Kế hoạch bài học môn Vật lý 9 tiết 59: Bài tập quang hình học

BAØI TAÄP QUANG HÌNH HOÏC
TIEÁT 59 – TUAÀN 30	NGAØY SOAÏN : 18/03/2010
NGAØY DAÏY : 24/03/2010 
I – MUÏC TIEÂU : 
Kieán thöùc:Vận dụng kiến thức đă học để giải được các bài tập định tính và định lượng về hiện tượng khúc xạ ánh sáng , về các thấu kính và các dụng cụ quang học đơn giản ( máy ảnh, con mắt, kính cận,kính lăo, kính lúp )
Kyõ naêng : Thực hiện được đúng các phép vẽ h́nh quang học.
Thaùi ñoä: Giải thích được một số hiện tượng và một số ứng dụng về quang h́nh học .
II – PHƯƠNG TIỆN : 
 *Hoïc sinh : Đối với mỗi HS: Ôn lại từ bài học 40 đến 50.
*Giaùo vieân :
- Döï kieán phöông phaùp : neâu vaán ñeà , dieån giaûi , tröïc quan , vaán ñaùp , nhóm .
- Bieän phaùp : giaùo duïc hoïc sinh hoïc taäp nghieâm tuùc , yù thöùc vaän duïng thí duï thöïc teá ñeå öùng duïng vaøo cuoäc soáng haøng ngaøy ñoái vôùi moân quang học . 
- Phöông tieän : Dụng cụ minh họa cho bài tập 1.
.- Yeâu caàu hoïc sinh : Hoïc baøi 50 SGK trang 131 . 
- Taøi lieäu tham khaûo :+ GV : Nghieân cöùu SGK, SGV, ñoïc theâm caùc taøi lieäu tham khaûo . + HS : SGK . 
III. TIEÁN TRÌNH LEÂN LÔÙP :
1.OÅn ñònh lôùp.(1P)
2.Kieåm tra baøi cuõ : + HS 1: Sửa bài tập 49.1 và 49.2 ( HS trung b́nh )
 Kết quả : 49.1 D 49.2 ( a-3; b-4; c-2; d-1 ) ( 2điểm + 8 điểm ).
 + HS 2: Sửa bài tập 49.3 ( HS khá )Khi không đeo kính th́ người ấy nh́n rơ được vật xa nhất cách mắt 50 cm. ( V́ với kính cận thích hợp th́ FCv ) ( 10 điểm )
3.Tieán haønh baøi môùi :(33P)
*Lôøi vaøo baì :(2p) : GV có thể dặt câu hỏi và yêu cầu HS dứng tại chỗ nêu miệng câu trả lời.
H1: Hiện tượng khúc xạ ánh sáng là ǵ?( HSTL: Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị găy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng . )
H2: Phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng ? ( HSTL: Trong một môi trường trong suốt và đồng tính, ánh sáng truyền đi theo đường thẳng. )
H3: Đối với TKHT, Khi vật đặt ngoài khoảng tiêu cự, ta đă chứng minh được các hệ thức nào về tiêu cự, khoảng cách và chiều cao? 
H4: Đối với TKPK: Khi đặt vật tại mọi vị trí phía trước thấu kính, ta luôn thu dược ảnh ảo hay ảnh thật? Ảnh này luôn nằm trong khoảng nào? ( Đặt vật tại mọi vị trí trước TKPK, ta luôn thu được ảnh ảo, cùng chiều, nhỏ hơn vật và luôn nằm trong khoảng tiêu cự chả thấu kính .)
Hoaït ñoäng 1(10p) : Giải bài tập 1 (SGK/tr.135).
HOAÏT ÑOÄNG GIAÙO VIEÂN
HOAÏT ÑOÄNG HOÏC SINH
KIEÁN THÖÙC CAÀN ÑAÏT
+ GV đưa bảng phụ ghi đề bài .
HDHS vẽ mặt cắt dọc của hình trụ dọc theo trục của nó. Mặt cắt dọc theo trục hình trụ
OE : Trục h́nh trụ
+ GV đặt câu hỏi gợi ý chung cho cả lớp thảo luận:
H: Tỉ lệ giữa chiều cao 8cm và đường kính đáy 20cm của bình là bao nhiêu?
H: Tại sao khi chưa đổ nước vào bình thì mắt chỉ nhìn thấy A mà không thấy O?
H: Tại sao khi đổ nước vào ~ 3/4 chiều cao bình thì mắt lại nhìn thấy được O?
H: Làm thế nào để vẽ được đường truyền của ánh sáng từ O đến mắt?
+ GV yêu cầu HS nêu tŕnh tự các bước thực hiện vẽ. Sau đó cá nhân HS thực hiện vẽ vào vở theo các bước mà lớp đă thống nhất qua thảo luận.
+ 1HS đọc to đề bài 1, từng HS dơi theo trong SGK hoặc trên bảng để t́m hiểu và nắm bắt yêu cầu của đề bài.
( HSTL: )
( HSTL: Vì chỉ có ánh sáng truyền từ A đến mắt , c̣òn ánh sáng từ O bị che khuất bởi thành bình )
( HSTL: Mắt nhìn thấy O vì ánh sáng từ O truyền thẳng qua nước rồi khúc xạ vào không khí truyền đến mắt. )
( HSTL: Vẽ tia sáng từ O đến điểm tới tại mặt phân cách, rồi vẽ tiếp tia khúc xạ từ điểm tới truyền đến mắt.)
Bài 1/ tr 135-SGK.
Về hiện tượng khúc xạ ánh sáng. 
- Bước 1: Vẽ mặt cắt ABDC dọc theo trục của b́nh theo tỉ lệ: 
- Bước 2: Vẽ tia tới AM:
-Bước 3: Vẽmặt nước PQ:
-Bước 4: Xác định điểm tới 
-Bước 5:Kẻ tia tới OI và tia khúc xạ IM truyền đến mắt.
Hoaït ñoäng 2 (13P) Giải bài tập 2 ( SGK/tr.135). 
HOAÏT ÑOÄNG GIAÙO VIEÂN
HĐ H S
KTCĐ
GV đưa bảng phụ ghi đề bài lên bảng để HS quan sát
+ GV hướng dẫn HS • Lựa chọn một tỉ lệ xích thích hợp về khoảng cách trên trục chính (D).Chẳng hạn nếu lấy f = 3cm thì d = 4cm thỏa măn 
• Lựa chọn một số nguyên lần milimet để biểu diễn chiều cao vật AB. Chẳng hạn lấy 
h = AB = 5mm.
+ Từng HS vẽ ảnh của vật AB theo đúng tỉ lệ các kích thước mà đề bài đă cho.
+ GV quan sát và giúp đỡ HS sử dụng hai trong ba tia sáng đặc biệt qua TKHT để vẽ ảnh của AB.
H: Thử tính để kiểm tra xem ảnh cao gấp mấy lần vật?
+ 1HS đọc to đề bài ® lớp dõi theo trong SGK để tìm hiểu đề bài.
** HS có thể dùng các hệ thức đă được chứng minh để tính như sau:
 V́ d > f nên từ hệ thức : 
 và từ 
Vậy ảnh cao gấp ba lần vật .
Bài 2/ tr.135- SGK.
Về việc dựng ảnh của một vật sáng qua thấu kính hội tụ.
a) Vẽ .
b) * Đo được: 
 h’ = A’B’ = 15mm = 3AB
 h = AB = 5mm
 Ảnh cao gấp ba lần vật .
 * Tính :
Kết quả: Khoảng cách từ ảnh đến thấu kính d’= 48cm.
 Chiều cao của ảnh là:
 Vậy : Ảnh cao gấp ba lần vật .
Hoaït ñoäng 2 (8P) Giải bài tập 3(tr 136 / SGK)
HOAÏT ÑOÄNG GIAÙO VIEÂN
HĐ H S
KTCĐ
+ GV đưa đề bài lên bảng phụ .
H: Biểu hiện cơ bản của mắt cận là không nhìn rõ các vật ở xa hay ở gần mắt ? H: Mắt bình thường và mắt cận thị thì mắt nào nhìn được xa hơn? H: Mắt cận nặng hơn thì chỉ nhìn được rõ các vật ở xa hay ở gần mắt hơn? ( ...ở gần mắt hơn )
H: Từ đó suy ra Ḥoa và Bình, ai cận nặng hơn? tại sao ?
( Ḥoa cận nặng hơn Bình vì CvH < CvB )
+ HS trả lời các câu hỏi gợi ý c) ; d) ; e) ® trả lời câu b của bài toán.
+ 1 HS đọc to đề bài , lớp dõi theo đề bài trong SGK hoặc trên bảng để tìm hiểu.
+ Từng HS làm việc để giải BT3 ( 8 phút ) 
( HSTL: ....ở xa mắt )
( Mắt bình thường )
Bài 3 / tr. 136-SGK.
Về tật cận thị .
a) Vì mắt cận có Cv gần mắt hơn b́nh thường và với kính cận thích hợp th́ Cv F
 Mà CvH < CvB 
 Nên Ḥoa cận nặng hơn Bình .
b) • Để khắc phục tật cận thị, phải đeo thấu kính phân kỳ để tạo ảnh gần mắt (nằm trong khoảng tiêu cự của thấu kính)
 • Vì kính cận thích hợp có 
 Cv F 
 Nên fH < fB .
4/ Cuûng coá – toång keát (04p) : + HS nêu miệnng các bài tập 51.2 và 51. 3 (SBT) 
5/ Höôùng daãn hoïc sinh veà nhaø (2p) : + BTVN 51.1 ; 4; 5;6 (SBT
 + Tiết sau : “ Bài 52 . Ánh sáng trắng và ánh sáng mau..”
 IV – Rút kinh nghiệm:
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .