Giáo án Vật lý 9 - Tiết 40, Bài 34: Máy phát điện xoay chiều - Đặng Thị Hài

Tuần: 20 Ngày soạn: 13-01-2016
Tiết: 40 Ngày dạy: 15-01-2016
Bài 34: MÁY PHÁT ĐIỆN XOAY CHIỀU 
I. Mục tiêu:
1. Kiến thức: - Nêu được nguyên tắc cấu tạo của máy phát điện xoay chiều có khung dây quay hoặc có nam châm quay.
- Nêu được các máy phát điện đều biến đổi cơ năng thành điện năng.
2. Kĩ năng: - Giải thích được nguyên tắc hoạt động của máy phát điện xoay chiều có khung dây quay hoặc có nam châm quay.
3. Thái độ: - Biết làm việc tự lực để tiến hành có kết quả công việc. 
II . Chuẩn bị:
1. GV: - Chuẩn bị nội dung SGK.
2. HS: - Cho mỗi nhóm: Mô hình cuộn dây dẫn và đường sức từ của nam châm.
III . Tổ chức hoạt động dạy và học:
1. Ổn định lớp:(1 phút). 9A1: 
 9A2:  
 9A3: 
2. Kiểm tra bài cũ:(5 phút) 
Câu 1: Làm thế nào để nhận biết được mối liên hệ giữa đường sức từ và dòng điện cảm ứng? 
Câu 2: Với điều kiện nào thì trong cuộn dây dẫn kín xuất hiện dòng điện cảm ứng?
3. Tiến trình:
GV tổ chức các hoạt động 
Hoạt động của học sinh
Kiến thức cần đạt
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới:(2 phút)
- Trong các bài trước, chúng ta đã biết nhiều cách tạo ra dòng điện xoay chiều. Dòng điện ta dùng trong nhà là do các nhà máy điện rất lớn như Hoà Bình, Yali tạo ra dòng điện để thắp sáng đèn xe đạp là do điamô tạo ra. Vậy điamô xe đạp và nhà máy khổng lồ có gì khác nhau và giống nhau?
- Một vài hs trả lời phóng đoán, không thảo luận.
Hoạt động 2: Tìm hiểu các bộ phận chính của máy phát điện xoay chiều và hoạt động của chúng khi phát điện:(15 phút)
- Cho hs quan sát hình 34.1 SGK 
- Gọi một hs lên bảng quan sát máy phát điện thật. 
- Nêu lên các bộ phận chính và nguyên tắc hoạt động của máy? 
- Tổ chúc cho hs thảo luận ở lớp, vì sao không coi bộ góp điện không phải là bộ phận chính? 
- Vì sao các cuộn dây của máy phát điện lại được quấn quanh lõi sắt? 
- Hai máy phát điện xoay chiều có cấu tạo khác nhau nhưng nguyên tắc hoạt động có khác nhau không?
Làm việc theo nhóm 
- Quan sát hai máy phát điện trên bàn của GV và các hình 34.1, 34.2 SGK Trả lời câu hỏi C1, C2. 
àC1: Bộ phận chính là nam châm và cuộn dây dẫn.
Khác nhau: Một loại cuộn dây quay, một loại nam châm quay, loại có cuộn dây quay còn có thêm bộ góp điện gồm vành khuyên và thanh quét.
- HS suy nghĩ cá nhân và trả lời câu hỏi của GV.
àC2: Khi nam châm hoặc cuộn dây quay đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn luân phiên tăng, giảm. 
- Thảo luận chung ở lớp chỉ ra được tuy hai phát điện có cơ cấu khác nhau, nhưng nguyên tắc hoạt động lại giống nhau. 
- Rút ra kết luận về cấu tạo và nguyên tắc hoạt động chung cho cả hai máy. 
à Các máy phát điện xoay chiều đều có hai bộ phận chính là nam châm và cuộn dây dẫn 
- Bộ phận đứng yên: Satato, bộ phận chuyển động gọi là Rôto.
I. Cấu tạo và hoạt động của máy phát điện xoay chiều: 
1. Quan sát: H.34.1- H.34.2: 
- C1: Bộ phận chính là nam châm và cuộn dây dẫn.
Khác nhau: Một loại cuộn dây quay, một loại nam châm quay, loại có cuộn dây quay còn có thêm bộ góp điện gồm vành khuyên và thanh quét.
- C2: Khi nam châm hoặc cuộn dây quay đường sức từ qua tiết diện S của cuộn dây dẫn luân phiên tăng, giảm. 
 2. Kết luận: SGK
Hoạt động 3: Tìm hiểu một số đặc điểm của máy phát điện trong kĩ thuật 
và trong sản xuất:(5 phút)
- Sau khi hs đã tự nghiên cứu mục II, cho một số hs nêu lên những đặc điểm của máy?
- Làm việc cá nhân trả lời câu hỏi của GV. 
- Tự đọc SGK để tìm hiểu một số đặc điểm kĩ thuật. 
- Cường độ dòng điện, hiệu điện thế, tần số, kích thước.
- Các cách làm quay rôto của máy phát điện. 
II. Máy phát điện xoay chiều trong kĩ thuật: 
 1. Đặc tính kĩ thuật: 
 - Rôto là nam châm điện, Stato là cuộn dây, Tần số 50 Hz.
 2. Cách làm quay máy phát điện: 
 Để quay rôto dùng động cơ nổ, tuabin nước, quạt gió.
Hoạt động 4: Tìm hiểu bộ phận góp điện trong máy phát điện có cuộn dây quay:(5 phút)
- Trong máy phát điện loại nào cần phải có bộ góp điện? 
- Bộ góp điện có tác dụng gì?
- Thảo luận chung cả lớp về cấu tạo của máy. 
àBộ góp điện gồm vành khuyên và thanh quét.
Hoạt động 5: Vận dụng:(10 phút)
- Cho hs đối chiếu từng bộ phận của Điamô xe đạp với bộ phận tương ứng của máy phát điện xoay chiều trong KT tương ứng? 
- Làm việc cá nhânà Thảo luận chung cả lớp 
C3: Giống nhau: Đều có nam châm và cuộn dây dẫn, khi một trong hai bộ phận quay thì xuất hiện dòng điện xoay chiều. 
Khác nhau: Điamô có kích thước nhỏ hơn, công suất phát điện nhỏ hơn, hiệu điện thế và cường độ dòng điện ở đầu ra nhỏ hơn. 
III. Vận dụng: 
 - C3: Giống nhau: Đều có nam châm và cuộn dây dẫn, khi một trong hai bộ phận quay thì xuất hiện dòng điện xoay chiều.
Khác nhau: Điamô có kích thước nhỏ hơn, công suất phát điện nhỏ hơn, hiệu điện thế và cường độ dòng điện ở đầu ra nhỏ hơn. 
IV. Củng cố:(1 phút) 
- Cho HS đọc phần ghi nhớ SGK.
- Trong máy phát điện xoay chiều rô tô là bộ phận nào, satato là bộ phận nào?
- Vì sao bắt buộc một trong hai bộ phận đó phải quay thì máy mới tạo ra dòng điện. 
- Tại sao máy phát điện lại tạo ra dòng điện xoay chiều?
V. Hướng dẫn về nhà:(1 phút) 
- Về nhà học thuộc phần ghi nhớ.
- Cho HS đọc phần có thể em chưa biết.
- Làm bài tập SBT, xem trước bài 35 SGK.
VI. Rút kinh nghiệm:
.................................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................................