Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 103: Các thành phần biệt lập (tt) - Năm học 2012-2013

TRÂN TRỌNG CHÀO MỪNG CÁC THẦY CÔ GIÁO Về dự hội giảng – Năm học 2012 - 2013Kiểm tra miệng:Thế nào là thành phần tình thái, thành phần cảm thán? ? ( 4 đ) 2. Đặt một câu trong đó có thánh phần tính thái? ( 4 đ)3. Bài học hôm nay có những nội dung lớn nào? ( 2 đ)– Thành phần tình thái: được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.- Thành phần cảm thán: được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói 2. HS tự đặt.3. Gồm hai nội dung lớn: thành phần phụ chú và thành phần gọi đápTiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pVí dụ:a, - Nµy, b¸c cã biÕt mÊy h«m nay sóng nã b¾n ë ®©u mµ nghe r¸t thÕ kh«ng?b, - C¸c «ng, c¸c bµ ë ®©u ta lªn ®Êy ¹? ¤ng Hai ®Æt b¸t n­íc xuèng châng hái. Mét ng­êi ®µn bµ mau miÖng tr¶ lêi: - Th­a «ng, chóng ch¸u ë Gia L©m lªn ®Êy ¹.? Trong những từ in đậm trên đây, từ ngữ nào được dùng để gọi, từ ngữ nào được dùng để đáp?Này: Dùng để gọi.Thưa ông: Dùng để đáp.? Những từ ngữ dùng để gọi người khác hay đáp lời người khác có tham gia diễn đạt nghĩa sự việc của câu hay không? Những từ “này, không”không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu vì chúng là các thành phần biệt lập. TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pVí dụ:a, - Nµy, b¸c cã biÕt mÊy h«m nay sóng nã b¾n ë ®©u mµ nghe r¸t thÕ kh«ng?b, - C¸c «ng, c¸c bµ ë ®©u ta lªn ®Êy ¹? ¤ng Hai ®Æt b¸t n­íc xuèng châng hái. Mét ng­êi ®µn bµ mau miÖng tr¶ lêi: - Th­a «ng, chóng ch¸u ë Gia L©m lªn ®Êy ¹.? Trong những từ ngữ in đậm đó, từ ngữ nào được dùng để tạo lập cuộc thoại, từ ngữ nào được dùng để duy trì cuộc thoại đang diễn ra?Này: Dùng để gọi.-> T¹o lËp cuéc gäi.b)Thưa ông: Dùng để đáp.-> Duy tr× cuéc tho¹i? Từ ví dụ trên, em hãy cho biết thành phần gọi- đáp được dùng để làm gì? Cho ví dụ?* Ghi nhớ: SGK/32.TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)Thµnh phÇn gäi - ®¸p* Ghi nhớ: SGK/32.Áp dụng làm bài tập 1:Này: Dùng để gọi.Vâng:Dùng để đáp.Quan hệ: trên- dưới.Thân mật: hàng xóm láng giềng gần gũi, cùng cảnh ngộ.Bài tập 1: Tìm thành phần gọi- đáp trongđoạn trích sau đây và cho biết từ nào được dùng để gọi, từ nào được dùng để đáp. Quan hệ giữa người gọi và người đáp là quan hệ gì?( trên- dưới hay ngang hàng, thân hay sơ)? - Này, bảo bác ấy có trốn đi đâu thì trốn. Chứ cứ nằm đấy, chốc nữa họ vào thúc sưu, không có, họ lại đánh trói thì khổ. Người ốm rề rề như thế, nếu lại phải một trận đòn, nuôi mấy tháng cho hoàn hồn. - Vâng, cháu cũng đã nghĩ như cụ. nhưng để cháo nguội, cháu cho nhà cháu ăn lấy vài húp cái đã. Nhịn suông từ sáng hôm qua tới giờ còn gì.TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pII.Thµnh phÇn phô chóVí dụ:a, Lóc ®i, ®øa con g¸i ®Çu lßng cña anh – vµ còng lµ ®øa con duy nhÊt cña anh, ch­a ®Çy mét tuæi. ( NguyÔn Quang S¸ng, ChiÕc l­îc ngµ)b, L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i còng vËy, vµ t«i cµng buån l¾m ( Nam Cao, L·o H¹c)?Nếu lược bỏ các từ ngữ in đậm, nghĩa của sự việc trong mỗi câu trên có thay đổi không? Vì sao?? Ở câu a, các từ ngừ in đậm được thêm vào để chú thích cho cụm từ nào?TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)Ví dụ:a, Lóc ®i, ®øa con g¸i ®Çu lßng cña anh – vµ còng lµ ®øa con duy nhÊt cña anh, ch­a ®Çy mét tuæi. ( NguyÔn Quang S¸ng, ChiÕc l­îc ngµ)b, L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i nghĩ vËy, vµ t«i cµng buån l¾m ( Nam Cao, L·o H¹c)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pII.Thµnh phÇn phô chó? Trong câu b, cụm chủ vị in đậm chú thích điều gì?? Theo em, thành phần phụ chú được thêm vào câu nhằm mục đích gì?? Thành phần phụ chú trong ví dụ trên được ngăn cách với nội dung chính của câu bởi các dấu câu nào?TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pII.Thµnh phÇn phô chóVí dụ:a, Lóc ®i, ®øa con g¸i ®Çu lßng cña anh – vµ còng lµ ®øa con duy nhÊt cña anh, ch­a ®Çy mét tuæi. ( NguyÔn Quang S¸ng, ChiÕc l­îc ngµ)b, L·o kh«ng hiÓu t«i, t«i còng vËy, vµ t«i cµng buån l¾m ( Nam Cao, L·o H¹c)Được ngăn cách bởi:Giữa một dấu gạch ngang với dấu phẩy.Hai dấu phẩy.TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pII.Thµnh phÇn phô chó? Xác định thành phần phụ chú trong hai câu sau và cho biết nó ngăn cách với thành phần chính bởi các dấu câu nào?a)Thế bác tên gì- em bé liền hỏi- để cháu trả lời chúng nó khi chúng nó muốn biết tên bác?b) - Các bạn lớp 9A2 chuẩn bị đầy đủ dụng cụ học tập( sách, bút, thước) để giáo viên chủ nhiệm kiểm tra.Được ngăn cách bởi:Hai dấu gạch ngang.Hai dấu ngoặc đơn.? Vậy thành phần phụ chú thường được đặt giữa những dấu câu nào?* Ghi nhớ: SGK/32TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pII.Thµnh phÇn phô chóGhi nhớ: SGK/32III. LUYỆN TẬP:Bài tập 2:Tìm thành phần gọi - đáp trong câu ca dao sau và cho biết lời gọi – đáp đó hướng đến ai: Bầu ơi thương lấy bí cùngTuy rằng khác giống , nhưng chung một giànBài tập 3:Tìm thành phần phụ chú trong các đoạn trích sau và cho biết chúng bổ sung điều gì.Chúng tôi, mọi người – kể cả anh , đều tưởng con bé sẽ đứng yên đó thôi.Giáo dục tức là giải phóng. Nó mở ra cánh cửa dẫn đến hòa bình, công bằng và công lí. Những người nắm giữ chìa khóa của cánh của này- các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ- gánh một trách nhiệm vô cùng quan trọng, bởi vì cái thế giới mà chúng ta để lại cho các thế hệ mai sau sẽ tùy thuộc vào những trẻ em mà chúng ta để lại cho thế giới ấy.Bước vào thế kỷ mới, muốn “ sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì chúng ta sẽ phải lấp đầy hành trang bằng những điểm mạnh, vứt bỏ những điểm yếu. Muốn vậy thì khâu đầu tiên, có ý nghĩa quyết định là hãy làm cho lớp trẻ- những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới- nhận ra điều đó, quen dần với những thói quen tốt đẹp ngay từ những việc nhỏ nhất. Cô bé nhà bên ( có ai ngờ) Cũng vào du kích Hôm gặp tôi vẫn cười khúc khích Mắt đen tròn ( thương thương quá đi thôi)TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pII.Thµnh phÇn phô chóGhi nhớ: SGK/32III. LUYỆN TẬP:Bài tập 2:- Thành phần gọi : Bầu ơi- Hướng đến tất cả mọi người.Bài tập 3:Kể cả anh: giải thích thêm cho “mọi người”.Các thầy, cô giáo, các bậc cha mẹ, đặc biệt là những người mẹ: giải thích cho “Những người nắm giữ chìa khóa của cánh của này”. Những người chủ thực sự của đất nước trong thế kỉ tới: giải thích cho “ Lớp trẻ”.Có ai ngờ: thể hiện sự ngạc nhiên của nhân vật trữ tình “ tôi”.- Thương thương quá đi thôi: thể hiện tình cảm trìu mến của tôi với cô bé nhà bênBµi tËp 5: ViÕt ®o¹n vaên ng¾n cã thµnh phÇn phô chóChóng ta -nhöõng ng­êi chñ thùc sù cña t­¬ng lai - ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc mình sÏ lµm gì trong cuéc hµnh trình khi b­íc vµo thÕ kØ tíi. ÑÓ xøng ®¸ng víi truyÒn thèng cña «ng cha, ®Ó ®­a ®Êt n­íc tiÕn lªn s¸nh vai víi c¸c c­êng quèc naêm ch©u, thanh niªn chóng ta ph¶i biÕt ®­îc nhiÖm vô cña mình tõ khi ®ang ngåi trªn ghÕ nhµ tr­êng. Mçi thanh niªn phải cố gắng học, tu d­ìng ®¹o ®øc, phÈm chÊt cña mình ®Ó trë thµnh nhöõng con ng­êi toµn diÖn :có đức , có tài. ÑÊt n­íc ®ang chê ®îi, tin t­ëng vµ giao träng tr¸ch cho thanh niªn chóng ta.TiÕt 103: C¸c thµnh phÇn biÖt lËp ( TT)I. Thµnh phÇn gäi - ®¸pII.Thµnh phÇn phô chóGhi nhớ: SGK/32III. LUYỆN TẬP:Tổng kết: Kể tên các thành phần biệt lập mà em đã học.* Các thành phần biệt lập: thành phần tình thái, cảm thán, gọi- đáp,phụ chú.2. Thành phần gọi- đáp được dùng để làm gì? Cho ví dụ.* Được dùng để tạo lập hoặc duy trì quan hệ giao tiếp.3. Thế nào là thành phần phụ chú? Nêu dấu hiệu nhận biết thành phần phụ chú. * Được dùng để bổ sung một số chi tiết cho nội dung chính của câu.Thành phần phụ chú thường được đặt giữa:Hai dấu gạch ngang.Hai dấu phẩy.Hai dấu ngoặc đơn.Một dấu gạch ngang với một dấu phẩy.4. Trong caùc caâu sau, caâu naøo coù thaønh phaàn phuï chuù ?	A.Naøy haõy ñeán ñaây nhanh leân.	B. Chao oâi , traêng ñeâm nay ñeïp quaù !	C. Moïi ngöôøi ,keå caû noù ,ñeàu nghó laø seõ muoän.	Hướng dẫn học tập:*Đối với bài học ở tiết này:- Xem laïi VD maãu , hoïc thuoäc ghi nhôù /32- Ñaët caâu , vieát ñoaïn coù thaønh phaàn phuï chuù vaø goïi –ñaùp- Laøm baøi taäp 4 trang 33vaøo VBT*Đối với bài học ở tiết tiếp theo: Soaïn baøi :Liên kết câu và liên kết đoạn văn.- Đọc kỹ đoạn văn và trả lời các câu hỏi SGK/ 43.- Xem kỹ nội dung ghi nhớ SGK/43.- Làm luyện tập trang 44. KÍNH CHÚC  CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINH KÍNH CHÚC CÁC THẦY CÔ GIÁO VÀ CÁC EM HỌC SINHCÔNG TÁC TỐT - HỌC TẬP TỐT