §o¹n trÝch a: DÊu hai chÊm dïng ®Ó ®¸nh dÊu b¸o tr­íc: Lêi ®èi tho¹i cña dÕ mÌn vµ dÕ cho¾t.
 §o¹n trÝch b: ®Ó ®¸nh dÊu lêi dÉn trùc tiÕp (thÐp míi dÉn l¹i lêi cña (x­a).
 §o¹n trÝch c: §Ó ®¸nh dÊu b¸o tr­íc phÇn gi¶i thÝch lý do thay ®æi t©m tr¹ng cña t¸c gi¶ trong ngµy ®Çu ®i häc.
? Qua ph©n tÝch, h·y cho biÕt c«ng dông cña dÊu hai chÊm?
H: §äc ghi nhí SGK. Cho vÝ dô minh ho¹
Ghi b¶ng
I/ DÊu ngoÆc ®¬n (8')
 1. Ph©n tÝch ng÷ liÖu
 VÝ dô
- DÊu ngoÆc ®¬n ®¸nh dÊu phÇn chó thÝch 
a, PhÇn gi¶i thÝch
b,PhÇn thuyÕt minh
c,PhÇn bæ sung
2. Ghi nhí: sgk
II, DÊu chÊm (8')
1. Ph©n tÝch ng÷ liÖu. 
- DÊu hai chÊm dïng ®Ó ®¸nh dÊu: 
+ Lêi ®èi tho¹i
+ Lêi dÉn trùc tiÕp
+ PhÇn gi¶i thÝch cho phÇn tr­íc ®ã
 2. Ghi nhí: sgk 
? Gi¶i thÝch c«ng dông cña dÊu hai chÊm trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau ?
Gv: Y/c Hs th¶o luËn theo bµn.
? DÊu hai chÊm dïng trong ®o¹n trÝch nµy cã t¸c dông g× ?
? Cã thÓ bá dÊu hai chÊm trong ®o¹n trÝch ®­îc kh«ng ?
 ? Trong ®o¹n trÝch nµy, t¸c gØa dïng dÊu hai chÊm nh»m môc ®Ých g× ?
? Cã thÓ thay ®æi dÊu hai chÊm b»ng dÊu ngoÆc ®¬n ? ý nghÜa sÏ ntn?
? NÕu viÕt l¹i: “ §éng Phong Nha gåm: §éng kh« vµ §éng n­íc” cã thÓ thay thÕ dÊu ; b»ng dÊu ( ) kh«ng?
? B¹n ®ã chÐp l¹i ®óng hay sai?
 PhÇn ®¸nh dÊu ®ã cã ph¶i lµ mét bé phËn cña c©u kh«ng?
Gv: L­u ý trong mét sè tr­êng hîp cã thÓ lµ mét bé phËn cña c©u, nh­ng cã khi kh«ng lµ c©u hoÆc nhiÒu c©u. 
Gv: Gäi hs cã lùc häc kh¸ lªn b¶ng lµm bµi tËp
H: Hs lµm bµi tËp
Bµi 6: ViÕt ®o¹n v¨n sö dông dÊu ngoÆc ®¬n vµ dÊu hai chÊm vÒ chuyªn ®Ò: Sù cÇn thiÕt ph¶i h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè.
+ Gia t¨ng d©n sè t¸c ®éng rÊt lín ®èi víi t­¬ng lai nh©n lo¹i.
+ NÕu kh«ng h¹n chÕ gia t¨ng d©n sè th× con ng­êi sÏ huû ho¹i chÝnh m×nh.
+ H¹n chÕ b»ng con ®­êng ®Èy m¹nh gi¸o dôc cho phô n÷.
III- LuyÖn tËp: 12'
Bµi 1: (135 ):
a-§¸nh dÊu phÇn gi¶i thÝch ý nghÜa cho c¸c tõ ng÷ :
 tiÖt nhiªn
 ®Þnh phËn t¹i thiªn th­
 hµnh khan thñ b¹i h­.
b- §¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh bæ xung th«ng tin vÒ chiÒu dµi cña c©y cÇu : tÝnh c¶ phÇn cÇu dÉn.
c - §¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh bæ xung th«ng tin: ng­êi nãi cã quan hÖ lo¹i trõ víi ng­¬× viÕt ë phÝa tr­íc.
 - §¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh, gi¶i thÝch cho côm tõ : “nh÷ng ph­¬ng tiÖn ng«n ng÷”.
Bµi 2 (136 ):
a-§¸nh dÊu b¸o tr­íc cho phÇn gi¶i thÝch cho côm tõ ”th¸ch nÆng qu¸”.
b-§¸nh dÊu : lêi ®èi tho¹i cña DÕ Cho¾t víi DÕ MÌn.
 phÇn néi dung thuyÕt minh DÕ Cho¾t khuyªn DÕ MÌn.
c-§¸nh dÊu b¸o tr­íc phÇn thuyÕt minh cho ý: ®ñ mµu lµ nh÷ng mÇu nµo.
Bµi 3 (135 ):
-Dïng ®Ó ®¸nh dÊu phÇn thuyÕt minh cho §T nãi.
-Cã thÓ bá dÊu hai chÊm ®­îc.
-Nh­ng nghÜa cña phÇn ®Æt sau dÊu hai chÊm kh«ng ®­äc nhÊn m¹nh b»ng.
Bµi 4: 
* Cã thÓ thay ®æi dÊu ngoÆc ®¬n vµo vÞ trÝ cña dÊu hai chÊm.V×: phÇn trong dÊu ngoÆc ®¬n tr¶ lêi cho côm tõ hai bé phËn.
* Kh«ng thÓ thay ®æi dÊu ngoÆc ®¬n vµo chç ®ã ®­îc. V× trong c©u nµy vÕ : §éng Kh« vµ §éng N­íc kh«ng thÓ coi lµ phÇn chó thÝch.
Bµi 5: 
 Sai v× phÇn n»m trong dÊu ngoÆc ®¬n bao giê còng ®­îc sö dông thµnh mét cÆp. VËy ph¶i thªm vµo mét dÊu ngoÆc ®¬n n÷a.
_ PhÇn ®­îc ®¸nh dÊu b»ng dÊu ( ) kh«ng ph¶i lµ bé phËn cña c©u.
Bµi 6: ViÕt ®o¹n v¨n:
 VÊn ®Ò: d©n sè kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh hiÖn nay lµ mèi quan t©m hµng ®Çu, vµ còng lµ vÊn ®Ò nãng báng cña toµn nh©n lo¹i. Theo th«ng kª tØ lÖ sinh con qu¸ nhiÒu sÏ dÉn ®Õn bïng næ d©n sè ( vÝ dô: Mét ng­êi phô n÷ cã thÓ sinh nhiÒu con ; Ai cËp: 3,5 ; ViÖt Nam : 3,7..) NÕu kh«ng h¹n chÕ sù gia t¨ng nµy th× chóng ta sÏ kh«ng cßn chç sinh sèng. C¸c b¹n h·y cïng t«i tuyªn truyÒn víi mäi ng­êi b¶o vÖ cuéc sèng cña loµi ng­êi nhÐ.
 4.4. Cñng cè:(1')
-Nªu c«ng dông cña dÊu ngoÆc ®¬n, dÊu hai chÊm?
 4.5. H­íng dÉn dÆn dß: (2')
Bµi cò: - N¾m kÜ ghi nhí.
	 - HS lµm BT4, 5.
Bµi míi: - Xem tr­íc néi dung bµi, ®Ò v¨n thuyÕt minh vµ c¸ch lµm bµi v¨n thuyÕt minh. 
 T×m văn bản có chứa dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm để chuẩn bị cho bài học .
5. Rót kinh nghiÖm
................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
 ---------------------------------------------
Ngµy so¹n: 
Ngµy gi¶ng: TiÕt 51 
§Ò v¨n thuyÕt minh vµ 
 c¸ch lµm mét bµi v¨n thuyÕt minh.
 1. Môc tiªu cÇn ®¹t
 1.1. Kiến thức :- Đề văn thuyết minh .
- Yªu cầu cần đạt khi làm một bài văn thuyết minh 
- C¸ch quan s¸t, tÝch lũy tri thức và vận dụng c¸c phương ph¸p để làm bài văn thuyết minh .
 1.2. Kĩ năng :
 - X¸c định yªu cầu của một đề văn thuyết minh .
 - Quan s¸t nắm được đặc điểm, cấu tạo, nguyªn lý vận hành, c«ng dông,  của đối tượng cần thuyết minh .
 - T×m ý, lập ý, tạo lập một văn bản thuyết minh .
 1.3. Th¸i ®é:
 Gi¸o dôc ý thøc tù gi¸c trong häc tËp.
2. ChuÈn bÞ
-ThÇy: SGK + SGV, tµi liÖu tham kh¶o, b¶ng phô
-Trß: §äc, tr¶ lêi c©u hái SGK
3. Ph­¬ng ph¸p
 -Quy n¹p, vÊn ®¸p, trao ®æi, h® nhãm, c¸ nh©n, thùc hµnh
4. TiÕn tr×nh bµi d¹y
4.1. æn ®Þnh:
4.2. KTBC: (15 phót)
 §Ò bµi
 Muèn cã tri thøc thuyÕt minh ta ph¶i lµm g×? Cã nh÷ng ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nµo? 
Em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n thuyÕt minh vÒ mét thø ®å dïng b»ng 1 ph­¬ng ph¸p ®· häc.
§¸p ¸n : 
 - muèn cã tri thøc ph¶i quan s¸t, häc tËp, nghiªn cøu...( 2,0 ®iÓm)
 - C¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh : nªu ®Þnh nghÜa, nªu vÝ dô, sè liÖu, ph©n tÝch ph©n lo¹i,liÖt kª, so s¸nh... ( 2,0 ®iÓm)
 - hs tù viÕt ®o¹n v¨n thuyÕt minh vÒ mét thø ®å dïng tuú ý, cÝo sö dông mét trong c¸c ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh ®· häc ( 6 ®iÓm)
4.3. Bµi míi
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
G : Yªu cÇu HS ®äc c¸c ®Ò SGK 137.
? C¸c ®Ò bµi trªn nªu lªn nh÷ng ®iÒu g×?
- Nªu râ yªu cÇu giíi thiÖu, thuyÕt minh.
- Nªu râ ®èi t­îng ph¶i thuyÕt minh.
(riªng ®Ò h, i, l, n cã tÝnh chÊt lùa chän, cã thÓ chän 1 ®èi t­îng cô thÓ mµ m×nh hiÓu biÕt).
§èi t­îng thuyÕt minh cã thÓ gåm nh÷ng lo¹i nµo? NhËn xÐt ph¹m vi cña c¸c ®Ò nªu trªn.
H: Con ng­êi, ®å vËt, di tÝch, con vËt, thùc vËt, mãn ¨n, ®å ch¬i, lÔ tÕt.
Ph¹m vi c¸c ®Ò v¨n thuyÕt minh rÊt réng.
? Lµm sao c¸c em biÕt ®ã lµ ®Ò v¨n thuyÕt minh?
H: Kh«ng yªu cÇu kÓ, t¶, biÓu c¶m mµ chØ yªu cÇu giíi thiÖu thuyÕt minh gi¶i thÝch.
 Bæ sung miªu t¶ nh»m t¸i hiÖn con ng­êi, sù vËt, lµm cho ng­êi ta c¶m thÊy ®­îc chung cßn thÊy m×nh lµ tr×nh bµy tri thøc, hiÓu biÕt vÒ con ng­êi vÒ sù vËt Êy.
 Gi¶i thÝch lµ mét thao t¸c trong v¨n nghÞ luËn th­êng gi¶i thÝch ý nghÜa c©u tôc ng÷, ca dao (tr×nh bµy c¸ch hiÓu cña ng­êi gi¶i thÝch). Cßn thuyÕt minh ®ßi hái tr×nh bµy tri thøc vÒ sù vËt, hiÖn t­îng (tr×nh bµy tri thøc vÒ lai lÞch, c«ng dông, ho¹t ®éng, t¸c dông cña sù vËt, hiÖn t­îng).
? Yªu cÇu ®Ò ra mét sè ®Ò bµi v¨n thuyÕt minh
Gi¸o viªn cã thÓ nªu vÊn ®Ò vµ gîi ý HS ra c¸c ®Ò cïng lo¹i.
 Ra ®Ò thuyÕt minh.
? Cho HS thùc hiÖn b­íc t×m hiÓu ®Ò “ChiÕc xe ®¹p”.
§Ò nªu yªu cÇu g×? Nªu lªn ®èi t­îng g×?.
H: Tr×nh bµy. Gi¸o viªn ghi b¶ng.
? Dùa vµo tÝnh chÊt cña bµi v¨n thuyÕt minh ®Ó t×m hiÓu ®Ò v¨n vµ yªu cÇu néi dung bµi thuyÕt minh?
Gîi ý: §Ò nµy kh¸c ®Ò miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
H: Nªu ®Ò miªu t¶ th× ph¶i miªu t¶ mét chiÕc xe ®¹p cô thÓ. VÝ dô chiÕc xe ®¹p cña em mµu g×, xe nam hay n÷, xe ViÖt Nam hay xe n­íc ngoµi.
 Cßn ®Ò thuyÕt minh th× yªu cÇu tr×nh bµy xe ®¹p nh­ mét ph­¬ng tiÖn giao th«ng phæ biÕn. Do ®ã cÇn tr×nh bµy cÊu t¹o, t¸c dông, nguån gèc cña lo¹i ph­¬ng tiÖn nµy.
?Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh nh­ thÕ nµo?
? §äc bµi v¨n? §èi t­îng thuyÕt minh cña bµi v¨n lµ g×?
H: ChiÕc xe ®¹p.
? ChØ ra 3 phÇn: Më, th©n bµi, kÕt bµi vµ cho biÕt néi dung cña tõng phÇn.
H: -Më bµi (®1) Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÌ ph­¬ng tiÖn xe ®¹p.
 -Th©n bµi: giíi thiÖu cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña xe ®¹p, t¸c dông.
 -KÕt bµi: VÞ trÝ xña xe ®¹p trong ®êi sèng cña ng­êi ViÖt Nam vµ trong t­¬ng lai.
H: H® nhãm: t×m hiÓu tõng phÇn trong bè côc
 -Nhãm 1: 
?Më bµi: Giíi thiÖu chung vÒ chiÕc xe ®¹p nh­ thÕ nµo?§äc c©u v¨n giíi thiÖu vÒ xe ®¹p? Cã thÓ giíi thiÖu chiÕc xe ®¹p b»ng c¸ch kh¸c kh«ng?
PhÇn MB cÇn nªu ®­îc g×?
 -Nhãm 2:
?PhÇn th©n bµi ng­êi viÕt ®· tr×nh bµy nh÷ng ®Æc ®iÓm nµo cña chiÕc xe ®¹p? C¸ch tr×nh bµy theo tr×nh tù nh­ thÕ cã hîp lÝ kh«ng?
?§Ó giíi thiÖu vÒ cÊu t¹o cña chiÕc xe ®¹p, th× ph¶i dïng ph­¬ng ph¸p g×?
H: Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch, chia mét sù vËt ra thµnh c¸c bé phËn t¹o thµnh ®Ó lÇn l­ît giíi thiÖu.
?Cã c¸ch ph©n tÝch nµo kh¸c kh«ng? NÕu tr×nh bµy theo lèi liÖt kª, vÝ dô xe ®¹p cã khung xe, b¸nh xe, cµng xe, xÝch, lÝp, ®Üa®­îc kh«ng? V× sao?
H: Kh«ng, v× kh«ng nãi ®­îc c¬ chÕ ho¹t ®éng cña xe ®¹p.
-Nhãm 3:
? PhÇn kÕt bµi ng­êi viÕt bµy tá ®iÒu g×?
HS sau khi th¶o luËn nhãm, cö ®¹i diÖn tr×nh bµy -> GV ghi b¶ng chÝnh.
? NhËn xÐt vÒ ng«n ng÷, ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh trong VB?
H: DiÔn ®¹t dÔ hiÓu, ph­¬ng ph¸p phï hîp, b¸m s¸t ®Ò bµi.
? Qua ph©n tÝch h·y nªu bè côc bµi v¨n thuyÕt minh? 
H: Tr×nh bµy ghi nhí SGK
H: §äc yªu cÇu bµi tËp 1 :
? PhÇn MB cÇn giíi thiÖu g× ?
H: Nªu ®Þnh nghÜa cña chiÕc nãn l¸ VN: Lµ vËt dïng che n¾ng, che m­a vµ lµ ®å trang søc biÓu t­îng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam.
? Nãn cã h×nh d¸ng ntn ? lµm b»ng nguyªn liÖu g× ?
H: -H×nh d¸ng: H×nh chãp nhän.
-Nguyªn liÖu: lµm b»ng l¸ nãn. 
? Nãn ®c lµm qua nh÷ng kh©u nµo ?
H: Lµm khu«n, lµm l¸, kh©u nãn.
? Lµm khu«n bao gåm nh÷ng thao t¸c nµo ?
H: Lµm khu«n: vãt nøa uèn thµnh c¸c vßng trßn tõ to ®Õn nhá theo khu«n.
?Lµm l¸ lµ lµm nh÷ng g× ?
H: Lµm l¸: l¸ nãn lÊy ë trong rõng, ®em ph¬i kh« (hoÆc mua ngoµi chî), lµ cho ph¼ng, kh©u c¸c ®Çu l¸ vµo khu«n råi dµn ®Òu lªn khu«n. 
? C¸ch kh©u nãn ntn ?
H: Dïng kim kh©u nãn, kh©u b»ng sîi mãc , sîi c­íc.
?Nãn ®­îc s¶n xuÊt nhiÒu ë ®©u trªn ®Êt n­íc ta ?
H: nãn HuÕ, nãn Chu«ng (Thanh Oai-Hµ T©y).
? Nãn cã t¸c dông g× trong ®êi sèng ng­êi VN ?
H: T¸c dông: Che n¾ng, che m­a, lµm qu¹t, lµm duyªn, lµm quµ tÆng. _ Nãn lµ biÓu t­îng cña ng­êi phô n÷ VN duyªn d¸ng, mÒm m¹i. Dông cô nghÖ thuËt
? C¸ch b¶o qu¶n nãn?
H: §Ó n¬i cao tho¸ng, tr¸nh nh÷ng va ch¹m, giã....
?KÕt bµi cÇn nªu g× ?
Ghi b¶ng
I. §Ò v¨n thuyÕt minh vµ c¸ch lµm ®Ò v¨n thuyÕt minh (20')
 1. §Ò v¨n thuyÕt minh
 1.1 Ph©n tÝch ng÷ liÖu
- C¸c ®Ò bµi ®ã nªu râ ®èi t­îng cÇn thuyÕt minh:
+ Con ng­êi, ®å vËt
-> Ph¹m vi rÊt réng
1.2. Ghi nhí 1: sgk
 2. C¸ch lµm bµi v¨n thuyÕt minh
2.1 Ph©n tÝch ng÷ liÖu
 §Ò: ChiÕc xe ®¹p
 a. T×m hiÓu ®Ò:
- ThÓ lo¹i: v¨n thuyÕt minh
- §èi t­îng thuyÕt minh: ChiÕc xe ®¹p
- Tri thøc: Nguån gèc, cÊu t¹o, c«ng dông
- Ph­¬ng ph¸p thuyÕt minh:
+ Nªu ®Þnh nghÜa
+ Ph©n tÝch, ph©n lo¹i
* Ghi nhí: sgk
 b. Bè côc VB thuyÕt minh
- MB: giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ