Giáo án Vật lý 6 - Bài 23: Sự co dãn vì nhiệt của chất rắn, chất lỏng và chất khí

g gặp những hiện tượng như ấm đầy nước khi đun nóng sẽ bị tràn nước ra ngoài, cốc thủy tinh thành dày có thể bị rạn nứt, vỡ khi đổ nước lạnh hoặc nước sôi vào, cánh cửa nhà có thể bị cong vênh trong những ngày nắng nóng, ...
Tất cả hiện tượng này đều liên quan đến sự co dãn vì nhiệt ( còn gọi là sự co, nở vì nhiệt).
Để tìm hiểu các hiện tượng này, trước hết hãy đọc thông tin trong SHDH để nắm được các thông tin và trả lời các câu hỏi sau:
- Quan sát hình 23.1a cho biết băng kép được cấu tạo như thế nào?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Trong thí nghiệm cần dùng những dụng cụ gì?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Cách tiến hành thí nghiệm như thế nào?
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Quan sát hình 23.1b trong thí nghiệm cần dùng những dụng cụ gì?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Cách tiến hành thí nghiệm như thế nào?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Hãy dự đoán và ghi ý kiến của em vào vở:
- Băng kép thay đổi hình dạng như thế nào nếu được nung nóng bằng ngọn lửa đèn cồn ?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Chiều cao cột chất lỏng trong các ống thủy tinh nhỏ cắm ở mỗi bình sẽ thay đổi thế nào nếu rót nước nóng vào chậu?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Căn cứ vào đâu em có dự đoán như vậy?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
( Chia sẻ các thành viên trong nhóm thống nhất một phương án chung của nhóm mình)
Các thành viên hoạt động chậm hoặc chưa tích cực)
........................................................................................................................................ 
Thảo luận nhóm - Thảo luận các nhóm - phản hồi của giáo viên.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC.
1. Thực hiện thí nghiệm để kiểm tra dự đoán.
- Bật lửa châm đèn cồn, dặt đèn cồn dưới băng kép như hình 23.1a quan sát hình dạng của băng kép và ghi vào vở.
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Đổ nước nóng vào chậu như hình 23.1b quan sát chiều cao cột chât lỏng trong các ống rồi ghi lại kết quả vào vở:
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
2. Thảo luận, trả lời câu hỏi.
- Kết quả của thí nghiệm có điểm gì giống, điểm gì khác với dự đoán của nhóm?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- Nêu nhận xét của nhóm về sự co dãn vì nhiệt của chất rắn, chất lỏng?
......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
a, Hãy đọc thông tin bảng 23.1 trong SHDH để nắm được nội dung sau:
- Thể tích ( kích thước) của các chất có thay không khi nhiệt độ thay đổi?
.......................................................................................................................................
- Các chất lỏng khác nhau, các chất rắn khác nhau, các chất khí khác nhau nở vì co dãn vì nhiệt giống nhau hay khác nhau?
.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
- So sánh sự nở vì nhiệt của ba chất?
.........................................................................................................................................
b. Hãy tìm từ hoặc cụm từ điền vào chỗ trống trong khung dưới đây sao cho thích hợp.
Sự co dãn vì nhiệt của chất rắn:
Nói chung, khi nhiệt độ tăng( hay giảm) thì khích thước hay thể tích của các vật rắn cũng ................( hay ...............) Sự ............ ( hay ................) kích thước hay thể tích của các vật khi nhiệt độ tăng lên (hay giảm đi) được gọi là ...............................................vì nhiệt. Các chất rắn .......................thì co dãn vì nhiệt khác nhau.
Sự co dãn vì nhiệt của chất lỏng:
Nói chung, khi nhiệt độ ..........( hay ............), thể tích các chất lỏng đều ........( hay ..............), các chất lỏng khác nhau thì co dãn vì nhiệt ..................................
Sự co dãn vì nhiệt của chất khí:
Thể tích các chất khí cũng ................... khi nhiệt độ tăng và .................khi nhiệt độ giảm. Các chất khí khác nhau thì co dãn vì nhiệt ......................................................
Các chất khí co dãn vì nhiệt .................. hơn các chất lỏng và chất rắn .
Nói chung các chất lỏng co dãn vì nhiệt nhiều hơn các ..............................................
( Chia sẻ các thành viên trong nhóm thống nhất một phương án chung của nhóm mình)
Các thành viên hoạt động chậm hoặc chưa tích cực)
....................................................................................................................................... 
Thảo luận nhóm - Thảo luận các nhóm - phản hồi của giáo viên.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP.
1. Thí nghiệm 1
- Quan sát hình 23.2 cho biết thí nghiệm cần những dụng cụ gì
.......................................................................................................................................
- Cách tiến hành thí nghiệm như thế nào để chứng tỏ chất khí nở ra khi nóng lên co lại khi lạnh đi ?
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
( Chia sẻ các thành viên trong nhóm thống nhất một phương án chung của nhóm mình)
Các thành viên hoạt động chậm hoặc chưa tích cực)
....................................................................................................................................... 
Tiến hành thí nghiệm:
Kết quả thí nghiệm:
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
( Chia sẻ các thành viên trong nhóm thống nhất một phương án chung của nhóm mình)
Các thành viên hoạt động chậm hoặc chưa tích cực)
....................................................................................................................................... 
Thảo luận nhóm - Thảo luận các nhóm - phản hồi của giáo viên.
2. Thí nghiệm 2
- Quan sát hình 23.3 cho biết thí nghiệm cần những dụng cụ gì
......................................................................................................................................
- Cách tiến hành thí nghiệm như thế nào để chứng tỏ chất rắn nở ra khi nóng lên co lại khi lạnh đi ?
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
( Chia sẻ các thành viên trong nhóm thống nhất một phương án chung của nhóm mình)
Các thành viên hoạt động chậm hoặc chưa tích cực)
...................................................................................................................................... 
Tiến hành thí nghiệm:
Kết quả thí nghiệm:
........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
( Chia sẻ các thành viên trong nhóm thống nhất một phương án chung của nhóm mình)
Các thành viên hoạt động chậm hoặc chưa tích cực)
....................................................................................................................................... 
Thảo luận nhóm - Thảo luận các nhóm - phản hồi của giáo viên.
Bài tập 1;
Em hãy giải thích tại sao ở chỗ nối hai thanh ray của đường tàu hỏa lại cần một khe hở ( hình 23.4)?
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Bài tập 2:
Em hãy nêu một số hiện tượng liên quan đến sự nóng lên thì dãn ra, lạnh đi thì co lại mà em biết.
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
( Chia sẻ các thành viên trong nhóm thống nhất một phương án chung của nhóm mình)
Các thành viên hoạt động chậm hoặc chưa tích cực)
....................................................................................................................................... 
Thảo luận nhóm - Thảo luận các nhóm - phản hồi của giáo viên.
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG.
Đọc thông tin trong SHDH để viết bài hoàn thành nội dung yêu cầu
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................
E. HOẠT ĐỘNG TÌM TÒI, MỞ RỘNG.
Đọc thông tin trong SHDH để thực hiện các yêu cầu:
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................