Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 157: Ôn tập về truyện - Năm học 2015-2016

Ngày soạn: 8/4/2016 
Ngày giảng: 9A: /4/2016 
 9B: /4/2016 
 Ngữ văn: Tiết 157 - Bài 30: 
ÔN TẬP VỀ TRUYỆN
I. Mục tiêu:
* Mức độ cần đạt
- Ôn tập, củng cố kiến thức về những tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam.
- Củng cố những hiểu biết về thể loại truyện.
- Rèn luyện kỹ năng tổng hợp, hệ thống hóa kiến thức.
* Trọng tâm kiến thức, kĩ năng:
1. Kiến thức:
- Đặc trưng thể loại qua các yếu tố nhân vật, sự việc, cốt truyện.
- Những nội dung cơ bản của các tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam đã học.
- Những đặc điểm nổi bật của các tác phẩm truỵên đã học.
2. Kĩ năng:
- Kĩ năng tổng hợp, hệ thống hoá kiến thức về các tác phẩm truyện hiện đại Việt Nam.
Học sinh khuyết tật: Rèn kĩ năng đọc viết
II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài: 
III. Chuẩn bị:
1.Giáo viên: 
2. Học sinh: Bảng thống kê, chuẩn bị bài theo yêu cầu trong SGK
IV. Phương pháp/ Kĩ thuật dạy học
Phân tích , tổng hợp, nêu vấn đề, thuyết trình, động não...
V. Các bước lên lớp:
1. Ổn định tổ chức (1p) 
2. Kiểm tra đầu giờ 
3. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 
Hoạt động 1: Khởi động (1p)
Các tác phẩm truyện trong chương trình lớp 9 có đặc điểm chung gì? Nội dung nào là nổi bật. Bài hôm nay chúng ta sẽ ôn tập về truyện
Hoạt động của GV và HS
TG
Nội dung
Hoạt động 2: Hướng dẫn ôn tập
Mục tiêu: HS nắm được hệ thống hoá các tác phẩm văn học hiện đại Việt Nam đã học trong chương trình.
GV yêu cầu các tổ trình bày phần chuẩn bị của nhóm
Các nhóm khác chia sẻ
GV kết luận bằng bảng phụ đã chuẩn bị
Học sinh khuyết tật: Nhớ lại các văn bản 
học hiện đại Việt Nam đã học trong chương trình 
HS nhớ và chép vò vở
GV uốn nắn
31
I. Lý thuyết
1. Bảng thống kê các tác phẩm truyện hiện đại Việt nam đã học trong chương trình Ngữ văn 9 
TT
Tên tác phẩm
Tác giả
Năm sáng tác
 Tư tưởng nội dung
1
Làng (Trích Truyện ngắn)
Kim Lân
1948(Thời kì chống Pháp)
Qua tâm trạng đau xót, tủi hổ của ông Hai ở nơi tản cư khi nghe tin đồn làng mình theo giặc, truyện thể hiện tình yêu làng quê sâu sắc thống nhất với lòng yêu nước và tinh thần kháng chiến của người nông dân.
2
Lặng lẽ Sa Pa (Trích Truyện ngắn)
Nguyễn Thành Long
1970 (TK chống Mĩ)
 Cuộc gặp gỡ tình cờ của ông hoạ sĩ, cô kĩ sư mới ra trường với người thanh niên làm việc một mình tại trạm khí tượng trên núi cao Sa Pa. Truyện ca ngợi những người lao động thầm lặng, có cách sống đẹp, cống hiến sức mình cho đất nước.
3
Chiếc lược ngà (Trích Truyện ngắn)
Nguyễn Quang Sáng
1966 (TK chống Mĩ)
Câu chuyện éo le và cảm động về hai cha con: Ông Sáu và bé Thu trong lần ông về thăm nhà. Qua đó, truyện ca ngợi tình cha con thắm thiết trong hoàn cảnh chiến tranh.
4
Bến quê
Ng Minh Châu
1985(Trong tập Bến quê)
Qua những cảm xúc và suy ngẫm của nhân vật Nhĩ vào lúc cuối đời trên giường bệnh, truyện thức tỉnh ở mọi người sự trân trọng những giá trị và vẻ đẹp bình dị, gần gũi của cuộc sống, của quê hương.
5
Những ngôi sao xa xôi (Trích Truyện ngắn)
Lê Minh Khuê
1971 (TK chống Mĩ)
Cuộc sống, chiến đấu của ba cô gái thanh niên xung phong trên một cao điểm ở tuyến đường Trường Sơn trong những năm chiến tranh chống Mĩ cứu nước. Truyện làm nổi bật tâm hồn trong sáng, giàu mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hi sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của họ
H*: Các tác phẩm truyện sau cách mạng tháng Tám 1945 trong bảng thống kê trên đã phản ánh được những nét gì về đất nước và con người Việt Nam ở giai đoạn đó?
HS trả lời
HS chia sẻ
GV uốn nắn
H: Hình ảnh các thế hệ con người Việt Nam yêu nước trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mĩ được miêu tả qua những nhân vật nào?
H: Tìm đặc điểm chung của các nhân vật ấy và nét tính cách nổi bật của mỗi nhân vật?
HS thảo luận nhóm theo bàn (5 phút) 
HS hoạt động cá nhân trong 1p giải quyết bài tập
HS thảo luận
Gọi 2 nhóm trả lời 
Gọi HS nhóm khác chia sẻ
Người điều hành chốt ý kiến
GV nhận xét, nhấn mạnh
H: Các tác phẩm truyện lớp 9 được trần thuật theo ngôi kể nào? Những truyệ nào có nhân vật kể chuyện trực tiếp xuất hiện?
HS trả lời
HS chia sẻ
GV uốn nắn
H: Cách trần thuật này có ưu thế như thế nào?
HS trả lời
HS chia sẻ
GV uốn nắn
GV nêu sơ lược về tình huống truyện
H: Những truyện nào có tình huống truyện đặc sắc?
Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập
Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để làm bài tập.
HS tự do phát biểu cảm nghĩ của mình 
Học sinh nhận xét.
GV nhận xét điều chỉnh, khuyến khích biểu dương những cảm nghĩ hay.
7p
2. Nội dung được phản ánh
- Những nét tiêu biểu đời sống xã hội và con người Việt Nam với tư tưởng và tình cảm của họ trong thời kì lịch sử có nhiều biến cố lớn, từ sau cách mạng tháng 8 năm 1945, chủ yếu là trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ
3. Hình ảnh con người Việt Nam: 
 - Đặc điểm chung: Tình yêu quê 
hương, yêu đất nước, lòng gắn bó máu thịt, sẵn sàng hy sinh giành độc lập cho tổ quốc
- Tính cách nổi bật: 
+ Ông Hai: Tình yêu làng thật đặc biệt, nhưng phải đặt trong tình cảm yêu nước và tinh thần kháng chiến
+ Người thanh niên: Yêu thích và hiểu ý nghiã công việc thàm lặng, một mình trên núi cao, có những suy nghĩ và tình cảm tốt đẹp, trong sáng về công việc và đối với mọi người
+ Bé Thu: Tính cách cứng cỏi, tình cảm nồng nàn, thắm thiết với người cha
+ Ông Sáu: Tình cha con sâu nặng, tha thiết trong hoàn cảnh éo le và xa cách của chiến tranh
+ Ba cô gái: Tinh thần dũng cảm không sợ hy sinh khi làm nhiệm vụ hết sức nguy hiểm; Tình cảm trong sáng, hồn nhiên, lạc quan trong hoàn cảnh chiến đấu ác liệt
4. Một vài đặc điểm nghệ thuật của các truyện đã học
a. Ngôi kể: 
Ngôi thứ nhất (xưng tôi)
Ưu điểm
- Chiếc lược ngà
- Những ngôi sao xa xôi
Đi sâu vào đời sống tâm lí, tâm trạng của nhân vật
Ngôi thứ ba (giấu mình)
Ưu điểm
- Làng
- Lặng lẽ Sa Pa
- Bến quê
Kể một cách khách quan, người kể biết hết mọi sự việc, hành động của nhân vật
b. Tình huống truyện đặc sắc 
- Làng: Tin làng chợ Dầu theo giặc khiến ông Hai dằn vặt, khổ sở 
- Chiếc lược ngà: Ông Sáu về thăm nhà, con gái kiên quyết không nhận ba -> lúc nhận thì đã phải chia tay đến lúc hy sinh ông Sáu không được gặp lại con lần nào
- Bến quê: Một người bệnh nặng sắp chết không đi đâu được, nghĩ lại cuộc đời mình và hoàn cảnh hiện tại.
II. Luyện tập:
1. Bài tập: 
 Nêu cảm nghĩ của em về nhân vật gây ấn tượng sâu sắc nhất cho em.
4. Củng cố (3p)
H: Qua những tác truyện hiện đại trên đã giáo dục cho em những tư tưởng tình cảm gì? 
HS suy nghĩ trả lời - GV nhận xét, nhấn mạnh, khái quát kiến thức của bài
5. Hướng dẫn học tập(2p)
- Đọc lại toàn bộ các truyện trên, nắm tên tác giả, nội dung chính, nghệ thuật chính
- Chuẩn bị: Giờ sau kiểm tra 1 tiết