Sáng kiến kinh nghiệm: Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 - Nguyễn Thị Thu Hương

 Về phía giáo viên : 
 Giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm giảng dạy, phương tiện phục vụ cho vẽ theo mẫu còn thiếu và mẫu vẽ chưa có quy chuẩn. Do vậy chưa khai thác được vẻ đẹp về bố cục, hình mảng, đậm nhạt, tương quan chung, nên chưa khích lệ được tinh thần hăng say học tập của học sinh. 
Từ những thực tiễn trên, tôi đã bắt tay vào nghiên cứu đề tài : 
“ Một số biện pháp dạy học nhằm nâng cao kĩ năng vẽ theo mẫu môn Mĩ thuật lớp 6 “
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. MỤC TIÊU
Từ khi lý luận dạy học ra đời bắt đầu hình thành những định nghĩa khác nhau về phương pháp dạy học, mỗi định nghĩa nhấn mạnh một vài khía cạnh nào đó, phản ánh sự phát triển nhận thức của các nhà khoa học, các nhà sư phạm về bản chất khái niệm phương pháp dạy học ở một thời kỳ xác định.
- Với mục tiêu chung và chương trình cụ thể, dạy học mĩ thuật ở THCS không chỉ là vẽ mà lấy hoạt động mĩ thuật để nâng cao hiểu biết cho học sinh giúp các em có thêm kiến thức, kĩ năng trong quá trình hoàn thiện nhân cách Đức – Trí - Thể - Mĩ. 
- Dạy học mĩ thuật ở bậc THCS có 4 phân môn chính:
 + Vẽ theo mẫu.
 + Vẽ trang trí.
 + Vẽ tranh.
 + Thường thức mĩ thuật
 - Trong các phân môn trên thì vẽ theo mẫu là phân môn tương đối khô cứng, khó tưởng tượng vì do cấu trúc của các đồ vật có sự thay đổi theo vị trí quan sát, theo đường tầm mắt và nhìn theo xa gần. Những điều đó đã được thể hiện qua khái niệm của phân môn “ vẽ theo mẫu là vẽ theo các vật mẫu đã được bày trước mặt thông qua suy nghĩ, cảm xúc của người vẽ nhằm diễn tả được cấu tạo, hình dáng, màu sắc, ánh sáng, đậm nhạt của vật mẫu. Do vậy bài vẽ của lớp sẽ không giống hệt nhau mà có thể chỉ giống trên những nét lớn - đặc điểm và hình dáng chung còn kích thước, đậm nhạt, bố cụcsẽ khác nhau, tuỳ thuộc vào vị trí, khả năng diễn tả, cảm thụ của người vẽ, và cuối cùng sẽ có bài vẽ đẹp, bài chưa đẹp, bài chưa đạt yêu cầu. Vẽ theo mẫu là phân môn mĩ thuật ở trường phổ thông, vẽ theo mẫu có vị trí quan trọng trong chương trình mĩ thuật, là phân môn cơ bản, vì vẽ theo mẫu có ảnh hưởng, tác dụng lớn đến vẽ trang trí, vẽ tranh và thường thức mĩ thuật. Ví dụ : khả năng quan sát, nhận xét, bố cục, vẽ hình.
Vì vậy:
1. Khi dạy phương pháp vẽ theo mẫu: giáo viên cần khắc sâu cho học sinh thế nào là vẽ theo mẫu. Cần giải thích thêm để các em phân biệt được: vẽ theo mẫu khác với vẽ kĩ thuật. 
2. Vẽ kĩ thuật yêu cầu vẽ đúng, chính xác đến từng milimét, nét thẳng phải thẳng băng, đều đều; hình tròn, hình ôvan phải thật chính xác, tròn trịa, đều đặn. Nét, hình ở vẽ kĩ thuật phải dùng thước, compađể vẽ. 
3. Ngược lại: vẽ theo mẫu chỉ yêu cầu tả lại, mô phỏng lại mẫu, không đòi hỏi chính xác, đúng như mẫu. Nét vẽ, hình vẽ ở vẽ theo mẫu tuyệt nhiên không được dùng thước, compa, mà chỉ dùng tay tả lại nét thẳng nét cong của mẫu. 
 4 . Phương pháp vẽ theo mẫu là cách vẽ, cách tiến hành bài vẽ từ 
QUAN SÁT, NHẬN XÉT MẪU CÁC BƯỚC DỰNG HÌNH VẼ ĐẬM NHẠT, cuối cùng HÒAN CHỈNH BÀI VẼ. 
Phương pháp vẽ theo mẫu sẽ giới thiệu những gì làm trước, những gì làm sau, cách vẽ khoa học, có logic- tư duy khoa học, làm việc khoa học.
 4.1 Trong phân môn vẽ theo mẫu, cần hình thành và phát triển cho học sinh những kĩ năng sau: 
- Quan sát (so sánh, phân tích, tổng hợp đặc điểm của mẫu). 
- Xác định bố cục. 
- Vẽ hình. 
- Chỉnh hình. 
- Vẽ đậm nhạt. 
 4.2 Kĩ năng quan sát: giúp cho học sinh biết cách quan sát đồ vật: quan sát từ tổng thể đến chi tiết, so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát để nắm được tỉ lệ , đặc điểm cấu trúc và cảm thụ được vẻ đẹp của mẫu. Trên cơ sở quan sát đặc điểm của mẫu, hình thành ở học sinh biểu tượng về đồ vật, góp phần hình thành thị hiếu thẫm mĩ và thói quen quan sát nhận ra vẻ đẹp của đồ vật xung quanh, biết trân trọng cái đẹp và thích tạo ra cái đẹp theo khả năng và sở thích của mình. 
 4.3 Kĩ năng xác định bố cục: Giúp học sinh biết chọn mẫu vẽ, biết sắp xếp mẫu có bố cục đẹp, biết sắp xếp hình vẽ trên giấy cân đối, thuận mắt. Kĩ năng bố cục hình vẽ được sử dụng trong tất cả các phân môn của mĩ thuật như: vẽ trang trí, vẽ tranh và thường thức mĩ thuật.
4.4 Kĩ năng vẽ hình: Trên cơ sở kết quả quan sát nắm được đặc điểm hình dáng của mẫu, học sinh sắp đặt bố cục hình vẽ trên giấy và phác hình từ khái quát, tổng thể đến chi tiết. Nếu không biết cách phác hình thì bài vẽ không đạt được hiệu quả như mong muốn. Có thể phải tẩy xóa nhiều, bài vẽ bẩn và hình vẽ có thể xộc xệch không vững chắc. Kĩ năng này cũng được sử dụng nhiều trong trang trí, vẽ tranh
4.5 Kĩ năng chỉnh hình, trên cơ sở hình vẽ đã được xác định, học sinh biết cách so sánh hình vẽ với mẫu để điều chỉnh hình cho đúng tỉ lệ, hình dáng, đặc điểm của mẫu, kỹ năng này cũng được sử dụng trong vẽ trang trí và vẽ tranh. 
4.6 Kĩ năng vẽ đậm nhạt: Sau khi hình vẽ được hoàn chỉnh, học sinh cần quan sát mẫu để xác định các mảng đậm, nhạt trên cơ sở ánh sáng chiếu vào vật mẫu. Học sinh biết cách vẽ đậm nhạt, thể hiện đúng các độ đậm nhạt trên mẫu.
II. THỰC TRẠNG
 1 Thuận lợi
+ Với nhiều năm liền được sự quan tâm của Phòng giáo dục và Đào tạo Huyện Ân Thi và Ban giám hiệu trường trung học cơ sở Hồ Tùng Mậu về cơ sở vật chất, trang thiết bị hỗ trợ đắc lực cho việc giảng dạy ở trường.
+ Phòng giáo dục cũng thường xuyên tổ chức cho giáo viên tham dự chuyên đề và bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ môn mĩ thuật có ứng dụng công nghệ thông tin vào trong các tiết dạy.
+ Với tinh thần trách nhiệm cao trong công tác giảng dạy, việc giáo viên tự làm đồ dùng dạy học để giảng dạy là hết sức quan trọng.
+ Giáo viên giảng dạy, là người tốt nghiệp đại học mĩ thuật và đã trực tiếp giảng dạy bộ môn mĩ thuật 6, nên rất thích nghiên cứu đề tài, nhằm giúp học sinh học tốt môn mĩ thuật
2 Khó khăn:
Tổng số học sinh của của khối 6 là 86 học sinh.
Ân Thi là một huyện nằm nhỏ của tỉnh Hưng Yên, đời sống của nhân dân ở đây còn khó khăn, nên việc phụ giúp gia đình của các em là điều khó tránh khỏi là vùng sâu, vùng xa của tỉnh là vùng có dân tộc nên việc xem môn học mĩ thuật nói chung và môn vẽ theo mẫu nói riêng cũng còn hạn chế trong cách nghĩ và học của học sinh, bên cạnh đó một số giáo viên và không ít những bậc phụ huynh học sinh còn xem việc học môn mĩ thuật là môn học phụ
Một số học sinh còn chưa chủ động trong việc học và thực hành bài vẽ theo mẫu.
+ Môn mĩ thuật hiện nay chưa được coi trọng, nhiều người cho rằng ai dạy mà chẳng được, học sinh đa phần thuộc vùng sâu, vùng xa, các em mới từ cấp I lên nên nhiều khi phương pháp, kĩ năng vẽ chưa tiếp thu kịp, phòng thực hành, đồ dùng dạy học còn thiếu thốn, mặt khác với đặt điểm bộ môn 
( 1 lớp 1 tiết / 1 tuần), nên học sinh cũng không chú ý nhiều, phụ huynh thì xem thường, chỉ hướng nghiệp cho con em mình những tư tưởng thực dụng hơn nhiều so với trước, là cho con em minh học thêm các môn Toán, Lí, Hóa, Anh văn ..vv
Để thấy việc học của các em có tiến bộ hay không, tôi đã thực hiện cuộc thăm dò như sau:
Yêu cầu
Kết quả
a. Cách sắp mẫu và nhận xét mẫu.
25 học sinh chưa hiểu về cách sắp mẫu như thế nào cho hợp lí.
b. Cách tìm bố cục và dựng hình.
15 học sinh tìm bố cục còn xộc xệch và phác hình chưa ổn.
c. Cách ước lượng và phác khung hình chung và riêng của vật mẫu.
25 học sinh còn yếu trong cách tìm khung hình chung và riêng.
d. Cách vẽ đậm, nhạt và màu trong vẽ theo mẫu.
21 học sinh chưa phân biệt được các mảng đậm nhạt trên mẫu. 
Trước những vấn đề trên, tôi đã suy nghĩ tìm tòi, và rút ra một số kinh nghiệm và biện pháp trong quá trình giảng dạy, nhằm hướng dẫn những kĩ năng vẽ theo mẫu cho học sinh khối 6. 
III. GIẢI PHÁP
1 Trước tiên giáo viên phải rèn luyện kĩ năng quan sát, phân tích cho học . Để làm được điều này giáo viên cần:
a. Chuẩn bị mẫu vẽ:
Đối với phân môn Vẽ theo mẫu thì nhất thiết phải chuẩn bị mẫu vẽ. Giáo viên tự chuẩn bị mẫu vẽ hoặc giao cho các nhóm học sinh chuẩn bị. Mỗi lớp học phải có ít nhất 4 mẫu cho 4 nhóm. Lựa chọn mẫu vẽ phải có sự đa dạng, phong phú về kiểu dáng, màu sắc, kích thước...nhằm tạo hứng thú cho học sinh, tránh sự đơn điệu, nhàm chán. Đặc biệt đối với mẫu vẽ tĩnh vật cần chọn các loại hoa quả có hình dáng đẹp, màu sắc phong phú. Tuy vậy cũng không nên chọn mẫu có quá nhiều màu sắc đối chọi nhau, sẽ làm cho bài vẽ không có tính chủ đạo. Với những mẫu vẽ đẹp học sinh sẽ có hứng thú quan sát, từ đó lôi cuốn vào các bước tiếp theo của bài vẽ. Như vậy ngay từ bước chuẩn bị đồ dùng học tập, giáo viên bước đầu hình thành cho học sinh kĩ năng quan sát mẫu.
b. Tổ chức lớp học:
Lớp học giờ vẽ theo mẫu cần được sắp xếp hợp lí đảm bảo cho tất cả các học sinh đều có thể quan sát mẫu một cách dễ dàng. Có thể sắp xếp thành 4 nhóm ngồi xung quanh mẫu hoặc xếp học sinh thành 2 hàng dọc hai bên...tuỳ theo ánh sáng của lớp học.
c. Bày mẫu :
Giáo viên nên để cho học sinh tự bày mẫu, sau đó chỉnh sửa và gợi ý cho học sinh cách bày mẫu đẹp. Mẫu vẽ cần được bày phong phú và đảm bảo có nhiều góc vẽ đẹp. Giáo viên yêu cầu học sinh phải tự quan sát và vẽ mẫu đúng với góc nhìn của mình .
d. Hướng dẫn học sinh quan sát mẫu:
*. Cách đặt câu hỏi:
Đối với phân môn vẽ theo mẫu, giáo viên cần bám sát mẫu để đặt câu hỏi cụ thể trên từng mẫu vẽ, không đặt câu hỏi một cách chung chung. Khi đặt câu hỏi giáo .viên cần chỉ vào mẫu để hướng sự chú ý của học sinh vào mẫu vẽ.
Ví dụ : mẫu vẽ Lọ hoa và quả:
- Mẫu gồm có mấy đồ vật?
- Đó là những vật mẫu nào?
 - Vị trí của lọ hoa so với quả như thế nào?
- So sánh tỉ lệ chiều cao của quả so với lọ hoa?
- So sánh tỉ lệ chiều ngang của quả so với lọ hoa?
- Lọ hoa bao gồm những phần nào?
- So sánh tỉ lệ giữa các phần của lọ hoa?
- So sánh tỉ lệ giữa chiều ngang và chiều cao của quả?
 - Có những nguồn sáng nào chiếu tới mẫu?
- Hướng ánh sáng nào mạnh nhất?
- Phân biệt các độ sáng - trung gian - đậm...thay đổi trên mẫu? v.v.....
Giáo viên yêu cầu học sinh đo, dọi, ước lượng trước khi trả lời. Như thế bắt buộc các em phải quan sát mẫu thì mới có thể phân tích cấu trúc mẫu và đưa ra những nhậnxét chính xác. Các bước vẽ theo mẫu là một chuỗi logic, nếu không thực hiện tốt bước thứ nhất thì sẽ không thể thực hiện tốt bước tiếp theo. Chẳng hạn, không quan sát kĩ thì sẽ không thể hiểu cấu trúc mẫu, không nhìn ra các độ đậm nhạt, không nắm được tỉ lệ...thì không thể phác hình chính xác. Trong quá trình phân tích mẫu, giáo viên có thể đặt các câu hỏi mang tính suy luận như:
          - Vẽ theo mẫu khác với vẽ trang trí như thế nào?
- Lọ hoa là đồ vật được biến dạng từ hình khối nào?
- Ánh sáng thay đổi trên khối lập phương khác với trên khối cầu như thế nào?
*. Quan sát mẫu:
+ Quan sát từ bao quát đến chi tiết, không sa vào chi tiết, bộ phận để nhận ra:
-Hình dáng bề ngoài của mẫu(chiều cao, chiều ngang, và những nét cơ bản).
- Đặc điểm chính của mẫu (qua cấu trúc và các kích thước).
          - Các mảng đậm nhạt lớn.
+ Quan sát mẫu để suy nghĩ về bố cục:
- Vẽ hình trong tờ giấy ngang hay dọc là hợp lí.
- Hình vẽ bằng nào thì vừa, đặt nó ở giữa hay lệch sang phải, sang trái hoặc lên trên, xuống dưới trang giấy để có bố cục cân đối.Ngoài việc quan sát mẫu thật ra, giáo viên cần vẽ minh hoạ nhiều góc nhìn cho một mẫu: chẳng hạn nhìn miệng giếng ở các độ cao khác nhau thì ta sẽ thấy nó có hình khác nhau như: hình tròn, hình elip, thậm chí là một đường thẳng nằm ngang.Hoặc minh hoạ nhiều mẫu ở một góc nhìn để học sinh thấy được sự phong phú của mẫu vẽ, từ đó gợi ý cho các em về cách lựa chọn mẫu cũng như các góc vẽ đẹp.Bên cạnh việc giáo viên vẽ minh hoạ thì giáo viên có thể hỏi học sinh các câu hỏi kiểm tra trí nhớ cũng như thói quen quan sát hàng ngày của học sinh. Chẳng hạn:
- Khi nhìn ngôi nhà em đang ở với các góc nhìn khác nhau như: phía trước, phía sau, mặt bên của ngôi nhà, thì em thấy có sự khác nhau như thế nào?
 - Khi đứng ở một điểm cố định nhìn một hàng cột điện có kích thước bằng nhau thì nhìn càng xa ta càng thấy có sự thay đổi như thế nào?
- Khi nhìn người khác với các góc nhìn ngang tầm mắt, nhìn dưới lên hoặc đứng trên tầng nhìn xuống...thì ta thấy có sự biến dạng như thế nào?
- Hãy mô tả theo trí nhớ cấu tạo của cái ấm tích, cái phích nước, hình dáng con trâu, con gà, con lợn...?
 - Khi ta đứng ngoài nắng vào buổi sáng, trưa, chiều, chiều tối...thì bóng đổ của ta xuống đất có sự thay đổi như thế nào? v.v.....
*. Hướng dẫn học sinh vẽ mẫu:
Khi hướng dẫn học sinh vẽ mẫu, giáo viên cần chuẩn bị hình hướng dẫn các bước vẽ theo mẫu như: phác khung hình, phác nét chính,vẽ chi tiết, phân mảng, vẽ đậm nhạt...để học sinh hình dung được tiến trình bài vẽ. Hình hướng dẫn cần vẽ chính xác, đẹp, đúng yêu cầu...nếu sơ sài sẽ phản tác dụng. Bên cạnh sử dụng hình hướng dẫn chuẩn bị trước, giáo viên cần vẽ minh hoạ thêm những phần cần nhấn mạnh để học sinh lưu ý. Chẳng hạn: cách phác nét thẳng, cách gạt nét chì khi vẽ các độ đậm nhạt, cách vẽ nền... Trước khi học sinh vẽ mẫu, giáo viên cho các em tham khảo một số bài vẽ hoàn chỉnh của các học sinh khoá trước. Bài vẽ sử dụng làm bài mẫu tham khảo phải là các bài vẽ được chọn lọc, đạt yêu cầu về hình, bố cục, đậm nhạt... Sau khi hướng dẫn xong, giáo viên xoá các hình minh họa và cất bài mẫu, tránh để học sinh bắt chước bài tham khảo mà không nhìn vào mẫu thật để vẽ.
      *. Hướng dẫn học sinh nhận xét, đánh giá, rút kinh nghiệm .      
       Sau khi học sinh thực hành vẽ mẫu, cuối tiết học giáo viên chọn một số bài vẽ đạt yêu cầu và chưa đạt yêu cầu để các em nhận xét. Giáo viên có thể đánh số cho các bài vẽ chọn và đặt các câu hỏi như:
      - Em thích nhất bài số mấy?
      - Theo em bài vẽ này đạt ở điểm nào và chưa đạt ở điểm nào?
      - Theo em bài nào cần chỉnh sửa? Chỉnh sửa ở những phần nào?
      - Qua tiết vẽ này em rút ra được những kinh nghiệm gì?
2 . Để phát triển những kĩ năng trên cho học sinh, giáo viên cần : 
 - Nghiên cứu kĩ nội dung bài học để xác định mục tiêu cụ thể. Trong bài học đó giáo viên cần hình thành ở học sinh những kĩ năng nào và mức độ đến đâu? 
Ví dụ: những bài đầu vẽ theo mẫu ở lớp 6, giáo viên cần kiểm tra lại những kĩ năng học sinh đã có ở tiểu học trên cơ sở cần phát triển các kĩ năng cho học sinh như chọn mẫu, bày mẫu, quan sát, vẽ hình, chỉnh hình, vẽ đậm nhạt. Ở bài này giáo viên có thể tập trung vào kĩ năng quan sát: chọn mẫu, bày mẫu , nhận xét mẫu, phác hình. 
- Kĩ năng sắp xếp bố cục và phác hình: những bài sau, kĩ năng này sẽ được củng cố từng bước và phát triển những kĩ năng chỉnh hình và vẽ đậm nhạt. Qua nhiều bài luyện tập các kĩ năng trên được hình thành từng bước và phát triển.
- Cuối mỗi bài học qua đánh giá kết quả học tập của học sinh giáo viên nắm được mức độ, kĩ năng đã phát triển ở từng học sinh và từ đó giáo viên có thể có kế hoạch bồi dưỡng cho cả lớp và từng cá nhân học sinh. 
3 Để hình thành và phát triển những kĩ năng trên cho học sinh, giáo viên nên sử dụng một số phương tiện dạy học như: 
 -Yêu cầu học sinh cùng tham gia chuẩn bị mẫu vẽ. Học sinh phân công trong nhóm mang theo đồ vật, hoa quả để bày mẫu tuỳ theo nội dung của bài học (có thể bày 3 hoặc 4 nhóm mẫu để học sinh vẽ theo nhóm). Các nhóm mẫu có thể giống hoặc khác nhau tùy theo yêu cầu của bài. Tuy nhiên phải đảm bảo yêu cầu chung của bài. 
 - Bài vẽ của học sinh năm trước (cả bài tốt và bài chưa tốt). 
 - Các bước tiến hành bài vẽ (có thể trình bày trên giấy khổ rộng hoặc giấy trong để trình bày trên máy chiếu qua đầu). 
4. Dưạ vào các giải pháp trên tôi thử vận dụng các phương pháp vào dạy học một số bài vẽ theo mẫu trong chương trình sách giáo khoa mĩ thuật 6 như sau :
Bài 15, 16- tiết 16, 17. Vẽ theo mẫu- Mẫu có dạng hình trụ và hình cầu
Giáo viên có thể sử dụng kết hợp nhiều phương pháp dạy học trong bài học như phương pháp quan sát, trực quan, giảng giải - minh hoạ, thực hành 
 - Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh làm việc theo nhóm, các nhóm tự chọn và bày mẫu (mẫu đã được phân công chuẩn bị trước). 
 - Sau khi các nhóm bày mẫu xong, giáo viên phân tích cái được và chưa được cần điều chỉnh lại cho đẹp. Qua đó học sinh hiểu được để có mẫu đẹp cần phải chọn mẫu như thế nào? Có mẫu đẹp chưa đủ mà cần phải đặt như thế nào để có bố cục đẹp? 
a/ a/ 
b/ a/ 
c/ a/ 
d/ a/ 
e/ a/ 
Hình a- bố cục lỗng
Hình b, c- bố cục bị thu hẹp
Hình d- bố cục không thuận mắt
Hình e- bố cục đẹp, thuận mắt.
 - Sau khi đã bày mẫu, giáo viên đặt câu hỏi để học sinh quan sát nhận ra đặc điểm, hình dáng, màu sắc và cấu trúc hình thể của từng mẫu vật và so sánh sự khác nhau giữa các vật mẫu về hình dáng, màu sắc, tỉ lệ (quan sát nhóm mẫu mà học sinh sẽ thực hiện bài vẽ). 
? Những đồ vật hình trụ là những vật có hình dạng như thế nào? Kể tên một số đồ vật có dạng hình trụ. 
? Hãy kể tên một số đồ vật có dạng hình cầu ? 
? Miêu tả những màu sắc , chất liệu sẵn có trên mẫu? 
? So sánh tỉ lệ của hình cầu và hình trụ. 
Ở bước này giáo viên cần hướng học sinh quan sát từ tổng thể đến chi tiết. 
- Sau khi quan sát nhận ra đặc điểm riêng của từng mẫu vật, giáo viên hướng dẫn học sinh quy nhóm mẫu vào khung hình chung theo tỉ lệ chiều ngang, chiều cao (lấy chiều cao của đồ vật cao nhất, chiều ngang tính từ vật nằm bên trái qua phải), sắp đặt khung hình chung lên giấy vẽ sao cho cân đối đẹp mắt (không quá to, quá nhỏ, lệch lên, lệch xuống hoặc lệch sang trái, sang phải). Giáo viên có thể dùng đồ dùng trực quan để minh hoạ cho các dạng bố cục đó để học sinh nhận ra thế nào là bố cục đẹp và chưa đẹp. 
- Sau khi xác định được khung hình chung, giáo viên cần hướng học sinh tiến hành phác khung hình riêng của từng vật mẫu. Quan sát, so sánh tỉ lệ của từng vật mẫu để có hình vẽ chính xác với đặc điểm của mẫu. 
Ví dụ: hình cầu có chiều cao gần bằng ¼ chiều cao của hình trụ , chiều ngang của hình cầu gần bằng ½ chiều ngang của hình trụ. 
Dùng chì phác nhẹ tay (nét mờ để dễ điều chỉnh, tẩy xoá). Khi khung hình chung và khung hình riêng của mẫu đã được xác định tương đối chính xác, cần quan sát mẫu để xác định tỉ lệ các bộ phận trên mẫu. Để phác hình cho cân cần xác định các đường trục đứng và trục ngang, trên từng mẫu vật. Dựa trên các đường trục, xác định vị trí các bộ phận và phác hình từng mẫu vật (các bộ phận của từng mẫu vật). 
- Khi hình dáng chung của từng mẫu vật đã được xây dựng, tiến hành chỉnh hình cho đúng với đặc điểm của mẫu. Quan sát, so sánh đặc điểm của các bộ phận trên mẫu để điều chỉnh hình vẽ cho đúng. Chú ý đến nét vẽ có chỗ đậm, chỗ nhạt dựa trên cơ sở ánh sáng chiếu vào mẫu vật. Không nên viền chu vi của hình vẽ bằng nét có độ đậm đều nhau làm cho hình vẽ trở nên khô cứng. 
Khi hình vẽ được chỉnh sửa, tiếp tục quan sát, so sánh độ đậm nhạt lớn trên mẫu để phân chia các mảng đậm nhạt trên hình vẽ và gợi đậm nhạt bằng bằng các nét đan xen nhau, chồng lên nhau. Trên cơ sở các mảng đậm nhạt lớn điều chỉnh, đẩy sâu, nhấn đậm, nhạt một số chi tiết cần thiết để bài vẽ hoàn chỉnh. Vẽ đậm nhạt cần chú ý đến nguồn ánh sáng chiếu vào mẫu để diễn tả cho đúng.
Ánh sáng
- Sau phần hướng dẫn chung giáo viên cho học sinh thực hành bài vẽ. Trong khi thực hành giáo viên đến từng nhóm để hướng dẫn cá nhân thực hiện bài vẽ theo đúng các bước tiến hành. 
IV. Kết quả đạt được:
Qua nghiên cứu và thực nghiệm vận dụng các các kĩ năng vào dạy học ở một số bài vẽ theo mẫu, đạt được những kết quả khả quan, từng bước nâng cao chất lượng học sinh qua từng giai đoạn.
 Kết quả cụ thể như sau:
Các giai đoạn
Khối
Tổng số học sinh
Chưa đạt
Đạt
SL
TL%
SL
TL%
Đầu HKI
6
86
6
6,9%
80
93,1%
Giữa HKI
6
86
1
1.2%
85
98,8%
Sau khi tôi đã hướng dẫn học sinh về kĩ năng vẽ theo mẫu. tôi đã cho học sinh vẽ lên giấy với những yêu cầu sau:
Câu 1: Em có thích học phân môn vẽ theo mẫu không ?
Có 
Không
Câu 2: Em thích bước vẽ màu trong bài vẽ theo mẫu không ?
Có
Không
Câu 3: Em có thích vẽ thích vẽ đậm nhạt ?
Có 
Không
Câu 4: Em có biết cách đặt mẫu như thế nào là hợp lí không?
Có
Không
Câu 5: để tiến hành bài vẽ theo mẫu gồm có mấy bước ?
3 bước
4 bước
5 bước
Câu 6: Trước khi vẽ đậm nhạt ta phải làm gì?
Đánh liền
Đánh đậm một chổ
Hướng ánh sáng
Phác mảng đậm nhạt
Câu 7: Em có hay thường xuyên vẽ mẫu ở nhà không?
có
Không
Thỉnh thoảng
Câu 8: Qua môn học vẽ theo mẫu em có thấy thoải mái không ?
Có
Không
Bình thường
Tổn