Sáng kiến kinh nghiệm - Chuyên đề môn Tự nhiên xã hội Lớp 1

Chuyên đề môn TỰ NHIÊN XÃ HỘI lớp 1
---------------------------
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
	So với Toán và Tiếng Việt, moân Töï nhieân & Xaõ hoäi cuõng laø moät moân hoïc raát quan troïng trong chöông trình giaùo duïc ôû baäc tieåu hoïc hieän nay. Ñoái vôùi moân hoïc naøy goàm heä thoáng kieán thöùc cô baûn raát caàn thieát cho cuoäc soáng haèng ngaøy cuûa con ngöôøi. Khoâng nhöõng theá maø moân hoïc naøy coøn giuùp hoïc sinh nhaän bieát veà caùc söï vaät hieän töôïng ñôn giaûn trong töï nhieân vaø xaõ hoäi, thöïc hieän ñöôïc caùc quy taéc giöõ veä sinh, an toaøn cho baûn thaân gia ñình vaø coäng ñoàng, yeâu thieân nhieân, gia ñình, tröôøng hoïc vaø queâ höông.
	Phöông phaùp daïy hoïc moân töï nhieân xaõ hoäi voâ cuøng quan troïng trong caùc quaù trình daïy hoïc. Muoán cho hoïc sinh hieåu ñöôïc baøi, naém vöõng kieán thöùc cuûa baøi hoïc ñoøi hoûi moãi ngöôøi giaùo vieân phaûi löïa choïn phöông phaùp phuø hôïp vôùi töøng baøi hoïc.
	Baûn thaân laø moät người daïy hoïc lôùp 1 nhieàu naêm, toâi nhaän thaáy moân TN&XH tuy kieán thöùc khoâng cao, khoâng khoù nhöng cuõng raát ña daïng, vaø haàu nhö GV khi daïy moân TN&XH coøn hôøi hôït qua loa. Vì theá trong khoái chuùng toâi ñaõ thoáng nhaát vaø ñöa ra moät soá phöông phaùp giaûng daïy ñeå phuø hôïp vôùi töøng baøi hoïc cuï theå vaø coù keát quaû giaûng daïy ngaøy moät chaát löôïng hôn ñeå phuø hôïp vôùi chuaån kieán thöùc hieän nay. Ñaây chính laø lí do maø chuùng toâi môû chuyeân ñeà moân hoïc naøy. 
II. ÑOÁI TÖÔÏNG NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHAÏM VI CHUYEÂN ÑEÀ.
1/ Ñoái töôïng :
Ñoái töôïng nghieân cöùu laø heä thoáng kieán thöùc moân TN&XH ôû lôùp 1.
Laø thöïc teá giaûng daïy cuûa giáo viên khoái 1, Tröôøng Tiểu Học Phường 1
 2/ Phaïm vi : 
 Moân TN&XH lôùp 1 coù ba chuû ñeà. Trong ñoù, coù ba tieát oân taäp vaø hai tieát thöïc haønh coøn laïi laø baøi môùi. Sau moãi chuû ñeà laø moät baøi oân taäp, moãi baøi oân taäp laïi coù nhöõng yeâu caàu rieâng khoâng gioáng nhau, vì theá khoâng theå ñi ñeán thoáng nhaát caùch daïy neân chuùng toâi khoâng ñöa vaøo chuyeân ñeà. Hai tieát thöïc haønh cuõng coù nhöõng ñaëc tröng rieâng cuûa kieåu baøi thöïc haønh, chuùng toâi cuõng xin pheùp khoâng ñeà caäp ñeán. Chuùng toâi thoáng nhaát vôùi nhau laø ñi saâu vaøo nghieân cöùu PPDH vaø hình thöùc toå chöùc daïy hoïc baøi môùi. Maët khaùc, coù raát nhieàu PPDH vaø hình thöùc toå chöùc daïy hoïc, song chuùng toâi thoáng nhaát chæ ñöa ra nhöõng daïng baøi chuû yeáu keøm theo ñoù laø PPDH vaø hình thöùc hoïc taäp töông öùng.
III/-TẦM QUAN TRỌNG CỦA MÔN TN-XH Ở LỚP 1 NHẰM GIÚP HỌC SINH:
*Có một số kiến thức cơ bản ban đầu về:
-Con người và sức khoẻ ( cơ thể người, cách giữ vệ sinh cơ thể và phòng tránh tai nạn, bệnh tật, vui chơi an toàn
-Các thành viên trong gia đình, lớp học; một số sự vật hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.
*Bước đầu hình thành và phát triển những kỹ năng:
-Tự chăm sóc sức khoẻ cho bản thân. Ứng xử hợp lý trong đời sống để phòng tránh một số bệnh tật và tai nạn.
-Quan sát, nhận xét, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi, biết cách diễn đạt những hiểu biết của mình về các sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên và xã hội.
*Hình thành và phát triển những thái độ và hành vi :
-Có ý thức thực hiện các quy tắc giữ vệ sinh, an toàn cho bản thân, gia đình và cộng đồng.
-Yêu thiên nhiên, gia đình, trường học, quê hương.
IV/-NỘI DUNG MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1:
*Chủ đề: Con người và sức khoẻ
 -Cơ thể người và các giác quan ( các bộ phận chính, vai trò nhận biết thế giới xung quanh của các giác quan; vệ sinh cơ thể và các giác quan; vệ sinh răng miệng). Ăn đủ no uống đủ nước.
 *Chủ đề này có 10 bài( trong đó Bài 10. Ôn tập: con người và sức khoẻ )
*Chủ đề: Xã hội
 -Gia đình: Các thành viên trong gia đình( ông, bà, cha, mẹ, anh chị em ruột). Nhà ở và đồ dùng trong nhà ( địa chỉ nhà ở, chổ ăn, ngủ, làm việc, học tập, tiếp kháchvà các đồ dùng cần thiết trong nhà). Giữ nhà ở sạch sẽ. An toàn khi ở nhà( phòng tránh đứt tay, chân, bỏng, điện giật).
 -Lớp học: Các thành viên trong lớp học, các đồ dùng trong lớp học, giữ lớp học sạch đẹp.
 -Thôn xóm xã hoặc phố phường nơi đang sống: Phong cảnh và hoạt động sinh sống của nhân dân. An toàn giao thông.
 *Chủ đề này gồm 11 bài( trong đó Bài 21. Ôn tập: Xã hội )
*Chủ đề: Tự nhiên
 -Thực vật và động vật: Một số cây và một số con vật phổ biến( tên gọi,đặc điểm và ích lợi hoặc tác hại đối với con người)
 -Hiện tượng tự nhiên: Một số hiện tượng phổ biến của thời tiết ( nắng, mưa, gió, nóng, rét).
 *Chủ đề này gồm 11 bài( trong đó Bài 35. Ôn tập: Tự nhiên )
 *Nội dung kiến thức trong mỗi chủ đề đều được tích hợp nội dung giáo dục sức khoẻ một cách hợp lý, nhuần nhuyễn; đi từ sức khoẻ cá nhân trong chủ đề “ Con người và sức khoẻ” đến môi trường và sức khoẻ cộng đồng trong chủ đề “ Xã hội” và trong chủ đề “ Tự nhiên”
V/-PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN TỰ NHIÊN VÀ XÃ HỘI LỚP 1:
 *Lí luaän daïy hoïc ñaõ chæ roõ, khoâng coù phương pháp dạy học(PPDH) naøo laø vaïn naêng, vieäc löïa choïn PPDH hoaøn toaøn phuï thuoäc vaøo ngöôøi gv . Tieát daïy coù hieäu quaû hay khoâng cuõng laø nhôø vaøo söï löïa choïn cuûa gv trong vieäc söû duïng caùc PPDH. Muoán löïa choïn ñöôïc PPDH coù hieäu quaû thì ngöôøi gv phaûi hieåu roõ mình ñang daïy gì vaø daïy ñoái töôïng naøo. Moãi noäi dung daïy hoïc, moãi ñoái töôïng daïy hoïc laïi coù nhöõng ñaëc tröng rieâng ñoøi hoûi phaûi coù PPDH vaø hình thöùc toå chöùc phuø hôïp. Vì vaäy ngöôøi gv phaûi linh ñoäng vaø saùng taïo vaän duïng caùc PPDH truyeàn thoáng cuõng nhö nhöõng PPDH hieän ñaïi sao cho tieát daïy coù hieäu quaû. Chuùng toâi laø ñoäi nguõ gv giaûng daïy ôû khoái lôùp 1 laâu naêm, ñoái vôùi vieäc daïy hoïc moân TN&XH, chuùng toâi thöôøng xuyeân söû duïng caùc PPDH maø theo chuùng toâi laø thích hôïp ñoù laø caùc phöông phaùp nhö : PP quan saùt, PP vaán ñaùp, PP thaûo luaän, PP troø chôi, PP giaûng giaûi.
 *Mỗi phương pháp đều có những mặt mạnh riêng và chúng ta cần khai thác hợp lý, không nên tuyệt đối hoá một phương pháp nào và coi nó như một phương pháp độc tôn. Tuy nhiên, với tính chất đặc trưng của môn học, chúng ta cần chú trọng hướng dẫn học sinh biết cách quan sát, nêu thắc mắc, tìm tòi, phát hiện ra những kiến thức mới về tự nhiên và xã hội phù hợp với lứa tuổi của các em. Đối tượng quan sát là tranh, ảnh, sơ đồ, mẫu vật, mô hìnhlà khung cảnh gia đình, lớp học, cuộc sống ở địa phương, là cây cối, con vật và một số hiện tượng thời tiết diễn ra hàng ngày.
 *Chúng ta cũng cần tăng cường tổ chức những hoạt động thực hành để học sinh biết cách thực hiện những hành vi có lợi cho sức khoẻ của bản thân, gia đình và cộng đồng.
 *Những phương pháp cơ bản thường dùng trong giảng dạy môn TN & XH lớp 1 là:
 *Phương pháp quan sát:
 *Phương pháp quan sát là phương pháp ( PP ) sử dụng các giác quan để tri giác trực tiếp, có mục đích các sự vật, hiện tượng diễn ra trong tự nhiên và trong cuộc sống mà không có sự can thiệp vào quá trình diễn biến của các sự vật hoặc hiện tượng đó.
 *Học sinh quan sát chủ yếu là để nhận biết hình dạng, đặc điểm bên ngoài của cơ thể người, của một số cây xanh, một số động vật hoặc để nhận biết các hiện tượng đang diễn ra trong môi trường tự nhiên, trong cuộc sống hàng ngày.
 *Mục tiêu quan sát phải đơn giản, phù hợp với đặc điểm nhận thức và tư duy của học sinh. Trong quá trình quan sát, gv phài đặt câu hỏi ngắn gọn và rõ ràng để hướng học sinh vào các kiến thức cần tìm và phát hiện.
 *Tuỳ nội dung cụ thể mà hướng dẫn học sinh quan sát bằng cách sử dụng một hay nhiều giác quan khác nhau. Cần thận trọng khi hướng dẫn hs sử dụng vị giác, khứu giác hay xúc giác để đảm bảo an toàn, tránh bị nhiễm độc. 
 *Quy trình hướng dẫn học sinh quan sát theo các bước như sau:
Bước 1: Xác định mục tiêu quan sát
Bước 2: Lựa chọn đối tượng quan sát
Bước 3: tổ chức và hướng dẫn học sinh quan sát
Bước 4: Trình bày kết quả quan sát
 *Phương pháp hợp tác trong nhóm:
 *Khi nào nên tổ chức cho hs hoạt động theo nhóm? Đó là khi đứng trước một tình huống có vấn đề mà cá nhân hs khó có thể giải quyết được, cần trao đổi chia sẻ thông tin. Khi tổ chức dạy học theo nhóm cần chú ý những điển sau:
-Bố trí cho hs dễ dàng xoay trở để tạo nhóm cho cả thầy và trò trong mọi hoạt động nhóm.
-Phân công và giao nhiệm vụ hết sức cụ thể để từng thành viên hiểu được việc làm của mình và nhất là tuân thủ theo sự điều hành của nhóm trưởng
 *Phương pháp tổ chức trò chơi học tập:
 *Trò chơi học tập là trò chơi có nội dung gắn với hoạt động học tập của học sinh.
 *Trò chơi học tập giúp cho giờ học trở nên nhẹ nhàng, thoải mái, giúp hs nhanh nhẹn, tiếp thu tự giác và tích cực hơn. Qua đó học sinh được củng cố, hệ thống hoá kiến thức.
 *Tổ chức trò chơi học tập theo các bước như sau:
-Giới thiệu tên trò chơi, hướng dẫn cách chơi, thời gian chơi và phổ biến luật chơi.
-Chơi thử ( nếu thấy cần )
-Tiến hành chơi
-Nhận xét kết quả của trò chơi( có thể có thưởng, phạt). Nhận xét thái độ của người tham gia và rút kinh nghiệm.
-Kết thúc: Giáo viên hỏi học sinh, qua trò chơi đã rút ra bài học gì hoặc gv tổng kết lại những gì cần học được qua trò chơi đó.
V/-QUY TRÌNH DẠY HỌC CHUNG MÔN TỰ NHIÊN & XÃ HỘI
Mục tiêu bài học
Đồ dùng dạy học
Các hoạt động dạy - học :
Kiểm tra bài củ :
Dạy bài mới :
-Giới thiệu bài mới:
-Các hoạt động :
 Hoạt động 1
 Hoạt động 2
 Hoạt động 3.
4. Củng cố - Dặn dò :
----------------------------------------------------------------
Giáo án minh hoạ
----------------
Tự nhiên xã hội
Bài : An toàn khi ở nhà
A. Môc tiªu:
 -N¾m ®­îc 1 sè vËt s¾c nhän trong nhµ cã thÓ g©y ra ®øt tay, ch¶y m¸u.
- BiÕt kÓ tªn vµ x¸c ®Þnh 1 sè vËt trong nhµ cã thÓ g©y	
 nãng, báng, cháy.
 -Biết cách phòng tránh và xử lí khi có tai nạn xảy ra.
B. ChuÈn bÞ:
	- Phãng to c¸c h×nh ë bµi 14 SGK.
- Mét sè t×nh huèng ®Ó häc sinh th¶o luËn.
C. C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc:
HĐ DẠY
HĐ HỌC
I. Ổn định lớp: Hát tập thể
II. KiÓm tra bµi cò: 
- Hát vui
- Hµng ngµy em lµm nh÷ng c«ng viÖc g×? 
- 2 hs tr¶ lêi.
- NhËn xÐt, cho ®iÓm.
III. D¹y - häc bµi míi:
Giíi thiÖu bµi:
GV:Ở nhà,đã bao giờ các em bị tai nạn hay chứng kiến các tai nạn như cắt vào tay, bỏng, điện giật chưa ?
GV: Dao, kéo, lửa điệnlà những vật dễ gây ra mất an toàn khi ở nhà nếu chúng ta không cẩn thận. Bài học hôm nay, cô trò chúng mình sẽ cùng nhau tìm hiểu về điều đó.
(Ghi đề bài lên bảng )
-Hs nêu ý kiến
-Hs chú ý lắng nghe và xác định nhiệm vụ bài học
 2. D¹y bµi míi:
a. Ho¹t ®éng 1: Lµm viÖc víi SGK.
+ Môc ®Ých: Hs biÕt ®­îc c¸c vËt dÔ g©y ®øt tay vµ c¸ch phßng tr¸nh.
+ C¸ch lµm: - Yªu cÇu hs quan s¸t c¸c h×nh ë trang 30 trong SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau:
- ChØ vµ nãi c¸c b¹n trong mçi h×nh ®ang lµm g× ?
- Lµm viÖc theo cÆp, 2 em quan s¸t chØ vµo h×nh vµ nãi cho nhau nghe c¸c c©u tr¶ lêi.
- Dù ®o¸n xem ®iÒu g× cã thÓ x¶y ra víi c¸c b¹n nÕu c¸c b¹n kh«ng cÈn thËn?
- Khi dïng dao vµ c¸c vËt s¾c nhän ta cÇn chó ý nh÷ng ®iÒu g×?
- Gi¸o viªn gäi 1 sè hs xung phong tr×nh bµy kÕt luËn. 
- Nh÷ng hs kh¸c theo dâi, nhËn xÐt bæ sung.
- Khi ph¶i dïng dao vµ c¸c ®å vËt s¾c nhän ph¶i cÈn thËn ®Ó tr¸nh khái ®øt tay.
- Chó ý l¾ng nghe.
- Nh÷ng ®å dïng ®Ó trªn cÇn tr¸nh xa tÇm tay ®èi víi c¸c em nhá.
b. Ho¹t ®éng 2: Th¶o luËn nhãm.
+ Môc ®Ých: Hs biÕt c¸ch phßng tr¸nh 1 sè tai n¹n do löa vµ c¸c chÊt dÔ g©y ch¸y. 
+ C¸ch lµm: - Gi¸o viªn giao nhiÖm vô: Quan s¸t c¸c h×nh ë trang 31 trong SGK vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: 
- §iÒu g× cã thÓ x¶y ra trong c¸c c¶nh trªn?
- NÕu ®iÒu kh«ng may x¶y ra em sÏ lµm g×? Nãi g× lóc ®ã ?
+ Gi¸o viªn gäi ®¹i diÖn c¸c nhãm lªn chØ vµo tranh vµ tr×nh bµy c¸c ý kiÕn cña nhãm m×nh.
- Th¶o luËn nhãm 4: ChØ tranh vµ ®o¸n c¸c t×nh huèng cã thÓ x¶y ra trong mçi bøc tranh.
- C¸c nhãm kh¸c nghe nhËn xÐt vµ bæ sung.
* KẾT LUẬN: 
- Kh«ng ®­îc ®Ó ®Ìn dÇu vµ c¸c vËt ch¸y kh¸c trong mµn hay ®Ó gÇn nh÷ng ®å dÔ b¾t löa.
-Hs lắng nghe
- Nªn tr¸nh xa c¸c vËt vµ nh÷ng n¬i cã thÓ g©y báng ch¸y.
- Khi sö dông ®å ®iÖn ph¶i cÈn thËn, kh«ng sê vµo phÝch c¾m, æ ®iÖn d©y dÉn ®Ò phßng chóng bÞ hë.
- Tr¸nh kh«ng cho em bÐ ch¬i gÇn ®å ®iÖn vµ nh÷ng vËt dÔ ch¸y.
3. Cñng cè dÆn dß.
- Trß ch¬i: "S¾m vai"
- Môc ®Ých: Hs tËp sö lý t×nh huèng khi cã ch¸y, cã ng­êi bÞ ®iÖm giËt, bÞ báng, bÞ ®øt tay.
+ C¸ch lµm: Chia líp thµnh 3 nhãm ph©n cho mçi nhãm mét t×nh huèng.
* T×nh huèng 1: Lan ®ang häc bµi th× em g¸i bÞ ®øt tay do em cÇm dao gät t¸o. NÕu lµ em em sÏ lµm g×?
* T×nh huèng 2: §ang nÊu c¬m gióp mÑ ch¼ng may em bÞ siªu n­íc r¬i vµo ch©n, em sÏ lµm g× khi ®ã?
- Yªu cÇu c¸c nhãm t×m c¸ch gi¶i xö lý tèt nhÊt sau ®ã ®ãng vai.
-Cïng th¶o luËn t×m ra c¸ch gi¶i quyÕt tèt nhÊt, ph©n c«ng ®ãng vai vµ tËp ®èi ®¸p trong nhãm
- Gäi mét sè nhãm tr×nh bµy ý kiÕn 
- C¸c nhãm kh¸c nghe, nhËn xÐt vµ bæ sung.
- NhËn xÐt chung giê häc.
+ Thùc hiÖn theo nội dung ®· häc.
-------------------------------------------------