Sáng kiến kinh nghiệm - Chuyên đề Công tác chủ nhiệm lớp với tiết sinh hoạt cuối tuần ở lớp Một

CHUYÊN ĐỀ
Công tác chủ nhiệm lớp 
với tiết sinh hoạt cuối tuần ở lớp Một
-------------------------------------------------------------------------------------
I/. Mở đầu
 - Quá trình hoạt động sư phạm trong nhà trường phổ thông nói chung và ở tiểu học nói riêng, được tiến hành đồng thời cả hoạt động dạy học và hoạt động giáo dục. Cả hai hoạt động này bổ sung, hỗ trợ cho nhau, thống nhất và gắn bó hữu cơ với nhau, thúc đẩy nhau cùng phát triển trong quá trình phát triển toàn diện của học sinh. Trong bản thân của cả hai hoạt động trên,ngoài việc hướng dẫn học sinh lĩnh hội kiến thức một cách có hệ thống thì công tác chủ nhiệm lớp có vai trò rất quan trọng, là cầu nối giữa hoạt động giảng dạy và giáo dục góp phần lớn vào sự thành công trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh.
 Học sinh lớp Một còn rất non nớt , các em sống trong những gia đình có hoàn cảnh khác nhau, nếp sống khác nhau nên nhận thức và nếp sống cũng khác nhau. Đặc biệt tư duy trẻ lớp Một cũng rất cụ thể cảm tính . Các em rất ham hiểu biết , thích bắt chước , hiếu động chưa biết tập trung lâu sự chú ý vào một cái gì đó . Năm đầu tiên của đời học sinh , trẻ rất bỡ ngỡ với việc chuyển hoạt động chủ đạo từ chơi sang hoạt học tập , đặc biệt rất dễ xúc động với các yêu cầu và quy tắc của trường học . 
 Học sinh lớp Một cũng không phải là quá bé , với vốn ngôn ngữ , kinh nghiệm đạo đức và kiến thức đã thu được ở gia đình, nhà trẻ , các lớp mẫu giáo , các em có thể tiếp thu các chuẩn mực đạo đức và kiến thức ban đầu ở dạng hành vi cụ thể không khó khăn , từ đó làm nẩy nở những tình cảm , thói quen đạo đức và những tư duy ban đầu của các em . Và nếu chúng ta không quan tâm giáo dục ở lứa tuổi này thì đó là điều sai lầm của chúng ta và chúng ta là người đầu tiên phải gánh chịu hậu quả đó. 
II/. Mục tiêu của chuyên đề :
 Công tác chủ nhiệm lớp với tiết sinh hoạt cuối tuần nhằm :
 + Hình thành những kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tham gia các hoạt động tập thể, kỹ năng tổ chức những hoạt động chung,; nâng cao ý thức tự chủ, tự tin, chủ động và mạnh dạn,để từ đó các em tham gia vào các hoạt động học tập một cách có hiệu quả.
 + Góp phần bồi dưỡng cho học sinh tình yêu quê hương, đất nước, người thân, bạn bè,Có ý thức tôn trọng và ứng xử tốt với mọi người xung quanh, kể cả các em nhỏ tuổi hơn mình; sống hòa nhã, sẵn sàng giúp đở người khác, tích cực tham gia vào các công việc chung; ý thức xây dựng môi trường sống thân thiện trong lớp học, trường học, ở gia đình và ngoài xã hội; ý thức chấp hành tốt những nội quy, các chuẩn mực đạo đức,khi tham gia vào các hoạt động như học tập, vui chơi, giải trí hoặc các hoạt động xã hội khác ở bất cứ nơi nào.
 + Góp phần củng cố tri thức đã học ở trên lớp đồng thời mở rộng các tri thức về tự nhiên xã hội, con ngườimà bài học trên lớp chưa có điều kiện và thời gian mở rộng.
 Mặt khác thực hiện tốt công tác chủ nhiệm lớp là trong đó đã xây dựng được một lớp học có nề nếp, có thói quen học tập tốt, phát huy được tính tích cực chủ động trong học tập của học sinh, góp phần vào việc đổi mới của phương pháp dạy học hiện nay nhằm nâng cao chất lượng học tập của học sinh. Như chúng ta thường nói : “Nề nếp là mẹ đẻ của chất lượng ”.
 III/. Nội dung chuyên đề :
 1. Vị trí :
 - Công tác chủ nhiệm là hoạt động được tổ chức lồng ghép dưới nhiều hình thức: trong quá trình dạy học ở trên lớp; thông qua môi trường giáo dục ; lồng ghép thông qua các hoạt động ngoại khóa, ngoài giờ lên lớp; qua các mối quan hệ Thầy – Trò ; Trò – Trò ; qua tiết sinh hoạt cuối tuần
 - Mỗi tuần có 2 tiết hoạt động tập thể/ 1 lớp, trong đó có 1 tiết dành cho sinh hoạt lớp ở cuối tuần. Vậy tiết này được xác định là một tiết nằm trong tổng số tiết học theo quy định của Bộ GD & ĐT do giáo viên chủ nhiệm thực hiện. Tiết sinh hoạt lớp được tiến hành đánh giá các hoạt động, các công việc của lớp được diễn ra trong tuần, trong tháng, học kì, kết hợp giáo dục học sinh về nhiều mặt đồng thời các nhiệm vụ, yêu cầu của nhà trường cũng được phổ biến trong tiết này.
 2. Vai trò :
 - Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần giữ vai trò quan trọng trong việc chuyển giao nhiệm vụ, các phong trào thi đua,của nhà trường tới lớp một cách kịp thời.
 - Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần giúp HS phát huy được tính tự giác, tinh thần giúp đỡ, hợp tác cùng nhau, năng lực điều hành, tự quản của các em.
 - Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần giúp các em được bộc lộ khả năng nhận thức về hành vi, thái độ, tình cảm của mình khi tự đánh giá mình và đánh giá các bạn ; khả năng nhìn nhận lại bản thân, so sánh sự tiến bộ của mình của mình với các bạn để từ đó có ý thức phấn đấu vươn lên.
 - Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần bồi dưỡng cho học sinh tình cảm yêu quê hương gắn bó, sự sẻ chia, thông cảm với bạn bè, mọi người xung quanh ; sẵn sàng chia sẻ và gánh vác công việc chung của lớp, trường,hình thành nhân cách đúng đắn sau này cho các em.
 - Tiết sinh hoạt lớp cuối tuần là nơi để thầy, cô hiểu trò hơn, nhằm lựa chọn ra phương pháp giảng dạy và giáo dục đúng hướng cho từng đối tượng học sinh trong lớp.
 IV/. Kế hoạch thực hiện chuyên đề :
 1/. Xây dựng kế hoạch :
 - Cũng như hoạt động giảng dạy, việc lập kế hoạch cho công tác chủ nhiệm lớp là cần thiết và quan trọng. Ngay từ đầu năm, căn cứ vào tình hình thực tế, hoàn cảnh gia đình của từng đối tượng học sinh trong lớp ; căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ năm học của tổ chuyên môn,của nhà trường ; căn cứ vào tình hình thực tế,xã hội tại địa bàn trường đóng, giáo viên phụ trách lớp đề ra kế hoạch chủ nhiệm lớp cho cả năm học, trên cơ sở đó cụ thể hoá thành kế hoạch chủ nhiệm của học kì, tháng và từng tuần cụ thể. Khi lập kế hoạch chủ nhiệm cần lưu ý một số điểm sau : 
 + Tìm hiểu các đối tượng học sinh trong lớp về trình độ nhận thức, sức khoẻ, học lực, năng lực, phẩm chất, các mối quan hệ, hoàn cảnh bản thân, gia đình học sinh. Việc này giáo viên phụ trách tìm hiểu và biết được qua trao đổi với giáo viên phụ trách lớp của năm học trước đó, qua học bạ học sinh, qua gia đình, bạn bè các em và các thầy cô khác trong trường.
 + Nội dung kế hoạch phải phù hợp với lứa tuổi cho học sinh lớp Một. Thực tế, sát với chủ đề năm học,các chủ điểm trong từng tháng và theo trình tự thời gian trong năm học.
 + Kế hoạch đưa ra cần lựa chọn biện pháp, phương pháp đa dạng, phong phú để thực hiện và cụ thể hơn cho từng đối tượng học sinh. Tránh việc đưa ra các biện pháp giáo dục không phù hợp hoặc quá mức mà với lứa tuổi các em không thể thực hiện được, nếu vậy thì sẽ không có tác dụng vì giáo viên chủ nhiệm sẽ gặp khó khăn rất nhiều hoặc thất bại khi áp dụng với lớp mình phụ trách.
 + Qua một tuần, tháng, học kì giáo viên chủ nhiệm có đánh giá, tổng kết việc thực hiện kế hoạch chủ nhiệm của mình. So sánh sự tiến bộ của từng đối tượng học sinh qua từng thời điểm, đúc kết rút kinh nghiệm nhằm bổ sung hoặc điều chỉnh các biện pháp thực hiện cho phù hợp hơn (việc tổng kết này sẽ được đánh giá cụ thể trong tiết sinh họat cuối tuần).
 + Kế hoạch chủ nhiệm được hiệu trưởng nhà trường xem xét và phê duyệt ngay từ đầu năm.
 2/.Sự chuẩn bị của giáo viên và học sinh cho tiết sinh hoạt lớp :
 a/.Đối với giáo viên.
 Việc đầu tiên và nhất thiết là soạn giáo án cho tiết sinh hoạt cuối tuần. Khi soạn phần hoạt động của thầy cô có những nhận xét cụ thể, thật sát với tình hình của từng học sinh và của cả lớp. Chú ý đến việc khuyến khích, tuyên dương, khen ngợi học sinh dù sự tiến bộ của các em là không đáng kể so với những hạn chế.
 - Giáo án cần thể hiện được các mặt hoạt động trong tuần đến, tháng đến,và có thể phân công trách nhiệm cho học sinh thực hiện.
 -Hướng dẫn các tổ trưởng, các lớp phó, lớp trưởng tổng kết các mặt hoạt động của tổ, lớp trong tuần, tháng, học kì.
 - Dự kiến đưa xen vào tiết sinh hoạt lớp những hoạt động vui chơi, giải trí nào đó nhưng phải phù hợp với chủ đề, chủ điểm
 - Chuẩn bị một tâm lí thoải mái, vui vẻ ; tạo tâm thế gần gũi, yêu thương học sinh.
 b/.Đối với học sinh :
 - Các tổ trưởng, các lớp phó, lớp trưởng tổng kết cho được các mặt hoạt động
theo nhiệm vụ được phân công. Dự kiến sẽ bình chọn, tuyên dương bạn nào, nhắc nhở bạn nào nhưng phải đảm bảo sự công bằng cho mọi thành viên trong lớp (có sự xem xét, hướng dẫn của thầy cô).
 - Chuẩn bị tâm thế háo hức, vui vẻ để bước vào tiết sinh hoạt lớp.
 - Có thể trang trí trên bảng đen, sắp xếp bàn ghế phù hợp với không gian lớp học 
 - Có thể chuẩn bị một số tiết mục văn nghệ 
 3/.Lựa chọn nội dung và hình thức cho tiết sinh hoạt lớp ( SHL ) :
 a/.Lựa chọn nội dung :
 Trong giờ sinh hoạt lớp, các công việc được triển khai thực hiện :
 -Đánh giá các công việc thực hiện trong tuần một cách toàn diện về các mặt giáo dục : đạo đức, học tập, thể chất, thẩm mĩ, lao động, các nề nếp
 -Tổng kết hoạt động trong tuần, tháng (vào cuối tháng), học kì (vào tuần cuối của học kì), cả năm (vào tuần cuối của năm học).
 -Tổng kết các đợt thi đua (vào tuần cuối của đợt thi đua),cần có yêu cầu giáo dục học sinh theo chủ đề của đợt thi đua.
 -Đánh giá kết quả thi đua của các tổ.
 -Phổ biến kế hoạch thực hiện của tuần tới, tháng tới, phát động thi đua theo chủ điểm, giáo dục theo chủ đề của đợt thi đua tới.
 -Tuyên dương, khen ngợi những học sinh tiến bộ; động viên - khuyến khích những học sinh chưa tiến bộ khắc phục những hạn chế để vươn lên.
 -Sẽ chọn nội dung nào xen vào để cho các em vui chơi, giải trí
 2/.Lựa chọn hình thức :
 - Giáo viên chủ nhiệm hoặc có thể để học sinh trang trí trên bảng đen dòng chữ “Sinh hoạt lớp” và những khẩu hiệu hành động phù hợp theo các chủ điểm của tháng hay của cả đợt thi đua.
 - Tổ chức cho học sinh sắp xếp bàn ghế cho phù hợp trong không gian lớp học, có thể cho các em ngồi thành tổ, tập cho lớp trưởng chủ trì giờ sinh hoạt.
 - Hoặc cũng có thể tổ chức tiết SHL ngoài sân trường và cho các em ngồi theo đội hình phù hợp (có thể là đội hình hàng ngang hoặc đội hình chữ U).
 4/.Một số điểm cần lưu ý khi tổ chức thực hiện tiết sinh hoạt lớp
 Xây dựng được số cán sự lớp nhiệt tình, có năng lực .
 - Phân công giao nhiệm vụ theo dõi hoạt động của lớp cho cán sự lớp.
 - Mỗi tổ trưởng thành viên ban cán sự lớp, lớp trưởng phải có sổ tay ghi chép rõ ràng những mặt ưu khuyết điểm của lớp qua từng tuần.
 - Xây dựng học sinh có tính kỉ luật, tính tập thể, có sự đoàn kết, yêu thương, có tinh thần giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
 - Xây dựng cho các em có ý thức phát huy tích cực điểm mạnh, hạn chế dần những vi phạm, khuyết điểm trong học tập và cả mặt hoạt động khác.
 - Tập cho học sinh có sự nhìn nhận về bản thân và bạn bè nhưng động viên nhắc nhở là chính, tránh chê bai chỉ trích.
 - Dành thời gian cho học sinh sinh hoạt cuối tuần đều đặn, tạo không khí nhẹ nhàng, cởi mở để học sinh học tập sửa chữa lẫn nhau.
 - Tiết sinh hoạt lớp phải được tổ chức ngay từ đầu năm xuyên suốt ở tất cả các khối lớp, tạo thói quen cho học sinh ngay từ lớp dưới, lên lớp trên học sinh sẽ làm tốt hơn.
 - Với hoạt động này, ban đầu giáo viên chịu khó uốn nắn tập dần ban cán sự lớp để dần dần học sinh tự quản trong giờ sinh hoạt lớp này 
 - Trước khi tiết SHL được tổ chức, giáo viên nên xem qua nội dung sinh hoạt của học sinh để hướng dẫn, bổ sung thêm cho các em.
 - Đưa nội dung câu cách ngôn hằng tuần vào sinh hoạt lớp để giáo dục cho học sinh.
 - Lựa chọn nội dung và hình thức phù hợp để tiến hành tiết SHL.
 - Lựa chọn những hình thức giáo dục phù hợp với từng đối tượng học sinh chủ yếu là động viên, khuyến khích tuyên dương khen ngợi là chính.
 Trong giờ sinh hoạt lớp phần việc của học sinh thì đơn giản hơn nhưng trách nhiệm của GVCN lại nhiều hơn. Bởi vì, ngay từ đầu năm các em chưa thể làm được khâu tự quản lớp .Phần lớn phụ thuộc vào giáo viên là chính. Ngoài việc dạy học còn dạy các em từ khâu giao tiếp, việc quan sát mọi người xung quanh,tập thói quen mạnh dạn phát biểu trước tập thể, tập đi vào nề nếp lớp học, tập dần việc tự quản lớp học, vì các em rất thích được thể hiện mình và tính hiếu thắng của trẻ con..Hơn nữa, trong giờ SHL yêu cầu học sinh tự đánh giá các mặt hoạt động tuần qua là điều không dễ vì đặc điểm của các em mau nhớ mà cũng mau quên, hơn nưã các em chưa đọc thông, viết thạo . Song không vì thế mà giáo viên không tổ chức giờ SHL cho các em, mà chúng ta nên tận dụng triệt để quĩ thời gian đó để hướng dẫn các em dần đi theo một qui trình chung của tiết SHL một cách nhẹ nhàng
 Chẳng hạn :Trong tuần , từ lớp trưởng, tổ trưởng, lớp phó theo dõi bạn mình để ý xem bạn nào thực hiện tốt và chưa tốt các nề nếp qui định chung của lớp thì có thể báo với GVCN ngay trong buổi học đó ( Giáo viên lập sổ theo dõi )hoặc đến cuối tuần nêu ra trước lớp (nếu các em nhớ ). Qua đây học sinh thấy được điểm tốt, chưa tốt của các bạn mà có thể điều chỉnh bản thân mình.
 Ngoài việc ban cán sự theo dõi các thành viên trong tổ thì giáo viên cũng phải bám sát từng học sinh trong lớp qua từng hoạt động để kịp thời tuyên dương, khen thưởng cũng như nhắc nhở học sinh và trong việc nhắc nhở học sinh chưa tốt cũng đòi hỏi người giáo viên phải thật nhẹ nhàng, ân cần khuyên bảo, tránh dùng hình phạt hoặc xúc phạm nhân cách học sinh.
 5/.Các bước tiến hành tiết sinh hoạt lớp :
 a/.Phần học sinh : 
 +.Ổn định lớp (có thể hát tập thể, hát cá nhân,)
 +.Lớp trưởng giới thiệu, điều khiển diễn biến của tiết sinh hoạt lớp.
 +.Các tổ trưởng nhận xét từng mặt hoạt động trong tuần qua về : đạo đức, học tập, nề nếp tác phong, thể dục, vệ sinh, chấp hành nội quy, tinh thần thi đua
 +.Các lớp phó nhận xét từng mặt theo sự phân công.
 +.Cả lớp tham gia ý kiến.
 +.Lớp trưởng đánh giá chung :
 - Tuyên dương, khen ngợi, động viên nhắc nhở các bạn.
 - Tổ chức bình chọn học sinh xuất sắc, tổ xuất sắc.
 -Học sinh có thể tổ chức văn nghệ 
 (Phần việc này nên tiến hành một cách đơn giản hơn)
 b/. Phần GV :
 1.Nhận xét chung qua phần đánh giá của lớp trưởng( động viên, nhắc nhở,
khen ngợi học sinh
 - Thống nhất sự bình chọn cá nhân, tổ xuất sắc của học sinh 
 - Triển khai công tác tuần đến, tháng đến theo chủ điểm , đợt thi đua .
 2.Giải pháp thực hiện thi đua trong tuần đến, tháng đến.
 - Sau phần học sinh tự quản, có thể xen vào phần vui chơi, văn nghệ,... Hoặc sinh hoạt theo chủ điểm, kết hợp giáo dục theo chủ điểm (nếu là cuối tháng, cuối đợt thi đua)
 ( GVCN phải đánh giá một cách cụ thể các mặt hoạt động tuần qua và dành thời gian cho việc kiểm tra vệ sinh hay một số hoạt đông khác của lớp) 
 V/. Kết luận sư phạm
 1/. Kết luận :
 a/.Về phía giáo viên
 - Cùng với hoạt động hướng dẫn cho học sinh lĩnh hội kiến thức khoa học một cách có hệ thống thì công tác chủ nhiệm lớp là một bộ phận song hành không thể tách rời. Hơn ai hết chỉ có GVCN lớp mới là người luôn gần gũi, hiểu được hết các đối tượng học sinh trong lớp. Vì vậy cần quan tâm, đầu tư và không ngừng đổi mới công tác chủ nhiệm lớp, thường xuyên lựa chọn phương pháp thích hợp để lồng ghép vào mọi hình thức chủ nhiệm lớp như gắn với hoạt động của Đội TNTP để hổ trợ tích cực giúp cho Ban cán sự lớp vững vàng hơn theo yêu cầu của GVCN đề ra. 
 - Trong các hình thức lồng ghép vào công tác chủ nhiệm lớp, lồng ghép vào tiết sinh hoạt cuối tuần có vị trí và vai trò rất quan trọng. Đó xem là một tiết dạy và học, được định biên trong thời khoá biểu. Nếu có sự đầu tư quan tâm tốt thì góp phần lớn vào việc giáo dục học sinh trở thành những chủ nhân tương tai của đất nước: Mạnh dạn, dám nghĩ, dám làm, năng động, sáng tạo.
 b/. Về phía học sinh: 
 Các em có nhiều hứng thú học tập và có nhiều tiến bộ rõ rệt cũng như rèn luyện đạo đức. Các em thi đua nhau thực hiện tốt các hoạt động mà giáo viên đưa ra.
 2/. Bài học kinh nghiệm
 Sự nghiệp trồng người là một sự nghiệp cao cả mà không phải ai cũng làm được. Nó đòi hỏi người thực hiện phải có cái tâm yêu nghề, mến trẻ. Giáo viên chủ nhiệm phải là linh hồn của lớp.Vì thế, người giáo viên mang trên vai một trách nhiệm rất lớn, làm một công việc không đơn giản chút nào. Muốn hoàn thành được nhiệm vụ này, người giáo viên phải luôn học hỏi, nâng cao tay nghề, luôn có sự đầu tư, sáng tạo trong suốt quá trình giảng dạy lâu dài
 - Trong chuyên đề này chắc chắn còn nhiều thiếu sót và những nội dung chưa thật hợp lí. Mong quý thầy cô chân thành góp ý để chuyên đề được hoàn hảo hơn. 
 XIN CẢM ƠN !
-------------------------------------------------------
Giáo viên thực hiện : NGUYỄN MINH TRƯỜNG
THÁNG 3/2016