Tích hợp kiến thức liên môn: Lịch sử, Địa lí, GDCD, Giáo dục kĩ năng sống vào giảng dạy môn Ngữ văn - Bài: “Chuyện người con gái Nam Xương” - Môn Ngữ văn 9

PHỤ LỤC I
PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN (NHÓM GIÁO VIÊN)
- Sở Giáo dục & Đào tạo Hà Nội
- Phòng Giáo dục & Đào tạo Thanh Oai
- Trường THCS Mỹ Hưng.
 * *
- Họ và tên giáo viên: Tạ Thuý Ninh-Vương Thị Nhung.
PHỤ LỤC III:
HỒ SƠ 
DỰ THI DẠY HỌC THEO CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP
Tên chủ đề dạy học: Dạy học theo chủ đề tích hợp dành cho giáo viên THCS .
 Văn bản:Chuyện người con gái Nam Xương
Môn học của chủ đề: Ngữ văn 9
 3. Các môn được tích hợp: 
- Lịch sử 
- Địa 
- Giáo dục công dân 
- Giáo dục kỹ năng sống
PHỤ LỤC II
PHIẾU MÔ TẢ DỰ THI
1. Tên bài dạy: 
TÍCH HỢP KIẾN THỨC LIÊN MÔN: LỊCH SỬ, ĐỊA LÍ, GDCD, GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG VÀO GIẢNG DẠY MÔN NGỮ VĂN.
BÀI: “CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG”
- MÔN NGỮ VĂN 9 -
2. Mục tiêu dạy học: 
 a, Mục tiêu chung:
 Văn học lấy chất liệu từ đời sống hiện thực, nhưng dường như việc học văn của người học như một quan niệm là một môn học trong nhà trường cần phải học, không hề có chút liên hệ tới đời sống thực tế hàng ngày. Bởi vậy mà việc học văn và dạy văn trong các nhà trường hiện nay đang là một thử thách đặt ra với mỗi thày cô và các học trò của mình. Các tác phẩm văn học thường là những câu chuyên, những bài thơ dạy ta cái hay, cái đẹp, biết yêu, biết ghét, biết nhớ ơn, biết căm thù cái ác, cái xấu Nhưng tình cảm đó dường như chỉ được dừng lại ở mức độ cảm nhận của người học mà chưa thực sự đi vào đời sống trở thành kĩ năng sống cho học sinh. Hơn nữa, mỗi tác phẩm văn học đều gắn với một thời điểm lịch sử nhất định, gắn với một địa danh cụ thể nào đó. Nhưng sau khi học sinh học xong, các em chỉ nhớ được ý chính của tác phẩm, nhớ tên nhân vật chính mà quên đi một cách nhanh chóng các địa danh, các sự kện lịch sử có liên quan, đặc biệt các em để cho ý nghĩa của tác phẩm ngủ yên trong cảm nhận không gắn với việc nhìn nhận thực tế của cuộc sống. Chính vì thế mà mục tiêu bài học liên môn này, người giảng dạy muốn các em vận dụng được kiến thức liên môn để giải quyết các câu hỏi, các tình huống thực tế gắn với tác phẩm nhằm giúp người học nắm chắc kiến thức tác phẩm, tạo được kĩ năng sống trong đời sống hàng ngày và thấy được sự hỗ trợ tích cực của kiến thức liên môn trong khi học và giải quyết vấn đề thực tiễn.
 b, Mục tiêu cụ thể:
 * Về kiến thức:
- Môn Ngữ văn: Giúp các em:
+ Trình bày được khái niệm về thể loại truyện truyền kì.
+ Phân tích được đặc điểm nhân vật: Vũ Nương, Trương Sinh.
+ Nắm được và hiểu rõ ý nghĩa tác phẩm “ Chuyện người con gái Nam Xương” (Truyện phê phán thói ghen tuông mù quáng làm tan nát hạnh phúc gia đình và đồng thời ca ngợi vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam).
 - Môn Địa lí: Giúp các em:
+ Xác định được vị trí địa lí con sông Hoàng Giang (nơi Vũ Nương tự vẫn) thuộc xã Lí Nhân, Huyện Chân Lí, tỉnh Hà Nam. 
+ Xác định được vị trí địa lí của tỉnh Hà Nam thuộc khu vực Đồng bằng sông Hồng. 
- Môn Lịch sử: Giúp các em:
 + Xác định được tác phẩm ra đời vào thế kỉ XVI - thời kì phong kiến nhà Lê ở nước ta. 
 + Xác định đúng giặc Chiêm được nhắc tới trong tác phẩm đánh chiếm nước ta vào thế kỉ XIII, XIV, XV. 
+ Nắm bắt được tỉnh Hà Nam được tách ra từ tỉnh Hà Nam Ninh (ngày 26- 12- 1991).
- Môn GDCD: Giúp học sinh:
 + Xác định được hành vi của Trương Sinh: nghi oan, đánh, mắng chửi thậm tệ, đuổi Vũ Nương ra khỏi nhà là hành vi bạo lực ra đình, vi phạm luật Hôn nhân gia đình hiện nay.
 + Xác định được nghĩa vụ của công dân trong việc chứng kiến hành vi bạo lực gia đình thì phải có trách nhiệm gnăn cản và báo cho chính quyền nơi gần nhất để bảo vệ người bị hại.
* Về kỹ năng:
- Giúp các em rèn thành thạo khả năng tư duy, nhận nhiệm vụ, thu thập thông tin, phân tích kênh hình, xử lí thông tin, liên hệ thực tế.
- Cảm nhận được nỗi bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến và sẵn lòng giúp đỡ người có hoàn cảnh bất hạnh.
- Xử lí tình huống trong tác phẩm gắn với thực tế đời sống bản thân và địa phương. Từ đó rút ra được cách xử lí tình huống theo chiều hướng tích cực nhất.
* Về thái độ: 
- Giáo dục ý thức bảo vệ cuộc sống tình cảm và hạnh phúc gia đình.
- Khơi gợi lòng đồng cảm với những số phận bất hạnh.
- Có ý thức bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.
3. Đối tượng dạy học:
 * Đối tượng dạy học là học sinh
- Số lượng học sinh: 30 em
- Khối lớp: 9
 * Một số đặc điểm cần thiết khác của học sinh đã học theo dự án:
 - Dự án mà tôi thực hiện là một chương trình ngoại khóa dùng để ôn tập kiến thức của một tác phẩm văn học Trung đại trong chương trình Ngữ văn lớp 9. Đồng thời trực tiếp giảng dạy với các em học sinh lớp 9 nên có nhiều thuận lợi trong quá trình thực hiện:
 + Thứ nhất: Các em học sinh lớp 9 đã tiếp cận 4 năm học với kiến thức chương trình bậc THCS. Không còn bỡ ngỡ, lạ lẫm với những hình thức kiểm tra, đánh giá mà giáo viên đề ra.
 + Thứ hai: Đối với bộ môn Ngữ văn các em đã được học rất nhiều bài từ lớp 6 có liên quan đến vấn đề Lịch sử, Địa lí, GDCD, các tình huống liên quan thực tế mang tính giáo dục kĩ năng sống.
 + Thứ ba: Đối với các môn học khác cũng vậy như môn Lịch sử, Địa lí, GDCD các em đã được tìm hiểu về kiến thức liên quan đến kĩ năng sống, những phẩm chất tốt đẹp, những địa danh, những thời điểm lịch sử có liên quan đên tác phẩm văn học được tích hợp trong các bài học. Vì vậy nên khi cần thiết kết hợp kiến thức của một môn học nào đó vào bộ môn Ngữ văn để giải quyết một vấn đề trong bài học, các em sẽ không cảm thấy bỡ ngỡ. 
4. Ý nghĩa của bài:
* Cụ thể: 
- Đối với dự án này, khi thực hiện sẽ giúp các em học sinh nắm được, hiểu rõ được mối liên hệ giữa sự việc trong tác phẩm với di tích đền thờ Vũ Nương trong truyện Vợ chàng Trương ở Hà Nam. Giúp các em hiểu được những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ qua nhân vật Vũ Nương, hiểu được phần nào về hiện thực XHPK ở nước ta thời kì Trung đại.
- Từ nội dung, ý nghĩa tác phẩm, giúp các em tự tìm hiểu được tình hình thực tế ở địa phương có liên quan như: bạo lực gia đình, tư tưởng Trọng nam khinh nữ, tình huống cụ thể giáo dục kĩ năng sống cho bản thân và mọi người xung quanh.
 * Trong thực tế:
 Bài soạn có kết hợp với kiến thức của các môn học khác sẽ giúp giáo viên tiếp cận tốt hơn, hiểu rõ hơn, sâu hơn những vấn đề đặt ra trong sách giáo khoa. Từ đó bài dạy sẽ trở nên sâu sắc, sinh động hơn. Học sinh có hứng thú học bài, được tìm tòi, khám phá nhiều kiến thức và được suy nghĩ sáng tạo nhiều hơn. Từ đó vận dụng kiến thức vào thực tế tốt hơn.
5. Thiết bị dạy học, học liệu:
* Mô tả các thiết bị, đồ dùng dạy học, học liệu được sử dụng : 
 - Thiết bị dạy học:
+ Máy tính, máy pro: Được sử dụng vào việc hỗ trợ giảng dạy bài học nhằm góp phần giải quyết nhanh, gọn các câu hỏi đặt ra và hỗ trợ hình ảnh làm bài giảng sinh động, hấp dẫn với người học. 
 - Đồ dùng dạy học:
+ Lược đồ Việt Nam: dùng dể giúp học sinh xác định được vị trí địa lí của một số địa danh liên quan trong tác phẩm.
 - Học liệu dạy học:
+ Kiến thức lịch sử: Giúp người dạy và người học nắm được một số sự kiện lịch sử dân tộc thế kỉ XIII, XIV, XV, XVI; năm tách tỉnh Hà Nam từ tỉnh Hà Nam Ninh (1991).
+ Kiến thức Địa lí: Học sinh xác định được vị trí địa lí tỉnh Hà Nam trên bản đồ và khu vực địa lí.
 + Kiến thức môn GDCD: Giúp học sinh thấy được những phẩm chất tốt đẹp của Vũ Nương. Chỉ ra được hành vi của Trương Sinh là hành vi bạo lực gia đình, thuộc qui định của Luật Hôn nhân và gia đình.
 + Kĩ năng giải quyết tình huống thực tiễn rút ra từ bài học.
* Mô tả các ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học :
 - CNTT được đưa vào trong dự án chủ yếu là phần mềm Powerpoint, phần mềm Violet để tạo các hiệu ứng đặt ra các câu hỏi, đưa ra đáp án và âm thanh sôi động cho mỗi đáp án đúng nhằm cổ vũ tinh thần tích cực cho người học.
6. Hoạt động dạy học và tiến trình dạy học:
 * Hoạt động 1 (3 phút): GV Nêu mục tiêu cần đạt trong dạy học liên môn giúp học sinh định hướng được kiến thức trong bài.
Trợ giúp của giáo viên
HĐ của HS
Nội dung
* GV yêu cầu HS quan sát trên màn hình, giáo viên nêu mục tiêu bài học:
 * Về kiến thức:
- Môn Ngữ văn: 
+ Trình bày được khái niệm về thể loại truyện truyền kì.
+ Phân tích được đặc điểm nhân vật: Vũ Nương, Trương Sinh.
+ Nắm được và hiểu rõ ý nghĩa tác phẩm “ Chuyện người con gái Nam Xương” 
 - Môn Địa lí: 
+ Xác định được vị trí địa lí con sông Hoàng Giang.
+ Xác định được vị trí địa lí của tỉnh Hà Nam.
- Môn Lịch sử: 
 + Xác định được hoàn cảnh tác phẩm ra đời.
 + Xác định đúng giặc Chiêm được nhắc tới trong tác phẩm đánh chiếm nước ta vào thế kỉ XIII, XIV, XV. 
+ Nắm bắt được tỉnh Hà Nam được tách ra từ tỉnh nào?
- Môn GDCD: 
 + Xác định được hành vi của Trương Sinh.
 + Xác định được nghĩa vụ của công dân có liên quan đến tình huống trong tác phẩm.
* Về kỹ năng:
- Rèn thành thạo khả năng tư duy, nhận nhiệm vụ, thu thập thông tin, phân tích kênh hình, xử lí thông tin, liên hệ thực tế.
- Cảm nhận được nỗi bất hạnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến và sẵn lòng giúp đỡ người có hoàn cảnh bất hạnh.
- Xử lí tình huống trong tác phẩm gắn với thực tế.
* Về thái độ: 
- Giáo dục ý thức tuân thủ thể lệ cuộc thi.
- Bảo vệ cuộc sống tình cảm và hạnh phúc gia đình.
- Khơi gợi lòng đồng cảm với những số phận bất hạnh.
- Có ý thức bảo vệ và phát huy truyền thống tốt đẹp của người phụ nữ Việt Nam.
* Nhận nhiệm vụ:
- Quan sát.
- Lắng nghe.
- Định hướng nội dung và mục tiêu cần đạt về: kiến thức, kĩ năng, thái độ.
I. Mục tiêu cần đạt qua cuộc thi.
* Hoạt động 2 (5 phút): GV Nêu cách thức, thể lệ cuộc thi Rung chuông vàng kiến thức liên môn để HS nắm bắt thể lệ cuộc thi và có ý thức tích cực, tự giác thực hiện:
Trợ giúp của giáo viên
HĐ của HS
Nội dung
* GV yêu cầu HS quan sát trên màn hình, gọi 1 HS dọc thể lệ cuộc thi:
 Cuộc thi gồm 30 thí sinh tham dự ở khối lớp 9.Các thí sinh được ngồi vào các dãy bàn . Thí sinh chuẩn bị bảng, bút lông, khăn lau. Chương trình sẽ lần lượt đưa ra 30 câu hỏi. Thí sinh trả lời vào bảng. Nếu trả lời đúng thì được tiếp tục ngồi thi đấu và trả lời câu tiếp theo. Nếu sai bị loại và bước ra khỏi bàn. để . Thí sinh còn lại cuối cùng là người chiến thắng .
 (Cuộc thi sẽ trao 3 giải: I, II, III).
* Nhận nhiệm vụ:
- Quan sát.
- Đọc.
- Lắng nghe.
- Thực hiện.
II. Thể lệ cuộc thi.
 * Hoạt động 3 (45 phút): GV tổ chức, hướng dẫn HS thi tìm hiểu kiến thức bằng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm, đan xen một số câu hỏi dành cho khán giả (có phần thưởng kèm theo là một chiếc bút bi).
Trợ giúp của giáo viên
HĐ của HS
Nội dung
* GV giao nhiêm vụ cho học sinh quan sát câu hỏi theo hệ thống đưa ra trên máy, mỗi câu hỏi có 15 giây chọn đáp án.
* Gv trợ giúp HS thu thập thông tin (TTTT) và xử lí thông tin (XLTT) bằng hệ thống câu hỏi:
1.Chuyện người con gái Nam Xương của tác giả nào? Ra đời vào thế kỉ bao nhiêu?
2.Thế kỉ XVI, khi Chuyện người con gái Nam Xương ra đời, nước ta đang dưới triều đại phong kiến nào? 
3. Chuyện người con gái Nam xương được trích trong tập truyện nào của Nguyễn Dữ?
4. Truyền kì mạn lục là gì?
5. Vũ Nương trong truyện nổi bật với đặc điểm nào?
6. Khi về nhà chồng, Vũ Nương đã thể hiện vai trò của mình như thế nào?
7. Vũ Nương đã bị chồng nghi oan đánh, mắng và đuổi nàng đi. Nàng đã phải nhảy xuống sông tự tử. Vậy nỗi oan của nàng là gì?
8. Khi Vũ Nương muôn nói lời minh oan và gặng hỏi nguyên nhân thì Trương Sinh gạt đi, nhất định không nghe. Theo em, đó là thói tục nào của chế độ phong kiến?
9. Thói Trọng nam khinh nữ vẫn còn tồn tại trọng xã hội ngày nay, theo em nó được thể hiện ở việc làm nào?
10. Tên con sông mà Vũ Nương đã tự vẫn?
11. Con sông Hoàng Giang ở địa phận xã nào, huyện nào, tỉnh nào hiện nay ở nước ta?
12. Hiện nay, đền thờ Vũ Nương đang ở tỉnh nào?
13. Tỉnh Hà Nam nơi đang có đền thờ Vũ Nương. Theo em, tỉnh này đã được tách ra từ tỉnh nào, năm nào?
14. Tỉnh Hà Nam hiện nay thuộc khu vực địa lí nào của nước ta? 
15. Nguyên nhân nào trực tiếp dẫn đến cái chết của Vũ nương? 
16. Trương Sinh đã đánh, mắng đuổi Vũ Nương đi, trực tiếp gây ra cái chết của nàng. Theo em, trong xã hội ngày nay thì Trương Sinh đã vi phạm luật nào?
17. Nếu em là người chứng kiến cảnh bạo lực gia đình xảy ra ở địa phương em như hoàn cảnh trong bi kịch gia đình của vũ Nương, em sẽ làm gì?
18. Vũ Nương vì bị oan không thể minh oan với chồng mà nàng phải chọn cái chết để giải thoát cho mình. Nếu em bị một nỗi oan nào đó mà bị cha mẹ đánh ,mắng đuổi đi. Em sẽ làm gì?
19. Trương Sinh đã tạm biệt mẹ già, vợ trẻ để đi lính đánh giặc nào?
20. Theo dòng lịch sử dân tộc, hãy cho biết: giặc Chiêm đánh nước ta vào thế kỉ nào ?
21. Cái chết của Vũ Nương đã tố cáo XHPK là một xã hội như thế nào? 
22. Theo em, để giúp Vũ Nương tránh khỏi cái chết bi thương, em sẽ chọn cho nàng con đường nào?
23. Trong truyện, chi tiết “cái bóng” hiện lên mấy lần?
24. Chi tiết “cái bóng” trong tác phẩm có vai trò gì?
25. Khi được chồng lập đàn giải oan, Vũ Nương trở về nói lời đa tạ Trương Sinh rồi biến đi mất. Chi tiết đó thể hiện nét đẹp nào ở nàng?
26. Nếu một người nào đó đã gây ra lỗi lầm với em, khi họ biết lỗi, em sẽ làm gì?
27. Từ những phẩm chất tốt đẹp của Vũ nương, em học được những gì ở nàng?
28. Số phận của người phụ nữ Việt nam trong xã hội phong kiến, điển hình là Vũ Nương đã được Nguyễn Du khái quát bằng nhận định nào? 
29. Từ số phận bất hạnh của Vũ Nương (nói riêng) và của người phụ nữ trong xã hội phong kiến (nói chung). Em có ước mong xây dựng một xã hội như thế nào?
30. Chuyện người con gái Nam Xương có ý nghĩa gì?
* Giáo viên chốt đáp án cho từng câu hỏi đã nêu và loại dần thí sinh dự thi theo câu trả lời mà các em đã lựa chọn.
* Nhận nhiệm vụ: quan sát câu hỏi trên máy.
* TTTT và XLTT:
- Hoạt động cá nhân: +Đọc thầm câu hỏi, các đáp án được đưa ra theo từng câu và lựa chọn đáp án đúng bằng cách viết chữ cái có đáp án đã chọn vào bảng phụ.
+ Đưa ra đáp án lựa chọn trước khi hết 15 giây theo yêu cầu của thời gian đối với mỗi câu hỏi.
- HS trả lời sai câu hỏi, tự giác rời khỏi vị trí dự thi và ra ngoài.
III. Phần thi Rung chuông vàng.
 1. Nguyến Dữ, thế kỉ XVI.
Nhà Lê.
Truyền kì mạn lục.
 Ghi chép những điều tản mạn lưu truyền trong dân gian.
Đẹp người, đẹp nết.
Người vợ thủy chung, người con hiếu thảo, người mẹ rất mực yêu con.
Nỗi oan thất tiết.
Trọng nam khinh nữ.
Đẻ cố cho bằng được con trai để nối dõi tông đường.
Hoàng Giang.
Xã Nhân Lí, huyện Lí Nhân, tỉnh Hà Nam.
Tỉnh Hà Nam.
Tỉnh Hà Nam Ninh, 1991.
 Đồng bằng sông Hồng.
 Do Trương Sinh đa nghi, hay ghen, thất học.
 Luật Hôn nhân và gia đình.
Báo cho chính quyền nơi gần nhất.
Tạm đén nhà người thân chờ cơ hội minh oan.
 Giặc Chiêm.
 Thế kỉ XIII, XIV, XV.
XHPK không đem lại hạnh phúc cho người phụ nữ.
Tạm đi nơi khác để sống chờ ngày minh oan.
 “Cái bóng” hiện lên 3 lần.
“Cái bóng” có ý nghĩa thắt nút, cởi nút cho câu chuyện bi kịch gia đình Vũ Nương.
Lòng bao dung, vị tha của Vũ Nương.
Rộng lòng tha thứ khi họ thực sự biết hối lỗi.
Đảm đang, tháo vát, thùy mị nết na, chung thủy, hiếu thảo, hết lòng yêu con.
 Lời rằng bạc mệnh chính là lời chung.
 Xây dựng xã hội nam – nữ thực sự bình đẳng.
Truyện phê phán thói ghen tuông mù quáng và ca ngợi vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ Việt Nam.
 *Hoạt động 4 (7 phút): GV tổng kết cuộc thi và trao giải thưởng I. II, III cho HS dành chiến thắng.
Trợ giúp của giáo viên
HĐ của HS
Nội dung
* Gv nhận xét cuộc thi:
- Ưu điểm: Các em đều tuân thủ luật chơi nghiêm túc, trả lời câu hỏi nhanh, có nhiều em chọn đáp án chính xác, làm chủ kiến thức.
- Hạn chế: Một số em còn mất bình tĩnh cho nên lựa chọn đáp án còn chưa đúng và có em còn đẻ lộ đáp án.
* GV mời ba học sinh có số điểm cao nhất lên nhận giải thưởng: I, II, III. 
- Lắng nghe.
- Lắng nghe, rút kinh nghiệm.
- 3 HS lên nhận giải thưởng.
IV. Tổng kết trao giải thưởng .
1, Giải nhất.
2. Giải nhì.
3. Giải ba.
7. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập
Quá trình kiểm tra đánh giá chính là đáp án- số điểm (theo thang điểm: 1 điểm cho mỗi câu trả lời đúng) mà các em trực tiếp lựa chọn trong cuộc thi Rung chuông vàng kiến thức liên môn. 
8. Các sản phẩm của học sinh: 
* Sau khi kết thúc cuộc thi, tôi thấy 100 % học sinh tham dự cuộc thi đã nắm bắt được những kiến thức cơ bản về nội dung và ý nghĩa của tác phẩm. Biết trình bày ý tưởng của mình về các biện pháp khắc phục, hạn chế trong cách ứng xử chưa hợp lí của tình huống được đặt ra trong các câu hỏi. Từ đó HS đã liên hệ được nội dung, ý nghĩa bài học với tình hình thực tế ở gia đình, ở địa phương và xã hội hiện nay.