Giáo án Ngữ văn Lớp 9 - Tuần 20+21: Văn thuyết minh

Ngày soạn:1/1/2020 TUẦN 20,21
Ngày dạy: /1/2020
Văn thuyết minh
I.Mục tiêu cần đạt:
-Giúp học sinh củng cố về văn thuyết minh,tri thức,cách trình bày một văn bản thuyết minh, đề văn thuyết minh và cỏch làm bài văn TM về phương phỏp, TM về danh lam thắng cảnh
-Rèn kĩ năng làm văn bản thuyết minh.
II.Chuẩn bị:
-Giáo viên:Nghiên cứu tài liệu,soạn giáo án.Bảng phụ.
-Học sinh:Học lí thuyết.
III.Tiến trình dạy và học:
A.ổn định tổ chức:Kiểm tra sĩ số
B.Kiểm tra bài cũ:Kết hợp trong giờ
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
HĐ cặp đụi: 5p
?Đề văn thuyết minh là gì?
?Đối tượng được đề cập đến trong văn thuyết minh?
?Có mấy dạng đề văn thuyết minh?Cho ví dụ?
Hs trả lời. GV nx, chốt ý
?Có thể quy các đề văn thuyết minh vào các nhóm nào?
? Nêu khái niệm thuyết minh về một phương pháp, cách làm ?
? Bố cục của bài văn thuyết minh về một phương pháp, cách làm gồm mấy phần? Nội dung của mỗi phần?
? Khi viết bài cần chú ý gì về hình thức?
GV: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu đề, lập dàn ý và viết bài hoàn chỉnh.
GV: Gợi ý để học sinh viết thành đoạn văn phần mở bài.
? Trong phần thân bài phải làm mấy ý lớn?
? Trình tự cách làm món trứng rán như thế nào?
? Món trứng rán sau khi làm xong phảI đảm bảo yêu cầu nào?
? Nêu nội dung của phần kết bài?
Đề bài 2: Thuyết minh về cách làm đồ chơi cho em bé
? Xác định thể loại và nội dung của đề?
? Phần mở bài em dự định dẫn dắt như thế nào?
? Để làm đồ chơi này cần chuẩn bị vật liệu nào?
? Cách làm đồ chơi này được tiến hành ra sao?
? đồ chơI này có ý nghĩa như thế nào?
? Phần kết bài em dẫn dắt như thế nào?
Đề bài 3 : Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh (đảo Cỏt Bà)
1/Đề văn thuyết minh:
-Đề văn thuyết minh nêu các đối tượng để người làm bài trình bày các tri thức về chúng.
-Đối tượng dược đề cập đến trong bài văn thuyết minh rất rộng vì lĩnh vực nào trong đời sống cũng có rất nhiều đối tượng cần được giới thiệu.
-Có hai dạng đề:
+Dạng đề có cấu trúc đầy đủ:
VD:Thuyết minh về một lọ hoa, đĩa hoa em đã cắm để tặng mẹ nhân ngày QT Phụ nữ 8/3.
-Dạng đề có cấu trúc không đầy đủ, thường chỉ đề cập dến đối tượng được thuyết minh.
VD: Thuyết minh về mọt gương mặt trẻ của thể thao Việt Nam?
-Các nhóm đề văn thuyết minh:
+Thuyết minh về người.
+Thuyết minh về đồ dùng gia đình.
+Thuyết minh về vật dụng cá nhân.
+Thuyết minh về phong tục tập quán.
+Thuyết minh về món ăn.
+Thuyết minh về một danh lam thắng cảnh.
+Thuyết minh về loài hoa,loài cây.
+Thuyết minh về vật nuôi.
+Thuyết minh về tác phẩm văn học
2. Thuyết minh về một phương pháp, cách làm: 
- là trình bày cách thực hiện một hành động nào đó như làm một món ăn, một thí nghiệm, một thứ đồ chơi, trồng cây..
- Khi viết bài văn thuyết minh giới thiệu về một phương pháp(cách làm) nào, người viết phảI tìm hiểu, nắm chắc về phương pháp, cách làm đó.
+ Cần trình bày rõ điều kiện, cách thức, trình tự  để thực hiện và yêu cầu chất lượng đối với sản phẩm( Trả lời câu hỏi: Phải làm thế nào? Cái nào làm trước, cái nào làm sau?...)
- Bài thuyết minh về cách làm có bố cục ba phần:
+ MB.
+ TB
+ KB.
Phần thân bài, nội dung thuyết minh sắp xếp theo quá trình thực hiện từ chuẩn bị đến các bước tiến hành và kết quả thành phẩm.
- Về hình thức: Khi viết bài văn thuyết minh về cách làm cần chú ý thực hành kĩ năng viết đoạn văn thuyết minh.Lời văn cần ngắn gọn, rõ ràng.
3.Thuyết minh về danh lam thắng cảnh 
Mở bài
Khái quát về danh lam thắng cảnh hay di tích lịch sử đó
Vị trí địa lí.
Đặc điểm nổi bật .
ý nghĩa về văn hoá, lịch sử với địa phương hay cả nước.
Thân bài
Thuyết minh về lịch sử hình thành 
Có từ bao giờ
Nơi đó là thiên tạo hay do con người xây dựng.
Nêu quá trình xây dựng hay tôn tạo của địa danh
Thuyết minh về vị trí địa lí
Thuyết minh về vị trí, phương hướng
Cách đị đến, phương tiện
Thuyết minh về đặc điểm 
Thuyết minh về quần thể kiến trúc
Gồm những cảnh gì, mỗi cảnh đặc điểm nổi bật ra sao
Tầm quan trọng hay ý nghĩa các bộ phận
Có thể miêu tả đặc điểm nổi bật của từng nơi đó.
Thuyết minh về giá trị văn hoá, kinh tê
Giới thiệu về ý nghĩ văn hoá của địa danh
Giá tri du lịch, kinh tế, sinh thái
Ngoài ra có thể kết hợp kể những câu chuyện có liên quan tới địa danh để bài văn thêm sinh động, hiện trạng danh thắng, di tích và bài học bảo vệ nó.
Kết bài 
Khẳng định vai trò, ý nghĩa của danh thắng đó với địa phương và cả nước.
Nêu nên thái độ của bản thân.
* Bài tập thực hành:
Đề bài 1: Thuyết minh về cách làm món trứng rán.
* THĐ:
- Thể loại: Thuyết minh( một cách làm)
- Nội dung: Cách làm món trứng rán.
* Dàn ý: 
- MB: Giới thiệu về món trứng rán.
- TB: 
+ Nguyên liệu: Dành cho bốn người ăn:
Trứng bốn quả.
Hành củ , hành lá.
Mỡ, hai thìa cà phê mắm, một thìa cà phê muối.
Các nguyên vật liệu phụ.
+ Cách làm:
Chọn hành tươi, lá không bị dập, nhặt sạch hành, bỏ rễ và lá héo, rửa sách, thái nhỏ. Hành củ bóc vỏ băm nhỏ.
Lấy một chiếc bát con, tráng sạch rồi đập trứng vào bát, dùng đũa dánh đều lòng trắng với lòng đỏ, cho hành củ và hành lá, nêm gia vị vào bát trứng rồi khuấy đều một lần nữa.
Chảo rửa sạch, bắc lên bếp, cho khoản 1 thìa múc canh dầu ăn hoặc mỡ vào chảo, đun sôi cho mỡ nóng già rồi đổ trứng vào, điều chỉnh lửa cho vừa phải để tránh trứng bị cháy bên ngoài mà bên trong vẫn bị sống. Khi mặt trên của trứng se lại, ta lật mặt sau lên, vặn nhỏ lửa cho đến khi trứng chín đều khắp thì tắt lửa và bỏ trứng ra đĩa, dùng dao nhọn sắt thành từng miếng.
Có thể bày thêm mấy lát dưa chuột hoặc vài cọng mùi quanh đĩa trứng để thêm đẹp.
Yêu cầu thành phẩm: Trứng chín đều, không khô xác, không bị cháy khét, dậy mùi thơm ngậy của trứng, của hành.
- KB: Suy nghĩ về món trứng rán..
Đề bài 2: 
* THĐ:
- Thể loại: Thuyết minh( một cách làm)
- Nội dung: Cách làm đồ chơi em bé : ô tô làm bằng vỏ nhựa.
* Dàn ý: 
- MB: Giới thiệu về làm đồ chơi cho em bé: ô tô làm bằng vỏ nhựa.
VD: Cuộc sống của trẻ em thật tươi vui nếu xung quanh mình có nhiều đồ chơi, nhất là các đồ chơi tự làm. Để hiểu rõ hơn về cách làm ô tô bằng vỏ hộp, tôi xin giới thiệu để các bạn cùng biết nhé.
- TB: 
+ Chuẩn bị vật liệu:
Các loại vỏ hộp sữa bằng giấy cứng hoặc các loại vỏ hộp khác hình chữ nhật.
Que tròn có đường kính khoảng 0,5cm; dài khoảng 12cm.
Các nút chai tròn hoặc hột, hạt.
+ Cách làm:
Lấy cỏ hộp sữa bằng giấy cứng( còn nguyên hình dạng), kích thước vỏ hộp 20 *11*5cm.
Trên một mặt to của vỏ hộp sữa , ta vẽ một hình chữ nhật có kích thước khoảng 10*6cm.
Sau đó dùng dao trổ hoặc kéo cắt rời theo ba cạnhcủa hình chữ nhật, vừa vẽ trên vỏ hộp, cắt bỏ đI 2/3 chỗ hình chữ nhật vừa cắt, giữ lại 1/3, gấp ngược 1/3 trở lại để tạo thành mui xe ô tô.
ở mặt bên sườn của vỏ hộp,dùi hai lỗ từ mặt sườn bên này thông sang mặt sườn bên kia của vỏ hộp.
Lấy bốn nút chai hình tròn để làm bánh xe, mỗi nút chai chọc một lỗ ở giữa nút. Lấy que tre xuyên qua hai lỗ từ sườn bên này sang sườn bên kia của vỏ hộp để làm trục xe. Sau đó lắp vào mỗi đầu của que tre một nút chai to và ngoài cùng của đầu que tre làm cáI chốt chặt giữ cho bánh xe khỏi bị rời ra khỏi trục xe.
Lấy hai nút chai nhỏ gắn ở đầu ô tô dể làm đèn pha, buộc một sợi dây nhỏ phía trước đầu xe để cho trẻ con kéo xe.
-Tác dụng: ô tô là đồ chơi cho trẻ con ,tạo niềm vui trong cuộc sống.
- KB: Chiếc ô tô làm bằng vỏ nhựa rất giản dị nhưng lại có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với trẻ em. Mỗi chúng ta hãy biết trân trọng thứ đồ chơI này vfa giữ gìn cẩn thận. Hãy giúp các bạn tạo ra nhiều thứ đồ chơI mới để tạo ra nhiều niềm vui trong cuộc sống. 
Đề bài 3
I.Mở bài
HP nổi tiếng là một thành phố du lịch với nhiều thắng cảnh đẹp
Nhớ đến Hp, du khách nhớ đến biển khơi , những đặc sản mang dậm hương vị địa phương và sự nồng hậu của người dân phố biển.
Cát Bà là một thắng cảnh đẹp, từng níu chân nhiều du khách
II.Thân bài
1. Thuyết minh vể vị trí địa lí
Quần đảo Cát Bà với trên 360 hòn đảo lớn nhỏ với nhiều hình dáng kì lạ như Hòn Guốc, Hòn Xôi, Hòn Ché
Đảo Cát Bà là lớn nhất với diện tích 158 km2, dài 20 km và cao hơn 200m so với mặt biển.
Cát Bà nằm trong huyện đảo Cát Hải, cách thành phố 70km, nếu đi tàu cao tốc mất gần 1h. nếu đi đường bộ thì chỉ khoảng 2h dến nơi.
2. Thuyết minh về vẻ đẹp của đảo
Cát Bà có thảm rừng nhiệt đới xanh tươi. Đây là khu rừng nguyên sinh và là khu Vườn quốc gia lớn nhất Việt Nam.
Có nhiều loại cây quý như kim giao, lát hoa, săng lẻ
Nhiều loại động vật quý hiếm trên thế giới : Khướu, đại bành đất, coa cát ; Vộc đầu trắng – loài động vật được đưa vào sách đỏ ; tắc ke, khỉ mặt đỏ, sơn dương, sóc đuôi cờ
Rừng ngập măn phơng phú, suối nước khoáng.
Cát Bà nổi tiếng với hang động đẹp
Đông Trung Trang, hang Đầu Gỗ, Hang Sửng Sốt, Động người Xưa
Trong động lung linh nhũ đá kì ảo.
Cát Bà nổi tiếng với các bãi tắm đẹp, cát trắng, nước xanh, sóng êm
Cát Bà với biển bao la là nơi cư trú, sinh sôi của nhiềy hỉa sản như bào ngư, trai ngọc, cá vược, cá ngừ..có nhiều nhà bè nuôi hải sản tại Bến Bỡo cung cấp đặc sản cho thành phớnh : tôm he, ruốc cá ngừ, rượu bào ngư, nước mắm Vạn Vân
Đến Cát Bà thưởng thức những món ăn đặc trưng của biển.
3. Thuyết minh về tiềm năng kinh tế của Cát Bà
Cát Bà trở thành một địa điểm du lich sinh thái lí tưởng. Con đường xuyên đao đã kếo Cát Bà gần với đất liền.
Nhiếu bãi tắm mới được đưa vào sử dụng, nhiều trung tâm vui chơi lí thú.
Cát Bà trở thành mũi nhon du lịch của thành phố.
Cát Bà phát triến nghề nuôi trồng thuỷ sản và ngành đóng tàu trong tương lai.
III.Kết bài
Cát Bà là hòn ngọc của HP.
Xây dựng quê hương giàu đẹp.
CB phát triển hơn nưa và trở thành điểm đến của du khách trong nước và nước ngoài.
Hướng dẫn học tập ở nhà:
- Học kĩ lí thuyết và viết hoàn chỉnh thành bài văn đề văn trên vào vở