Giáo án Sinh học 7 - Tiết 11, Bài 11: Ngành Giun dẹp: Sán lá gán - Năm học 2012-2013 - Tạ Yên Trang

CHÖÔNG III : CAÙC NGAØNH GIUN
*Muïc tieâu chöông :
Kieán thöùc :
- Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm chung cuûa caùc ngaønh giun . Neâu roõ ñaëc ñieãm ñaëc tröng của moãi ngaønh
- Trình baøy ñöôc khaùi nieäm veà caùc ngaønh giun . Neâu ñöôïc caùc ñaëc ñieåm chính cuûa töøng ngaønh
- Moâ taû ñöôïc hình thaùi, caáu taïo vaø caùc ñaëc ñieåm sinh lí cuûa ñaïi dieän trong töøng ngaønh
- Phaân bieät ñöôïc hình daïng, caáu taïo, caùc phöông thöùc soáng cuûa ñaïi dieän trong töøng ngaønh giun 
- Môû roäng hieåu bieát veà caùc ngaønh giun, töø ñoù thaáy ñöôïc tính ña daïng cuûa chuùng
- Neâu ñöôïc nhöõng neùt cô baûn veà taùc haïi vaø lôïi ích cuûa ngaønh giun 
- Hieåu ñöôïc cô cheá laây nhieåm giun vaø caùch phoøng tröø caùc loaøi giun coù haïi
Kó naêng :
- Rèn kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc sgk và quan sát tranh ảnh để tìm hiểu về các ngành giun.
- Kĩ năng tự bảo vệ bản thân phòng tránh các bệnh về giun
- Reøn kó naêng quan saùt một số tiêu bản đại diện cho ngành giun dẹp, các thành phần cấu tạo của giun tròn qua tiêu bản mẩu
- Rèn kĩ năng mổ động vật không xương sống
 - Reøn kó naêng hợp tác, lắng nghe tích cực trong thảo luận
- Reøn kó naêng tự tin trình bày ý kiến trước tổ nhóm lớp 
 3. Thaùi ñoä :
 - Giaùo duïc cho HS yù thöùc bieát baûo veä ÑV coù ích
 - Giaùo duïc yù thöùc giöõ gìn veä sinh , baûo veä moâi tröôøng traùnh taùc haïi do caùc loaøi giun coù haïi gaây neân
 - Giaùo duïc HS loøng say meâ vaø yeâu thích boä moân
 - GDHN: Nhiều loài giun gây nên bệnh nguy hiểm cho người và động vật(liên hệ với lĩnh vực y tế).Bên cạnh đó một số loài lại gắn bó mật thiết tới lĩnh vực sản xuất và chăn nuôi:Rươi, giun đất, giun quế,
Bài 11-Tieát 11: 
Tuần dạy: 6 NGAØNH GIUN DEÏP: SAÙN LAÙ GAN
 ND: 23/9/2013 
1.MỤC TIÊU:
 1.1.Kieán thöùc :
 - Trình bày được khái niệm về ngành giun dẹp và nêu được những đặc điểm chính của ngành
 - Mô tả được hình dạng, cấu tạo ngoài và trong của sán lông thích nghi với lối sống tự do
 - Mô tả được hình thái, cấu tạo và các đặc điểm sinh lí của một đại diện trong ngành giun dẹp như sán lá gan thích nghi với lối sống kí sinh, vòng đời(các giai đoạn phát triển), các loài vật chủ trung gian của sán lá gan
 1.2. Kó naêng:
 - Kó naêng tự bảo vệ bản thân phòng tránh bệnh sán lá gan
 - Kó naêng hợp tác, lắng nghe tích cực trong thảo luận nhóm về cách phòng tránh bệnh sán lá gan
 - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc sgk, quan sát tranh hình để tìm hiểu đặc điểm nơi sống cấu tạo dinh dưỡng, sinh sản và vòng đời của sán lá gan.
 1.3. Thaùi ñoä :
 - Giaùo duïc yù thöùc giöõ veä sinh moâi tröôøng, caùch phoøng choáng beänh do saùn laù gan gaây neân.
 - GDHN: Nhiều loài giun gây nên bệnh nguy hiểm cho người và động vật (liên hệ với lĩnh vực y tế).
2.TRỌNG TÂM:Các đặc điểm của sán lá gan và sán lông 
3.CHUẨN BỊ:
 3.1. GV:Baûng phuï
 Tranh veõ H11.1 vaø H11.2 sgk , tranh veà caáu taïo saùn loâng
 3.2.HS: Tìm hieåu caùc ñaëc ñieåm cô theå vaø voøng ñôøi phaùt trieån cuûa saùn lá gan
 Quan saùt thu nhaän kieán thöùc töø hình veõ
 Döï kieán traû lôøi caùc caâu hoûi
 Chuaån bò phieáu hoïc taäp cuûa baøi 
4.TIẾN TRÌNH:
 4.1.Ổn định tổ chức và kiểm diện: KT sĩ số HS
 4.2.Kiểm tra miệng:
Caâu 1: Keå teân moät soá ÑV ngaønh ruoät khoang maø em bieát ? Cho bieát chuùng coù caùc ñaëc ñieåm chung gì ?
 Traû lôøi : - Teân ÑV ngaønh ruoät khoang :Thuyû töùc ,san hoâ, haûi quì,söùa
 - Ñaëc ñieåm chung :+ ÑV ña baøo baäc thaáp
 +Cô theå coù ñoái xöùng toûa troøn
 + Thaønh cô theå coù 2 lôùp teá baøo
 + Coù gai ñoäc ñeå töï veä vaø taán coâng
 +Ruột dạng túi
Caâu 2: Neâu vai troø cuûa ngaønh ruoät khoang ?
Traû lôøi : - Lôïi :Taïo veõ ñeïp
 Coù yù nghóa sinh thaùi ñoái vôùi bieån
 Laøm ñoà trang trí, cung caáp nguyeân lieäu đá vôi, laøm thöïc phaåm
 Goùp phaàn nghieân cöùu ñòa chaát
- Haïi: Gaây ñoäc, ngöùa
 Taïo ñaù ngaàm laøm aûnh höôûng giao thoâng đường thủy
 Câu 3: Sán lá gan thuộc ngành ĐV nào, sống ở đâu?
 Trả lời: Sán lá gan thuộc ngành giun dẹp, sống trong gan của trâu, bò
 4.3.Baøi môùi :
Hoaït ñoäng cuûa thaày vaø troø
Noäi dung bài học
HĐ 1: Giới thiệu bài
GV: Giới thiệu chương 3:Các ngành giun: ngành giun dẹp,ngành giun tròn và ngành giun đốt.
HS: Lắng nghe
HĐ 2:Đặc điểm chính của ngành giun dẹp:
MT:Trình bày được khái niệm về ngành giun dẹp và nêu được những đặc điểm chính của ngành
KN:Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc sgk 
GV:cho HS tìm hiểu thông tin về đặc điểm của ngành giun dẹp khác với ruột khoang
? Ngành giun dẹp khác ngành ruột khoang như thế nào (Kiểu đối xứng, hình dạng cơ thể)
HS: Đối xứng 2 bên, cơ thể dẹp theo chiều lưng bụng
GV: Giải thích về kiểu đối xứng hai bên: kiểu đối xứng chỉ vẻ được một mặt phẳng chia dọc cơ thể thành hai nửa hoàn toàn giống nhau mà thôi hay cơ thể có hướng di chuyển đầu hướng về phía trước, do đó cơ thể phân biệt được thành hai nửa : phải và trái, đầu và đuôi, lưng và bụng)
Traâu , boø vaø gia suùc nöôùc ta thöôøng bò nhieãm beänh saùn laù thuoäc ngaønh giun deïp. Vaäy baøi naøy giuùp ta hieåu bieát veà noù ñeå coù bieän phaùp phoøng traùnh
HÑ2: Tìm hieåu caáu taïo, di chuyeån , dinh döôûng ôû saùn laù qua so saùnh vôùi saùn loâng
MT: - Mô tả được hình thái,cấu tạo và các đặc điểm sinh lí của một đại diện trong ngành giun dẹp như sán lá gan thích nghi với lối sống kí sinh 
 - Mô tả được hình dạng,cấu tạo ngoài và trong của sán lông thích nghi với lối sống tự do
KN: -Kó naêng hợp tác, lắng nghe tích cực trong thảo luận nhóm; Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc sgk, quan sát tranh hình để tìm hiểu đặc điểm nơi sống, cấu tạo, dinh dưỡng sinh sản và vòng đời của sán lá gan
GV:Cho HS nghieân cöùu thoâng tin trang 40 vaø 41 veà saùn loâng vaø saùn laù gan
HS:nghieân cöùu vaø thu thaäp thoâng tin veà caùc loaïi saùn
GV : Höôùng daån HS tìm hieåu vaø quan saùt tranh veõ caáu tạo của saùn loâng vaø saùn laù gan. Sau ñoù yeâu caàu HS thaûo luaän nhoùm lớn trả lời câu hỏi sau:
- Sán lông và sán lá gan sống ở đâu?
- Saùn loâng và sán lá gan có đặc điểm gì thích nghi loái sống đó ? 
HS: Tieán haønh quan saùt tranh veõ keát hôïp thu thaäp thoâng tin ñeå trao ñoåi nhoùm , thoáng nhaát yù kieán 
GV: cho ñaò dieän nhoùm baùo caùo,nhoùm khaùc nhaän xeùt ,boå sung
HS: Ñaïi dieän baùo caùo , caùc nhoùm khaùc theo doûi vaø boå sung yù kieán
GV: Höôùng daån HS choát laïi yù ñuùng vaø cho HS ruùt ra KL:
? Các đặc điểm của sán lông và sán lá gan thích nghi với lối sống
HS: Traû lôøi vaø ruùt ra KL
GV: Sự dinh dưởng của sán lá gan được thực hiện như thế nào?
HS:Tìm hiểu thông tin trả lời về sự dinh dưởng của sán lá gan
HÑ2: Tìm hieåu sinh sản của saùn laù gan:
MT: Mô tả được cơ quan sinh dục và vòng đời (các giai đoạn phát triển), các loài vật chủ trung gian của sán lá gan
KN: Kó naêng tự bảo vệ bản thân phòng tránh bệnh sán lá gan
 - Kó naêng hợp tác,lắng nghe tích cực trong thảo luận nhóm về cách phòng tránh bệnh sán lá gan
 - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc sgk, quan sát tranh hình để tìm hiểu đặc điểm nơi sống, cấu tạo dinh dưỡng, sinh sản và vòng đời của sán lá gan
GV: Cho HS quan sát lại tranh và tìm hiểu thông tin, trả lời câu hỏi:
?Cơ quan sinh dục của sán lá gan có đặc điểm gì? Ý nghĩa của đặc điểm đó?
HS:Tìm hiểu thông tin, quan sát tranh vẽ và trả lời
GV: Cho HS nghieân cöùu thoâng tin sgk vaø höôùng dẫn HS quan saùt sô ñoà voøng ñôøi cuûa saùn laù gan. Töø doù, traû lôøi caùc caâu hoûi:
 Voøng ñôøi saùn laù gan seõ bò aûnh höôûng nhö theá naøo neáu trong töï nhieân xaûy ra caùc tình huoáng sau:
+Tröùng saùn laù gan khoâng gaëp nöôùc?
+Ấu trùng nôû ra khoâng gaëp cô theå oác thích hôïp?
+Ốc chöùa vaät kí sinh bò ÑV khaùc aên thòt maát?
+Keùn saùn baùm vaøo rau ,beøochôø maõi maø khoâng gaëp traâu boø aên phaûi?
+ Saùn laù gan thích nghi vôùi phaùt taùn noài giống nhö theá naøo?
HS Quan saùt tranh keát hôïp nghieân cöùu thoâng tin traû lôøi caâu hoûi
Yeâu caàu neâu ñöôõc:
-Khoâng nôû thaønh ấu trùng có đuôi được
-Ấu truøng seõ cheát
-Ấu truøng khoâng phaùt trieån
-Keùn hoûng vaø khoâng nôû thaønh saùn ñöôïc
GV: cho vaøi HS baùo caùo, HS khaùc theo doûi, boå sung
HS ñaïi dieän baùo caùo, HS khaùc nhaän xeùt, boå sung
GV Choát yù vaø cho HS ruùt ra KL
-Voøng ñôøi saùn laù gan coù ñaëc ñieåm gì?
- Ghi sô ñoà voøng ñôøi phaùt trieån cuûa saùn laù gan (döïa vaøo sô ñoà H11.2 )
HS: Traû lôøi vaø ruùt ra keát luaän
GV giaûng theâm cho HS bieát: Ấu truøng saùn laù gan coù theå sinh saøn voâ tính laøm taêng soá löôïng. Qua trao ñoåi vaät chuû trung gian, tæ leä töû vong cao neân ñeå duy trì noài gioáng , chuùng ñeû rất nhieàu tröùng.
@ Giaùo duïc: Caàn laøm gì ñeå tieâu dieät saùn laù gan? ( Giöõ veä sinh moâi tröôøng, dieät vaät chuû trung gian, xöû lí phaân , rau .)
*GDHN: Nhiều loài giun gây nên bệnh nguy hiểm cho người và động vật (liên hệ với lĩnh vực y tế).
*Ngành giun dẹp:
Cơ thể có đối xứng hai bên và dẹp theo chiều lưng bụng
I.Ñaëc ñieåm cuûa saùn loâng vaø saùn laù gan:
1. Saùn loâng :
-Thích nghi loái soáng bôi loäi töï do
- Hình laù, hơi dài, deïp theo höôùng löng buïng
- Coù 2 maét ôû ñaàu, nhaùnh ruoät bình thöôøng, coù mieäng ôû maët buïng, coù loâng bôi
- Chöa coù haäu moân
- Cơ quan sinh dục bình thường
2. Saùn laù gan:
- Nôi soáng: Soáng kí sinh ôû gan, maät traâu, boø
- Hình laù,deïp, maøu ñoû
- Maét, loâng bôi tieâu giaûm
- Nhaùnh ruoät, giaùc baùm phaùt trieån
- Cô voøng, cô doïc, cô löng buïng phaùt trieån
- Di chuyeån: Chui ruùc, luoàn laùch nhôø chun giaûn vaø phoàng deïp cô theå
-Dinh dưỡng: Hầu có cơ khỏe giúp miệng hút chất dinh dưỡng từ môi trường kí sinh đưa vào ruột phân nhánh chằng chịt vừa tiêu hóa vừa dẫn chất dinh dưỡng nuôi cơ thể
II. Sinh sản:
1.Cơ quan sinh dục:
- Sán lá gan lưỡng tính
- Có cấu tạo dạng ống và phát triển chằng chịt
2.Voøng ñôøi:
- Coù ñaëc ñieåm:
+ Thay ñoåi vaät chuû trung gian
+ Qua nhieàu giai ñoaïn aáu truøng thích nghi soáng kí sinh
-Vòng đời:
+ Trúng sán gặp nước nở thành ấu trùng có lông bơi
+ Ấu trùng kí sinh ở ốc ruộng, phát triển thành ấu trùng có có đuôi. Sau đó kết kén và sống bám vào cây thủy sinh
+ Trâu bò ăn phải kén sán, sán chui ra khỏi kén và theo đường tiêu hóa đến kí sinh ở gan
4.4. Câu hỏi,bài tập củng coá :
 Caâu 1: Saùn laù gan coù caùc ñaëc ñieåm gì thích nghi ñôøi soáng kí sinh?
 - Coù giaùc baùm, ruoät phaân nhaùnh, cô quan di chuyeân tieâu giaûm, cô theå co giaûn ñeå luoàn laùch.
 Caâu 2:Vì sao traâu boø nöôùc ta hay maéc beänh saùn laù gan ?
- Laøm vieäc trong moâi tröôøng ngaäp nöôùc,coù nhieàu oác nhoû laø vaät trung gian thích hôïp,aên caây coû, uoáng nöôùc töø thieân nhieân coù keùn saùn baùm vaøo ôû ñoù )
 Câu 3: Viết sơ đồ vòng đời phát triển của sán lá gan?
 Sơ đồ phát triển:
 Traâu, boø Tröùng Aáu truøng Ốc 
 Ấu truøng coù ñuoâi
 Keát keùn
 Baùm vaøo caây thuûy sinh
4.5. Höôùng dẫån HS tự học:
 *Đối với bài học ở tiết học này
 - Hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi1.2.3.sgk/35
 - Ñoïc muïc em coù bieát
 *Đối với bài học ở tiết học tiếp theo: Moät soá giun deïp khaùc
 + Tìm hieåu noäi dung về các đặc điểm của một số giun dẹp 
 + Quan saùt tranh veõ, döï kieán traû lôøi caâu hoûi
 + Keõ phieáu hoïc taäp
 5.RÚT KINH NGHIỆM:
.