Bài giảng Ngữ văn 8 - Tiết 107: Hội thoại - Phạm Thị Cẩm Hương

CHÀO MỪNG QUÝ THẦY, CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ 
NHIỆT LIỆT 
GV thực hiện: Phạm Thị Cẩm Hương 
 Trường THCS Nguyễn Thiếp 
KHỞI ĐỘNG 
HỘI THOẠI 
Ngữ v ăn : Tiết 107: 
1- VÍ DỤ SGK/92: 
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: 
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi:- Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không?[...] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. [...]Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. 
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt:- Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu!Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng:- Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ.[...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi:- Sao cô biết mợ con có con?Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn.. [...] 
 ( 
*Xét về tuổi tác và quan hệ thầy trò. 
- Người thầy: vai trên 
- Danh tướng: vai dưới 
* Xét về địa vị xã hội. 
- Người thầy: vai dưới 
- Danh tướng: vai trên 
2 phút 
THẢO LUẬN NHÓM 
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: 
 “Bẩm... quan lớn... đê vỡ mất rồi!  - Ðê vỡ rồi!... Ðê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày. Có bi ết không... Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? không còn phép tắc gì nữa à? - Dạ, bẩm...- Ðuổi nó ra!  Ngoảnh mặt vào hỏi thầy đề:Thầy bốc quân gì thế? - Dạ, bẩm con chưa bốc- Thì, bốc đi chứ! ” (“Sống chết mặc bay”- Phạm Duy Tốn .) 
? Trong cuộc thoại trên có mấy nhân vật tham gia? Mỗi nhân vật thực hiện bao nhiêu lời thoại? 
THẢO LUẬN NHÓM 
2 phút 
Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: 
 “Bẩm... quan lớn... đê vỡ mất rồi! ( Người dân)  - Ðê vỡ rồi!... Ðê vỡ rồi, thời ông cách cổ chúng mày. Có bi ết không... Lính đâu? Sao bay dám để cho nó chạy xồng xộc vào đây như vậy? không còn phép tắc gì nữa à? (Quan phụ mẫu) - Dạ, bẩm... (Lính) - Ðuổi nó ra! (Quan)  Ngoảnh mặt vào hỏi thầy đề:Thầy bốc quân gì thế? (Quan) - Dạ, bẩm con chưa bốc (Thầy đề) - Thì, bốc đi chứ! ”. (Quan) 
 (“Sống chết mặc bay”- Phạm Duy Tốn.) 
THẢO LUẬN NHÓM 
1- VÍ DỤ SGK/92: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: 
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? [...] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. [...]Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. 
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: - Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. [...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: - Sao cô biết mợ con có con? Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn 
 ( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) 
1- VÍ DỤ SGK/92: Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi: 
Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: - Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không? [...] Nhận ra những ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp. Vì tôi biết rõ, nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu óc tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi, một người đàn bà đã bị cái tội là góa chồng, nợ nần cùng túng quá, phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực. Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. [...]Tôi cũng cười đáp lại cô tôi:- Không! Cháu không muốn vào. Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về. 
Cô tôi hỏi luôn, giọng vẫn ngọt: - Sao lại không vào? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu! Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi càng thắt lại, khóe mắt tôi đã cay cay. Cô tôi liền vỗ vai tôi cười mà nói rằng: - Mày dại quá, cứ vào đi, tao chạy cho tiền tàu. Vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé chứ. [...] Tôi cười dài trong tiếng khóc, hỏi cô tôi: - Sao cô biết mợ con có con? Cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe. Có một bà họ nội xa vào trong ấy cân gạo về bán. Bà ta một hôm đi qua chợ thấy mẹ tôi ngồi cho con bú ở bên rổ bóng đèn 
 ( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu) 
LUYỆN TẬP 
HỘI THOẠI 
Vai xã hội 
Lượt lời 
Quan hệ xã hội 
Lưu ý: 
- Cần tôn trọng lượt lời: 
+ Không nói tranh, cắt lời của người khác. 
+ Không được nói xen, nói chêm vào lời ngưười khác. 
+ Im lặng khi đến lượt lời của mình cũng là một cách biểu thị thái độ. 
Trong hội thoại ai cũng được nói. Mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói được gọi là lượt lời. 
Quan hệ thân – sơ (theo mức độ quen biết, thân tình) 
Quan hệ trên - dưới hay ngang hàng (theo tuổi tác, thứ bậc trong gia đình) 
Lưu ý: Quan hệ xã hội vốn rất đa dạng, nhiều chiều. Khi tham gia hội thoại, mỗi người cần xác định đúng vai của mình để chọn cách nói cho phù hợp 
 Bài 2: Đọc đoạn trích dưới đây và hoàn thành phiếu học tập : Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo: - Chẳng kiếp gì sung sướng thật, nhưng có cái này là sung sướng: bây giờ cụ ngồi xuống phản này chơi, tôi đi luộc mấy củ khoai lang, nấu một ấm nước chè tươi thật đặc; ông con mình ăn khoai, uống nước chè, rồi hút thuốc lào Thế là sung sướng. - Vâng! Ông giáo dạy phải! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. Lão nói xong lại cười đưa đà. Tiếng cười gượng nhưng nghe đã hiền hậu lại. Tôi vui vẻ bảo: - Thế là được, chứ gì? Vậy cụ ngồi xuống đây, tôi đi luộc khoai, nấu nước. - Nói đùa thế, chứ ông giáo cho để khi khác.  ( Nam Cao, Lão Hạc ) a. Dựa vào đoạn trích và những điều em biết về truyện “ L ão Hạc”, hãy xác định vai xã hội của hai nhân vật tham gia cuộc thoại trên?b. Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật ông giáo đối với lão Hạc. c. Tìm những chi tiết trong lời thoại của nhân vật và lời miêu tả của nhà văn cho thấy thái độ vừa kính trọng, vừa thân tình của nhân vật lão Hạc đối với ông giáo.  
Nhân vật 
Quan 
 hệ 
xã 
hội 
Quan 
 hệ 
 tuổi 
 tác 
Chi tiết thể hiện sự tôn trọng thân tình 
Lời miêu tả 
của nhà văn. 
Ông 
giáo 
Lão 
Hạc 
Vai 
trên 
Vai 
dưới 
Vai 
dưới 
Vai 
trên 
Cụ ngồi xuống phản ... ông con mìnhthế là sung sướng 
Vâng! Ông giáo dạy phảiđối với chúng mình 
Tôi nắm lấy cái vai gầy của lão, ôn tồn bảo 
Tôi vui vẻ bảo 
Lão nói xong lại cười đưa đàcười gượng nhưng hiền hậu. 
START TIMER 
TIME’S UP! 
120 
10 
20 
30 
40 
50 
60 
110 
100 
90 
80 
70 
 Nhóm 1 
Nhóm 2 
VẬN DỤNG 
Tìm những câu ca dao, tục ngữ, 
danh ngôn khuyên bảo chúng ta 
 về những kĩ năng hội thoại? 
Trò chơi: Ai nhanh hơn? 
- Đối với bài tiết này: 
+ Nắm khái niệm vai xã hội trong hội thoại, lượt lời trong hội thoại. 
+ Viết một đoạn văn hội thoại ngắn bàn về chủ đề môi trường. 
- Đối với bài tiết sau: 
 + Chuẩn bị bài mới: “Chương trình địa phương p hần Tập làm văn”: 
 + Thuyết minh về một di tích lịch sử hoặc danh lam thắng cảnh ở địa phương. 
HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ