Bài giảng Ngữ văn 6 - Bài: Bức thư của thủ lĩnh da đỏ - Trần Thị Thanh Hương

CHÀO MỪNG CÁC EM ĐẾN VỚI TIẾT HỌC NGÀY HÔM NAY 
Thế giới chọn ngày 5/6 là ngày gì? 
D. Ngày phòng chống AIDS 
B. Ngày của mẹ 
C . Môi trường 
A . Dân số	 
TRÒ CHƠI: AI HIỂU BIẾT 
AI THÔNG MINH HƠN HỌC SINH LỚP 6 
 Chia sẻ hiểu biết về ngày 5/6- Ngày môi trường thế giới 
TRÒ CHƠI: AI HIỂU BIẾT 
AI THÔNG MINH HƠN HỌC SINH LỚP 6 
Xi-at-tơn 
BỨC THƯ CỦA 
THỦ L ĨNH DA ĐỎ 
I. TÌM HIỂU CHUNG 
1. Tác giả 
Tác giả: Xi- át –tơn(1768-1866) là thủ lĩnh của các bộ tộc Đu - oa - mix và Su – qua- mix, là thủ lĩnh của người da đỏ sống ở miền Nam Pu -get 
- Ông và các bộ tộc của mình sống hòa bình với những người Anh sang định cư ở đây. 
Chân dung một tù trưởng bộ tộc da đỏ Châu Mĩ thế kỉ 19 
Franklin Pierce ( 1804 – 1869) 
Tổng thống thư 14 của nước Mĩ 
*. Đọc 
Theo em, hình thức "bức thư" được sử dụng có tác dụng gì? 
Hình thức: Bức thư 
 N gười viết (Thủ lĩnh Xi-át-tơn) có thể bày tỏ những suy nghĩ, cảm xúc cá nhân một cách tự nhiên, chân thật nhất. 
Cách đọc: 
 Rõ ràng 
 Tha thiết khi nói đến thiên nhiên đất nước 
 Đ ọc nhấn mạnh đoạn cuối 
Như vậy, chúng ta nên đọc bức thư này với giọng điệu như thế nào? 
2. Tác phẩm 
Người da đỏ: Chỉ dân cư sống lâu đời trên lục địa Châu mĩ thược chủng tộc Anh-điêng. Cuối thế kỉ XVIII, trên lãnh thổ Mĩ có chừng 2,5 triệu người. Trải qua mấy năm bị tàn sát và bị dồn vào những nơi hoang vắng, cằn cỗi, nay người da đỏ còn lại không nhiều. 
Người da trắng: Chỉ người châu Âu lúc mới sang xâm chiếm, khai khẩn đất đai ở châu Mĩ 
Trâu rừng: một loại động vật hoang dã có kích thước rất lớn (cao khoảng 1,8m; trọng lượng khoảng 900kg), vốn tồn tại rất nhiều ở lục địa châu Mĩ. Chỉ riêng trên lãnh thổ nước Mĩ, đầu thế kỉ XIX có đến khoảng 60 triệu con. Nay người ta chỉ có thể thấy một số ít trong công viên quốc gia Đá Vàng 
Ngựa sắt nhả khói: Chỉ tàu hỏa. Nửa thế kỉ XIX, nhà cầm quyền Mĩ đã phóng tay cho các công ti đường sắt những khoảng đất rộng lớn ở hai bên đường ( 2423000 dặm vuông, rộng hơn lãnh thổ của Pháp và Đức cộng lại) và số tiền trợ cấp kếch sù. (khoảng 700 triệu đô la Mĩ). 
12 
*Văn bản 
- Thể loại: Văn bản nhật dụng. 
Bố cục: 3 phần 
1 
2 
5 
- Hoàn cảnh: Năm 1854, Tổng thống thứ 14 của nước Mĩ là Phreng-klin Pi-ơ-xơ tỏ ý muốn mua đất của người da đỏ. Thủ lĩnh Xi-át-tơn đã gửi bức thư này trả lời. 
Từ đầu cha ông chúng tôi : Những điều thiêng liêng trong kí ức người da đỏ. 
Tiếp theo ... sự ràng buộc: Những lo âu của người da đỏ về đất đai môi trường sẽ bị tàn phá bởi người da trắng. 
 Phần còn lại 
Kiến nghị của người da đỏ về việc bảo vệ môi trường, đất đai 
ĐOẠN 2 
ĐOẠN 1 
ĐOẠN 3 
Phương thức biểu đạt: miêu tả, biểu cảm 
3 
Nội dung: Thủ lĩnh da đỏ Xi-át-tơn, bằng một giọng đầy sức truyền cảm, bằng lối sử dụng phép so sánh, nhân hóa, điệp ngữ phong phú đa dạng, đã đặt ra một vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại: Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm lo bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình. 
4 
II. ĐỌC-HIỂU VĂN BẢN 
 H oạt động nhóm 4 (4p) 
T rình bày, điều hành chia sẻ : Tìm hiểu n hững điều thiêng liêng trong kí ức người da đỏ 
Câu hỏi: 
 Tìm những từ ngữ, câu văn nói lên thái độ, tình cảm của người da đỏ đối với thiên nhiên, môi trường, đất đai? 
Em có nhận xét gì việc sử dụng từ ngữ , hình ảnh và các biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn trên ? 
 Qua đó, em hiểu được gì về tình cảm, thái độ của người da đỏ với đất đai và môi trường? 
15 
Đối với đồng bào tôi, mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh trong những cánh rừng rậm rạp, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của đồng bào tôi . Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong kí ức của người da đỏ.] 
[Bởi lẽ mảnh đất này là bà mẹ của người da đỏ. Chúng tôi là một phần của mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi. Những bông hoa ngát hương là người chị, người em của chúng tôi. Những mỏm đá, những vũng nước trên đồng cỏ, hơi ấm của chú ngựa con và của con người, tất cả đều cùng chung một gia đình] 
[ Dòng nước óng ánh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối đâu chỉ là những giọt nước , mà còn là máu của tổ tiên chúng tôi. Nếu chúng tôi bán mảnh đất này cho Ngài, Ngài phải nhớ rằng, Ngài phải dạy bảo con cháu rằng, mảnh đất này là thiêng liêng và những tia sáng chói chang phản chiếu từ mặt hồ trong vắt sẽ nói lên cái gì đó về kí ức của người da đỏ. Tiếng thì thầm của dòng nước chính là tiếng nói của cha ông chúng tôi. 
1. Những điều thiêng liêng trong kí ức người da đỏ 
CHI TIẾT 
BPNT 
 THÁI ĐỘ, TÌNH CẢM 
- Mỗi tấc đất là thiêng liêng, mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương long lanh, mỗi bãi đất hoang và tiếng thì thầm của côn trùng là những điều thiêng liêng trong kí ức và kinh nghiệm của người da đỏ 
-> So sánh, nhân hóa, điệp từ, từ láy. 
=> Sự gắn bó máu thịt ngàn đời của người da đỏ với thiên nhiên. Đối với họ, thiên nhiên cũng có linh hồn và chính thiên nhiên đã sinh ra họ, đã nâng niu cuộc sống của họ. 
- Những dòng nhựa cây cối cũng mang ký ức của người da đỏ. 
-> Nhân hóa. 
- Đất là bà mẹ của người da đỏ 
-> So sánh. 
- Chúng tôi là một phần của mẹ và mẹ cũng là một phần của chúng tôi 
-> So sánh, nhân hóa, điệp từ. 
-Những bông hoa ngát hương là người chị người em, vũng nước mỏm đá, những vũng nước trên đồng cỏ, hơi ấm chú ngựa và của con người, tất cả đều chung một gia đình 
-> So sánh, nhân hóa. 
-Dòng nước óng ánh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối đâu chỉ là những giọt nước, mà còn là máu của tổ tiên chúng tôi.tiếng thì thầm của dòng nước chính là tiếng nói của cha ông chúng tôi 
->So sánh, nhân hóa. 
1. Những điều thiêng liêng trong kí ức người da đỏ 
+ Biện pháp nghệ thuật: so sánh, nhân hoá, điệp từ,.... 
 Đ ất đai, thiên nhiên, vạn vật trở nên gắn bó với con người hơn bao giờ hết. 
 Thái độ của tác giả: trìu mến, tha thiết, thể hiện sự trân trọng, yêu thương đối với đất đai, thiên nhiên. 
18 
2. Những lo âu của người da đỏ về đất đai môi trường sẽ bị tàn phá bởi người da trắng. 
Gợi ý: 
+ Trong thái độ, cách ứng xử với đất. 
+ Trong thái độ, cách ứng xử với cảnh vật. 
+ Ttrong thái độ, cách ứng xử với không khí. 
+ T rong thái độ, cách ứng xử với muông thú . 
Thảo luận nhóm (5’) 
Trình bày sự khác biệt giữa người da đỏ và người da trắng trong cách đối xử với thiên nhiên bằng cách thảo luận nhóm bàn hoàn thành phiếu bài tập 
19 
Người da đỏ 
Người da trắng 
 Đất 
Không gian sống 
Không khí 
Muông thú 
Phiếu bài tập 
20 
Người da đỏ 
Người da trắng 
 Đất 
Không gian sống 
Không khí 
Muông thú 
 là thiêng liêng, là kí ức, là mẹ , là máu thịt  
là những thứ mua được, bán được 
ưa thích những âm thanh êm ái của thiên nhiên 
chẳng nơi nào có sự yên tĩnh, chỉ là tiếng ồn ào lăng mạ 
là của chung và vô cùng quý giá 
không là mối quan tâm của họ 
Sống hòa hợp, tôn trọng thiên nhiên. 
chỉ giết để duy trì cuộc sống 
bắn giết cả ngàn con để tiêu khiển 
 Sống thực dụng, lạnh lùng 
với thiên nhiên. 
Phiếu bài tập 
21 
Người da đỏ 
Người da trắng 
 Đất 
Không gian sống 
Không khí 
Muông thú 
 là thiêng liêng, là kí ức, là mẹ , là máu thịt  
là những thứ mua được, bán được 
ưa thích những âm thanh êm ái của thiên nhiên 
chẳng nơi nào có sự yên tĩnh, chỉ là tiếng ồn ào lăng mạ 
là của chung và vô cùng quý giá 
không là mối quan tâm của họ 
Sống hòa hợp, tôn trọng thiên nhiên. 
chỉ giết để duy trì cuộc sống 
bắn giết cả ngàn con để tiêu khiển 
Sống thực dụng, lạnh lùng với thiên nhiên. 
 Nghệ thuật: Phép đối lập , đ iệp ngữ kết hợp phép đối lập , s o sánh, nhân hóa .... 
 Nội dung: S ự khác biệt giữa cách sống, cách cư xử với đất đai và môi trường của người da trắng và người da đỏ .... 
 Thái độ của tác giả: T hể hiện sự xót xa, đau lòng trước thiên nhiên, đất đai bị tàn phá và bất bình, phản đối cách làm của người da trắng . 
22 
[ Họ lấy đi từ trong lòng đất những gì họ cần . Mảnh đất này đâu phải những người anh em của họ, mảnh đất này là kẻ thù của họ và khi đã chinh phục được thì họ sẽ lấn tới. Mồ mả tổ tiên của họ, họ còn quên và họ cũng chẳng cần tới dòng tộc của họ. Họ cư xử với mẹ đất và anh em bầu trời như những vật mua được, tước đoạt được rồi bán đi như những con cừu và những hạt kim cương sáng ngời. Lòng thèm khát của họ sẽ ngấu nghiến đất đai , rồi để lại đằng sau những bãi hoang mạc] 
[ Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua.] 
“Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trơ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhả khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chúng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống” 
Thảo luận nhóm đôi: Nhận xét về những câu văn dưới đây, có hai ý kiến như sau. Em đồng ý với ý kiến nào? Vì sao? 
Những câu văn thể hiện rõ sự lạc hậu của thủ lĩnh da đỏ trước sự phát triển vượt bậc của khoa học kĩ thuật thời kì đó . 
Những câu văn thể hiện rõ tình yêu thiên nhiên và nỗi đau trước hiện thực thiên nhiên đang bị tàn phá của thủ lĩnh da đỏ . 
Phiếu bài tập 
Câu 1: Điền từ thích hợp vào chỗ trống để hoàn thiện các ý chính của đoạn cuối thư: 
Điều gì xảy ra với đất đai........... 
Phải kính trọng  
Khuyên bảo con cháu 
Điều gì con người làm cho tổ sống đó 
Câu 2: Cách diễn đạt và giọng điệu của đoạn thư cuối này so với hai đoạn kia như thế nào? 
3. Kiến nghị của người da đỏ về việc bảo vệ môi trường, đất đai 
3. Kiến nghị của người da đỏ về việc bảo vệ môi trường, đất đai 
Điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra với những đứa con của Đất 
Phải kính trọng đất đai 
Khuyên bảo con cháu Đất là mẹ 
 Điều gì con người làm cho tổ sống đó , tức là làm cho chính mình 
Nội dung 
của kiến nghị 
Nhận thức: con người phải “kính trọng” và thấy được vai trò của thiên nhiên. 
Hành động: con người phải sống hòa hợp, gắn bó với thiên nhiên. 
Đối tượng hướng tới 
 Tổng thống (đại diện cho thế hệ hiện tại) 
Con cháu ngài (đại diện cho thế hệ tương lai) 
- Nghệ thuật: + So s ánh, nhân hóa: “Đất là mẹ ..”; Điều gì xảy ra với đất tức là xảy ra với con của Đất.  + Điệp ngữ: Ngài phải dạy...Ngài phải bảo...  + Giọng văn tha thiết, đanh thép, hùng hồn 
 => Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên. Chăm lo, bảo vệ thiên nhiên là bảo vệ sự sống của chính mình. sự cần thiết của việc bảo vệ đất đai, dạy cho người da trắng cách cư xử đúng đắn với đất đai và môi trường. 
=> Bức thư khẳng định giá trị và ý nghĩa vĩnh cửu của Đất. 
 Tầm nhìn vượt thời đại 
Vì sao bức thư nói về chuyện mua bán đất đai lại được xem là một trong những văn bản hay nhất nói về môi trường? 
Bức thư đề cập đến thái độ và sự trân trọng giữ gìn của người mua đối với mảnh đất mà người da đỏ đã bán cho họ 
Bức thư thể hiện sự gắn bó máu thịt của những người da đỏ đối với song ngòi, muông thú, cỏ cây, khí trời, đất đai....Tình yêu mãnh liệt, tha thiết quê hương. 
Bức thư hầu như không đề cập đến chuyện mua bán đất, giá cả, tiền bạc, đây là sự khác biệt so với thông lệ. 
 Chính lòng yêu quê hương đất nước đã giúp cho Xi-át-tơ có cái nhìn đúng đắn về thiên nhiên và cất lên tiếng nói tha thiết, sâu sắc : Con người hãy bảo vệ lấy môi trường sống của mình . 
Thứ nhất bức thư đề cập tới một vấn đề chung cho mọi thời đại: Quan hệ giữa con người và môi trường thiên nhiên . 
 Em hãy chỉ ra lí do khiến văn bản Bức thư của thủ lĩnh da đỏ dù được viết cách đây gần 200 năm nhưng vẫn thu hút được sự quan tâm của độc giả? 
 Thứ hai bức thư được viết bằng sự am hiểu, bằng tình yêu mãnh liệt dành cho đất đai, môi trường, thiên nhiên. 
 Thứ ba, về nghệ thuật bức thư được trình bày bằng lời văn đầy tính nghệ thuật: giàu hình ảnh, các biện pháp tu từ, cách lập luận chặt chẽ, giọng văn vừa hùng hồn khúc triết lại vừa đậm đà chất trữ tình sâu lắng. 
III. TỔNG KẾT 
NGHỆ THUẬT 
NỘI DUNG, Ý NGHĨA 
- Nội dung: Con người phải biết sống hòa hợp với thiên nhiên , phải chăm lo bảo vệ môi trường, tự nhiên như mạng sống của mình. 
- Ý nghĩa: Nhận thức về vấn đề quan trọng, có ý nghĩa thiết thực và lâu dài : Để chăm lo và bảo vệ mạng sống của mình, con người phải biết bảo vệ thiên nhiên và môi trường sống xung quanh. 
TỔNG KẾT 
- Các biện pháp tu từ: so sánh, nhân hóa, điệp ngữ, phép đối.... 
- Cách lập luận chặt chẽ, giọng văn vừa hùng hồn khúc triết lại vừa đậm đà chất trữ tình sâu lắng 
- Khắc hoạ hình ảnh thiên nhiên đồng hành với cuộc sống của người da đỏ thân thuộc, gần gũi, giản dị. 
 Trong văn bản có câu: “ Đất là Mẹ. Điều gì sảy ra với đất đai tức là sảy ra đối với những đứa con của Đất”. Em có đồng ý với suy nghĩ trên không? Nêu 2-3 dẫn chứng minh họa cho câu trả lời của em. 
 Trong văn bản có câu văn em học tập để làm bài văn tả cảnh không? Em thích nhất câu văn nào? Lí giải cái hay của câu văn đó? 
- M ảnh đất n ày l à b à m ẹ c ủa ng ười da đỏ 
- D òng n ước óng ả , ê m ả tr ô i d ưới những dòng sông, con suối 
đâu chỉ là một giọt nước, mà còn là máu của tổ tiên chúng tôi 
- Không khí đối với chúng tôi là vô cùng quý giá và phải chia sẻ linh hồn với tất cả cuộc sống mà không khí ban cho. 
- Ngọn gió mang lại hơi thở đầu tiên của cha ông chúng tôi và cũng nhận lại hơi thở cuối cùng của họ... 
- Những bông hoa ngát hương là người chị, người em của chúng tôi... 
- Những mỏm đá, những vũng nước trên đồng cỏ, hơi ấm của chú ngựa non và của con người tất cả đề cùng chung một gia đình. 
Hiện nay, thiên nhiên và môi trường ở địa phương em đang sinh sống còng đang bị tàn phá, hủy hoại nghiêm trọng. Em hãy viết một bức thư gửi cho ông bộ trưởng Bộ tài nguyên và môi trường để kiến nghị về tình trạng trên. 
HOẠT ĐỘNG DỰ ÁN 
DỰ ÁN 1 
 Ghi vào giấy note 
 Dán vào 2 cột bảng 
 Chia sẻ cho cả lớp 
 G hi lại tình trạng môi trường sống ở địa phương em 
 Những hành động em đã làm/ sẽ làm để bảo vệ môi trường sống và trường học? 
 Em đánh giá như thế nào về hiệu quả của những việc làm đó? 
HOẠT ĐỘNG DỰ ÁN 
DỰ ÁN 2 
(7) 
(6) 
(5) 
(4) 
(3) 
(1) 
(2) 
Đi xe đạp để hạn chế ô nhiễm không khí 
“ Tắt đèn bật tương lai”: nhằm tiết kiệm năng lượng hưởng ứng “ Giờ Trái Đất” 
Bài tập về nhà 
1. Nêu nội dung chính của bức thư 
2 . Chọn một số câu hay trong bức thư 
 và học thuộc lòng 
3. Soạn bài tuần tiếp theo