Sáng kiến kinh nghiệm Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục nhằm phát huy tính tích cực của học sinh của trường tiểu học Kim Thư

Sáng kiến kinh nghiệm 
 Đề tài: MỘT SỐ KINH NGHIỆM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG THIẾT BỊ GIÁO DỤC NHẰM PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC CỦA HỌC SINH CỦA TRƯỜNG TIỂU HỌC KIM THƯ
-------------------------- 
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 Sự nghiệp giáo dục có vị trí quan trọng trong chiến lược xây dựng con người, chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII của Đảng ta đã xác định: “Cùng với khoa học và công nghệ, giáo dục và Đào tạo là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài”.
 Tại hội nghị của Ban chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII đã xác định: “Nhiệm vụ và mục tiêu cơ bản của giáo dục là nhằm xây dựng con người và thế hệ tha thiết gắn bó với lý tưởng độc lậo dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dung và bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh hoa của nhân loại; phát huy tiềm năng của dân tộc và con người Việt Nam, có ý thức cộng đồng và phát huy tính tích cực của cá nhân, làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong công nghiệp, có tính tổ chức và kỷ luật; có sức khoẻ, là những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. 
Với mục tiêu giáo dục của tiểu học là giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản khác để học sinh tiếp tục học lên trung học cơ sở. Một yêu cầu đặt ra: Những nhà quản lý phải làm gì? Làm thế nào trong các hoạt động của nhà trường có chất lượng để “Sản phẩm” của mình làm nền móng thật vững chắc. Chính vì vậy để nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường nói chung và cấp tiểu học nói riêng, hiện nay vấn đề đổi mới phương pháp giảng dạy, giáo dục không phải là mối quan tâm của cá nhân nào, đó là nhiệm vụ chung của toàn xã hội. 
	Xu hướng chung của sự đổi mới phương pháp giảng dạy ở tiểu học là làm sao để giáo viên không chỉ là người truyền thụ kiến thức mà còn là người tổ chức định hướng cho học sinh hoạt động để học sinh huy động vốn hiểu biết và kinh nghiệm của bản thân vào sự chiếm lĩnh tri thức mới.
	Vì thế việc cải tiến phương pháp giảng dạy bằng cách tạo ra nhiều hình thức học tập là cần thiết nhằm cuốn hút học sinh say mê hào hứng, tự giác lĩnh hội tri thức, từ đó phát huy năng lực, trí sáng tạo của mỗi học sinh.
	Xuất phát từ yêu cầu đó mà vấn đề sử dụng đồ dùng dạy học trong các giờ học phục vụ đổi mới phương pháp dạy học được nhiều giáo viên quan tâm. Bởi học sinh tiểu học mới từ mẫu giáo chuyển lên, nên việc thu nhận kiến thức thông qua hình thức “Học mà chơi - chơi mà học” rất phù hợp. Mặt khác xuất phát từ nhận thức của học sinh là: Từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng – Từ tư duy trừu tượng đến thực tiễn.
	Vậy làm thế nào để việc sử dụng thiết bị dạy học có hiệu quả nhất trong các giờ lên lớp phục vụ đổi mới phương pháp dạy học? Đó là câu hỏi mà người làm công tác quản lý như tôi luôn trăn trở và thực sự lưu tâm chú trọng. 
 Là một cán bộ quản lý nhà trường, tôi thấy được việc sử dụng thiết bị dạy học trong các tiết học là cần thiết đối với sự tiếp thu của học sinh. Nhất là với vấn đề đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, trong tôi nảy sinh ý tưởng nâng cao chất lượng dạy và học bằng cách: Sử dụng thiết bị dạy học như thế nào để có hiệu quả cao phục vụ đổi mới phương pháp dạy học. Đó là một giải pháp bước đầu, nhằm tháo gỡ những vướng mắc về việc sử dụng thiết bị dạy học trong các giờ học ở trường tôi hiện nay. Chính vì vậy tôi đã mạnh dạn đề xuất một số biện pháp chỉ đạo việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên. Áp dụng tại Trường Tiểu Kim Thư trong một số năm học qua. Trong suốt quá trình sử dụng sáng kiến bản thân tôi đã được sự giúp đỡ tận tình của đồng nghiệp và đặc biệt là sự tiếp thu của học sinh giúp cho việc thực hiện sáng kiến của tôi lại càng có thuận lợi trong việc hướng dẫn sử dụng, sử dụng cũng như vấn đề bảo quản thiết bị. Song bên cạnh đó gặp không ít những khó khăn như: thiết bị chưa được đồng bộ, chất lượng còn chưa cao, số lượng còn chưa nhiều cùng thời gian và năng lực còn có hạn nhưng bằng cách học hỏi, trao đổi cùng đồng nghiệp, tìm sự hỗ trợ của một số trường bạn tôi đã thực hiện thành công được sáng kiến của mình. Vì vậy tôi viết sáng kiến “Một số kinh nghiệm nâng cao hiệu quả sử dụng thiết bị giáo dục nhằm phát huy tính tích cực của học sinh” của Trường Tiểu học Kim Thư. với mong muốn các đồng nghiệp có thể ứng dụng và góp ý để sáng kiến của tôi được hoàn thiện hơn.
PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận.
Báo cáo chính trị Đại hội IX của Đảng (2001) đó chỉ rõ: "Phát triển giáo dục là nền tảng, nguồn nhân lực chất lượng cao, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nhgiệp Công nghiệp hoá, Hiện đại hoá đất nước, là yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững".
 Ở lứa tuổi học sinh tiểu học, khả năng tư duy trừu tượng còn hạn chế. Phần lớn các em tư duy phải dựa trên mô hình, vật thật, tranh ảnh. Do vậy trong giờ học việc sử thiết bị dạy học là không thể thiếu được thiết bị dạy học không chỉ là mô hình, tranh ảnh, vật thật, mà có thể là những trang phiếu học tập, được sử dụng dưới nhiều hình thức như: Trao đổi nhóm, hoặc mỗi học sinh một phiếu trong các giờ học: Kiểm tra, ôn tập... ở tất cả các môn học. Là phương tiện chuyển tải thông tin và nó còn là nội dung của quá trình truyền thu tri thức giáo dục tư cách, rèn luyện kĩ năng thực hành cho học sinh. Nó điều khiển mọi hoạt động nhận thức của học sinh từ trực quan sinh động đến tư duy trừu tượng. Nó tác động to lớn trong việc phát huy trí sáng tạo, kích thích hứng thú trong việc dạy và học của thầy và trò. Đặc biệt sử dụng thiết bị dạy học hợp lý bao giờ cũng cho những kết quả đúng về tính khoa học sư phạm và tính thẩm mỹ.
Có nhà giáo dục trẻ cho rằng: Trẻ không sợ học mà chỉ sợ những tiết học đơn điệu nhàm chán. Học sinh tiểu học cảm thấy mệt mỏi và chán học khi chỉ nhìn thấy mãi một hình ảnh của giáo viên. Lúc đó học sinh mong muốn được nhìn thấy một cái gì khác ngoài giáo viên để tạo ra một cảm giác thoải mái khi có cái mới để thu nhận kiến thức, thường cái mới đó là thiết bị dạy học. Trong đó nếu thiết bị dạy học phù hợp với nhận thức của học sinh thì sẽ nâng cao hiệu quả giờ dạy của giáo viên lên rất nhiều.
	Sử dụng thiết bị dạy học phù hợp, linh hoạt trong quá trình dạy học có tác dụng làm giảm sự phụ thuộc của học sinh vào lời giảng của giáo viên do đó góp phần đổi mới phương pháp học một cách có hiệu quả. Chính vì thế mà Luật giáo dục đã quy định rất rõ về tiêu chuẩn trường, lớp. Thiết bị dạy học ở trường tiểu học như sau:
	“...Thiết bị giáo dục trang bị cho nhà trường phải thiết thực. Trước mắt cần tập trung trang bị những thiết bị tối thiểu, cần thiết phục vụ yêu cầu đồng bộ giữa thiết bị chứng minh của giáo viên và thiết bị thực hành của học sinh, cần kết hợp trang thiết bị truyền thông đơn giản và thiết bị hiện đại (phương tiện nghe, nhìn, phòng học tiếng, vi tính...) từng bước hiện đại hoá nhà trường tiểu học theo sự phát triển của xã hội và kinh tế đất nước, khuyến khích giáo viên và học sinh làm thiết bị dạy học bằng nguyên liệu địa phương giá thành thấp...”.
Thực tế hiện nay việc sử dụng thiết bị dạy học ở các khối lớp cũng tương đối phong phú, ở tất cả các môn học. Bên cạnh những thiết bị phục vụ giảng dạy trong các giờ lên lớp như mô hình tranh ảnh, tranh tĩnh, tranh động , đèn chiếu còn có những nội dung của bài được sử dụng theo phiếu gây sự hứng thú học tập cho các em: Nhưng so với yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học hiện nay thì việc sử dụng phiếu và nội dung soạn phiếu vẫn chưa thực sự đáp ứng được nhu cầu cần thiết cho các hình thức học.
	Chính vì vậy đồ thiết bị học phải được đưa ra đúng lúc và phù hợp với nhận thức của học sinh, phải đảm bảo được tính chất học tập, ôn luyện, củng cố các tri thức, kĩ năng, kĩ sảo là hết sức cần thiết trong các giờ học căng thẳng nhằm :
Tạo cho trẻ thay đổi hình thức hoạt động trên lớp (Thông qua hình thức trao đổi phiếu theo nhóm). Tạo ra sự vui vẻ thoải mái.
Tạo ra một không khí đoàn kết thông hiểu lẫn nhau. Nếu biết kết hợp khéo léo các bước hướng dẫn học sinh sử dụng thiết bị dạy học với nội dung bài giảng thì bao giờ học sinh cũng tiếp thu nhanh hơn, hiểu bài giảng nhanh hơn, đồng thời học sinh nhớ bài lâu hơn. Bởi lẽ, thiết bị dạy học nó là một thành tố của quá trìng dạy học, nó có mối quan hệ tương tác với các thành tố khác trong quá trình dạy học; là điều kiện để thực hiện nguyên lý giáo dục” học đi đôi với hành – lý luận gắn liền với thực tiễn”; là tiền đề để đổi mới phương pháp dạy học và là điều kiện để thực hiện nội dung và phương pháp giáo dục.
 	Biết rằng sử dụng thiết bị dạy học trong giờ học là một nghệ thuật, là cần thiết. Song nhiều giáo viên đã không thực hiện được, hoặc thực hiện không thành công mang tính hình thức chính vì vậy hiệu quả giờ dạy không cao. 
2. Thực trạng của vấn đề sử dụng thiết bị giáo dục nhằm phát huy tính tích cực của học sinh: 
2.1 Tình hình địa phương.
- Xã Kim Thư là một xã của huyện Thanh Oai, diện tích tự nhiên tương đối
rộng, dân số trên 7 nghìn người. 
2.2. Tình hình nhà trường.
Trường Tiểu học Kim Thư đang phấn đấu để được công nhận chuẩn quốc gia, trường năm trên địa bàn xã Kim Châu điều kiện kinh tế còn khó khăn, thấp trình độ dân trí chưa cao nên việc đầu tư cho con em đi học nhìn chung còn nhiều vấn đề bất cập. Sự đầu tư cho giáo dục của các cấp lãnh đạo địa phương còn hạn chế. Nhất là hội cha mẹ học sinh của trường thể hiện có sự quan tâm tới chất lượng giáo dục của nhà trường.
Toàn trường năm học 2013 – 2014 có 13 lớp 390 học sinh đa số là con em nông thôn nhìn chung các em có được sự quan tâm của cha mẹ học sinh, đồ dùng học tập được trang bị tương đối đầy đủ.
 Về đội ngũ giáo viên: Toàn trường có 38 cán bộ giáo viên nhân viên, trong đó cán bộ quản lý 4, giáo viên đứng lớp 28, nhân viên 8 đội ngũ cán bộ giáo viên nhân viên đều được đào tạo chuẩn hoá, có ý thức nhiệt tình và trách nhiệm cao trong công tác. Song bên cạnh đó trình độ của đội ngũ vẫn còn một số bất cập nhất định trình độ chuyên môn không phù trình độ đào tạo nhất là việc tiếp cận đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng công nghệ thông tin.
2.2.1 Thuận lợi:
Lãnh đạo nhà trường quan tâm đến việc đổi mới phương pháp dạy và học trong đó có việc sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên.
Đội ngũ đủ về số lượng đạt chuẩn về trình độ đào tạo
Thiết bị dạy học được sử dụng nhiều và tương đối có hiệu quả qua các đợt hội giảng, hội thi giáo viên giỏi hoặc các giờ kiểm tra.
Thiết bị dạy học tự làm hoặc sưu tầm được giáo viên chuẩn bị tương đối kỹ cả về nội dung và hình thức.
Khó khăn:
Thiết bị dạy học chưa được đồng đều ở tất cả các bộ môn.
Trong quá trình sử dụng thiết bị dạy học nhiều giáo viên còn mang tính hình thức. Phiếu học tập còn nặng về sao chép, chưa phát huy hết khả năng của học sinh.
	Việc thảo luận phiếu học tập theo nhóm còn chưa rõ nét chỉ tập trung vào một vài em học sinh khá, giỏi.
Sử dụng thiết bị dạy học trong giờ dạy đòi hỏi giáo viên cần phải đầu tư nhiều thời gian nghiên cứu bài, phải biết kết hợp khéo léo trong giờ dạy và phân bố thời gian hợp lý. Chính vì vậy mà nhiều giáo viên đã ngại nhất là với giáo viên lớn tuổi chỉ cần dạy theo sách giáo khoa là đủ. Một số giáo viên còn ngại khi lên phòng thiết bị để mượn thiết bị dạy học. Nên đến nay việc sử dụng thiết bị dạy học vẫn còn là điều e ngại đối với nhiều giáo viên. 
3. Các biện pháp đã tiến hành:
3.1. Nâng cao nhận thức cho đội ngũ giáo viên, nhân viên về tầm quan trọng của phương tiện thiết bị giáo dục.
3.1.1. Thu thập những thông tin lý luận của việc sử dụng thiết bị dạy học qua tài liệu 
 3.1.2. Tổ chức học tập, nghiên cứu, trao đổi về đổi mới phương pháp dạy và học.
 3.1.3. Trao đổi về cách tổ chức các hình thức tổ chức dạy học nhằm phát huy tính tích cự của học sinh.
 	3.2. Các tổ chuyên môn tổ chức trao đổi, hướng dẫn, bồi dưỡng kỹ năng vận dụng lý luận vào thực tiễn giảng dạy của giáo viên.
3.2.1. Thống nhất chỉ đạo thay đổi cách trao đổi, rút kinh nghiệm và đánh giá giờ dạy của giáo viên, chú trọng đánh giá phương pháp, kỹ năng sử dụng, khai thác hiệu quả thiết bị dạy học.
 	3.2.2. Dạy mẫu, so sánh, đối chiếu, phân tích, rút kinh nghiệm việc sử dụng thiết bị dạy học.
 	3.2.3. Triển khai dạy đại trà trong toàn trường.
3.2.4. Bồi dưỡng cho giáo viên kỹ năng sử dụng thiết bị dạy học, kỹ năng hướng dẫn học sinh khai thác kiến thức qua việc sử dụng thiết bị dạy học một cách chủ động, tích cực và sáng tạo.
3.3. Giáo viên tự đánh giá kết quả sử dụng thiết bị dạy học của mình và đánh giá sự tích cực của học sinh trong quá trình sử dụng thiết bị dạy học một cách khách quan.
 3.3.1. Xây dựng quy chế làm việc của tổ, khối chuyên môn, cá nhân giáo viên hướng dẫn thảo luận kỹ năng thực hành sử dụng thiết bị giáo dục.
3.4. Tổ chức đánh giá sau khi triển khai kế họạch
 3.4.1. Kiểm tra qua dự giờ thăm lớp.
 3.4.2 Kiểm tra thông qua việc quan sát, theo dõi.
 3.4.3. Kiểm tra thông qua học sinh.
 3.4.4 Trong đó có lồng cả nội dung kiểm tra việc sử dụng thiết bị dạy học.
 3.4.5. Theo dõi xếp loại giao viên hàng tháng qua việc sử dụng thiết bị dạy học và hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học.
4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm.
4.1. Đối với giáo viên: 
4.1.1. Tỷ lệ giáo viên sử dụng thường xuyên thiết bị giáo dục trong các giờ lên lớp đạt 100%.
4.1.2. Kết quả xếp loại giáo viên về việc sử dụng thiết bị dạy học và giờ dạy có sử dụng thiết bị trong việc đổi mới phương pháp dạy và học.
Nhận xét :
Như vậy thiết bị dạy học thực sự đã là phương tiện đắc lực giúp cho giáo viên thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, chất lượng sử dụng thiết bị dạy học và chất lượng giờ học sử dụng thiết bị dạy học được nâng lên rõ rệt.
 4.1.3. Số tiết dạy được xếp loại Tốt, Khá về sử dụng thiết bị đạt tỷ lệ tương đối cao, không có giờ dạy xếp loại chưa đạt.
4.1.4. Thống kê kết quả xếp loại giáo viên cả năm học về sử dụng thiết bị và so sánh với kết quả năm học trước.
4.2. Đối với học sinh. 
4.2.1. Các tiết học có sử dụng thiết bị đã phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh, việc tiếp thu kiến thức trở nên nhẹ nhàng tự nhiên hơn, không gò ép nhàm chán.
4.2.2. Thống kê kết quả khảo sát học sinh sau tiết học có sử dụng thiết bị và so sánh với tiết dạy không sử dụng thiết bị.
4.2.3. So sánh chất lượng giáo dục với năm học trước.
4.3. Đánh giá chung:
 	Sáng kiến kinh nghiệm trên đã góp phần tích cực vào việc đổi mới phương pháp dạy, học nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của nhà trường áp dụng sáng kiến đã làm thay đổi nhận thức của cán bộ giáo viên về tầm quan trọng của thiết bị giáo dục. Sử dụng thiết bị giáo dục có đạt hiệu quả hay không còn phụ thuộc ý thức tự giác của mỗi cá nhân. Từ đó tạo nên chất lượng bền vững của nhà trường.
PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.
1. Kết luận:
Công tác quản lý thiết bị dạy học đã khó nhưng việc quản lý việc sử dụng thiết bị lại càng khó hơn vì quản lý con người sử dụng thiết bị và nêu ra các yêu cầu cơ bản trong công tác quản lý việc sử dụng thiết bị dạy học do vậy cần phải có sự phối kết hợp giữa nhà trường với các cấp, các ngành, các đoàn thể. Nhà trường có hoàn thành nhiệm vụ hay không, có đạt được những kết quả như mục tiêu đã đề ra hay không đều được xuất phát từ hiệu quả sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên. Chất lượng sử dụng thiết bị dạy học có vai trò quyết định đến hiệu quả hoạt động dạy học. Là một cán bộ quản lý phải luôn trăn trở nghiên cứu thực tiễn kết hợp với lý luận khoa học về công tác quản lý thiết bị dạy học để không ngừng tìm ra những giải pháp, biện pháp phù hợp nhất nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác quản lý nhà trường nói chung và công tác quản lý thiết bị dạy học nói riêng.
Đứng trước yêu cầu thực tế của tình hình xã hội hiện nay thì thực trạng công tác quản lý thiết bị dạy học của trường chúng tôi vẫn chưa đáp ứng được đầy đủ, kịp thời với yêu cầu. Bản thân tôi đã tự xác định cho mình phải luôn học hỏi kinh nghiệm của những đồng nghiệp đi trước, tích cực tự học, tự rèn luyện để nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ quản lý cũng như trình độ lý luận phải có sự vận dụng năng động, sáng tạo cho phù hợp với tình hình cụ thể của nhà trường và của địa phương nhằm góp phần đem lại hiệu quả cao nhất trong công tác quản lỷ trong nhà trường, nhất là trong công tác quản lý chuyên môn nói chung và quản lý thiết bị dạy học nói riêng ở Trường Tiểu học Kim Thư -Thanh Oai – Hà Nội
2. Những ý kiến kiến nghị:
2.1. Đối với Sở giáo dục và Phòng giáo dục và Đào tạo.
	Cấp bổ sung các thiết bị giáo dục mà nhà trường không có khả năng trang bị để thay thế cho các thiết bị hư hỏng.
Bồi dưỡng năng lực chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm và lý luận về đổi mới phương pháp dạy học cho giáo viên Tiểu học. Tạo điều kiện cho giáo viên học tập và thực hiện đổi mới phương pháp dạy học có hiệu quả.
Thường xuyên tổ chức các lớp bồi dưỡng nghiệp vụ về thiết bị cho cán bộ quản lý, cán bộ thiết bị trong các trường học.
 2.2. Đối với địa phương:
Đầu tư kinh phí xây dựng cơ sở vật chất nhà trường theo hướng kiên cố hóa hiện đại hóa
Làm tốt công tác xã hội hóa giáo dục vận động các tổ chức, đoàn thể xã hội đầu tư cho giáo dục.
Có chính sách quan tâm tới đối tượng học sinh khó khăn học sinh khuyết tật tạo điều kiện nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục.
2.3Đối với nhà trường.
Để làm tốt công tác thiết bị trong trường học thì giữa lãnh đạo nhà trường, giáo viên bộ môn, cán bộ thiết bị và học sinh phải có sự thống nhất cao trong vấn đề sử dụng thiết bị, nhằm khai thác triệt để tính ưu việt của thiết bị nhằm đáp ứng tốt cho vấn đề truyền tải kiến thức và tính ứng dụng vào thực tiễn cuộc sống
Lãnh đạo nghành giáo dục cũng như lãnh đạo nhà trường cần tạo điều kiện thuận lợi cho cán bộ thiết bị được tham gia tập huấn, học tập nhằm nâng cao trình độ chuyên môn.
 Kim Th­, ngµy 20 th¸ng 4 n¨m 2014 
 Ng­êi viÕt 
 Bïi ThÞ Minh HuÖ