Tài liệu Hướng dẫn ôn tập Lập trình Pascal cơ bản

crt;
var n : integer;
 a : array[1..10] of integer; {n<=10 nên mảng có tối đa 10 phần tử}
Thủ tục nhập dữ liệu, có kiểm tra khi nhập.
procedure nhap;
var i : integer;
begin
	clrscr;
	write('NHAP VAO SO PHAN TU N = ');
	repeat
	readln(n);
	if (5<=n) and (n<=10) then break; {nếu thoã mãn thì dừng vòng lặp}
	writeln('Khong hop le (5<=n<=10). Nhap lai!!!'); {ngược lại thì báo lỗi}
	until false;
	writeln('NHAP VAO N PHAN TU (1<ai<100)');
	for i := 1 to n do begin
	write('a',i,'=');
	repeat
	readln(a[i]);
	if (1<a[i]) and (a[i]<100) then break;
	writeln('Khong hop le. Nhap lai!!!');
	until false;
	end;
end;
function ngto(n : integer): boolean; {hàm kiểm tra nguyên tố, xem giải thích ở phần trên}
var i : integer;
begin
	ngto := false;
	if n < 2 then exit;
	for i := 2 to round(sqrt(n)) do
	if n mod i = 0 then exit;
	ngto := true;
end;
Thủ tục in các số nguyên tố của một mảng
procedure inngto;
var i :integer;
begin
	writeln('CAC PHAN TU NGUYEN TO TRONG DAY:');
	for i := 1 to n do	{duyệt qua mọi phần tử từ 1 đến n}
	if ngto(a[i]) then writeln(a[i]);	{nếu ai là nguyên tố thì in ra}
end;
function UCLN(a,b: integer): integer;
var r : integer;
begin
	while b0 do begin
	r := a mod b;
	a := b;
	b := r;
	end;
	UCLN := a;
end;
Thủ tục tính UCLN của các phần tử của một mảng
procedure TinhUC;
var i,u : integer;
begin
	u := a[1];	{u là UCLN của các phần tử từ 1 đến i}
	for i := 2 to n do u := UCLN(u,a[i]); 	{là UCLN của các phần tử từ 1 đến i-1 và ai}
	writeln('UCLN cua ca day la:',u); 	
end;
function hammu(a : real; n : integer): real; {hàm mũ tính an}
var s : real; i : integer;
begin
	s := 1;
	for i := 1 to n do s := s * a;
	hammu := s;
end;
Thủ tục tính tổng các phần tử có lấy mũ:
procedure tong;
var s : real; i : integer; {s phải khai báo là số thực để tránh tràn số}
begin
	s := 0;
	for i := 1 to n do s := s + hammu(a[i],i); {s := s + (ai)i}
	writeln('Tong can tinh:',s:10:0);
end;
Thủ tục sắp xếp tăng dần các phần tử của một mảng:
procedure sxep;
var i,j,tg : integer;
begin
	for i := 1 to n-1 do
	for j := i + 1 to n do
	if a[i] > a[j] then begin
	tg := a[i]; a[i] := a[j]; a[j] := tg;
	end;
	writeln('DAY SAU KHI SAP XEP TANG DAN:');
	for i := 1 to n do writeln(a[i]);
end;
Chương trình chính: lần lượt gọi từng thủ tục
BEGIN
	nhap;
	inngto;
	tinhuc;
	tong;
	sxep;
END.
BÀI TẬP 2
Tìm phần tử nhỏ nhất, lớn nhất của một mảng (cần chỉ ra cả vị trí của phần tử).
HƯỚNG DẪN
Giả sử phần tử min cần tìm là phần tử k. Ban đầu ta cho k=1. Sau đó cho i chạy từ 2 đến n, nếu a[k] > a[i] thì rõ ràng a[i] bé hơn, ta gán k bằng i. Sau khi duyệt toàn bộ dãy thì k sẽ là chỉ số của phần tử min. (Cách tìm min này đơn giản vì từ vị trí ta cũng suy ra được giá trị).
procedure timmin;
var i, k : integer;
begin
	k := 1;
	for i := 2 to n do
	if a[k] > a[i] then k := i;
	writeln('Phan tu nho nhat la a[',k,']=',a[k]);
end;
Tìm max cũng tương tự, chỉ thay dấu so sánh.
procedure timmax;
var i, k : integer;
begin
	k := 1;
	for i := 2 to n do
	if a[k] < a[i] then k := i;
	writeln('Phan tu lon nhat la a[',k,']=',a[k]);
end;
Chú ý: 
1. Nếu áp dụng với mảng 2 chiều thì cũng tương tự, chỉ khác là để duyệt qua mọi phần tử của mảng 2 chiều thì ta phải dùng 2 vòng for. Và vị trí một phần tử cũng gồm cả dòng và cột.
Ví dụ 1. Tìm phần tử nhỏ nhất và lớn nhất của mảng 2 chiều và đổi chỗ chúng cho nhau:
procedure exchange;
var i,j,i1,j1,i2,j2,tg : integer;
begin
	i1 := 1; j1 := 1; {i1,j1 là vị trí phần tử min}
	i2 := 1; j2 := 1; {i2,j2 là vị trí phần tử max}
	for i := 1 to m do
	for j := 1 to n do begin
	if a[i1,j1] > a[i,j] then begin {so sánh tìm min}
	i1 := i; j1 := j;	 {ghi nhận vị trí min mới}
	end;
	if a[i2,j2] < a[i,j] then begin {so sánh tìm max}
	i2 := i; j2 := j; {ghi nhận vị trí max mới}
	end;
	end;
	tg := a[i1,j1]; a[i1,j1] := a[i2,j2]; a[i2,j2] := tg; {đổi chỗ}
end;
2. Nếu cần tìm phần tử lớn nhất / nhỏ nhất hoặc sắp xếp 1 dòng (1 cột) của mảng 2 chiều thì ta cũng coi dòng (cột) đó như 1 mảng 1 chiều. Chẳng hạn tất cả các phần tử trên dòng k đều có dạng chỉ số là a[k,i] với i chạy từ 1 đến n (n là số cột).
Ví dụ 2. Tìm phần tử lớn nhất của dòng k và đổi chỗ nó về phần tử đầu dòng.
procedure timmax(k : integer);
var i, vt, tg : integer;
begin
	vt := 1; {vt là vị trí của phần tử min dòng k}
	for i := 1 to n do
	if a[k,i] > a[k,vt] then vt := i; {các phần tử dòng k có dạng a[k,i]}
	tg := a[k,1]; a[k,1] := a[k,vt]; a[k,vt] := tg;
end;
Ví dụ 3. Sắp xếp giảm dần cột thứ k.
procedure sapxep(k: integer);
var i,j,tg : integer;
begin
	for i := 1 to m-1 do {mỗi cột có m phần tử, vì bảng có m dòng}
	for j := i+1 to m do
	if a[i,k] > a[j,k] then begin {các phần tử cột k có dạng a[i,k]}
	tg := a[i,k]; a[i,k] := a[j,k]; a[j,k] := tg;
	end;
end;
BÀI TẬP 3
Tìm các phần tử thoả mãn 1 tính chất gì đó.
HƯỚNG DẪN
Nếu tính chất cần thoả mãn là cần kiểm tra phức tạp (chẳng hạn: nguyên tố, hoàn thiện, có tổng chữ số bằng 1 giá trị cho trước) thì ta nên viết một hàm để kiểm tra 1 phần tử có tính chất đó không. Còn tính chất cần kiểm tra đơn giản (chẵn / lẻ, dương / âm, chia hết, chính phương) thì không cần.
Sau đó ta duyệt qua các phần tử từ đầu đến cuối, phần tử nào thoả mãn tính chất đó thì in ra.
Ví dụ 1. In ra các số chính phương của một mảng:
Để kiểm tra n có chính phương không, ta lấy căn n, làm tròn rồi bình phương và so sánh với n. Nếu biểu thức sqr(round(sqrt(n))) = n là true thì n là chính phương.
Vậy để in các phần tử chính phương ta viết:
 for i := 1 to n do begin
 if sqr(round(sqrt(a[i]))) = a[i] then writeln(a[i]);
Ví dụ 2. In ra các số hoàn thiện từ 1 đến n:
Để kiểm tra số có hoàn thiện ta dùng hàm tổng ước (đã có ở phần đầu).
 for i := 1 to n do begin
 if tongus(i) = i then writeln(i);
Ví dụ 3. In ra các phần tử của mảng chia 3 dư 1, chia 7 dư 2:
 for i := 1 to n do begin
 if (a[i] mod 3=1) and (a[i] mod 7=2) then writeln(a[i]);
Ví dụ 4. In ra các số có 3 chữ số, tổng chữ số bằng 20, chia 7 dư 2.
Ta dùng hàm tổng chữ số đã có ở trên:
 for i := 100 to 999 do begin {duyệt qua mọi số có 3 chữ số}
 if (tongcs(i)=20) and (i mod 7=2) then writeln(i);
Chú ý: Nếu áp dụng với mảng 2 chiều thì cũng tương tự, chỉ khác là để duyệt qua mọi phần tử của mảng 2 chiều thì ta phải dùng 2 vòng for.
Ví dụ, để in các phần tử nguyên tố của 1 mảng 2 chiều: 
 for i := 1 to m do begin
 for j := 1 to n do begin
 if ngto(a[i,j]) then writeln(a[i,j]);
BÀI TẬP 4
Nhập và in mảng 2 chiều dạng ma trận (m dòng, n cột).
HƯỚNG DẪN
Để nhập các phần tử của mảng 2 chiều dạng ma trận, ta cần dùng các lệnh sau của unit CRT (nhớ phải có khai báo user crt ở đầu chương trình).
GotoXY(a,b): di chuyển con trỏ màn hình đến vị trí (a,b) trên màn hình (cột a, dòng b). Màn hình có 80 cột và 25 dòng.
whereX: hàm cho giá trị là vị trí cột của con trỏ màn hình.
whereY: hàm cho giá trị là vị trí dòng của con trỏ màn hình.
Khi nhập 1 phần tử ta dùng lệnh readln nên con trỏ màn hình sẽ xuống dòng, do đó cần quay lại dòng của bằng lệnh GotoXY(j * 10, whereY -1 ), nếu ta muốn mỗi phần tử của ma trận ứng với 10 cột màn hình.
procedure nhap;
var i,j : integer;
begin
	clrscr;
	write('Nhap m,n = '); readln(m,n);
	for i := 1 to m do begin
	for j := 1 to n do begin
	write('A[',i,',',j,']='); readln(a[i,j]); {nhập xong thì xuống dòng}
	gotoXY(j*10,whereY-1); {di chuyển về dòng trước, vị trí tiếp theo}
	end;
	writeln; {nhập xong 1 hàng thì xuống dòng}
	end;
end;
Để in bảng dạng ma trận thì đơn giản hơn, với mỗi dòng ta sẽ in các phần tử trên 1 hàng rồi xuống dòng:
procedure inbang;
var i,j : integer;
begin
	for i := 1 to m do begin	{viết các phần tử của hàng i }
	for j := 1 to n do write(a[i,j]:6); 	{mỗi phần tử chiếm 6 ô để căn phải cho thẳng cột và không sít nhau}
	writeln;	{hết 1 hàng thì xuống dòng}
	end;
end;
CÁC BÀI TẬP VỀ XÂU KÍ TỰ
BÀI TẬP 1
Nhập vào một xâu s khác rỗng và thực hiện chuẩn hoá xâu, tức là:
Xoá các dấu cách thừa
Chuyển những kí tự đầu từ thành chữ hoa, những kí tự khác thành chữ thường.
HƯỚNG DẪN
Chương trình như sau:
var s : string;
procedure chuanhoa(var s : string); {s là tham biến để có thể thay đổi trong chương trình con}
var i : integer;
begin
 while s[1]=' ' do delete(s,1,1); {xoá các kí tự cách thừa ở đầu xâu}
 while s[length(s)]=' ' do delete(s,length(s),1); {xoá các kí tự cách thừa ở cuối xâu}
{xoá các kí tự cách thừa ở giữa các từ: nếu s[i-1] là cách thì s[i] là dấu cách là thừa. Phải dùng vòng lặp for downto vì nếu trong quá trình xoá ta làm giảm chiều dài của xâu, nếu for to sẽ không dừng được.}
 for i := length(s) downto 2 do
 if (s[i]=' ') and (s[i-1]=' ') then delete(s,i,1);
{Chuyển kí tự đầu xâu thành chữ hoa}
 s[1] := Upcase(s[1]);
 for i := 2 to length(s) do
 if s[i-1]=' ' then s[i] := Upcase(s[i]) {Chuyển s[i] là kí tự đầu từ thành chữ hoa.}
 else
 if s[i] in ['A'..'Z'] then	{s[i] là kí tự chữ hoa không ở đầu một từ}
 s[i] := chr(ord(s[i]) + 32); {thì phải chuyển thành chữ thường}
end;
BEGIN
 write('Nhap vao 1 xau s:');
 readln(s);
 chuanhoa(s);
 writeln('Xau s sau khi chuan hoa:',s);
 readln;
END.
BÀI TẬP 2
Nhập vào một xâu x khác rỗng và thông báo xâu đó có phải là xâu đối xứng hay không?
HƯỚNG DẪN
Xâu đối xứng nếu nó bằng chính xâu đảo của nó. Vậy cách đơn giản nhất là ta sẽ xây dựng xâu đảo của x và kiểm tra xem nó có bằng x không. Để xây dựng xâu đảo của x, cách đơn giản nhất là cộng các kí tự của x theo thứ tự ngược (từ cuối về đầu).
Chương trình:
var x : string;
(************************************************)
function doixung(x : string) : boolean; {hàm kiểm tra xâu đối xứng}
var y : string;
 i : integer;
begin
 y := '';
{xây dựng y là xâu đảo của x, bằng cách cộng dần các kí tự của x vào y theo thứ tự ngược}
 for i := length(x) downto 1 do y := y + x[i];
{so sánh x và xâu đảo của nó}
 if x=y then doixung := true else doixung := false;
end;
BEGIN
 write('Nhap vao 1 xau:');
 readln(x);
 if doixung(x) then
 writeln('Xau doi xung!')
 else
 writeln('Xau khong doi xung!');
 readln;
END.
BÀI TẬP 3
Nhập vào một xâu s và đếm xem nó có bao nhiêu từ. Từ là một dãy các kí tự, cách nhau bởi dấu cách?
HƯỚNG DẪN
Cách đếm từ đơn giản nhất là đếm dấu cách: nếu s[i] là kí tự khác cách và s[i-1] là kí tự cách thì chứng tỏ s[i] là vị trí bắt đầu của một từ. Chú ý là từ đầu tiên của xâu không có dấu cách đứng trước.
Chương trình:
var s : string;
{Hàm đếm số từ của một xâu}
function sotu(s : string) : integer; 
var i, dem : integer;
begin
{cộng thêm dấu cách phía trước xâu để đếm cả từ đầu tiên}
 s := ' ' + s; dem := 0;
 for i := 2 to length(s) do {s[i] là vị trí bắt đầu 1 từ}
 if (s[i-1]=' ') and (s[i]' ') then dem := dem + 1;
 sotu := dem;
end;
BEGIN
 write('Nhap vao 1 xau:');
 readln(s);
 writeln('So tu trong xau la:',sotu(s));
 readln;
END.
BÀI TẬP 4
Nhập vào một xâu s và in ra các từ của nó (Từ là một dãy các kí tự, cách nhau bởi dấu cách). Xâu có bao nhiêu từ là đối xứng?
HƯỚNG DẪN
Có nhiều cách để tách một xâu thành các từ. Cách đơn giản nhất tiến hành như sau:
Bỏ qua các dấu cách cho đến khi gặp một kí tự khác cách (hoặc hết xâu).
Ghi các kí tự tiếp theo vào xâu tạm cho đến khi gặp dấu cách hoặc hết xâu, khi đó ta được 1 từ.
Nếu chưa hết xâu thì quay lại bước 1.
Mỗi khi tìm được một từ, ta ghi luôn nó ra màn hình, nếu từ đó là đối xứng thì tăng biến đếm. Ta cũng có thể lưu các từ tách được vào một mảng nếu bài tập yêu cầu dùng đến những từ đó trong các câu sau.
Chương trình:
var s : string;
 dem : integer;
{Hàm kiểm tra từ đối xứng}
function doixung(x : string) : boolean;
var y : string;
 i : integer;
begin
 y := '';
 for i := length(x) downto 1 do y := y + x[i];
 if x=y then doixung := true else doixung := false;
end;
{Thủ tục thực hiện tách từ}
procedure tach;
var i, len : integer;
 t : string;
begin
 writeln('Cac tu trong xau:');
 i := 1; len := length(s);
 repeat
{B1: bỏ qua các dấu cách cho đến khi hết xâu hoặc gặp 1 kí tự khác cách:}
 while (s[i]=' ') and (i<=len) do inc(i); 
 if i>=len then break; {nếu hết xâu thì dừng}
 t := '';	{t là biến tạm lưu từ đang tách}
{B2: lấy các kí tự khác cách đưa vào biến tạm cho đến khi hết xâu hoặc gặp 1 kí tự cách:}
 while (s[i]' ') and (i<=len) do begin
 t := t + s[i];
 inc(i);
 end;
{in ra từ vừa tách được và kiểm tra đối xứng}
 writeln(t);
 if doixung(t) then inc(dem);
 until i >= len;
 writeln('So tu doi xung trong xau:',dem);
end;
(************************************************)
BEGIN
 write('Nhap vao 1 xau:');
 readln(s);
 tach;
END.
BÀI TẬP 5
Một số nguyên gọi là palindrom nếu nó đọc từ trái sang cũng bằng đọc từ phải sang. Ví dụ 121 là một số palindrom. Nhập một dãy n phần tử nguyên dương từ bàn phím, 5<= n<=20 và các phần tử có 2 đến 4 chữ số. In ra các số là palindrom trong dãy.
HƯỚNG DẪN
Một số là palindrom thì xâu tương ứng của nó là xâu đối xứng. Ta sẽ xây dựng một hàm kiểm tra một số có phải là palindrom không bằng cách chuyển số đó thành xâu và kiểm tra xâu đó có đối xứng không?
Chương trình:
uses crt;
var n : integer;
 a : array[1..20] of integer;
{Thủ tục nhập dữ liệu}
procedure nhap;
var i : integer;
begin
 clrscr;
 repeat
 write('n= '); readln(n);
 if (n=5) then break; {nếu đã thoả mãn thì thoát khỏi vòng lặp}
 writeln('Yeu cau 5<=n<=20. Nhap lai!');
 until false;
 for i := 1 to n do
 repeat
 write('A[',i,']='); readln(a[i]);
 if (a[i]=10) then break; {a[i] có 2 đến 4 chữ số}
 writeln('Yeu cau cac phan tu co 2 den 4 chu so. Nhap lai!');
 until false;
end;
{Hàm kiểm tra bằng các kiểm tra xâu đối xứng}
function palindrom(k : integer): boolean;
var x,y : string;
 i : integer;
begin
 str(k,x);	{chuyển k thành xâu x}
 y := '';
 for i := length(x) downto 1 do y := y + x[i];
{nếu x là đối xứng thì k là palindrom}
 if x=y then palindrom := true else palindrom := false;
end;
{In kết quả:}
procedure palin;
var i : integer;
begin
 writeln('Cac so la palindrom trong day:');
 for i := 1 to n do
 if palindrom(a[i]) then writeln(a[i]);
 readln;
end;
(* Chương trình chính *)
BEGIN
 nhap;
 palin;
END.
CÁC BÀI TẬP VỀ TỆP
BÀI TẬP 1
Nhập một mảng 2 chiều m dòng, n cột từ file BANGSO.TXT. Cấu trúc file như sau: dòng đầu là 2 số m và n, cách nhau bằng dấu cách, m dòng sau, mỗi dòng n số nguyên.
Hãy in ra những số là số nguyên tố của mảng.
Tìm vị trí phần tử lớn nhất trong mảng.
Sắp xếp mỗi dòng của mảng tăng dần và in ra mảng dạng ma trận.
HƯỚNG DẪN
Ta khai báo một mảng 2 chiều và nhập dữ liệu từ file vào mảng. Quá trình nhập từ file văn bản giống như nhập từ bàn phím, không cần thực hiện kiểm tra dữ liệu.
Để sắp xếp mảng theo yêu cầu, ta thực hiện sắp xếp từng dòng của mảng bằng cách viết một thủ tục sắp xếp (kiểu đổi chỗ cho đơn giản) coi mỗi dòng của mảng như 1 mảng 1 chiều.
Chương trình:
var m,n : integer;
 a : array[1..100,1..100] of integer;
(* Nhập dữ liệu *)
procedure nhap;
var f : text;
 i,j : integer;
begin
 assign(f,'BANGSO.TXT'); reset(f);
 readln(f,m,n);
 for i := 1 to m do
 for j := 1 to n do read(f,a[i,j]);
 close(f);
end;
function ngto(k : integer): boolean;
var i : integer;
begin
 ngto := false;
 if k < 2 then exit;
 for i := 2 to round(sqrt(k)) do
 if k mod i = 0 then exit;
 ngto := true;
end;
procedure inngto;
var i,j : integer;
begin
 writeln('Cac phan tu nguyen to cua mang:');
 for i := 1 to m do
 for j := 1 to n do
 if ngto(a[i,j]) then write(a[i,j],' ');
 writeln;
end;
procedure timmax;
var max,i,j,im,jm : integer;
begin
 max := a[1,1]; im := 1; jm := 1; {im, jm lưu toạ độ phần tử đạt max}
 for i := 1 to m do
 for j := 1 to n do
 if max < a[i,j] then begin
 max := a[i,j];	{mỗi lần gán max thì gán toạ độ luôn}
 im := i; jm := j;
 end;
 writeln('Phan tu lon nhat bang la A[',im,',',jm,']=',max);
end;
{Thủ tục thực hiện sắp xếp tăng dần dòng thứ k. Các phần từ dòng k có dạng a[k,i]}
procedure xepdong(k: integer);
var i,j, tg : integer;
begin
 for i := 1 to n do
 for j := i+1 to n do
 if a[k,i] > a[k,j] then begin
 tg := a[k,i]; a[k,i] := a[k,j]; a[k,j] := tg;
 end;
end;
procedure sapxep;
var i,j : integer;
begin
 for i := 1 to m do xepdong(i); {sắp xếp từng dòng}
 writeln('Mang sau khi sap xep:');
 for i := 1 to m do begin	{in dạng ma trận}
 for j := 1 to n do write(a[i,j] : 5); {in các phần tử trên 1 dòng}
 writeln;	{in hết 1 dòng thì xuống dòng}
 end;
end;
BEGIN
 nhap;
 inngto;
 timmax;
 sapxep;
END.
BÀI TẬP 2
Nhập 2 số m, n từ bàn phím, sau đó sinh ngẫu nhiên m´n số nguyên ngẫu nhiên có giá trị từ 15 đến 300 để ghi vào file BANG.TXT. Sau đó thực hiện các yêu cầu sau:
In m´n số đã sinh dạng ma trận m dòng, n cột.
In ra các số chính phương.
Yêu cầu: không được dùng mảng 2 chiều để lưu trữ dữ liệu.
HƯỚNG DẪN
Do yêu cầu không được dùng mảng 2 chiều để lưu trữ dữ liệu nên ta sẽ đọc file đến đâu, xử lí đến đấy.
Để sinh các số ngẫu nhiên từ a đến b, ta dùng biểu thức a + random(b-a+1).
Để kiểm tra số k có phải là số chính phương không, ta lấy căn bậc 2 của k, làm tròn rồi bình phương. Nếu kết quả bằng k thì k là số chính phương. Tức là kiểm tra sqr(round(sqrt(k))) = k.
Chương trình:
var m,n : integer;
 f : text;
procedure sinh;
var
 i,j : integer;
begin
 write('Nhap vao 2 so m,n: '); readln(m,n);
 assign(f,'BANG.TXT'); rewrite(f);
 writeln(f,m,' ',n);
 for i := 1 to m do begin
 for j := 1 to n do
 write(f,15 + random(300-15+1) : 6); {sinh số ngẫu nhiên từ 15 đến 300}
 writeln(f);
 end;
 close(f);
end;
{Hàm chính phương}
function cp(k : integer) : boolean;
begin
 if sqr(round(sqrt(k))) = k then cp := true
 else cp := false;
end;
procedure chinhphuong;
var
 i,j,k : integer;
begin
 assign(f,'BANG.TXT'); reset(f);
 readln(f,m,n);
 writeln('CAC SO CHINH PHUONG CUA BANG:');
 for i := 1 to m do begin
 for j := 1 to n do begin
 read(f,k);
 if cp(k) then write(k,' '); {vừa đọc vừa xử lí}
 end;
 end;
 close(f);
end;
procedure inbang;
var
 i,j,k : integer;
begin
 assign(f,'BANG.TXT'); reset(f); {mở lại để in dạng ma trận}
 readln(f,m,n);
 writeln(#10,'IN BANG DANG MA TRAN:'); 
 for i := 1 to m do begin
 for j := 1 to n do begin
 read(f,k);
 write(k : 6);	{đọc đến đâu in đến đó}
 end;
 writeln;
 end;
 close(f);
end;
BEGIN
 sinh;
 chinhphuong;
 inbang;
END.
CÁC BÀI TẬP VỀ BẢN GHI
BÀI TẬP 1
Viết chương trình quản lí sách. Mỗi cuốn sách gồm tên sách, tên nhà xuất bản, năm xuất bản, giá tiền, số lượng:
Đưa ra danh sách các cuốn sách của nhà xuất bản Giáo dục.
Tính tổng số tiền sách.
Sắp xếp danh sách theo năm xuất bản giảm dần và ghi kết quả ra màn hình.
In ra màn hình các cuốn sách có giá tiền<=10.000đ và xuất bản sau năm 2000.
HƯỚNG DẪN
Mô tả mỗi cuốn sách là một bản ghi, các thông tin về nó (tên sách, tên tác giả,) là các trường. Danh sách cuốn sách sẽ là một mảng các bản ghi.
Khai báo kiểu dữ liệu mô tả sách như sau:
type
 sach = record
 ten : string[30];	{tên sách}
 nxb : string[20];	{tên Nhà xuất bản}
 namxb : integer;	{năm xuất bản}
 soluong : integer;	{số lượng}
 gia : real;	{giá tiền}
 end;
Thông tin của tất cả các cuốn sách ta lưu trong một mảng các bản ghi kiểu sach: 
var
 ds : array[1..100] of sach;
 n : integer;
Nhập dữ liệu: ta nhập tên sách trước. Nếu tên sách là xâu rỗng thì đừng nhập, ngược lại lần lượt nhập các thông tin khác:
 procedure nhap;
 var t : string;
 begin
 ClrScr;
 writeln('NHAP THONG TIN VE CAC CUON SACH');
 writeln('(nhap ten sach la xau rong neu muon dung)');
 repeat
 write('Ten sach: ');
 readln(t);
 if t='' then break;
 n := n + 1;
 with ds[n] do begin
 ten := t;
 write('NXB: ');readln(nxb);
 write('Nam xuat ban: ');readln(namxb);
 write('So luong: ');readln(soluong);
 write('Gia tien: ');readln(gia);
 end;
 until false;
 end;
Câu a: ta sẽ duyệt qua toàn bộ danh sách các cuốn sách, kiểm tra nếu tên nhà xuất bản là Giáo dục thì in ra tất cả các thông tin của cuốn sách tư