Bài giảng Giáo dục công dân 9 - Tiết 1, Bài 14: Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân

Những người trong ảnh đang làm gì? 
Việc làm của họ nhằm mục đích gì? 
Những công nhân, nông dân tạo ra sản phẩm vật chất, những nghệ sĩ tạo ra các sản phẩm tinh thần phục vụ nhu cầu của con người. 
NHỮNG HOẠT ĐỘNG ĐÓ ĐƯỢC GỌI CHUNG LÀ LAO ĐỘNG. 
Bài 14 : Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân 
(Tiết 1) 
1. Khái niệm lao động. 
1 
2 
4 
3 
Của cải, vật chất 
Giá trị tinh thần 
6 
8 
6 
5 
7 
Bài 14 : Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân 
(Tiết 1) 
1. Khái niệm lao động. 
 Lao động là hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải, vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội. 
2. Vai trò của lao động. 
Giải thích vì sao từ loài vượn người đã phát triển thành người hiện đại - thông minh như ngày hôm nay? Từ đó hãy rút ra tầm quan trọng, ý nghĩa của lao động? 
a. Hãy nhận xét chung về cuộc sống hiện nay của con người : 
 Vật chất: 
 Đời sống tinh thần: 
 Phương tiện, thiết bị sử dụng thường ngày: 
b. Giải thích rõ vì sao có được điều đó? Từ đó hãy rút ra tầm quan trọng, ý nghĩa của lao động? 
“Lao động là nghĩa vụ thiêng liêng của mỗi công dân đối với Tổ quốc. Ai cũng phải tùy khả năng của mình mà tự nguyện, tự giác tham gia lao động, góp phần xây dựng nước nhà” (Chủ tịch Hồ Chí Minh) 
Bài 14 : Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân 
(Tiết 1) 
1. Khái niệm lao động. 
 Hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải, vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội. 
2. Vai trò của lao động. 
- Là hoạt động chủ yếu, quan trọng nhất của con người. 
- Là nhân tố quyết định sự tồn tại tại, phát triển của xã hội. 
a) Quyền lao động của công dân: 
Điều 10 : "Người lao động có quyền làm việc cho bất kì người sử dụng lao động nào và ở bất kì nơi nào mà pháp luật không cấm...” 
	 (Trích Bộ luật lao động năm 2012) 
3. Lao động là quyền và nghĩa vụ của công dân. 
 “Lao động là quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân” 
(Điều 55 - Hiến pháp 2013) 
Điều 20 : 
1. Mọi người có quyền tự do lựa chọn nghề và nơi học nghề phù hợp vói nhu cầu làm việc của mình 
2. Doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật mở cơ sở dạy nghề 
	(Trích Bộ luật lao động năm 1994) 
* Ông An là nghệ nhân nổi tiếng về đồ gỗ mĩ nghệ. Thấy nhiều thanh niên mới lớn trong làng bỏ nhà lang thang lên thành phố kiếm sống, ông tập trung họ lại, mở lớp dạy nghề, đồng thời hướng dẫn các em sử dụng những vật tư thừa trong sản xuất làm ra các sản phẩm lưu niệm bằng gỗ xinh xắn để bán lấy tiền giúp các em đảm bảo cuộc sống hàng ngày. Nhiều người thấy thế cho rằng, ông An làm như vậy là bóc lột, lợi dụng sức lao động của người khác để trục lợi. 
 Tình huống 1 (SGK tr 47 + 48) 
 Ông An đã làm những việc gì? 
 Mở lớp dạy nghề cho thanh niên; 
 Hướng dẫn họ tận dụng vật tư thừa trong sản xuất làm ra sản phẩm lưu niệm để bán => tạo thu nhập cho chính họ. 
Có người cho rằng việc làm của ông An là trục lợi, bóc lột sức lao động của người khác. Ý kiến của em như thế nào? 
 Việc làm của ông nhằm mục đích gì ? 
- Giúp các em có tiền để đảm bảo cuộc sống hàng ngày; 
- Giúp giải quyết những khó khăn cho xã hội như: thất nghiệp, tệ nạn xã hội. 
Suy nghĩ của em về việc làm của ông An? 
 Tạo ra việc làm, tạo ra thu nhập cho gia đình, người khác và giải quyết các vấn đề về lao động cho xã hội.=> Thực hiện quyền và nghĩa vụ lao động của công dân. 
Khoản 3 . Điều 5: 
"Mọi hoạt động tạo ra việc làm, tự tạo việc làm, dạy nghề và học nghề để có việc làm, mọi hoạt động sản xuất, kinh doanh thu hút lao động đều được Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi hoặc giúp đỡ.” 
 ( Trích Bộ Luật Lao động năm 2012 ) 
* Sau khi thỏa thuận và kí cam kết với công ti trách nhiệm hữu hạn Hoàng Long về tiền công, thời gian lao động và các điều kiện khác, chị Ba được nhận vào làm việc tại công ti. Làm việc được hơn một tháng, thấy có nơi khác công việc cũng như thế nhưng trả lương cao hơn, chị đã tự ý thôi việc mà không báo trước cho Giám đốc công ti. 
 Tình huống 2 (SGK/tr-48) 
 Bản cam kết giữa chị Ba và công ty TNHH Hoàng Long là hợp đồng lao động vì:	 
+ Đó là sự thỏa thuận giữa hai bên ( chị Ba là người lao động ) và Công ty TNHH Hoàng Long ( người sử dụng lao động ). 
+ Bản cam kết có thể hiện một số nội dung chính của hợp đồng lao động như: việc làmtiền công thời gian. 
+ Chị Ba tự ý thôi việc không báo trước là vi phạm hợp đồng lao động. 
Điều 15. Hợp đồng lao động 
Hợp đồng lao động là sự thoả thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động về việc làm có trả lương, điều kiện làm việc, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động . 
( Trích Bộ luật LĐ năm 2012) 
* Người lao động là người từ đủ 15 tuổi trở lên, có khả năng lao động, làm việc theo hợp đồng lao động, được trả lương và chịu sự quản lý, điều hành của người sử dụng lao động. 
* Quan hệ lao động là quan hệ xã hội phát sinh trong việc thuê mướn, sử dụng lao động, trả lương giữa người lao động và người sử dụng lao động. 
* Người sử dụng lao động là doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức, hợp tác xã, hộ gia đình, cá nhân có thuê mướn, sử dụng lao động theo hợp đồng lao động; nếu là cá nhân thì phải có năng lực hành vi dân sự đầy đủ. 
a) Quyền lao động của công dân: 
3. Lao động là quyền và nghĩa vụ của công dân. 
 Công dân có quyền tự do : 
- Sử dụng sức lao động của mình để học nghề, tìm kiếm việc làm. 
- Lựa chọn nghề nghiệp có ích cho xã hội, đem lại thu nhập cho bản thân và gia đình. 
BÀI TẬP 1 : Đuổi hình, bắt chữ 
Bài 14 : Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân (Tiết 1) 
1. Khái niệm lao động. 
2. Vai trò của lao động. 
 Bàn tay ta làm nên tất cả 
Có sức người, sỏi đá cũng thành cơm. 
 (Hoàng Trung Thông) 
Há miệng chờ sung. 
(Thành ngữ) 
Bài 2. Trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào đúng? Vì sao? 
a 
Trẻ em có quyền học tập, vui chơi giải trí và không phải làm gì. 
b 
Con có nghĩa vụ giúp đỡ cha mẹ các công việc trong gia đình 
c 
Trẻ em cần lao động kiếm tiền, góp phần nuôi dưỡng gia đình 
d 
Học nhiều cũng chẳng để làm gì, cứ làm ra nhiều tiền là tốt 
đ 
Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tùy theo sức của mình 
e 
Trẻ em có quyền được chăm sóc, nuôi dạy nên không phải tham gia lao động. 
X 
X 
“ Lao động là hoạt động quan trọng nhất của con người, tạo ra của cải vật chất và các gá trị tinh thần của xã hội. Lao động có năng suất, chất lượng và hiệu quả cao là nhân tố quyết định sự phát triển của đất nước”. 
( Trích Bộ Luật Lao động năm 2012 ) 
 “Lao động là quyền và nghĩa vụ của mỗi công dân” (Điều 55 - Hiến pháp 2013) 
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã về thăm và nói chuyện tại Hội nghị Thủy lợi toàn miền Bắc (họp tại Hưng Yên). Hưng Yên là một trong những tỉnh có thành tích xuất sắc về thủy lợi. Tại Hội nghị, Bác đã trao cờ Làm thủy lợi khá nhất cho Đảng bộ và nhân dân Hưng Yên. 
Bác Hồ về thăm Hưng Yên ngày 16-9-1961 
" Lao động là nguồn sống, nguồn hạnh phúc của mỗi chúng ta ” 
(Hồ Chí Minh) 
a) Quyền lao động của công dân: 
Điều 20 : 
1. Mọi người có quyền tự do lựa chọn nghề và nơi học nghề phù hợp vói nhu cầu làm việc của mình 
2. Doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân có đủ điều kiện theo quy định của pháp luật mở cơ sở dạy nghề 
	(Trích Bộ luật lao động năm 1994) 
Điều 10 : "Người lao động có quyền làm việc cho bất kì người sử dụng lao động nào và ở bất kì nơi nào mà pháp luật không cấm...” 
	 (Trích Bộ luật lao động năm 2012) 
b) Nghĩa vụ lao động của công dân: 
c) Lao động là nghĩa vụ của mỗi công dân đối với bản thân, gia đình, xã hội và đất nước.: 
1. Điền những từ sau: 
nghĩa vụ 
nguồn sống 
xấu hổ 
vẻ vang 
trách nhiệm 
thấp kém 
"Lao động là  thiêng liêng, là..., nguồn hạnh phúc của chúng ta. Trong xã hội ta không có nghề nào, chỉ có những kẻ lười biếng, ỉ lại, mới đáng.Người nấu bếp, người quét rác cũng như thầy giáo, kĩ sư, nếu làm trọn thì đều .như nhau" 
	(Hồ Chí Minh toàn tập) 
BÀI TẬP 
2. Trong các quyền sau, quyền nào là quyền lao động? 
Quyền được thuê, mướn lao động. 
 Quyền mở trường dạy học, đào tạo nghề. 
 Quyền sở hữu tài sản. 
 Quyền sử dụng đất. 
Quyền được thành lập công ti, doanh nghiệp 
HƯỚNG DẪN HỌC TẬP 
Nắm vững nội dung bài học gồm: quyền lao động của công dân, hợp đồng lao động. 
Xem trước nội dung bài còn lại và tìm hiểu việc thực hiện chính sách lao động đối với người lao động vị thành niên.