Sáng kiến kinh nghiệm - Áp dụng phương trình ion thu gọn để giải một số bài toán hoá học vô cơ xảy ra trong dung dịch - Nguyễn Thị Xuân Mai

y là:
 V= x + y = 90 + 100 = 190 ml 
Cách giải 2. Phương pháp áp dung phương trình ion thu gọn
 Trong dd axit Trong dd bazơ
Pt điện li: HCl à H+ + Cl- Pt điện li NaOH à Na+ + OH-
 0,99mol 0,99mol 3Vmol 3Vmol 3Vmol
 H2SO4 à 2H+ + SO42- Ba(OH)2 à Ba2+ + 2OH-
 0,55mol 1,1mol 1,1mol 4Vmol 4Vmol 8Vmol
 Phản ứng trung hoà xảy ra: H+ + OH- H2O
 => 2,09 = 11V => V=0,19 lít
 => V = 190 ml
So sánh phương pháp cũ và phương pháp mới
PHƯƠNG PHÁP CŨ
PHƯƠNG PHÁP MỚI
- Phương pháp này phổ biến nhưng dài dòng, khó hiểu mất nhiều thời gian.
- Ngắn gọn, chính xác, dễ hiểu, không mất nhiều thời gian.
- Học sinh còn hiểu bản chất của phản ứng xảy ra trong dung dịch chất điện li là do sự kết hợp của các ion đối kháng với nhau.
- Đáp ứng mục tiêu cải cách giáo dục hiện nay và trong thi cử của học sinh
- Trong những năm gần đây bộ giáo dục đã ra đề thi đa nhiều câu hỏi cùng dạng.
 Bằng kinh nghiệm thực tế, tôi giảng dạy cho học sinh ở trường THPT Số 3 Bảo Thắng cụ thể là học sinh ở các lớp 12A, 12B, 12E nhất là tôi đã áp dụng dạy cho đội tuyển học sinh giỏi và đạt được kết quả cao khi các em đi thi gặp các bài dạng này. Từ những thực tế nêu trên và kinh nghiệm giảng dạy tôi xin gới thiệu bài viết “ áp dụng phương trình ion thu gọn để giải một số bài toán hoá học vô cơ xảy ra trong dung dịch ”
 Trong quá trình nghiên cứu không trách những thiếu sót. Mong độc giả góp ý kiến cho tác giả hoàn thiện bài viết tốt hơn. Tôi xin chân trọng cảm ơn!	
 Tác giả
 Nguyễn Thị Xuân Mai 
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 Ø Phạm vi áp dụng 
 Áp dụng hiệu quả với nhiều bài toán hỗn hợp nhiều chất tác dụng với một hoặc nhiều chất khác nhưng đều do ion đối kháng cùng loại kết hợp với nhau xảy ra trong dung dịch.
PHẢN ỨNG TRAO ĐỔI. 
 Lưu ý: Đối với phản ứng trao đổi xảy ra thực tế là do các ion đối kháng kết hợp với nhau tạo ra chất kết tủa, chất bay hơi hoặc chất điện li yếu. 
Phản ứng giữa hỗn hợp axit với hỗn hợp bazơ.
Bài 1: Để trung hoà hết 2 lít hỗn hợp axit gồm HCl 1M, H2SO4 0,5M, H3PO4 0,5M cần vừa đủ V lít hỗn hợp dung dịch bazơ gồm NaOH 1M, KOH 1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được m gam muối khan. Thì V và m lần lượt có giá trị nào sau đây.
 A. 3,5 lít và 479 gam B. 1,5 lít và 497 gam
 C. 2,5 lít và 749 gam D. 3,5 lít và 974 gam
 Bài giải 
Phương trình điện li: Trong dd axit Trong dd bazơ
 HCl à H+ + Cl- NaOH à Na+ + OH-
 2mol 2mol 2mol Vmol Vmol Vmol
 H2SO4 à 2H+ + SO42- KOH à K+ + OH-
 1mol 2mol 1mol Vmol Vmol Vmol
 H3PO4 à 3H+ + PO43-
 1mol 3mol 1mol
 Phản ứng trung hoà xảy ra: H+ + OH- H2O
 => 7 = 2V => V=3,5 lít
 Khối lượng muối thu được khi cô cạn là: 
 m = 
 = 3,5.39+3,5.23+2.35,5+1.96+1.95= 479 gam
 => Đáp án A đúng
Phản ứng giữa hỗn hợp muối với hỗn hợp muối
Bài 2. Cho 11,38 gam hỗn hợp gồm Ba(NO3)2, BaCl2, tác dụng vừa đủ với V lít dung dịch gồm (NH4)2SO4 0,5M, Na2SO4 1M, K2SO4 0,5M thu được 11,65 gam kết tủa và dung dịch X , cô cạn cẩn thận dung dịch X thu được m gam muối khan. Thì V và m lần lượt có giá trị nào sau đây.
 A. 0,025 lít và 7,96 gam B. 0,025 lít và 6,96 gam
 C. 0,25 lít và 9,69 gam D. 2,5 lít và 6,96 gam 
 Bài giải
 Ta có: 
 Gọi x, y lần lượt là số mol của Ba(NO3)2 và BaCl2. 
 Trong dung dịch các muối điện li theo phương trình sau
 Ba(NO3)2 à Ba2+ + 2NO3- (NH4)2SO4 à NH4+ + SO42+ 
 xmol xmol 2xmol 0,5Vmol 0,5Vmol 0,5Vmol
 BaCl2 à Ba2+ + 2Cl- Na2SO4 à 2Na+ + SO42-
 ymol ymol 2ymol Vmol 2Vmol Vmol
 K2SO4 à 2K+ + SO42-
 0,5Vmol Vmol 0,5Vmol
 Phản ứng là: Ba2+ + SO42- à BaSO4
 (x+y)mol (x+y)mol (x+y)mol 
 Ta có hệ phương trình: 261x + 208y = 11,46 x = 0,02 
 x + y = 0,05 y = 0,03
 Thể tích cần dùng là:
 => 0,05 = 0,5V + V + 0,5V = 2V => 
 Khối lương muối khan là:
 => Đáp án B đúng
Phản ứng giữa hỗn hợp cacbonat với hỗn hợp axit. 
 Lưu ý. Phản ứng cuả muối cacbonat với axit
+ Nếu cho từ từ axit vào muối CO32-.
 Phương trình ion: H+ + CO32- HCO3- 
 HCO3- + H+ CO2 + H2O
 + Nếu cho từ từ muối CO32- vào axit.
 Phương trình ion: 2 H+ + CO32- H2O + CO2
Bài 1. Cho 35 gam hỗn hợp X gồm Na2CO3 và K2CO3. Thêm từ từ , khuấy đều 0,8 lit HCl 0,5 M vào dung dịch X trên thấy có 2,24 lit khí CO2 thoát ra ở đktc và dung dịch Y. Thêm Ca(OH)2 vào dung dịch Y được kết tủa A.
 Khối lượng của Na2CO3 và K2CO3 trong X và khối lượng kết tủa A lần lượt là ? 
 A. 21,2 gam; 13,8 gam; 20 gam B. 4,4 gam; 30,8 gam; 10 gam 
 C. 17,5 gam; 17,5 gam; 30 gam D. 12,21 gam; 22,79 gam; 20 gam 
 Bài giải
Gọi số mol của Na2CO3 là a, K2CO3 là b.
Khi thêm từ từ dd HCl vào dd X lần lượt xảy ra phản ứng :
 CO + H+ HCO
 a + b a + b a + b
Khi trong dung dịch tất cả ion CO biến thành ion HCO
 HCO + H+ CO2 + H2O
 0,1 0,1 0,1 
 => nCO = 2,24/ 22,4 = 0,1 mol.
Dung dịch sau phản ứng tác dụng Ca(OH)2 cho kết tủa. Vậy HCO dư, H+ hết.
 HCO + Ca(OH)2 CaCO3 + OH- + H2O 
 Ta có 	= a + b + 0,1 = 0,5 . 0,8 = 0,4 mol
 a + b = 0,3 (1)
 106a + 138b = 35 (2). 
 Giải hệ có a = 0,2 mol Na2CO3, b = 0,1 mol K2CO3.
 Do đó khối lượng 2 muối là :
 mNaCO = 0,2 . 106 = 21,2 (g) và mKCO = 0,1 . 138 = 13,8 (g) 
 Khối lượng kết tủa :
 nCaCO = nHCO dư = a + b - 0,1 = 0,2 mol => mCaCO = 0,2 . 100 = 20 (g) 
 => Đáp án A đúng
Bài 2. Cho 10,5 gam hỗn hợp X gồm Na2CO3 và K2CO3 tác dụng với HCl dư thì thu được 2,016 lit CO2 ở đktc.
a. Tính % khối lượng X ?
b. Lấy 21 gam hỗn hợp Na2CO3 và K2CO3 với thành phần % như trên tác dụng với dung dịch HCl vừa đủ (đến khi bắt đầu có khí CO2 bay ra thì dừng lại). Tính thể tích dung dịch HCl 2M cần dùng?
c. Nếu thêm từ từ 0,12 lit dung dịch HCl 2M vào dung dịch chứa 21 gam hỗn hợp X trên. Tính thể tích CO2 thoát ra ở đktc?
Bài giải
a. Gọi a,b lần lượt là số mol của Na2CO3 và K2CO3. do HCl dư nên CO biến thành CO2
 CO + 2H+ CO2 + H2O 
 a + b a + b 
 Ta có : a + b = 2,016/ 22,4 = 0,09 mol giải hệ : a = 0,06 mol Na2CO3 
 106a + 138b = 10,5 b = 0,03 mol K2CO3 
 % Na2CO3 = = 60,57% 
 % K2CO3 = 100% - 60,57% = 39,43%
b. Khi cho từ từ dung dịch HCl vào dung dịch X : Na2CO3, K2CO3 (21 gam = 2 . 10,5 gam hỗn hợp trên).
 CO + H+ HCO
 0,18 0,18 0,18
 khi bắt đầu có khí CO2 bay ra thì dừng lại, tức là phản ứng dừng lại ở đây.
 nHCl = nH = 0,18 mol => VHCl 2M = 0,18/2 = 0,09(l)
c. Nếu dùng 0,12 lit dung dịch HCl 2M hay 0,12.2 = 0,24 mol H+ > 0,18 mol. Nên sẽ có phương trình tạo khí CO2 :
 CO32- + H+ HCO3- (1) 
 0,18 0,18 
 HCO + H+ CO2 + H2O (2) 
 0,06 0,06
VCO = 0,06.22,4 = 1,344 (l)
Bài 3. Hoà tan a gam hỗn hợp gồm ( Na2CO3 và NaHCO3 ) vào nước thu được 400ml dung dịch A. Cho từ từ 100 ml dung dịch HCl 1,5M vào dung dịch A thu được dung dịch B và 1,008 lít khí (đktc). Cho B tác dụng với Ba(OH)2 dư thu được 29,55 gam kết tủa.
Tính a
Tính nồng độ các ion trong dd A
Người ta cho từ từ dd A vào 100ml dd HCl 1,5M. Tính V CO2 (đktc) thoát ra.
Bài giải
 a. Ta có: ; 
 Gọi x, y lần lượt là số mol của Na2CO3 và NaHCO3
 CO32- + H+ HCO3- (1) 
 xmol xmol xmol 
 HCO + H+ CO2 + H2O (2) 
 0,045mol 0,045mol 0,045mol
 Dung dịch sau phản ứng tác dụng Ba(OH)2 dư cho kết tủa. Vậy HCO dư, H+ hết. 
 Ta có 	= x + 0,045 = 0,15mol => x = 0,105 mol
 HCO + Ba(OH)2 BaCO3 + OH- + H2O 
 0,15mol 0,15mol
 x + y - 0,045 = 0,15 x = 0,105 mol Na2CO3
 x = 0,105 y = 0,09 mol K2CO3
 Do đó khối lượng 2 muối là :
 a = mNaCO + mNaHCO = 0,105.126 + 0,09. 84 = 18,96 (g) 
b. ó 
 ó 
 ó 
c. Khi cho từ từ dung dịch A vào 100ml dd HCl 1,5M đều có khí CO2 thoát ra ở cả hai muối
 Gọi a, b lần lượt là số mol của Na2CO3 và NaHCO3 
 HCO + H+ CO2 + H2O 
 a mol amol amol
 CO32- + 2H+ CO2 + H2O 
 b mol 2bmol bmol 
 Ta có : a + 2b = 0,15	a = 0,045 
 	b = 0,0525
Bài tập tương tự
Bài 1: Trộn 100 ml dd A gồm ( K2CO3 1M + KHCO3 1M ) vào dd B ( NaHCO3 1M + Na2CO3 1M ) thu được dd C. Nhỏ từ từ 100 ml dd D gồm ( H2SO4 1M + HCl 1M ) vào dd C thu được V lít CO2 (đktc) và dd E. Cho Ba(OH)2 tới dư vào dd E thu được m gam kết tủa. Tìm m và V. 
Bài 2: Cho 5,64 gam hỗn hợp gồm ( K2CO3+ KHCO3) vào một thể tích chứa dung dịch ( Na2CO3 + NaHCO3) thu được 600ml dung dịch A. Chia dung dịch A thành hai phần bằng nhau, cho từ từ 100ml dung dịch HCl vào phần thứ nhất thấy thoát ra 448 cm3 khí đktc và thu được dung dịch B. Cho dung dịch B phản ứng với nươc vôi dư thấy xuất hiện 2,5 gam kết tủa. Phần hai cho tác dụng vừa hết với 150 ml dung dịch NaOH 0,1M. Cho khí HBr dư đi qua phần thứ 3 sau đó cô cạn dung dịch thu được 8,125 gam chất rắn khan. 
Tính nồng độ các chất trong dung dịch A.
Tính nồng độ dd HCl đã dùng.
Bài 3: Một hỗn hợp A ( M2CO3+ MHCO3+ MCl) M là KLK. Cho 43,71 gam A tác dụng với Vml dư dd HCl 10,52% ( d= 1,05) thu được dung dịch B và 17,6 gam khí C. Chia B thành hai phần bằng nhau.
 Phần 1: Phản ứng vừa đủ với 125ml dung dịch KOH 0,8M, cô cạn dung dịch thu được m gam muối khan.
 Phần 2: Tác dụng hoàn toàn với dung dịch AgNO3 dư thu được 68,88 gam kết tủa.
Tính khối lượng mol nguyên tử M. Tính % về khối lượng các chất trong A.
Tính giá trị V và m 
Lấy 10,93 gam hh A rồi đun nhẹ đến khi không còn khí thoát ra. Cho khí thu được qua 250ml dung dịch Ca(OH)2 0,02M. Tính khối lượng muối tạo thành trong dung dịch thu được.
Bài 4: Hoà tan hoàn toàn 4,25 gam Na2CO3 vào nước thu đươch dung dịch A. Cho từ từ 20 gam dung dịch HCl 9,125% vào dung dịch A và khuấy mạnh, tiếp theo cho thêm vào dung dịch đó 0,02mol Ba(OH)2.
Cho biết chất gì được hình thành và khối lượng từng chất trong dd.
Nếu cho từ từ dd A vào 20 gam dd HCl 9,125% và khuấy đều sau đó cho thêm vào dd chứa 0,02mol Ba(OH)2. Hãy giải thích các hiện tượng xảy ra và tính khối lượng các chất sau phản ứng. Giả sử phản ứng xảy ra hoàn toàn.
Bài 5: Cho từ từ 300ml dd HCl 1M vào 300ml dd (K2CO3 + Na2CO3) thì thu được 2,24 lít khí đktc và dd A. Nừu lấy dd A cho phản ứng với dd Ba(OH)2 dư thì thấy xuất hiện 19,7 gam kết tủa. Tính nồng độ mol từng muối trong dd đầu. Biết khi cô cạn dd đầu thu được 24,4 gam chất rắn.
Phản ứng giữa oxit axit ( CO2, SO2 ) và axit H2S, H2SO3, H3PO4 với hỗn hợp dung dịch kiềm.
 Bài tập tổng quát: Dẫn X vào dung dịch có chứa ion OH- 
 Biết nX ( X là CO2, SO2, H2S, H2SO3, H3PO4 ) và 
 Nguyên tắc : Đặt T = 
 Ví dụ : Dẫn khí H2S vào dung dịch hỗn hợp gồm NaOH, KOH và Ba(OH)2 
 Pthh : H2S + OH- = HS- + H2O (1)
 H2S + 2OH- = S2- + 2H2O (2)
T
 Số phản ứng xảy ra
Sản phẩm tạo ra
T=1
 (1)
HS-
T< 1
 (1)
HS- và H2S dư
T = 2
 (2)
S2- 
T >2
 (2)
S2- và OH- dư
1<T<2
 (1) và (2)
S2- và HS-
 Bài tập tổng quát .  Cho từ từ dung dịch H3PO4 vào dung dịch hỗn hợp gồm 
 NaOH, KOH và Ba(OH)2 
 Đặt T = 
 Pthh : H3PO4 + OH- = H2PO4- + H2O (1)
 H3PO4 + 2OH- = HPO42- + 2H2O (2)
 H3PO4 + 3OH- = PO43- + 3H2O (3)
T
 Số phản ứng xảy ra
Sản phẩm tạo ra
T≤1
 (1)
H2PO4- và H3PO4 có thể dư
1<T< 2
 (1) và (2)
H2PO4- và HPO42- 
T = 2
 (2)
HPO42- 
2<T <3
 (2) và (3)
HPO42- và PO43- 
1<T<2
 (3)
PO43- và NaOH có thể dư
Bài 1. Sục V lit khí CO2 ở đktc vào 200 ml dung dịch A gồm : NaOH 1M và KOH 0,5 M. V ứng với các giá trị trong các trương hợp sau:
 a. V = 2,24 lit 
 b. V = 8,96 lit 
 c. V = 4,48 lit
Thu được dung dịch B, cô cạn B thu được m gam chất rắn khan. Tính m trong các trường hợp ?
Bài giải
a. TH1 : V1 = 2,24 lit CO2 đktc
 nCO= = 0,1 mol
 nOH= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol
 Đặt: T= = =3 > 2 chỉ tạo ra muối trung tính CO
 CO2 + 2 OH- CO + H2O
 0,1 0,3 0,1
Cô cạn dung dịch B khối lượng chất rắn khan là khối lượng các ion tạo ra các muối :
 m = mK + mNa + mCO + mOH dư
 = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,1. 60 + (0,3 – 0,2).17 = 16,2 (g)
b. TH2 : V2 = 8,96 lit CO2 đktc ; nCO= = 0,4 mol
 nOH= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol
 Đặt: T= = = 0,75 < 1 chỉ tạo ra muối axit HCO
 CO2 + OH- HCO
 0,4 0,3 0,3 
Cô cạn dung dịch B khối lượng chất rắn khan là khối lượng các ion tạo ra các muối :
 m = mK + mNa + mHCO
 = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,3. 61 = 26,6 (g)
c. TH3 : V3 = 4,48 lit CO2 đktc
 nCO= = 0,2 mol
 nOH= 0,2.1 + 0,2.0,5 = 0,3 mol
 Đặt : T= = = 1,5 => 1 < T < 2 tạo ra 2 muối axit HCO và CO
 CO2 + OH- HCO
 a a a 
 CO2 + 2 OH- CO + H2O
 b 2b b
 a + b = 0,2 (1)
 a + 2b = 0,3 (2) Giải hệ có a = b = 0,1 mol 
 Cô cạn dung dịch B khối lượng chất rắn khan là khối lượng các ion tạo ra các muối :
 m = mK + mNa + mHCO + mCO 
 = 0,2.0,5. 39 + 0,2.1. 23 + 0,1. 61 + 0,1. 60 = 20,6 (g)
Bài 2. Cho 250 ml hỗn hợp dung dịch gồm NaOH 0,1M, KOH 0,1M vào 200 ml dung dịch H3PO4 1,5M. Cô cạn dung dịch thu được bao nhiêu gam muối.
Bài giải
Ta có : ; 
 T= => 1 < T < 2 Tạo ra hỗn hợp muối: H2PO4-, HPO42-
 H3PO4 + OH- H2PO4- + H2O (1)
 xmol	xmol	 xmol 
 H3PO4 + 2OH- HPO42- + 2H2O (2)
 ymol	 2ymol	 ymol 
 Ta có hệ x + y = 0,3 x = 0,1
 x + 2y = 0,5	 y = 0,2
 Khối lượng muối thu được là:
 Bài tập tương tự
Bài 1. Dẫn 5,6 lít khí H2S (đktc) vào V ml hỗn hợp dung dịch gồm NaOH 1M, KOH 1M . Tính khối lượng muối sinh ra trong các trường hợp sau :
 a. V = 250 
 b. V = 350 
 c. V= 600 
 d. V = 3,36 
Bài 2. Dẫn V lít SO2 (đktc) vào 100 ml hỗn hợp dung dịch gồm NaOH 1M, KOH 1M . Tính khối lượng muối trong các trường hợp sau
 a. V = 5,6 
 b. V = 11,2 
 c. V = 1,68 
 d. V = 2,24 
Bài 3. Sục V lít CO2 (đktc) vào 750 ml hỗn hợp dung dịch gồm NaOH 0,1M, KOH 0,1M. Tính khối lương muối tạo thành trong các trường hợp sau
 a. V = 2,24 
 b. V = 3,36 
 c. V = 1,68 
 d. V = 3,36 
Bài 4. Cho 100 ml dung dịch H3PO4 3M tác dụng với 200ml dung dịch NaOH 2,5M, KOH1M và Ba(OH)2 0,5M. Cô cạn dung dịch thu được bao nhiêu gam muối.
Phản ứng giữa muối của hiđroxit luỡng tính (Al3+, Zn2+, Cr3+) với với hỗn hợp dung dịch kiềm ( NaOH, KOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2).
Dạng 1. Biết nX ( X là Al3+, Zn2+, Cr3+ ) và nNaOH => Xác định lượng kết tủa X(OH)3
 Ví dụ Cho từ từ đến dư dung dịch NaOH vào dung dịch Al2(SO4)3
 Pthh : Al2(SO4)3 2Al3+ + 3SO42+
 Al3+ + 3OH- Al(OH)3 (1)
 Al(OH)3 + OH- AlO2- + H2O (2)
T
 Số phản ứng xảy ra
Sản phẩm tạo ra
T≤3
 (1)
Al(OH)3 và Al3+ có thể dư
 3<T< 4
 (1) và (2)
Al(OH)3 và AlO2-
T ≥4
 (2)
AlO2- và NaOH có thể dư 
 Dạng 2. Biết nX ( X là Al3+, Zn2+, Cr3+ ) và=> Xác định lượng OH- phản ứng
 Nguyên tắc : so sánh với 
 + Nếu = => chỉ xảy ra (1)
 Pthh : Al3+ + 3OH- Al(OH)3 (1)
 + Nếu ≠ => xảy ra 2 trường hợp 
 TH1 : dư hoặc vừa đủ phản ứng tạo tủa ở ( 1)
 Pthh : Al3+ + 3OH- Al(OH)3 (1)
 TH2 : thiếu chưa đủ đẻ hoà tan hết kết tủa 
 Pthh : Al3+ + 3OH- Al(OH)3 (1)
 Al(OH)3 + OH- AlO2- + H2O (2)
Bài 1. Cho 200ml dung dịch NaOH 1,9M tác dụng với 500 ml dung dịch AlCl3 0,2M ta thu được một kết tủa trắng keo, đun nóng kết tủa tắng keo đến khối lượng không đổi được m (g) chất rắn. Tìm m ? 
Bài giải
Ta có : và 
 Đặt T= => 3 Xảy ra (1) và 92)
 Ptpu : Al3+ + 3OH- Al(OH)3 (1)
 0,1 0,3	 0,1
 Al(OH)3 + OH- AlO2- + H2O (2)
 0,08 0,08
 Số mol chất rắn còn lại là : 
 2Al(OH)3 Al2O3 + 3H2O
 0,02 0,01
 Vậy m = 0,01.102=1,02 gam
Bài 2.  Cho 3,42 g Al2(SO4)3 tác dụng với 25 ml dung dịch NaOH tạo ra 0,78 gam kết tủa. Tính nồng độ NaOH đã dùng. 
Bài giải
Ta có : và 
 Do khác => có hai trường hợp
Trường hợp 1 : Al3+ dư 
 Ptpu : Al3+ + 3OH- Al(OH)3 
 0,03 	0,01
 CM NaOH = 0,03/0,025 = 1,2M
 Trường hợp 2 : Al3+, OH- hết 
 Ptpu : Al3+ + 3OH- Al(OH)3 (1)
 0,02 0,06 0,02
 Al(OH)3 + OH- AlO2- + H2O (2)
 0,02-0,01 0,01
 CM NaOH = 0,07/0,025 = 2,8M
Bài tập tương tự 
Bài 1. Cho 200ml dung dịch Al2(SO4)3 tác dụng với dung dịch KOH 0,4M được một kết tủa keo. Lọc kết tủa nung đến khói lượng không đổi được 2,04 gam. Tính thể tích dung dịch KOH đã dùng. 
Bài 2. Thêm m gam K vào 300 ml dung dịch chứa Ba(OH)2 0,1M và NaOH 0,1Mthu được dung dịch X. Cho từ từ dung dịch X vào 200 ml dung dịch Al2(SO4)2 0,1M thu được kết tủa Y. Để thu được lượng kết tủa lớn nhất thì m bằng bao nhiêu.
II. PHẢN ỨNG OXI HOÁ-KHỬ XẢY RA TRONG DUNG DỊCH
Lưu ý: Đối với phản ứng oxi hoá - khử, là do sự oxi hoá - khử của chất khử và chất oxi hoá xảy ra dưới tác dụng của môi trường. 
 1. Kim loại phản ứng với hỗn hợp axit không có tính oxi hoa mạnh 
Bài 1. Cho 200ml dung dịch hỗn hợp 2 axít HCl và H2SO4 tác dụng với 1 lượng bột Fe dư thấy thoát ra 4,48l khí (đktc) và dung dịch A. Lấy 1/10 dung dịch A cho tác dụng với BaCl2 dư thu được 2,33g kết tủa.
Nồng độ mol/l của HCl và H2SO4, khối lượng Fe đã tham gia phản ứng là:
 A.1M; 0,5M và 5,6g B. 1M; 0,25M và 11,2g 
 C. 0,5M; 0,5M và 11,2g D.1M; 0,5M và 11,2g
Bài giải
 Ta có: ; 
 Gọi x, y lần lượt là số mol của HCl và H2SO4
 Fe + 2H+ Fe2+ + H2#
 (x+y)/2 x+y (x+y)/2
 Ba2+ + SO42- BaSO4
 y/10 0,01 
 Ta có hệ (x + y)/2 = 0,2 x = 0,2
 y/10 = 0,01	 y = 0,1
 ; 
 ó 
 => Đáp án 
 2.Tính oxi hoá của ion NO3- với kim loại phụ thuộc vào môi trường.
Môi trường trung tính
Môi trường H+
Môi trường kiềm dư
 Lưu ý: 
 Không có khả năng oxi hoá
 NO3- Có khả năng oxi hoá như HNO3
 Bị Al, Zn, khử đến NH3#
Bài 1. So sánh thể tích khí NO (duy nhất) thoát ra trong hai thí nghiệm dưới đây(ở đktc).
Thí nghiệm 1. Cho 3,84 gam Cu tác dụng hết với 80 ml dung dịch HNO3 1M.
 Thí nghiệm 2. Cho 3,84 gam Cu tác dụng hết với 80 ml dung dịch HNO3 1M và HCl 1M
Bài giải
Thí nghiệm 1: Ta có: 
 3Cu + 8H+ + 2NO3- 3Cu2+ + 2NO# + 4H2O
Ban đâu: 0.06 0.08 0.08
Pư: 0.03 0.08 0.02 0.02
Sau pư: 0.03 0 0.06 0.02
 VNO = 0.02 . 22.4 = 0.448 (lít)
Thí nghiệm 2: nHCl = 0.08 . 1 = 0.08 mol
 => 
 3Cu + 8H+ + 2NO3- 3 Cu+ + 2NO# + 4H2O
Ban đầu: 0.06 0.16 0.08 
Phản ứng: 0.06 0.16 0.04 0.04
Sau phản ứng: 0 0 0.04 0.04
 VNO = 0.04 . 22.4 =0.896 (lít)
Vậy thể tích khí NO thoát ra ở thí nghiệm 2 gấp đôi thể tích NO thoát ra ở TN1
Bài 2. So sánh thể tích NO duy nhất thoát ra trong hai trường hợp sau. 
Thí nghiệm 1 : Cho 6,4 g Cu tác dụng với 120ml HNO3 1M loãng
Thí nghiệm 2 : Cho 6,4 g Cu tác dụng với 120ml hỗn hợp HNO3 1M loãng và H2SO4 0,5M loãng. Cô cạn dung dịch sẽ thu được bao nhiêu gam muối khan. Biết các phản ứng xảy ra hoàn toàn, các thể tích khí đo ở đktc.
Bài giải
Thí nghiệm 1. Ta có: 
 3Cu + 8H+ + 2NO3- 3Cu2+ + 2NO# + 4H2O
Ban đâu: 0.1 0.12 0.12
Pư: 0.045 0.12 0.03 0.03
Sau pư: 0.055 0 0.09 0.03
 VNO = 0.03 . 22.4 = 0.672 (lít)
Thí nghiệm 2: nCu = 0.1mol; ; 
 Tổng 
 3Cu + 2NO3- + 8H+ 3 Cu+ + 2NO# + 4H2O
Ban đầu: 0.1 0.12 0.24 
Phản ứng: 0.09 0.06 0.24 0,09 0,06
Sau phản ứng:0.01 0.06 0
 VNO = 0.06 . 22.4 = 1.344 (lít)
Trong dung dịch sau phản ứng cô cạn có 0,06 mol ion SO42- tạo ra 0.06 mol CuSO4 Còn lại 0.06 mol ion NO3- tạo ra 0,03 mol Cu(NO3)2
Bài 3. Cho 7,86 gam Cu vào 120 ml dung dịch hỗn hợp HNO3 1M và H2SO4 1M. Sau phản ứng xảy ra hoàn toàn thu được bao nhiêu lít khí NO (đktc). Khi co cạn dung dịch thu được bao nhiêu gam muối khan.
Bài giải 
Ta có: ; ; 
 3 Cu + 2NO3- + 8H+ 3 Cu+ + 2NO + 4H2O
Ban đầu: 0.12 0.12 0.36 
Phản ứng: 0.12(hết) 0.08 0.32 0.08
Sau phản ứng:0 0.04 0.04
	 VNO = 0.08 x 22.4 = 1.792 (lít)
	Cô cạn thì 0.04 mol HNO3 bay hơi và phân huỷ hết.
 4HNO3 4NO2# + O2# + H2O#
 Còn lại muối CuSO4 
	mCuSO4 = 0.12 x 160 = 19.2 (gam) 
Bài 4. Cho 1,92 gam Cu vào 100 ml dung dịch chứa đồng thời KNO3 0,16M và H2SO4 0,4M thấy sinh ra một chất khí có tỉ khối so với H2 là 15 và dung dịch A.
Tính thể tích khí sinh ra ở đktc 
Tính thể tích dung dịch NaOH 0,5M tối thiểu cần để dùng để kết tủa toàn bộ ion Cu2+ trong dung dịch A.
Bài giải
Ta có: ; ; ; 
 Khí là sản phẩm khử NO3- có M =30 vậy khí đó là NO
 3Cu + 2NO3- + 8H+ " 3 Cu2+ + 2NO# + 4H2O
Ban đầu: 0.03 0.016 0.08 
Phản ứng: 0.024 0.016(hết) 0.064 0.016
Sau phản ứng:0.006 0 0.016
	 VNO = 0.16 x 22.4 = 0.3584 (lít)
	Dung dịch sau phản ứng có : Cu2+, H+ dư khi cho NaOH vào có phản ứng.
	 H+ + OH- " H2O
 0.016 dư 0.016
	 Cu2+ + 2OH- " Cu(OH)2
 0.024 0.048
 Vậy : VNaOH = 
Bài tập tương tự 
Bài 1. Cho m gam Cu vào dung dịch chứa 13,6 gam AgNO3 phản ứng xong thêm tiếp vào dung dịch đó một lượng H2SO4 loãng rồi nóng đến phản ứng hoàn toàn thu được 9,28 gam bột kim loại , dung dịch A và khí NO. Lương NaOH cần thiết để tác dụng với các chất trong A là 13 gam. Xác định m và tính số mol H2SO4 đã cho vào dung dịch.
Bài 2. Cho 2,88 gam Mg vào dung dịch hỗn hợp chứa 0,2 mol HCl và 0,015 mol Cu(NO3)2. Khi phản ứng kết thúc thu được dung dịch chi có một chất tan MgCl2, th