Bài giảng Môn Ngữ văn lớp 7 - Tiết 42 - Kiểm tra văn

hái niệm từ đồng âm.
 - Có ý thức lựa chọn từ đồng âm khi nói và viết.
 B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ:
1. Kiến thức: 
 - Khái niệm từ đồng âm.
 - Tác dụng của việc sử dụng từ đồng âm trong văn bản.
2. Kĩ năng: 
 a .Kĩ năng chuyên môn: 
 - Nhận biết từ đồng âm trong văn bản: Phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa.
 - Đặt câu phân biệt từ đồng âm.
 - Nhận biết hiện tượng chơi chữ bằng từ đồng âm
b.Kĩ năng sống: 
- Ra quyết định : lựa chon cách sử dụng từ đồng âm từ đồng âm phù hợp với thực tiễn giao tiếp của bản thân
- Giao tiếp : trình bày suy nghĩ , ý tưởng, thảo luận và chia sẻ quan điểm cá nhân về cách sử dụng từ đồng âm .
3. Thái độ: 
 - Có thái độ cẩn trọng, tránh gây nhầm lẫn hoặc khó hiểu do hiện tượng đồng âm.
 C. PHƯƠNG PHÁP:
 - Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm.
 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
I- æn ®Þnh tæ chøc:
II- KiÓm tra:
- ThÕ nµo lµ tõ tr¸i nghÜa? §Æt c©u cã tõ tr¸i nghÜa? 
- Tõ tr¸i nghÜa ®­îc dïng ®Ó lµm g×? Sö dông tõ tr¸i nghÜa cã t¸c dông g×? Cho vÝ dô minh ho¹? (Dùa vµo ghi nhí 2 - sgk - 128 ).
III- Bµi míi: 
§äc ®o¹n th¬ cña §ç Phñ:
 Tranh bay sang s«ng tr¶i kh¾p bê.
M¶nh cao treo tãt ngän rõng xa,
 M¶nh thÊp quay lén vµo m­¬ng sa.
- T×m cÆp tõ tr¸i nghÜa cã trong ®o¹n th¬ trªn? V× sao em biÕt ®ã lµ cÆp tõ tr¸i nghÜa? (cao - thÊp. V× 2 tõ nµy cã nghÜa tr¸i ng­îc nhau)
- Tõ cao trong c©u: “Mua cao vÒ d¸n nhät.” gièng vµ kh¸c tõ cao trong ®o¹n th¬ cña §ç Phñ ë chç nµo (gièng vÒ ©m nh­ng kh¸c vÒ nghÜa). Nh÷ng tõ ph¸t ©m gièng nhau nh­ng nghÜa l¹i kh¸c xa nhau gäi lµ tõ g×? (§ång ©m).
 Bµi h«m nay sÏ gióp chóng ta cñng cè vµ n©ng cao kiÕn thøc vÒ tõ ®ång ©m.
Ho¹t ®éng cña thÇy-trß
Néi dung kiÕn thøc
- Hs ®äc vÝ dô - B¶ng phô.
- Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ lång?
- Hai tõ lång nµy gièng nhau vµ kh¸c nhau ë chç nµo? (Gièng vÒ ©m thanh vµ kh¸c vÒ nghÜa).
- Gv: Tõ lång ë 2 vÝ dô trªn lµ tõ ®ång ©m.
- Em hiÓu thÕ nµo lµ tõ ®ång ©m ?
- Hs ®äc ghi nhí 1-sgk-135.
- Nhê ®©u mµ em ph©n biÖt ®­îc nghÜa cña c¸c tõ lång trong 2 vÝ dô trªn? (Dùa vµo mèi quan hÖ gi÷a tõ lång víi c¸c tõ kh¸c ë trong c©u - Tøc lµ dùa vµo ng÷ c¶nh)
- C©u: “§em c¸ vÒ kho.” NÕu t¸ch khái ng÷ c¶nh cã thÓ hiÓu thµnh mÊy nghÜa?
- Gv: Nh­ vËy lµ tõ kho ®­îc hiÓu víi 2 nghÜa hoµn toµn kh¸c nhau.
- §Ó tr¸nh nh÷ng hiÖn t­îng hiÓu lÇm do tõ ®ång ©m g©y ra, khi sö dông tõ ®ång ©m chóng ta cÇn chó ý g×? 
- Hs ®äc ghi nhí 2 - sgk-136.
- Hs ®äc ghi nhí 1, 2.
- §äc ®o¹n dÞch th¬ Bµi ca nhµ tranh...
-T×m tõ ®ång ©m víi mçi tõ sau: Thu, cao, ba, tranh, sang, nam, søc, nhÌ, tuèt, m«i. 
- T×m nghÜa kh¸c nhau cña danh tõ cæ vµ gi¶i thÝch mèi liªn quan gi÷a c¸c nghÜa ®ã?
- T×m tõ ®ång ©m víi danh tõ cæ vµ cho biÕt nghÜa cña tõ ®ã?
- §Æt c©u víi mçi cÆp tõ ®ång ©m sau (ë mçi c©u ph¶i cã c¶ 2 tõ ®ång ©m)?
I- ThÕ nµo lµ tõ ®ång ©m:
* VÝ dô: sgk (135 )
- Lång 1: ChØ h® ch¹y cÊt cao vã lªn víi søc m¹nh ®ét ngét rÊt khã k×m gi÷.
- Lång 2: ChØ ®å vËt th­êng ®an th­a b»ng tre nøa ®Ó nhèt chim.
*Ghi nhí 1:Tõ ®ång ©m: Lµ n tõ gièng nhau vÒ ©m thanh nh­ng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ng liªn quan g× víi nhau.
II- Sö dông tõ ®ång ©m:
*VÝ dô: §em c¸ vÒ kho.
- Kho 1: N¬i tËp trung cÊt gi÷ tµi s¶n.
(§em c¸ vÒ kho cña xÝ nghiÖp. §em c¸ cÊt vµo kho.)
- Kho 2: Hµnh ®éng nÊu kÜ thøc ¨n mÆn. (§em c¸ vÒ kho t­¬ng. MÑ t«i kho c¸ b»ng nåi ®Êt rÊt ngon.)
* Ghi nhí 2:
Khi giao tiÕp ph¶i chó ý ®Çy ®ñ ®Õn ng÷ c¶nh ®Ó tr¸nh hiÓu sai nghÜa cña tõ ®­îc dïng víi nghÜa n­íc ®«i do hiÖn t­îng ®ång ©m.
III- LuyÖn tËp:
1- Bµi 1 (136 ):
- Thu: mïa thu, giã thu (chØ thêi tiÕt-nghÜa trong bµi th¬ )
+ Thu: thu ho¹ch, thu h¸i (gÆt h¸i, thu nhËn)
+ Thu: thu ng©n, thu quÜ (Thu tiÒn )
+ Thu: thu nhËn (tiÕp thu vµ dung n¹p)
- Cao: thu cao (giã thu m¹nh - nghÜa trong bµi th¬)
+ Cao: cao cÊp (bËc trªn)
+ Cao: cao høng (høng thó m¹nh h¬n lóc th­êng)
+ Cao: cao nguyªn (n¬i ®Êt cao h¬n ®ång b»ng)
2- Bµi 2 (136 ):
a- C¸c nghÜa kh¸c nhau cña DT cæ:
- C¸i cæ: phÇn gi÷a ®Çu vµ th©n.
- Cæ tay: PhÇn nèi bµn tay víi c¸nh tay.
- Cæ chai: PhÇn gi÷a miÖng th©n chai.
- Cao cæ: cÊt tiÕng lªn.
b- C¸c tõ ®ång ©m víi DT cæ:
- Cæ kÝnh: x­a cò
- Cæ ®éng: cæ vò, ®éng viªn
- Cæ lç: cò kÜ qu¸
3- Bµi 3 (136 ):
- Bµn (danh tõ ) – bµn (®éng tõ ):
Chóng t«i bµn víi nhau chuyÓn c¸i bµn ®i chç kh¸c.
- S©u (danh tõ ) – s©u (®éng tõ ):
Nh÷ng con s©u lµm cho vá c©y bÞ nøt s©u h¬n.
- N¨m (danh tõ ) – n¨m (sè tõ ):
Cã mét n¨m anh Ba vÒ quª n¨m lÇn. 
IV. Củng cố: 
 Khi sử dông tõ ®ång ©m cÇn chó ý g×?
V- H­íng dÉn häc bµi:
- Häc thuéc ghi nhí, lµm bµi 4 (136 ).
- ¤n tËp phÇn TiÕng ViÖt tõ ®Çu n¨m-> nay, tiÕt sau kiÓm tra.
==================================================
Ngày soạn: 25/ 10/ 2014
 Ngày dạy: 30/ 10/ 2014 
Tiết 44 : 
CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ
TRONG VĂN BIỂU CẢM
A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
 - Biết vận dụng những kiến thức đã học về văn biểu cảm vào đọc - hiểu và tạo lập văn bản biểu cảm.
 B. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG, THÁI ĐỘ:
1. Kiến thức: 
 - Vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm.
 - Sự kết hợp các yếu tố biểu cảm, tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm.
2. Kĩ năng: 
 - Nhận ra tác dụng của các yếu tố miêu tả và tự sự trong một văn bản biểu cảm..
 - Sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả, tự sự trong làm văn biểu cảm. 
3. Thái độ: 
 - Nghiêm túc trong giờ học
 C. PHƯƠNG PHÁP:
 - Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm.
 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định : 
2. Kiểm tra bài cũ :
3. Bài mới : GV giới thiệu bài 
 - Các em đã làm quen với văn tự sự (kể chuyện) miêu tả (tái hiện). Vậy vai trò, tác dụng của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn biểu cảm như thế nào? Bài học hôm nay chúng ta cùng đi vào tìm hiểu.
 Ho¹t ®éng cña thÇy-trß
Néi dung kiÕn thøc
- Hs ®äc Bµi ca nhµ tranh...
- H·y chØ ra c¸c yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi th¬, vµ nªu ý nghÜa cña chóng ®èi víi bµi th¬?
- Gv: Bµi ca nhµ tranh...lµ 1 bµi th¬ biÓu c¶m nh­ng t¸c gi¶ ®· dïng kh¸ nhiÒu yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ nh­ c¶nh giã ph¸ m¸i nhµ, c¶nh trÎ con c­íp tranh, c¶nh nhµ m­a ­ít l¹nh trong ®ªm tèi mÞt. Nh÷ng c¶nh nµy ®· trë thµnh c¸i nÒn hiÖn thùc ®Ó tõ ®ã bay lªn ­íc m¬ cao th­îng cña nhµ th¬.
- Hs ®äc ®o¹n v¨n cña Duy Kh¸n.
- Gi¶i thÝch: Thóng c©u (thuyÒn c©u h×nh trßn, ®an b»ng tre), s¾n thuyÒn (thø c©y cã nhùa vµ s¬, dïng s¸t vµo thuyÒn nan ®Ó cho n­íc kh«ng thÊm vµo)
- Em h·y chØ ra c¸c yÕu tè miªu t¶, tù sù vµ biÓu c¶m cña t¸c gi¶ trong ®o¹n v¨n?
- NÕu kh«ng cã yÕu tè miªu t¶ vµ tù sù th× yÕu tè biÓu c¶m cã béc lé ®­îc hay kh«ng?
- §o¹n v¨n trªn miªu t¶, tù sù trong niÒm håi t­ëng. H·y cho biÕt t×nh c¶m ®· chi phèi tù sù vµ miªu t¶ nh­ thÕ nµo?
- Gv: §o¹n v¨n cña Duy Kh¸n còng lµ ®o¹n v¨n biÓu c¶m vµ t¸c gi¶ ®· dïng kh¸ nhiÒu yÕu tè tù sù vµ miªu t¶. §Ó nãi lªn ®­îc sù th«ng c¶m s©u s¾c vµ t×nh th­¬ng yªu ®èi víi ng­êi cha. Duy Kh¸n ®· tËp trung t¶ vµ kÓ ngãn ch©n, bµn ch©n vµ c¶ cuéc ®êi cña ng­êi cha ®i lµm ¨n vÊt v¶ b»ng ®«i ch©n Êy. Nhµ v¨n ®· miªu t¶, tù sù trong niÒm håi t­ëng vÒ cuéc ®êi vÊt v¶, lam lò cña ng­êi cha. T×nh c¶m Êy ®· chi phèi m¹nh khiÕn cho yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ ë ®©y ®Çy xóc ®éng vµ gîi c¶m. Nh­ vËy lµ:
- Muèn biÓu c¶m th× ta ph¶i lµm g×?
- Tù sù vµ miªu t¶ cã vai trß g× trong bµi v¨n biÓu c¶m?
- Hs ®äc ghi nhí.
- KÓ l¹i néi dung bµi th¬ Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸ cña §ç Phñ b»ng bµi v¨n xu«i biÓu c¶m?
I- Tù sù vµ miªu t¶ trong v¨n biÓu c¶m:
1- Bµi ca nhµ tranh bÞ giã thu ph¸:
- §o¹n 1: 2 c©u ®Çu: Tù sù ; 3 c©u sau: Miªu t¶ -> Cã vai trß t¹o nªn bèi c¶nh chung.
- §o¹n 2:Tù sù kÕt hîp víi biÓu c¶m (kÓ l¹i chuyÖn trÎ con c­íp tranh, c¶m thÊy uÊt øc v× giµ yÕu kh«ng lµm g× ®­îc).
- §o¹n 3: S¸u c©u trªn kÕt hîp kÓ, t¶ c¶nh ®ªm dét l¹nh kh«ng ngñ ®­îc; 
2 c©u cuèi biÓu c¶m th©n phËn cam chÞu.
- §o¹n 4: BiÓu c¶m nªu lªn t×nh c¶m cao th­îng, vÞ tha.
2- §o¹n v¨n cña Duy Kh¸n:
- Miªu t¶: Bµn ch©n bè
- Tù sù: Bè ng©m ch©n n­íc muèi, bè ®i sím vÒ khuya.
- BiÓu c¶m: Th­¬ng cuéc ®êi vÊt v¶, lam lò cña bè
-> NiÒm håi t­ëng ®· chi phèi viÖc miªu t¶ vµ tù sù. Miªu t¶ trong håi t­ëng, kh«ng ph¶i miªu t¶ trùc tiÕp, gãp phÇn khªu gîi c¶m xóc cho ng­êi ®äc.
=> Miªu t¶ vµ tù sù gãp phÇn lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ biÓu c¶m cho ®o¹n v¨n.
*Ghi nhí: sgk (138 )
II- LuyÖn tËp:
 Trêi m­a, mét c¬n giã thu thæi m¹nh cuén mÊt ba líp tranh trªn m¸i nhµ cña §ç Phñ.
 Nh÷ng m¶nh tranh bay tung toÐ kh¾p n¬i, m¶nh th× treo trªn ngän c©y xa, m¶nh th× bay lén vµo m­¬ng sa. ThÊy vËy, trÎ con x« ®Õn c­íp giËt lÊy tranh mang vµo sau luü tre. MÆc cho nhµ th¬ kªu gµo r¸t cæ, «ng ®µnh quay vÒ, trong lßng ®Çy Êm øc, nh­ng còng l¹i th«ng c¶m víi bän trÎ, chóng qu¸ nghÌo nªn míi nh­ thÕ.
 TrËn giã lÆng yªn th× ®ªm bu«ng xuèng tèi nh­ mùc, mét ®ªm ®en dµy ®Æc nçi buån. Nhµ th¬ n»m xuèng ®¾p c¸i mÒn v¶i cò n¸t nªn l¹nh nh­ c¾t. §· thÕ lò con cßn ®¹p n¸t c¸i lãt. §Çu gi­êng th× nhµ giét, m­a nÆng h¹t ®Òu ®Òu kh«ng døt. Nhµ th¬ kh«ng sao ngñ ®­îc v× m­a l¹nh vµ l©u nay l¹i cßn mÊt ngñ v× suy nghÜ sau c¬n lo¹n li.
§Õn ®©y nhµ th¬ ­íc muèn cã m¸i nhµ réng mu«n ngµn gian ®Ó cho kÎ sÜ kh¾p thiªn h¹ cã chç n­¬ng th©n, ch¼ng sî g× giã m­a n÷a.
4- Cñng cè:
Muèn ph¸t biÓu suy nghÜ, c¶m xóc ®èi víi ®êi sèng xung quanh th× ng­êi viÕt ph¶i lµm g×? YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ cã vai trß g× trong v¨n biÓu c¶m?
5- H­íng dÉn häc bµi:
- Häc thuéc ghi nhí, lµm bµi tËp 2 (138).
- ChuÈn bÞ bµi biÓu c¶m vÒ ng­êi th©n.
==============================================
Ngày soạn: 28/ 10 / 2014
 Ngày dạy: 01/ 11/ 2014 
 TIẾT 45 
CẢNH KHUYA ; RẰM THÁNG GIÊNG
( Hồ Chí Minh )
 A. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 - Hiểu được giá trị tư tưởng và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Cảnh Khuya của chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Hiểu được giá trị tư tưởng và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ chữ Hán Rằm Tháng Riêng (Nguyên
Tiêu) của chủ tịch Hồ Chí Minh.
 B. MôC TI£U BµI D¹Y:
1. Kiến thức: 
 - Sơ giản về tác giả Hồ Chí Minh.
 - Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình cảm cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
 - Tâm hồn chiến sĩ, nghệ sĩ vừa tài hoa tinh té vừa ung dung lạc quan yêu đời.
 - Nghệ thuật tả cảnh, tả tình; ngôn ngữ và hình ảnh đặc sắc trong bài thơ.
2. Kĩ năng: 
 - Đọc hiểu tác phẩm thơ hiện đại viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật .
 - Phân tích để thấy được chiều sâu nội tâm của người chiến sĩ cách mạng và những vẻ đẹp mới mẻ của những chất liệu cổ thi trong sáng tác của lãnh tụ Hồ Chí Minh. 
So sánh sự khac nhau giữa nguyên tác và văn bản dịch bài thơ Rằm Tháng Giêng. 
3. Thái độ: - Yêu thiên nhiên, quê hương
4 Tư tưởng HCM: Sự kết hợp hài hòa giữa tình yêu thiên nhiên cuộc sống và bản lĩnh người chiến sĩ cách mạng HCM
C. PHƯƠNG PHÁP:
 - Vấn đáp kết hợp thực hành, thảo luận nhóm.
 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định : 
2. Kiểm tra bài cũ :
? Đọc thuộc một đoạn trong thơ em thích trong bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá.
? Nhà thơ có ước vọng gì?Từ ước vọng đó cho ta thấy nhà thơ là một con người ntn?
3. Bài mới : GV giới thiệu bài 
 Sinh thêi B¸c Hå ch­a bao giê tù nhËn m×nh lµ 1 nhµ th¬, song sù nghiÖp th¬ v¨n cña Ng­êi ®Ó l¹i, l¹i chøng tá Ng­êi lµ 1 nhµ th¬ lín cña d©n téc. Hai bµi th¬ ta häc h«m nay sÏ gióp ta hiÓu ®­îc tµi n¨ng vµ nÐt ®Ñp t©m hån cña Ng­êi.
Ho¹t ®éng cña thÇy-trß
Néi dung kiÕn thøc
- Hs ®äc chó thÝch* - sgk.
- Nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ vµ t¸c phÈm?
- H­íng dÉn ®äc: Giäng chËm, thanh th¶n vµ s©u l¾ng, nhÊn m¹nh ®iÖp ng÷ ch­a ngñ; nhÞp3/4 - 4/3 - 2/5.
- Gi¶i thÝch tõ khã.
- Hs ®äc 2 c©u ®Çu, 2 c©u em võa ®äc miªu t¶ c¶nh g× ?
- C¶nh rõng ViÖt B¾c vµo lóc ®ªm khuya ®­îc miªu t¶ th«ng qua nh÷ng sù vËt nµo? ( suèi, tr¨ng, cæ thô, hoa)
- Suèi ®­îc miªu t¶ víi ®Æc ®iÓm g×? (suèi trong nh­ tiÕng h¸t xa)
- Khi miªu t¶ tiÕng suèi, t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? (h×nh ¶nh so s¸nh ®Æc s¾c: tiÕng suèi lµ ©m thanh cña TN víi tiÕng h¸t lµ ©m thanh cña con ng­êi) 
- T¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã ? (Lµm cho tiÕng suèi cña rõng ViÖt B¾c trë nªn gÇn gòi víi con ng h¬n vµ mang søc sèng trÎ trung h¬n)
- ë c©u 2, t¸c gi¶ ®· sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? T¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã?
 - Hai c©u th¬ ®Çu ®· t¹o ®­îc 1 vÎ ®Ñp TN nh­ thÕ nµo?
- Gv: Hai c©u th¬ ®Çu miªu t¶ c¶nh TN vµo 1 ®ªm rÊt khuya ë nói rõng ViÖt B¾c. Trong sù yªn lÆng cña nói rõng, tiÕng suèi ch¶y rãc r¸ch trong ®ªm khuya nghe nh­ tiÕng h¸t tõ xa v¼ng l¹i. Th¬ x­a th­êng so s¸nh tiÕng suèi víi tiÕng ®µn: C«n S¬n suèi ch¶y r× rÇm, Ta nghe nh­ tiÕng ®µn cÇm bªn tai (Ng.Tr·i). Cßn ë ®©y B¸c l¹i so s¸nh tiÕng suèi víi tiÕng h¸t xa - ®ã lµ ©m thanh cña loµi ng­êi, thËt gÇn gòi vµ ®ång c¶m biÕt bao. H×nh ¶nh tr¨ng lång cæ thô thËt ®Ñp bëi ¸nh tr¨ng thÊp tho¸ng ®an xen, hoµ nhËp trong t¸n l¸ c©y ®ung ®­a tr­íc giã ngµn, ¸nh tr¨ng t¹o h×nh bãng ®en tr¾ng, ®Ëm nh¹t cña cµnh l¸ xuèng mÆt ®Êt cá hoa. TÊt c¶ hoµ quyÖn víi nhau t¹o nªn 1 khung c¶nh TN th¬ méng.
 Hs ®äc 2 c©u th¬ cuèi - Hai c©u th¬ em võa ®äc t¶ c¶nh hay t¶ t©m tr¹ng? §ã lµ t©m tr¹ng g×, cña ai? 
- B¸c ch­a ngñ lµ v× c¶nh ®Ñp cña TN hay lµ v× lÝ do g× kh¸c? (B¸c ch­a ngñ kh«ng ph¶i ®Ó th­ëng ngo¹n c¶nh ®Ñp cña TN mµ lµ v× lo viÖc n­íc )
- Hai c©u th¬ cã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g× ? T¸c dông cña c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã?
- Bµi th¬ ®· cho em hiÓu g× vÒ B¸c?
 Gv: C¶nh khuya võa lµ bµi th¬ t¶ c¶nh ngô t×nh, võa trùc tiÕp gi·i bµy t×nh c¶m, t©m tr¹ng cña B¸c Hå vµo nh÷ng n¨m th¸ng ®Çu cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p gian khæ. §äc bµi th¬ chóng ta v« cïng c¶m mÕn vµ tr©n träng t×nh yªu TN , tÊm lßng yªu n­íc, tinh thÇn tr¸ch nhiÖm lín lao cña Ng­êi ®èi víi viÖc d©n, viÖc n­íc.
 Hd ®äc: B¶n phiªn ©m ®äc víi nhÞp: 4/3 - 2/2/3; b¶n dÞch th¬: 2/2/2 - 2/4/2.
- Gi¶i thÝch tõ khã: Nguyªn tiªu lµ ®ªm r»m th¸ng riªng ®Çu tiªn cña 1 n¨m míi.
- Bµi th¬ cã mÊy nÐt c¶nh? §ã lµ nh÷ng nÐt c¶nh nµo? (2 nÐt c¶nh: C¶nh r»m th¸ng riªng vµ h×nh ¶nh con ng­êi gi÷a ®ªm r»m th¸ng giªng)
- Hs ®äc 2 c©u th¬ ®Çu 
- Hai c©u th¬ em võa ®äc t¶ c¶nh g×?
- NguyÖt chÝnh viªn cã nghÜa lµ g×? (Tr¨ng trßn nhÊt).
- C©u th¬ thø 2 cã g× ®Æc biÖt vÒ tõ ng÷? T¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt ®ã?
- Hai c©u ®Çu gîi cho ta 1 c¶nh t­îng nh­ thÕ nµo?
 Gv: C©u th¬ ®Çu më ra khung c¶nh bÇu trêi cao réng, trong trÎo, næi bËt trªn bÇu trêi Êy lµ vÇng tr¨ng trßn ®Çy, to¶ s¸ng xuèng kh¾p trêi ®Êt. C©u thø 2 vÏ ra 1 kh«ng gian xa réng, b¸t ng¸t nh­ kh«ng cã giíi h¹n víi con s«ng, mÆt n­íc tiÕp liÒn víi bÇu trêi. Trong nguyªn v¨n ch÷ H¸n, c©u th¬ nµy cã 3 tõ xu©n ®­îc lÆp l¹i, ®· nhÊn m¹nh sù diÔn t¶ vÎ ®Ñp vµ søc sèng mïa xu©n ®ang trµn ngËp c¶ trêi ®Êt. C¸ch miªu t¶ kíong gian ë ®©y gièng nh­ trong th¬ cæ ph­¬ng §«ng, chó ý ®Õn toµn c¶nh vµ sù hoµ hîp, thèng nhÊt cña c¸c bé phËn trong c¸i toµn thÓ, kh«ng miªu t¶ tØ mØ, chi tiÕt c¸c ®­êng nÐt.
- C¶nh xu©n Êy ®· gîi lªn c¶m xóc g× trong lßng t¸c gi¶?
- Hs ®äc 2 c©u kÕt
- Hai c©u em võa ®äc t¶ g×?
- Gv: Yªn ba th©m xø: lµ n¬i tËn cïng cña khãi sãng võa kÝn ®¸o võa yªn tÜnh.
- Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ chi tiÕt: ®µm qu©n sù? (Bµn c«ng viÖc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, bµn viÖc hÖ träng cña d©n téc).
- Hai c©u kÕt ®· cho ta thÊy ®­îc c«ng viÖc g× cña B¸c? Qua ®ã em hiÓu thªm g× vÒ B¸c?
 Hai bµi th¬ ®­îc s¸ng t¸c theo thÓ th¬ nµo? Em h·y nªu nh÷ng nÐt ®Æc s¾c vÒ ND vµ NT cña 2 bµi th¬? Hs ®äc ghi nhí.
- Gv: Cã thÓ nãi, nÕu bµi C¶nh khuya thÓ hiÖn t×nh yªu TN, yªu n­íc, mèi lo ©u vµ tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®èi víi sù nghiÖp cña n­íc th× bµi Nguyªn tiªu võa nèi tiÕp võa n©ng cao nh÷ng c¶m høng Êy cña B¸c Hå, ®ång thêi thÓ hiÖn râ h¬n tinh thÇn chñ ®éng, phong th¸i ung dung, l¹c quan, niÒm tin v÷ng ch¾c ë sù nghiÖp CM cña vÞ l·nh tô, ng­êi chiÕn sÜ - ng­êi nghÖ sÜ HCM. Bµi th¬ võa mang ©m ®iÖu cæ ®iÓn võa thÓ hiÖn tinh thÇn thêi ®¹i, khoÎ kho¾n, trÎ trung. Nhê ®ã ®ªm r»m th¸ng giªng Êy vèn ®· s¸ng, cµng thªm s¸ng v× cã nhiÒu niÒm vui to¶ s¸ng.
- T×m ®äc vµ chÐp l¹i mét sè bµi th¬, c©u th¬ cña B¸c Hå viÕt vÒ tr¨ng hoÆc c¶nh TN?
I- Giíi thiÖu chung: 
 sgk (141, 142 )
II- §äc - HiÓu v¨n b¶n:
A- C¶nh khuya:
a- Hai c©u ®Çu: C¶nh rõng ViÖt B¾c vµo lóc ®ªm khuya.
 TiÕng suèi trong nh­ tiÕng h¸t xa,
 Tr¨ng lång cæ thô bãng lång hoa.
-> H×nh ¶nh so s¸nh ®Æc s¾c – 
-> §iÖp tõ - T¹o bøc tranh toµn c¶nh sèng ®éng.
=> Gîi vÎ ®Ñp TN trong trÎo, t­¬i s¸ng.
b- Hai c©u th¬ cuèi: T©m tr¹ng v× n­íc v× d©n cña B¸c.
 C¶nh khuya nh­ vÏ ng­êi ch­a ngñ, 
 Ch­a ngñ v× lo nçi n­íc nhµ.
> Miªu t¶ theo lèi ­íc lÖ cña th¬ cæ ®iÓn: c¶nh ®Ñp nh­ tranh vÏ - Lµm cho c¶nh trë nªn sèng ®éng vµ ®Ëm nÐt.
§iÖp tõ ch­a ngñ - NhÊn m¹nh thªm nçi lo n­íc nhµ cña B¸c vµ thÓ hiÖn râ cèt c¸ch cña nhµ th¬ C¸ch M¹ng.
 => B¸c lµ ng­êi yªu n­íc, yªu TN vµ cã tinh thÇn tr¸ch nhiÖm ®èi víi n­íc, víi d©n.
B- R»m th¸ng giªng (Nguyªn tiªu):
a- Hai c©u th¬ ®Çu: C¶nh ®ªm r»m th¸ng giªng.
Kim d¹ nguyªn tiªu nguyÖt chÝnh viªn,
Xu©n giang xu©n thuû tiÕp xu©n thiªn;
 R»m xu©n lång léng tr¨ng soi,
S«ng xu©n n­íc lÉn mµu trêi thªm xu©n;
-> Sö dông ®iÖp tõ - nhÊn m¹nh vÎ ®Ñp vµ søc sèng mïa xu©n ®ang trµn ngËp c¶ ®Êt trêi.
=> Gîi t¶ 1 kh«ng gian cao réng, b¸t ng¸t, trµn ngËp ¸nh tr¨ng s¸ng vµ søc sèng cña mïa xu©n trong ®ªm r»m th¸ng riªng.
> Gîi c¶m xóc nång nµn, tha thiÕt víi vÎ ®Ñp cña TN.
b- Hai c©u kÕt: H×nh ¶nh con ng­êi gi÷a ®ªm r»m th¸ng giªng.
 Yªn ba th©m xø ®µm qu©n sù,
 D¹ b¸n qui lai nguyÖt m·n thuyÒn.
 Gi÷a dßng bµn b¹c viÖc qu©n,
Khuya vÒ b¸t ng¸t tr¨ng ng©n ®Çy th.
- B¸c cïng c¸c ®ång chÝ l·nh ®¹o ®ang bµn viÖc n­íc.
ThÓ hiÖn tinh thÇn yªu n­íc, th­¬ng d©n vµ phong th¸i ung dung, l¹c quan cña B¸c.
* Ghi nhí: sgk (143 ).
- Th¬ thÊt ng«n tø tuyÖt.
* LuyÖn tËp:
 §i thuyÒn trªn s«ng §¸y.
 Dßng s«ng lÆng ng¾t nh­ tê
Sao ®­a thuyÒn ch¹y, th. chê tr¨ng theo
 Bèn bÒ phong c¶nh v¾ng teo
ChØ nghe cãt kÐt tiÕng chÌo thuyÒn nan
 Lßng riªng riªng nh÷ng bµn hoµn
Lo sao kh«i phôc giang san Tiªn Rång
 ThuyÒn vÒ trêi ®· r¹ng ®«ng
Bao la nhuèm mét mµu hång ®Ñp t­¬i.
 (Hå ChÝ Minh )
 4. Củng cố: Đọc diễn cảm hai bài thơ.
5- H­íng dÉn häc bµi:
- Häc thuéc lßng 2 bµi th¬, häc thuéc ghi nhí.
- So¹n bµi: TiÕng gµ tr­a.
- TiÕt sau kiÓm tra phÇn TiÕng ViÖt 
- ¤n c¸c bµi: Tõ l¸y, ®¹i tõ, tõ H¸n ViÖt, quan hÖ tõ, tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, tõ ®ång ©m. 
Ngµy so¹n: 28/ 10 / 2014
Ngµy gi¶ng: 3 / 11 / 2014
TiÕt PPCT: 46
 KiÓm tra : TiÕng ViÖt
A- Môc tiªu bµi häc:
- Ph¹m vi kiÓm tra: Tõ l¸y, ®¹i tõ, tõ H¸n ViÖt, quan hÖ tõ, tõ ®ång nghÜa, tõ tr¸i nghÜa, tõ ®ång ©m. 
- Néi dung kiÓm tra: T×m c¸c tõ lo¹i trªn cã trong ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ trÝch trong v¨n b¶n ®· häc.
- RÌn kÜ n¨ng nhËn biÕt vµ sö dông c¸c lo¹i tõ trªn.
B- ChuÈn bÞ:
GV: Ra ®Ò - §¸p ¸n
HS: ¤n tËp phÇn tiÕng ViÖt
C-TiÕn tr×nh tæ chøc d¹y - häc:
 1. Ổn định
 2. Kiểm tra : sự chuẩn bị của học sinh
 3. Bµi míi:
 A. Ma trận đề kiểm tra
 Mức độ
Chủ đề
Nhận biết
Thông hiểu
Vận dụng thấp
Vận dụng cao
Tổng số
TN
TL
TN
TL
TN
TL
TN
TL
TN
TL
Từ láy
C2,12
Từ ghép
C1
Từ đồng âm
C9
C1
Từ đồng nghĩa
C7,10
C1
Từ trái nghĩa
C8,11
C1
C2
Từ Hán việt
C4,5
Đại từ
C3
quan hệ từ
C6
C2
Đoạn văn
C2
Tổng số câu
12
1
1
12
2
Tổng số điểm
3
3
4
3
7
B.ĐỀ BÀI:
 I/ PHẦN TRẮC NGHIỆM:(3 điểm)
Khoanh tròn trước câu trả lời đúng
1.Từ nào sau đây là từ ghép chính phụ?
 a.Sách vở	 b.Bà ngoại	 c.Bàn ghế	d.Quần áo
2.Các từ “đèm đẹp”, “chiêm chiếp”thuộc loại từ láy nào?
 a.Láy toàn bộ	b.Láy bộ phận	c.Cả a và b
3.Đại từ “ai” trong câu ca dao sau giữ vai trò ngữ pháp gì trong câu?
 “Ai làm cho bể kia đầy”
	Cho ao kia cạn cho gầy cò con” 
 a.Chủ ngữ	 b.Trạng ngữ	 c.Vị ngữ	d.Phụ ngữ
4.Từ “thiên” trong “Tiệt nhiên định phận tại thiên thư” có nghĩa là gì?
 a.Nghìn	 b.Dời	 c.Trăm	d.Trời
5.Từ nào dưới đây là từ ghép Hán Việt?
 a.Núi sông	 b.Ông cha	c.Hồi hương	d.Nước nhà
6.Câu “Nhà em nghèo và em cố gắng vươn lên trong học tập” mắc lỗi gì về quan hệ từ?
 a.Thiếu quan hệ từ	b.Thừa quan từ
 c.Dùng quan hệ từ không thích hợp về nghĩa	d.Dùng quan hệ từ không có tác dụng liên kết
7.Từ nào sau đây đồng nghĩa với từ “cả” trong câu “Ao sâu nước cả khôn chài cá”?
 a.To	 b.Lớn	 c.tràn trề	 d.Dồi dào
8.Cặp từ nào sâu đây không phải là cặp từ trái nghĩa?
 a.Trẻ-Già	 b.Sáng-Tối	 c.Sang-