Giáo án Sinh học 7 - Tiết 37: Lớp lưỡng cư - Bài 35: Ếch đồng - Lê Thị Hồng Vân

Ngày soạn:
Ngày dạy: 
Tiết 37: LỚP LƯỠNG CƯ
BÀI 35: ẾCH ĐỒNG
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Nêu được đặc điểm cấu tạo và hoạt động sống của ếch đồng nghi với đời sống vừa ở nước vừa ở trên cạn. Phân biệt được quá trình sinh sản và phát triển qua biến thái.
- Trình bày được hình thái cấu tạo phù hợp với đời sống lưỡng cư của đại diện (ếch đồng). Trình bày được hoạt động tập tính của ếch đồng.
2. Kĩ năng
- Rèn kỹ năng quan sát, phân tích, hoạt động nhóm.
3. Thái độ
- Giáo dục ý thức bảo vệ động vật có ích.
II. ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
GV: - Bảng phụ ghi nội dung bảng (SGK T114). Tranh cấu tạo ngoài của ếch đồng.
	 - Mẫu: ếch nuôi trong lồng nuôi 
HS: - Mẫu ếch đồng (theo nhóm).
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Mở bài: Lớp lưỡng cư bao gồm những động vật vừa ở nước, vừa ở cạn: Ếch đồng, nhái bén, chẫu chàng. Trong bài học hôm nay chúng ta sẽ nghiên cứu một đại diện của lớp lưỡng cư là ếch đồng.
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Nội dung
HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu đời sống ếch đồng
- GV: Yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK. Trả lời câu hỏi:
+ Em thường gặp ếch đồng ở đâu và vào mùa nào?
+ Ếch thường kiếm ăn vào thời gian nào? Thức ăn của chúng là gì?
+ Vì sao ếch đồng thường kiếm mồi vào ban đêm?
+ Thức ăn của ếch là sâu bọ, giun ốc nói lên điều gì?
- HS: Vì ban đêm độ ẩm của không khí thấp và con mồi của ếch hoạt động vào ban đêm.
- Con mồi vừa ở cạn vừa ở nước nên ếch có đời sống ở cạn, ở nước.
I. Đời sống
- Ếch có đời sống vừa ở nước, vừa ở cạn (ưa nơi ẩm ướt)
- Kiếm ăn vào ban đêm.
- Có hiện tượng trú đông.
- Là động vật biến nhiệt
Hoạt động 2: Cấu tạo ngoài và di chuyển
- GV: 
+ Yêu cầu HS quan sát cách di chuyển của ếch trong lồng nuôi (hình 35.2). Mô tả động tác di chuyển trên cạn.
+ Quan sát cách di chuyển trong 
nước của ếch và hình 35.3 sgk. Mô tả động tác di chuyển trong nước.
- GV: Yêu cầu quan sát kĩ H 35.1- 3. Hoàn chỉnh bảng sgk T114.
- Thảo luận:
+ Nêu những đặc điểm cấu tạo ngoài của ếch thích nghi đời sống ở cạn?
+ Những đặc điểm cấu tạo ngoài thích nghi đời sống ở nước?
- GV: Treo bảng phụ ghi nội dung các đặc điểm thích nghi. Yêu cầu:
H. Giải thích ý nghĩa thích nghi của từng đặc điểm?
- HS quan sát mô tả được:
+ Trên cạn khi ngồi chi sau gập chữ Z, lúc nhảy chi sau bật thẳng nhảy cóc.
+ Dưới nước: Chi sau đẩy nước, chi trước bẻ lái.
- HS: Dựa vào kết quả quan sát tự hoàn thành bảng 1.
- HS thảo luận nhóm, thống nhất ý kiến. 
+ Đặc điểm ở cạn: 2, 4, 5
+ Đặc điểm ở nước: 1, 3, 6
- HS giải thích ý nghĩa thích nghi, lớp bổ sung
II. Cấu tạo ngoài và di chuyển
1. Di chuyển
- Ếch có 2 cách di chuyển:
+ Nhảy cóc (trên cạn)
+ Bơi (dưới nước)
2. Cấu tạo ngoài 
Ếch đồng có đặc điểm cấu tạo ngoài thích nghi đời sống vừa ở nước vừa ở cạn.
- Bảng SGK
Bảng: Các đặc điểm thích nghi với đời sống của ếch
Đặc điểm hình dáng và cấu tạo ngoài
Ý nghĩa thích nghi
- Đầu dẹp nhọn, khớp với thân thành moọt khối thuôn nhọn về phía trước.
- Mắt và lỗ mũi ở vị trí cao trên đầu (mũi thông với khoang miệng và phổi vừa ngửi vừa thở).
- Da trần phủ chất nhầy và ẩm dễ thẩm khí.
- Mắt có mi giữ nước mắt do tuyến lệ tiết ra, tai có màng nhĩ.
- Chi có 5 phần có ngón chia đốt linh hoạt.
- Các chi sau có màng bơi căng giữa các ngón.
- Giảm sức cản của nước khi bơi.
- Khi bơi vừa thở vừa quan sát.
- Giúp hô hấp trên cạn.
- Bảo vệ mắt, giữ mắt khỏi bị khô, nhận biết âm thanh trên cạn.
- Thuận lợi cho việc di chuyển.
- Tạo thành chân bơi để đẩy nước.
Hoạt động 3: Sinh sản và phát triển
- GV: Cho HS thảo luận:
+ Trình bày đặc điểm sinh sản của ếch?
+ Trứng ếch có đặc điểm gì?
+ Vì sao cùng là thụ tinh ngoài mà số lượng trứng ếch lại ít hơn cá?
- GV: Treo H 35.4 sgk, yêu cầu:
+ Trình bày sự phát triển của ếch?
+ So sánh sự sinh sản và phát triển của ếch với cá?
- Mở rộng: Trong quá trình phát triển nòng nọc có nhiều đặc điểm giống cá chứng tỏ về nguồn gốc của ếch
- HS: 
+ Thụ tinh ngoài.
+ Có tập tính ếch đực ôm lưng ếch cái.
+ Trứng ếch tập trung thành từng đám, có chất nhầy và nổi trên mặt nước.
+ Trứng được an toàn hơn khi bọc từng đám trong bọc chất nhầy.
+ Con cái đẻ đến đâu, ếch đực ngồi ở trên lưng ếch cái tưới tinh đến đó.
- HS: Trình bày trên tranh. HS khác bổ sung
+ Giống: Đều thụ tinh ngoài.
+ Khác: Cá: Con cái đẻ trứng xong, con đực bơi theo tưới tinh dịch vào trứng. Phát triến trực tiếp
Ếch: Tập tính gọi cái để ghép đôi. Con cái đẻ trứng tới đâu con đực ngồi trên lưng tưới tinh dịch đến đó. Phát triển qua biến thái.
- HS lắng nghe.
III. Sinh sản và phát triển của ếch
- Sinh sản:
+ Sinh sản vào cuối mùa xuân.
+ Tập tính: Ếch đực ôm lưng ếch cái, đẻ ở các bờ nước.
+ Thụ tinh ngoài, đẻ trứng.
- Phát triển: Trứng nòng nọc ếch (phát triển có biến thái)
IV. Củng cố:
- GV chốt lại kiến thức
- HS đọc kết luận chung sgk T115
Chọn câu trả lời đúng nhất trong các câu sau:
1. Ếch sống và hoạt động như thế nào?
	A. Ếch đồng sống ở những nơi ẩm ướt, gần bờ nước
	B. Ếch đồng đi kiếm mồi (sâu bọ, cua, cá con, giun, ốc)
	C. Vào mùa đông ếch đồng ẩn trong hàng (trú đông)
	D. Cả a, b và c
2. Tại sao ếch đồng thường sống quanh bờ vực nước?
	A. Dễ tránh được kẻ thù tấn công	C. Tìm kiếm thức ăn dễ dàng
	B. Có lợi cho việc hô hấp qua da	D. Cả a, b và c
3. Đặc điểm cấu tạo ngoài của ếch đồng thích nghi với đời sống ở cạn?
	A. Bón chi có ngón và linh hoạt	 B. Mắt có mí, tai có màng nhĩ 
 C. Mũi thông với khoang miệng, phổi dễ thở D. Cả a, b và c
V. DẶN DÒ: 
Học bài, trả lời các câu hỏi vào vở bài tập
 Chuẩn bị bài thực hành
Mỗi nhóm mang 1 con ếch đồng khoảng 0,5 kg, một bì bông gòn, 1 khay đựng nước, giẻ lau và nước rửa chén.