Bài giảng Môn Vật lý lớp 6 - Tiết 24 - Bài 24 - Một số ứng dụng của sự nở vì nhiệt

TIÕT 24.	 	 Thứ 2/25/2/2013
BÀI 24. MỘT SỐ ỨNG DỤNG CỦA SỰ NỞ VÌ NHIỆT.
A.MỤC TIÊU:
 1.Kiến thức: 
 +Nhận biết được sự co dãn vì nhiệt khi bị ngăn cản có thể gây ra một lực rất lớn.
 +Mô tả được cấu tạo và hoạt động của băng kép.
 + Giải thích một số ứng dụng đơn giản về sự nở vì nhiệt.
2. Kĩ năng:
 +Phân tích để rút ra nguyên tắc hoạt động của băng kép.
 +Rèn kĩ năng quan sát, so sánh.
 3. Thái độ: 
Cẩn thận, nghiêm túc.
 B. CHUẨN BỊ:
Đề kiểm tra 15 phút
Các nhóm: Một băng kép và giá TN để lắp băng kép.
-Một đèn cồn.
Cả lớp: Một bộ dụng cụ TN hình 21.1.
Cồn, bông.-Một chậu nước.- Khăn. –Hình vẽ khổ lớn 21.2, 21.3, 21.5.
 C.PHƯƠNG PHÁP: 
 +Trực quan, đàm thoại.
 D.TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
 KIỂM TRA 15 PHÚT:
§Ò Bµi:
Câu1(5®)
-Nêu kết luận về sự nở vì nhiệt của chất khí ?
-So sánh sự nở vì nhiệt của các chất: rắn, lỏng, khí .
Câu2(5®)
Tại sao quả bóng bàn đang bị bẹp, khi nhúng vào nước nóng lại có thể phồng lên?
Đáp án:
 Câu 1. 
 +Chất khí nở ra khi nóng lên, co lại khi lạnh đi.
 +Các chất khí khác nhau nở vì nhiệt giống nhau
 +Chất khí nở vì nhiệt nhiều hơn chất lỏng, chất lỏng nở vì nhiệt nhiều hơn chất rắn
Câu 2.
Khi cho quả bóng bàn bị bẹp vào nước nóng,không khí trong quả bóng bàn nóng lên, nở ra làm cho quả bóng bàn phồng lên như cũ.
*H. Đ.2: QUAN SÁT LỰC XUẤT HIỆN TRONG SỰ CO DÃN VÌ NHIỆT
-GV tiến hành TN theo như hướng dẫn trong SGK.
-Điều khiển lớp thảo luận trả lời câu hỏi C1, C2.
-Hướng dẫn HS đọc câu hỏi C3, quan sát hình 21.1b để dự đoán hiện tượng xảy ra, nêu nguyên nhân.
-GV làm TN kiểm tra dự đoán.
-Điều khiển HS hoàn thành kết luận C4.
I.Lực xuất hiện trong sự co dãn vì nhiệt.
1. Thí nghiệm.
-Bố trí TN như hình 21.1a.
-Lắp chốt ngang, rồi vặn ốc để siết chặt thanh thép lại.
Dùng bông tẩm cồn đốt thật nóng thanh thép.
2.Trả lời câu hỏi:
C1. Thanh thép nở ra (dài ra).
C2.Khi dãn nở vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
C3. Bố trí TN như hình 21.1b, rồi đốt nóng thanh thép. Sao đó vặn ốc để siết chặt thanh thép lại. Nếu dùng một khăn tẩm nước lạnh phủ lên thanh thép thì chốt ngang cũng bị gãy.Kết luận:
Khi co lại vì nhiệt, nếu bị ngăn cản thanh thép có thể gây ra lực rất lớn.
3.Rút ra kết luận:
C4: (1)-nở ra. (2)-lực.
 (3)-vì nhiệt. (4)-lực.
*H. Đ.3: VẬN DỤNG 
-Cho HS quan sát hình 21.2, nêu câu hỏi C5 và chỉ định HS trả lời C5.
-GV giới thiệu thêm phần “Có thể em chưa biết” tr.67, để HS thấy được lực do sự dãn nở vì nhiệt gây ra có thể là rất lớn.
-Tương tự cho HS quan sát hình 21.3, nêu câu hỏi C6, chỉ định HS trả lời.
-GV chuyển ý:...
4. Vận dụng.
C5: Chỗ tiếp nối hai đầu đường ray đường tàu hoả có để một khe hở. Khi trời nóng, đường ray dài ra do đó nếu không để khe hở, sự nở vì nhiệt của đường ray sẽ bị ngăn cản, gây ra lực rất lớn làm cong đường ray.
C6: Gối đỡ ở hai đầu cầu của một số cầu thép có cấu tạo không giống nhau. Một đầu được đặt gối lên các con lăn, tạo điều kiện cho cầu dài ra khi nóng lên mà không bị ngăn cản.
*H. Đ.4: NGHIÊN CỨU VỀ BĂNG KÉP 
-Giới thiệu cấu tạo của băng kép.
-Hướng dẫn HS đọc SGK và lắp TN, điều chỉnh vị trí của băng kép sao cho vị trí băng kép ở vào khoảng 2/3 ngọn lửa đèn cồn.
+Lần thứ nhất: Mặt đồng ở phía dưới (H21.4a).
+Lần thứ hai: Mặt đồng ở phía trên (H21.4b).
-Hướng dẫn HS thảo luận các câu hỏi C7, C8, C9.
II. Băng kép:
1.Quan sát thí nghiệm.
-Hai thanh kim loại có bản chất khác nhau: Đồng và kẽm, được tán chặt vào nhau dọc theo chiều dài của thanh, tạo thành một băng kép.
-Hơ nóng băng kép:
+Mặt đồng ở phía dưới (H21.4a).
+Mặt đồng ở phía trên (H21.4b).
2.Trả lời câu hỏi.
C7: Đồng và thép nở vì nhiệt khác nhau.
C8: Khi bị hơ nóng, băng kép luôn luôn cong về phía thanh đồng. Đồng dãn nở vì nhiệt nhiều hơn thép nên thanh đồng dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung.
C9: Băng kép đang thẳng. Nếu làm cho nó lạnh đi thì nó có bị cong và cong về phía thanh thép. Đồng co lại vì nhiệt nhiều hơn thép, nên thanh đồng ngắn hơn, thanh thép dài hơn và nằm phía ngoài vòng cung. 
*H. Đ.5: 
-Giới thiệu ứng dụng của băng kép.
-Cho HS quan sát hình 21.5, nêu sơ qua cấu tạo của bàn là điện, chỉ rõ vị trí lắp băng kép, ngoài ra giới thiệu thêm về 1 đèn có trong bàn là.
-Dòng điện qua băng kép có tác dụng làm nóng băng kép→hiện tượng gì sẽ xảy ra với băng kép? Đèn có sáng không? Mạch điện có dòng điện chạy qua không?
-Ngoài ứng dụng băng kép trong bàn là, em hãy cho ví dụ về các thiết bị sử dụng băng kép để tự động đóng ngắt điện mà em biết?
3.Vận dụng.
Băng kép được sử dụng nhiều ở các thiết bị tự động đóng-ngắt mạch điện khi nhiệt độ thay đổi.
C10: Khi đủ nóng, băng kép cong lại về phía thanh đồng làm ngắt mạch điện. Thanh đồng nằm trên.
*H. Đ.6: CỦNG CỐ VÀ H.D.V.N 
-Gọi 2 HS đọc phần ghi nhớ SGK.
Về nhà: Làm các bài tập 21.1 đến 21.6 SBT.
Ghi nhớ: SGK.
 --------------------------------------------------------------------------------------