Giáo án Vật lý lớp 12 ban cơ bản - Chương VII: Hạt nhân nguyên tử

Ngày soạn: 29/3/2009 Ngày giảng: 31/3/09 12 B; 
 1/4: 12G,2/4: 12I; 2/4/: 12M,A;
CHƯƠNG VII: HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ
TIẾT 58: TÍNH CHẤT VÀ CẤU TẠO HẠT NHÂN.
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: 
- Nêu được cấu tạo của các hạt nhân.
- Nêu được các đặc trưng cơ bản của prôtôn và nơtrôn.
- Giải thích được kí hiệu của hạt nhân.
- Định nghĩa được khái niệm đồng vị.
2. Kĩ năng: 
3. Thái độ: 
II. CHUẨN BỊ
1. Giáo viên: Chuẩn bị một bảng thống kê khối lượng của các hạt nhân.
2. Học sinh: Ôn lại về cấu tạo nguyên tử.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Hoạt động 1 (5 phút): Kiểm tra bài cũ.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
Đặt câu hỏi 
- Nêu cấu tạo nguyên tử theo mầu nguyên tử của Rơ- dơ- pho? 
Đáp án ( trong bài: Mẫu nguyên tử Bo)
Hoạt động 2 (20 phút): Tìm hiểu về cấu tạo hạt nhân
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
- Nguyên tử có cấu tạo như thế nào?
- Hạt nhân có kích thước như thế nào?
(Kích thước nguyên tử 10-9m)
- Hạt nhân có cấu tạo như thế nào?
Dùng Máy chiếu 
+
- Y/c Hs tham khảo số liệu về khối lượng của prôtôn và nơtrôn từ Sgk.
- Z là số thứ tự trong bảng tuần hoàn, ví dụ của hiđrô là 1, cacbon là 6 
- Số nơtrôn được xác định qua A và Z như thế nào?
- Hạt nhân của nguyên tố X được kí hiệu như thế nào?
- Ví dụ: , , , , 
® Tính số nơtrôn trong các hạt nhân trên?
- Đồng vị là gì?
- Nêu các ví dụ về đồng vị của các nguyên tố.
- Cacbon có nhiều đồng vị, trong đó có 2 đồng vị bền là (khoảng 98,89%) và (1,11%), đồng vị có nhiều ứng dụng.
- 1 hạt nhân mang điện tích +Ze, các êlectron quay xung quanh hạt nhân.
- Rất nhỏ, nhỏ hơn kích thước nguyên tử 104 ¸ 105 lần (10-14 ¸ 10-15m)
- Cấu tạo bởi hai loại hạt là prôtôn và nơtrôn (gọi chung là nuclôn)
- Số nơtrôn = A – Z.
- Kí hiệu của hạt nhân của nguyên tố X: 
: 0; : 6; : 8; 
: 37; : 146
- HS đọc Sgk và trả lời.
I. Cấu tạo hạt nhân
1. Hạt nhân tích điện dương +Ze (Z là số thứ tự trong bảng tuần hoàn).
- Kích thước hạt nhân rất nhỏ, nhỏ hơn kích thước nguyên tử 104 ¸ 105 lần.
2. Cấu tạo hạt nhân
- Hạt nhân được tạo thành bởi các nuclôn.
+ Prôtôn (p), điện tích (+e)
+ Nơtrôn (n), không mang điện.
- Số prôtôn trong hạt nhân bằng Z (nguyên tử số)
- Tổng số nuclôn trong hạt nhân kí hiệu A (số khối).
- Số nơtrôn trong hạt nhân là A – Z.
3. Kí hiệu hạt nhân
- Hạt nhân của nguyên tố X được kí hiệu: 
- Kí hiệu này vẫn được dùng cho các hạt sơ cấp: , , .
4. Đồng vị
- Các hạt nhân đồng vị là những hạt nhân có cùng số Z, khác nhau số A.
- Ví dụ: hiđrô có 3 đồng vị 
a. Hiđrô thường (99,99%)
b. Hiđrô nặng , còn gọi là đơ tê ri (0,015%)
c. Hiđrô siêu nặng , còn gọi là triti , không bền, thời gian sống khoảng 10 năm.
Hoạt động 3 (15 phút): Tìm hiểu khối lượng hạt nhân
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
- Các hạt nhân có khối lượng rất lớn so với khối lượng của êlectron ® khối lượng nguyên tử tập trung gần như toàn bộ ở hạt nhân.
- Để tiện tính toán ® định nghĩa một đơn vị khối lượng mới ® đơn vị khối lượng nguyên tử.
- Theo Anh-xtanh, một vật có năng lượng thì cũng có khối lượng và ngược lại.
- Dựa vào hệ thức Anh-xtanh ® tính năng lượng của 1u?
- Lưu ý: 1J = 1,6.10-19J
- HS ghi nhận khối lượng nguyên tử.
- HS ghi nhận mỗi liên hệ giữa E và m.
E = uc2 
= 1,66055.10-27(3.108)2 J
= 931,5MeV
II. Khối lượng hạt nhân 
1. Đơn vị khối lượng hạt nhân
- Đơn vị u có giá trị bằng 1/12 khối lượng nguyên tử của đồng vị .
1u = 1,6055.10-27kg
2. Khối lượng và năng lượng hạt nhân
- Theo Anh-xtanh, năng lượng E và khối lượng m tương ứng của cùng một vật luôn luôn tồn tại đồng thời và tỉ lệ với nhau, hệ số tỉ lệ là c2.
E = mc2
c: vận tốc ánh sáng trong chân không (c = 3.108m/s).
1uc2 = 931,5MeV
® 1u = 931,5MeV/c2
MeV/c2 được coi là 1 đơn vị khối lượng hạt nhân.
- Chú ý quan trọng:
+ Một vật có khối lượng m0 khi ở trạng thái nghỉ thì khi chuyển động với vận tốc v, khối lượng sẽ tăng lên thành m với
Trong đó m0: khối lượng nghỉ và m là khối lượng động.
+ Năng lượng toàn phần:
Trong đó: E0 = m0c2 gọi là năng lượng nghỉ.
E – E0 = (m - m0)c2 chính là động năng của vật.
Hoạt động 4 (3 phút): Củng cố vận dụng
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
Câu 1: 
H¹t nh©n cã cÊu t¹o gåm: 
A. 235p và 92n 
B. 92p và 235n 
C. 92p và 143n 
D. 143p và 92n 
Câu 2: Ph¸t biÓu nµo sau ®©y lµ ®óng khi nãi vÒ cÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö?
A. H¹t nh©n ®îc cÊu t¹o tõ c¸c nucl«n. 
B. Cã hai lo¹i nucl«n lµ pr«t«n vµ n¬tron 
C. Sè pr«t«n trong h¹t nh©n ®óng
 b»ng sè ªlectron trong nguyªn tö 
D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng
Câu 3
Ph¸t biÓu nµo sau ®©y lµ sai khi nãi vÒ cÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö?
A. Pr«t«n trong h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch +e. 
B. N¬tron trong h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch - e 
C. Tæng sè c¸c pr«t«n vµ n¬tron gäi lµ sè khèi 
D. A hoÆc B hoÆc C sai 
Câu 1: 
C. 92p và 143n 
Câu 2:
D. C¶ A, B, C ®Òu ®óng
Câu 3
 B. N¬tron trong h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch - e 
Hoạt động 5 (2 phút): Hướng dẫn học sinh học và làm bài tập ở nhà
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Kiến thức cơ bản
Giao nhiệm vụ về nhà 
Yêu cầu nắm toàn bộ bài 
Làm các bài tập trong SGK và SBT
Nhận nhiệm vụ về nhà
Học bài và làm các bài tập 1- 7 trang180 SGK 
Đọc trước bài Năng lượng liên kết