Giáo án Sinh học 12 - Chương trình cả năm - Năm học 2015-2016 - Đinh Thị Thanh Lam
Hoạt động của GV-HS Nội dung ghi bảng
*Hoạt động 1: tìm hiểu các đặc trưng di truyền của quần thể
GV Cho học sinh quan sát tranh về một số quần thể.
Yêu cầu học sinh cho biết quần thể là gì?
HS nhớ lại kiến thức lớp 9 kết hợp với quan sát tranh nhắc lại kiến thức.
GV dẫn dắt: Mỗi quần thể có một vốn gen đặc trưng.
GV đưa ra khái niệm về vốn gen: Vốn gen là tập hợp tất cả các alen có trong quần thể ở một thời điểm xác định.
(?) Vậy làm thế nào để xác định được vốn gen của một quần thể? HS Đọc thông tin SGK để trả lời.
- Yêu cầu nêu được:
+ Xác định được tần số alen
+ Xác định thành phần kiểu gen của quần thể.
=> Vốn gen được thể hiện qua tần số alen và tỉ số KG của quần thể.
GV cho HS áp dụng tính tần số alen của quần thể sau:
Quần thể đậu Hà lan gen quy định màu hoa đỏ có 2 loại alen: A - là hoa đỏ, a – là hoa trắng.
Cây hoa đỏ có KG AA chứa 2 alen A
Cây hoa đỏ có KG Aa chứa 1 alen A và 1 alen a.
Cây hoa trắng có KG aa chứa 2 alen a.
Giả sử quần thể đậu có 1000 cây với 500 cây có KG AA, 200 cây có KG Aa, và 300 cây có KG aa.
(?) Tính tần số alen A trong quần thể cây này là bao nhiêu?
GV yêu cầu HS tính tần số alen a?
HS dựa vào khái niệm để tính tần số alen A trong quần thể
HS dựa vào khái niệm tính tần số kiểu gen của quần thể ?
HS áp dụng tính tần số kiểu gen Aa và aa.
GV Cho học sinh làm ví dụ trên.
(?) Tính tần số kiểu gen AA.?
GV yêu cầu HS tương tự tính tần số kiểu gen Aa và aa?
*Hoạt động 2: tìm hiểu cấu trúc di truyền của quần thể
GV cho HS quan sát một số tranh về hiện tượng thoái hóa do tự thụ phấn.
Gv vấn đáp gợi ý để rút ra kết luận:
P: Aa x Aa
F1: 50% đồng hợp ( AA + aa) : 50% dị hợp (Aa)
F2: 75% đồng hợp : 25% dị hợp
F3 : 87,5% đồng hợp : 12,5% dị hợp
.
Fn : Cơ thể dị hợp: ( ½)n
Cơ thể đồng hợp : 1 – ( ½)
GV cho HS nghiên cứu bảng 16 SGK yêu cầu HS điền tiếp số liệu vào bảng?
GV đưa đáp án: Thế hệ thứ n có Kiểu gen AA = { ( ) /2 }. 4n
Kiểu gen Aa =
Kiểu gen aa = { ( ) /2 }. 4n
GV yêu cầu HS rút ra nhận xét về tần số kiểu gen qua các thế hệ tự thụ phấn?
?) Giao phối gần là gì?
(?) Cấu trúc di truyền của quần thể giao phối gần thay đổi như thế nào?
(?) Tại sao luật hôn nhân gia đình lại cấm không cho người có họ hàng gần trong vòng 3 đời kết hôn với nhau?
GV: Liên hệ quần thể người: hôn phối gần sinh con bị chết non, khuyết tật di truyền 20- 30% --> cấm kết hôn trong vòng 3 đời. I. Các đặc trưng di truyền của quần thể
1. Định nghĩa quần thể
Quần thể là một tổ chức của các cá thể cùng loài, sống trong cùng một khoảng không gian xác định, ở vào một thời điểm xác định và có khả năng sinh ra các thế hệ con cái để duy trì nòi giống.
2. Đặc trưng di truyền của quần thể
* vốn gen : tập hợp tất cả các alen có trong quần thể ở một thời điểm xác định, các đặc điểm của vốn gen thể hiện thông qua các thông số là tần số alen và tần số kiểu gen
* Tần số alen:
- tỉ lệ giữa số lượng alen đó trên tổng số alen của các loại alen khác nhau của gen đó trong quần thể tại một thời điểm xác định.
Tổng số alen A = (500 x 2) + 200 = 1200.
Tổng số alen A và a là: 1000 x 2 = 2000.
Vậy tần số alen A trong quần thể là: 1200 / 2000 = 0.6
* Tần số kiểu gen của quần thể:
Tần số của một loại kiểu gen nào đó trong quần thể được tính bằng tỉ lệ giữa số cá thể có kiểu gen đó trên tổng số cá thể có trong quần thể.
Tần số KG AA trong quần thể là 500 / 1000 = 0.5
Chú ý: Tùy theo hình thức sinh sản của từng loài mà các đặc trưng của vốn gen cũng như các yếu tố làm biến đổi vốn gen của quần thể ở mỗi loài có khác nhau.
II. Cấu trúc di truyền của quần thể tự thụ phấn và giao phối gần.
1. Quần thể tự thụ phấn.
* Công thức tổng quát cho tần số kiểu gen ở thế hệ thứ n của quần thể tự thụ phấn là:
Tần sốKG AA=( )/2
Tần số KG Aa =
Tần sốKG aa = ( )/2
*
2. Q
ó thuốc điều trị, dùng tia phóng xạ hoặc hoá chất để diệt các tb ung thư - Thức ăn đảm bảo vệ sinh, môi trường trong lành 3. Thực hành – Luyện tâp a. Mô tả đặc điểm một số bệnh di truyền ở người ? phương pháp phòng và chữa các bệnh di truyền ở người b. Ở người, phân tử hêmôglobin được cấu tạo bởi 4 chuỗi pôlipeptit: 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi bêta, việc tổng hợp chuỗi bêta được quy định bởi 1 gen nằm trên NST số 11, gen này có nhiều alen, đáng chú ý là alen A tổng hợp nên HbA và alen S tổng hợp nên HbS. Những người có kiểu gen SS bị bệnh thiếu máu hồng cầu lưỡi liềm Bảng dưới đây cho biết tỉ lệ % HbA và HbS trong máu của 3 cá thể là anh em Dạng Hb Cá thể 1 Cá thể 2 Cá thể 3 HbA 98% 0% 45% HbS 0% 90% 45% Dạng Hb khác 2% 10% 10% Dựa vào bảng hãy xác định kiểu gen của các cá thể 1,2,3, trong số đó những cá thể nào bị bệnh hồng cầu hình liềm Lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õn líp. V. Rút kinh nghiệm Ngày soạn: Ngày dạy: TIẾT 27 - -BÀI 22 : BẢO VỆ VỐN GEN CỦA LOÀI NGƯỜI VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ Xà HỘI CỦA DI TRUYỀN HỌC I. Môc tiªu : - Trình bày được các biện pháp bảo vệ vốn gen của loài người - Nêu được một số vấn đề xã hội của di truyền học - Hiểu được vai trò của tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước sinh - Xây dựng được ý thức bảo vệ môi trường chống tác nhân gây đột biến Phân tích trên kênh hình, kỹ năng so sánh®Ó rót ra kiÕn thøc Hình thành niềm tin vào khoa học II. GD kĩ năng sống và nội dung tích hợp - Kĩ năng tự nhận thức - Kĩ năng thể hiện sự tự tin - Bảo vệ môi tường, hạn chế tác động xấu, tránh các đột biến phát sinh, giảm thiểu gánh nặng di truyền cho loài người. - Hiểu biết được do sự phát triển mạnh của khoa học công nghệ có thể dẫn đến ô nhiễm đất, nước, không khí, từ đó có ý thức bảo vệ môi trường. III. Phương tiện dạy học 1. GV: GA, SGK ,SGV 2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi IV. Phương pháp dạy học - VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK V. Tiến trình tổ chức bài học 1. Khám phá Nêu 1 số bệnh tật di truyền liên quan đến đột biến NST ở người, cơ chế phát sinh các loại bệnh tật đó 2 Kết nối (đvđ) : ThÕ nµo lµ « nhiÔm m«i trêng ? M«i trêng bÞ « nhiÔm g©y ra nh÷ng hËu qu¶ g× cho ®êi sèng con ngêi ? Hoạt động của GV - HS Nội dung ghi bảng Hoạt động 1: Tìm hiểu vấn đề bảo vệ vốn gen của loài người - GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu sgk ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái sau : - Thế nào là gánh nặng di truyền cho loài người - Việc sử dụng thuốc trừ sâu, chất diệt cỏ chất khích thích sinh trưởng tác động đến môi trường như thế nào - Nguyên nhân dẫ đế ô nhiễm đất , nước, không khí - Tư vấn di truyền là gì - Quy trình liệu pháp gen gồm mấy bước HS : Nghiªn cøu, tr¶ lêi GV : KÕt luËn bæ sung * Gv treo tranh hình 22 yêu cầu hs quan sát rồi mô tả từng bước của pp chọc dò dịch ối và sinh thiết tua nhau thai ** pp chọc dò dịch ối : + Dùng bơm tiêm hút ra 10-20 ml dịch ối vào ống nghiệm đem li tâm để tách riêng tế bào phôi + Nuôi cấy các tế bào phôi, sau vài tuần làm tiêu bản phân tích xem thai có bị bệnh di truyền ko +Phân tích hoá sinh (ADN) dịch ối và tế bào phôi xem thai có bị bệnh DT ko **PP sinh thiết tua nhau thai : +Dùng ống nhỏ để tách tua nhau thai +Làm tiêu bản phân tích NST * GV kiểm tra kiến thức bài 20 nhắc lại các bước của công nghệ gen, đọc mục I.3 Hoạt động 2: Tìm hiểu 1 số vấn đề xã hội của di truyền học GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu sgk ®Ó tr¶ lêi c¸c c©u hái sau : - Di truyÒn trÝ tuÖ lµ g× ? - HÖ sè th«ng minh ®îc ®¸nh gi¸ qua tiªu chÝ nµo ? - Kh¶ n¨ng trÝ tuÖ cã di truyÒn kh«ng ? - Di truyền học có biện pháp gì để ngăn chặn đại dịch AIDS? * Gv có thể nêu ví dụ về cách đo chỉ số IQ Gv kiểm tra lại kiến thức đã học ở lớp 10 về HIV/AIDS - Di truyền học có biện pháp gì để ngăn chặn đại dịch AIDS HS : Nghiªn cøu, tr¶ lêi GV : KÕt luËn bæ sung I. Bảo vệ vốn gen của loài người 1. Tạo môi trường trong sạch nhằm hạn chế các tác nhân gây đột biến Trồng cây, bảo vệ rừng 2. Tư vấn di truyền và việc sàng lọc trước sinh - Là hình thức chuyên gia di truyền đưa ra các tiên đoán về khả năng đứa trẻ sinh ra mắc 1 tật bệnh di truyền và cho các cặp vợ chồng lời khuyên có nên sinh con tiếp theo ko ,nếu có thì làm gì để tránh cho ra đời những đứa trẻ tật nguyền - Kỹ thuật : chuẩn đoán đúng bệnh, xây dựn phả hệ người bệnh, chuẩn đoán trước sinh - Xét nghiệm trước sinh : Là xét nghiệm phân tích NST,ADN xem thai nhi có bị bệnh di truyền hay ko Phương pháp : + chọc dò dịch ối + sinh thiết tua nhau thai 3. Liệu pháp gen- kỹ thuật của tương lai - Là kỹ thuật chữa bệnh bằng thay thế gen bệnh bằng gen lành - Về nguyên tắc là kỹ thuật chuyển gen - Quy trình : SGK - Một số khó khăn gặp phải : vi rut có thể gây hư hỏng các gen khác( ko chèn gen lành vào vị trí của gen vốn có trên NST ) II. Một số vấn đề xã hội của di truyền học 1. Tác động xã hội của việc giải mã bộ gen người Việc giải mã bộ gen người ngoài những tích cực mà nó đem lại cũng làm xuất hiện nhiều vấn đề tâm lý xã hội 2. Vấn đề phát sinh do công nghệ gen và công nghệ tế bào - Phát tán gen khangs thuốc sang vi sinh vật gây bệnh -An toàn sức khoẻ cho con người khi sử dụng thực phẩm biến đổi gen 3. Vấn đề di truyền khả năng trí tuệ a) Hệ số thông minh ( IQ) được xác định bằng các trắc nghiệm với các bài tập tích hợp có độ khó tăng dần b) Khả năng trí tuệ và sự di truyền - Tập tính di truyền có ảnh hưởng nhất định tới khả năng trí tuệ 4.Di truyền học với bệnh AIDS - Để làm chậm sự tiến triển của bệnh người ta sử dụng biện pháp di truyền nhằm hạn chế sự phát triển của virut HIV 3. Thực hành – Luyện tâp 1. Vì sao các bệnh di truyền hiện nay có khuynh hướng gia tăng trong khi các bệnh nhiễm trùng hay suy dinh dưỡng lại giảm 2. Giả sử răng alen b liên kết với giới tính ( nằm trên X) và lặn gây chết, alen này gây chết hợp tử hoặn phôi, một người đàn ông lấy 1 cô vợ di hợp tử về gen này. tỉ lệ con trai – con gái của cặp vợ chồng này sẽ là bao nhiêu nếu họ có rất nhiều con lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õn líp. VI. Rút kinh nghiệm Ngày soạn: Ngày dạy: Phần sáu : TIẾN HOÁ Chương I:BẰNG CHỨNG vµ c¬ chÕ TIẾN HOÁ TIẾT 28-BµI 24: B»NG CHøNG TIÕN HãA I .Mục tiêu bài học - Phân biệt cơ quan tương đồng,thoái hoá,cho ví dụ,nêu được ý nghĩa - Trình bày nội dung và ý nghĩa của học thuyết tế bào. - Giải thích được vì sao tế bào chỉ sinh ra từ tế bào sống trước nó. - Nêu được những bằng chứng sinh học phân tử về nguồn gốc thống nhất của sinh giới. Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học. Học sinh ý thức được việc bảo vệ các loài là điều kiện cần thiết II. GD kĩ năng sống và nội dung tích hợp - Kĩ năng tự nhận thức - Kĩ năng thể hiện sự tự tin III. Phương tiện dạy học 1. GV: GA, SGK ,SGV, hình 32.1;32.2,bảng phụ,câu hỏi trắc nghiệm 2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi IV. Phương pháp dạy học - VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK V. Tiến trình tổ chức bài học 1. Khám phá 2 .Kết nối (đvđ) :Tổ tiên của loài người là ai?"Vượn người hoá thạch.Vậy bằng chứng nào chứng minh con người có nguồn gốc từ động vật chúng ta sẽ lần lượt tìm hiểu vấn đề ở phần VI,cụ thể là Chương I:Bằng chứng tiến hoá. Đầu tiên chúng ta sẽ tìm hiểu “bằng chứng giải phẫu học so sánh và phôi sinh học so sánh”. Hoạt động của gv - hs Nội dung ghi bảng Hoạt động 1 : Tìm hiểu bằng chứng giải phẫu so sánh. GV : Yêu cầu hs nghiên cứu sgk để trả lời các câu hỏi sau: - Có nhận xét gì về cấu tạo các xương chi trước của các loài? - Cơ quan tương đồng là gì ? Cho ví dụ - Các cơ quan tđồng phản ánh điều gì? - Vậy cơ quan thoái hoá gì? Nêu ví dụ - Hiện tượng lại tổ lµ g× ? - Cơ quan tương tự lµ g× ? - Cơ quan tương tự phản ánh điều gì? - HS : Nghiên cứu, trả lời - GV : Kết luận, bổ sung Hoạt động 2Tìm hiểu về bằng chứng tế bào học GV yêu cầu hs nghiên cứu sgk và trả lời các câu hỏi sau: - Nội dung của học thuyết tế bào? - Thuyết tế bào đã gợi ra ý tưởng gì về nguồn gốc của sinh giới? - Vì sao có sự khác nhau giữa các dạng tế bào? - Ý nghĩa của học thuyết tế bào? - Nêu những đặc điểm cơ bản và chức năng của ADN ở các loài? - Mức độ giống và khác nhau trong cấu trúc của ADN ở các loài do yếu tố nào qui định? - Nhận xét gì về mối quan hệ giữa các loài? HS : Nghiên cứu, trả lời GV : Kết luận, bổ sung I.Bằng chứng giải phẫu so sánh - Cơ quan tương đồng: là những cơ quan nằm ở những vị trí tương ứng trên cơ thể,có cùng nguồn gốctrong quá trình phát triển phôi cho nên có kiểu cấu tạo giống nhau - Cơ quan thoái hoá: Cơ quan thoái hoá là cơ quan phát triển không đầy đủ ở cơ thể trưởng thành. - Cơ quan tương tự : Cơ quan tương tự là cơ quan có nguồn gốc khác nhưng đảm nhận những chưc 1năng giống nhau nên có hình thái tương tự nhau. => Sù tương đồng phản ánh nguồn gốc chung cña c¸c loµi. II: B»ng chøng tÕ bµo häc vµ sinh häc ph©n tö. * Bằng chứng tế bào học - Tất cả các cơ thể sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào. - Tế bào là đơn vị cấu tạo của cơ thể. - Các tế bào đều được sinh ra từ các tế bào sống trước nó. * Bằng chứng sinh học phân tử. - Các loài sinh vật đều có vật chất di truyền là ADN. - ADN của các loài đều được cấu tạo từ 4 loại nuclêôtit. ADN có vai trò mang và truyền đạt thông tin di truyền. - ADN của các loài khác nhau ở thành phần, số lượng, trình tự sắp xếp của các loại nuclêôtit. => Ý nghĩa. Nguồn gốc thống nhất của các loài 3. Thực hành – Luyện tâp Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi * Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õn líp. VI. Rút kinh nghiệm Ngày soạn: Ngày dạy: TIẾT 29- BÀI 25. häc thuyÕt LAMAC - ®acuyn I Mục tiêu bài học - Phân tích được quan niệm của ĐacUyn về: Biến dị và di truyền, mối quan hệ của chúng với chọn lọc. Vai trò của chọn lọc tự nhiên trong sự hình thành các đặc điểm thích nghi. Sự hình thành loài mới và nguồn gốc các loài. Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học. Ghi nhận đóng góp và tồn tại của Lamac và ĐacUyn trong việc giải thích tính đa dạng và hợp lý của sinh giới II. GD kĩ năng sống và nội dung tích hợp- Kĩ năng tự nhận thức - Kĩ năng thể hiện sự tự tin III. Phương tiện dạy học 1. GV: GA, SGK ,SGV,Tranh ảnh về tiến hóa ĐacUyn, phiếu học tập 2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi IV. Phương pháp dạy học - VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK V. Tiến trình tổ chức bài học 1. Khám phá - Nguồn gốc thống nhất của sinh giới được thể hiện ở những bằng chứng sh nào? Mức độ giống và khác nhau trong cấu trúc của ADN và pr giữa các loài được giải thích như thế nào? 2. Kết nối (đvđ) : Giới sinh vật đang tồn tại nổi bật ở tính đa dạng và hợp lý. Người ta giải thích vấn đề này như thế nào? Các quan niệm duy tâm siêu hình và quan niệm duy vật biện chứng của Lamac về sự biến đổi của sinh vật. Hoạt động của gv-hs Nội dung ghi bảng Hoạt động 1Tìm hiểu về học thuyết của Đác Uyn GV yêu cầu HS nghiên cứu mục II.1 và trả lời các câu hỏi: - ĐacUyn quan niệm về biến dị và di truyền như thế nào? - Những loại biến dị và biến đổi nêu trên tương ứng với những loại biến dị nào theo quan niệm di truyền học hiện đại? - Vai trò của biến dị và di truyền đối với quá trình tiến hóa? - Hạn chế của ĐacUyn trong vấn đề biến dị và di truyền? HS : Nghiên cứu, trả lời GV : Kết luận, bổ sung GV yêu cầu HS nghiên cứu mục II.2, thảo luận nhóm và điền vào phiếu học tập các vấn đề về chọn lọc nhân tạo và CLTN Chỉ tiêu Chọn lọc nhân tạo Chọn lọc tự nhiên Nội dung Động lực Kết quả Vai trò - Quan sát H25 và giải thích theo quan điểm của Đac uyn?. - Nêu mối quan hệ của biến dị, di truyền và chọn lọc. HS :Thảo luận nhóm và trả lời GV : Kết luận, bổ sung I. Học thuyết của ĐacUyn (1809-1882) 1. Biến dị và di truyền a) Biến dị cá thể: Sự phát sinh những đặc điểm sai khác giữa các cá thể cùng loài trong quá trình sinh sản xuất hiện ở từng cá thể riêng lẻ và theo hướng không xác định là nguyên liệu chủ yếu của chọn giống và TH. b) Tính di truyền: Cơ sở cho sự tích lũy các biến dị nhỏ ® biến đổi lớn. 2. Chọn lọc nhân tạo a) Nội dung: Vừa đào thải những bd bất lợi, vừa tích lũy những bd có lợi cho con người. b) Động lực: Nhu cầu thị hiếu của con người. c) Kết quả: Mỗi giống vn hay cây trồng thích nghi cao độ với nhu cầu xác định của người. d) Vai trò: Nhân tố chính qui định chiều hướng và tốc độ biến đổi của các giống vậtnuôi,cây trồng. 3. Chọn lọc tự nhiên a) Nội dung: Vừa đào thải những biến dị bất lợi, vừa tích lũy những biến dị có lợi cho sv. b) Động lực: Đấu tranh sinh tồn. c) Kết quả: Phân hóa khả năng sống sót và sinh sản của các cá thể trong quần thể. d) Vai trò: Nhân tố chính qui định sự hình thành các đặc điểm thích nghi trên cơ thể sv. e) Sự hình thành loài mới: Loài mới được hình thành qua nhiều dạng trung gian dưới t/d của CLTN theo con đường phân li tt từ 1 gốc 4. Thành công và tồn tại: - Chứng minh toàn bộ sinh giới ngày nay là kết quả quá trình tiến hóa từ một gốc chung - Chưa hiểu rõ nguyên nhân phát sinh biến dị và cơ chế di truyền các biến dị. 3. Thực hành – Luyện tập Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi * Híng dÉn vÒ nhµ : lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õn líp. V. VI.Rút kinh nghiệm . Ngày soạn: Ngày dạy: TiÕt 30 - Bài 26: THUYẾT TIẾN HÓA TỔNG HỢP HIỆN ĐẠI Bài 27: QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH QUẦN THỂ THÍCH NGHI I. Mục tiêu bài học 1. KiÕn thøc : - Nêu được những cơ sở cho sự ra đời của thuyết tiến hóa hiện đại. - Phân biệt được tiến hóa nhỏ và tiến hóa lớn. - Vai trò của đột biến,di nhập gen,CLTN và các yếu tố ngẫu nhiên đối với tiến hóa nhỏ theo quan điểm hiện đại. - Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học. - Học sinh nhận biết nguồn gốc chung của các loài II. GD kĩ năng sống và nội dung tích hợp - Kĩ năng tự nhận thức - Kĩ năng thể hiện sự tự tin - Các nhân tố tiến hoá làm thay đổi tần số alen và thành phần kiểu gen của quần thể. - CLTN là nhân tố chính hình thành các quần thể sinh vật thích ngi với môi trường. - Có ý thức bảo vệ động vật hoang dã vì bị săn lùng quá mức, có nguy cơ tuyệt chủng, bảo vệ đa dạng sinh học III. Phương tiện dạy học 1. GV: GA, SGK ,SGV, máy chiếu, phiếu học tập 2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi IV. Phương pháp dạy học - VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK V. Tiến trình tổ chức bài học 1. Khám phá - Trình bày nội dung thuyết tiến hóa của lamác vµ thuyết tiến hóa của Đác uyn? 2. Kết nối (đvđ) : Quan niÖm hiÖn ®¹i ®· gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i cña thuyÕt tiÕn ho¸ cæ ®iÓn , gi¶i thÝch sù tiÕn ho¸ nµy nh thÕ nµo ? Chóng ta cïng t×m hiÓu ®iÒu nµy trong bµi h«m nay . Hoạt động của GV - HS Nội dung ghi bảng Ho¹t ®éng 1:T×m hiÓu vÒ quan niÖm tiÕn hãa vµ nguån nguyªn liÖu tiÕn hãa GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu sgk vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái sau: - ThÕ nµo lµ tiÕn ho¸ nhá ? - Thùc chÊt cña qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ nhá lµ g× ? §¬n vÞ cña tiÕn hãa nhá ? - NÕu tiÕn ho¸ nhá diÔn ra trong ph¹m vi mét loµi th× tiÕn ho¸ lín diÔn ra trªn quy m« nh thÕ nµo vµ thùc chÊt cña tiªn ho¸ lín lµ g× ? - KÕt qu¶ cña tiÕn ho¸ nhá lµ h×nh thµnh loµi míi . VËy nguån nguyªn liÖu cung cÊp cho qu¸ tr×nh nµy lµ g× ? HS : Nghiªn cøu, tr¶ lêi GV : KÕt luËn,bæ sung Ho¹t ®éng 2 T×m hiÓu vÒ c¸c nh©n tè tiÕn hãa GV : Yªu cÇu hs nghiªn cøu sgk vµ tr¶ lêi c©u hái : - Cã nh÷ng nh©n tè nµo tham gia vµo qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ trong tù nhiªn ? - T¹i sao ®ét biÕn l¹i ®îc coi lµ nh©n tè tiÕn ho¸ ? - ý nghÜa cña ®ét biÕn ®èi víi tiÕn ho¸ ? - ThÕ nµo lµ hiÖn tîng di nhËp gen ? – - HiÖn tîng nµy cã ý nghÜa g× víi tiÕn ho¸ ? Di nhËp gen Mang gen míi ®Õn qt Lµm qt mÊt gen . Lµm t¨ng alen ®· cã trong qt . - ThÕ nµo lµ chän läc tù nhiªn ? - Vai trß cña chän läc tù nhiªn trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ ? - CLTN u tiªn gi÷ l¹i nhng sinh vËt cã ®Æc ®iÓm nh thÕ nµo ? - CLTN lµm thay ®æi tÊn sè alen nhanh hay chËm tuú thuéc vµo yÕu tè nµo ? - C¸c yÕu tè ngÉu nhiªn lµm biÕn ®æi thµnh phÇn kiÓu gen cña quÇn thÓ nh thÕ nµo ? - Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn cã ®Æc ®iÓm g× ? - Nã cã ý nghÜa ®èi víi tiÕn ho¸ cña sinh vËt kh«ng ? HS : Nghiªn cøu, tr¶ lêi GV : KÕt luËn,bæ sung I . Quan niÖm tiÕn ho¸ vµ nguån nguyªn liÖu tiÕn hãa . 1 . TiÕn ho¸ nhá vµ tiÕn ho¸ lín . - TiÕn ho¸ nhá lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi cÊu tróc di truyÒn cña quÇn thÓ ( biÕn ®æi vÒ tÇn sè alen vµ thµnh phÇn kiÓu gen cña quÇn thÓ ) . - Sù biÕn ®æi cÊu tróc di truyÒn cña quÇn thÓ ®Õn mét lóc lµm xuÊt hiÖn sù c¸ch li sinh s¶n víi quÇn thÓ gèc, h×nh thµnh loµi míi . - TiÕn ho¸ nhá diÔn ra trªn quy m« nhá , trong ph¹m vi mét loµi . - Thùc chÊt tiÕn ho¸ lín lµ qu¸ tr×nh biÕn ®æi trªn quy m« lín , tr¶i qua hµng triÖu n¨m , lµm xuÊt hiÖn c¸c ®¬n vÞ ph©n lo¹i trªn loµi nh : chi , hä , bé , líp , ngµnh . 2 . Nguån biÕn dÞ di truyÒn cña quÇn thÓ . - Nguån nguyªn liÖu cung cÊp cho qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ lµ c¸c biÕn dÞ di truyÒn ( BDDT ) vµ do di nhËp gen . BDDT BiÕn dÞ ®ét biÕn (bd s¬ cÊp ) BiÕn dÞ tæ hîp (bd thø cÊp ) II . C¸c nh©n tè tiÕn ho¸ . 1 . §ét biÕn . - §ét biªn lµm thay ®æi tÇn sè alen vµ thµnh phÇn kiÓu gen trong quÇn thÓ lµ nh©n tè tiÕn ho¸ - §ét biÕn ®èi víi tõng gen lµ nhá tõ 10-6 – 10-4 nhng trong c¬ thÓ cã nhiÒu gen nªn tÇn sè ®ét biÒn vÒ mét gen nµo ®ã l¹i rÊt lín . - §ét biÕn gen cung cÊp nguån nguyªn liÖu s¬ cÊp cho qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ . 2 . Di - nhËp gen . - Lµ hiÖn tîng trao ®æi c¸c c¸ thÓ hoÆc giao tö gi÷a c¸c quÇn thÓ . - Lµm thay ®æi thµnh phÇn KG vµ tÇn sè alen cña qt , lµm xuÊt hiÖn alen míi trong quÇn thÓ . 3 . Chän läc tù nhiªn ( CLTN ). - CLTN lµ qu¸ tr×nh ph©n ho¸ kh¶ n¨ng sèng sãt vµ sinh s¶n cña c¸c c¸ thÓ víi c¸c kiÓu gen kh¸c nhau trong quÇn thÓ . 3. CLTN( kết hợp khung cuối bài 27) - CLTN t¸c ®éng trùc tiÕp lªn kiÓu h×nh vµ gi¸n tiÕp lµm biÕn ®æi tÇn sè kiÓu gen , tÇn sè alen cña quÇn thÓ . - CLTN quy ®Þnh chiÒu híng tiÕn ho¸ . CLTN lµ mét nh©n tè tiÕn ho¸ cã híng . - Tèc ®é thay tÇn sè alen tuú thuéc vµo + Chän läc chèng gen tréi . + Chän läc chèng gen lÆn . 4 . C¸c yÕu tè ngÉu nhiªn . - Lµm thay ®æi tÇn sè alen theo mét híng kh«ng x¸c ®Þnh . - Sù biÕn ®æi ngÉu nhiªn vÒ cÊu tróc di truyÒn hay x¶y ra víi nh÷ng qt cã kÝch thíc nhá . 5 . Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn ( giao phèi cã chän läc, giao phèi cËn huyÕt , tù phèi ) . - Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn kh«nglµm thay ®æi tÇn sè alen cña quÇn thÓ nhng l¹i lµm thay ®æi thay ®æi thµnh phÇn kiÓu gen theo híng t¨ng dÇn thÓ ®ång hîp, gi¶m dÇn thÓ dÞ hîp . - Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn còng lµ mét nh©n tè tiÕn ho¸ . - Giao phèi kh«ng ngÉu nhiªn lµm nghÌo vèn gen cña quÇn thÓ , gi¶m sù ®a d¹ng di truyÒn. 3. Thực hành – Luyện tập: Sö dông « ghi nhí vµ bµi tËp cuèi bµi lµm bµi tËp,häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi tríc khi ®Õn líp. VI. Rút kinh nghiệm Ngày soạn: Ngày dạy: TiÕt 31-Bµi 28 : LOÀI I Mục tiêu bài học - Gi¶i thÝch ®îc kh¸i niÖm loµi sinh häc - Nªu vµ gi¶i thÝch ®îc c¸c c¬ chÕ c¸ch li tríc hîp tö - Nªu vµ gi¶i thÝch ®îc c¸c c¬ chÕ c¸ch li sau hîp tö - Gi¶i thÝch ®îc vai trß cña c¸c c¬ chÕ c¸ch li trong qu¸ tr×nh tiÕn ho¸ - Ph¸t triÓn n¨ng quan sát,phân tích kênh hình trong bài học. - Rèn luyện khả năng thu thập một số tài liệu (các hình ảnh về đặc điểm thích nghi ), làm việc tập thể xây dựng báo cáo khoa học và trình bày báo cáo II. GD kĩ năng sống và nội dung tích hợp - Kĩ năng tự nhận thức - Kĩ năng thể hiện sự tự tin III. Phương tiện dạy học 1. GV: GA, SGK ,SGV 2. HS : Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi IV. Phương pháp dạy học - VÊn ®¸p t×m tßi - VÊn ®¸p t¸i hiÖn - Quan s¸t tranh t×m tßi - Tù nghiªn cøu SGK V. Tiến trình tổ chức bài học 1. Khám phá - §Æc ®iÓm thÝch nghi lµ g× ? cho VD - QuÇn thÓ thÝch nghi ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së nµo ? cho VD 2 Kết nối (đvđ) : Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ loµi, v× vËy cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ loµi. S¸ch gi¸o khoa chØ giíi thiÖu loµi sinh häc. Hoạt động của gv - hs
File đính kèm:
- Bai_23_On_tap_phan_Di_truyen_hoc.doc