Giáo án Ngữ văn 9 - Tiết 1+2: Phong cách Hồ Chí Minh - Năm học 2014-2015

Ngày soạn: 15/8/2014
Ngày giảng: 9A
 9B
Ngữ văn. Bài 1 – Tiết 1: Văn bản
Phong cách Hồ Chí Minh .
 ( Lê Anh Trà )
 I. Mục tiêu 
	* Mức độ cần đạt .
	- Thấy được tầm vóc lớn lao trong cốt cách văn hoá Hồ Chí Minh qua một văn bản nhật dụng có sử dụng kết hợp các yếu tố nghị luận, tự sự, biểu cảm .
	- Từ lòng kính yêu tự hào về Bác học sinh có ý thức tu dưỡng, học tập, rèn luyện theo gương Bác Hồ vĩ đại. Tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh .
	* Trọng tâm kiến thức, kĩ năng .
	1. Kiến thức .
	- Biết được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt .
	- Biết được ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc .
	- Đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể .
	2. Kĩ năng .
	- Nắm bắt nội dung nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc dân tộc .
	- Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hoá lối sống .
 II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài .
Kĩ năng giao tiếp .
Kĩ năng nhận thức .
 III. Chuẩn bị 
	1. Giáo viên. 
	2. Học sinh. 
	- Đọc và tìm hiểu bố cục, con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh.
	IV. Phương pháp, kĩ thuật dạy học:
	- Thuyết trình, vấn đáp, nêu vấn đề, kích thích tư duy
	V. Cỏc bước lờn lớp
	1. ổn định tổ chức (1p) 
	2. Kiểm tra đầu giờ( 1p) 
	GV kiểm tra hs về việc chuẩn bị bài ở nhà .
	3.Bài mới 
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Tg
 Nội dung
Hoạt đông 1 : Khởi động 
 “Sống, chiến đấu, lao động, học tập và rèn luyện theo gương Bác Hồ vĩ 
đại” đã và đang là một khẩu hiệu kêu gọi, thúc giục mỗi người chúng ta trong cuộc sống hằng ngày. Thực chất nội dung khẩu hiệu là động viên mỗi chúng ta hãy noi theo tấm gương sáng ngời của Bác. Học theo phong cách sống và làm việc của Bác. Vậy vẻ đẹp văn hoá của phong cách HCM là gì ? 
Hoạt động 2 : Hướng dẫn đọc – Thảo luận chú thích .
* Mục tiêu: HS biết cách đọc chậm rãi, khúc triết văn bản, hiểu được nghĩa của một số chú thích phong cách, uyên thâm, hiền triết
- GV hướng dẫn hs đọc giọng chậm rãi, bình tĩnh, khúc triết 
- GVđọc một đoạn 
- 2 hs đọc tiếp cho đến hết 
- GV nhận xét, uốn nắn cách đọc
GV giới thiệu sơ lược về tỏc giả Lờ Anh Trà
H: Văn bản được xuất bản vào năm nào ?
H: Văn bản thuộc thể loại nào?
H: Tại sao gọi là văn bản nhật dụng ?
- Văn bản đề cập đến một vấn đề thời sự cấp thiết trong đời sống nhõn loại cú tớnh thời sự.
Hoạt động 3 : HD tìm hiểu bố cục .
* Mục tiêu: HS nắm được bố cục 2 phần của văn bản và nội dung chính của 2 phần. Rèn kĩ năng sử dụng tranh ảnh.
H: Văn bản chia làm mấy phần ? Nội dung chính từng phần ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời.
- HS khác nhận xét
- GV nhận xét-> kết luận
- Phần 1: Từ đầu rất hiện đại (Con 
đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh.)
 - Phần 2 : Tiếphết (Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh.)
Hoạt động 4 : HD tìm hiểu văn bản .
* Mục tiêu: HS nắm được con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh. 
- GV.Gọi hs đọc phần 1 SGK-T5
H: Em hãy tìm những chi tiết thể hiện vốn tri thức văn hóa nhân loại của chủ tịch HCM ?.
- HS hoạt động cá nhân tìm chi tiết và trả lời
- HS khác nhận xét
- GV nhận xét-> kết luận
GV minh hoạ
Chế Lan Liên đã có lần viết.
Đời bồi tàu lênh đênh theo sóng bể.
Người đi hỏi khắp bóng cờ châu Mĩ, châu Phi
Những đất tự do, những trời nô lệ
Những con đường cách mạng đang tìm đi
H: Người tiếp thu văn hoá nước ngoài như thế nào?
(- Không chịu ảnh hưởng một cách thụ động
- Điều quan trọng là Người đã tiếp thu một cách có chọn lọc tinh hoa văn hoá nước ngoài.)
H: Em có nhận xét gì về cách viết của tác giả ở đoạn văn trên?
- HS hoạt động cá nhân trả lời
- GV nhận xét-> kết luận
H*: Theo tác giả thì điều kì lạ nhất trong phong cách HCM là gì ? Vì sao có thể nói như vậy ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời
- HS khác nhận xét
- GV nhận xét-> kết luận
 ( GV tích hợp ) 
Đó là những ảnh hưởng quốc tế sâu đậm đã nhào nặn với cái gốc văn hoá dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cách Việt Nam (Chỗ độc đáo kì lạ nhất trong phong cách Hồ Chí Minh là sự kết hợp hài hoà, thống nhất những phẩm chất khác nhau trong con người HCM đó là truyền thống và hiện đại, phương Đông và phương Tây, xưa và nay, dân tộc và Quốc tế, vĩ đại và bình dị.
H: Qua tìm hiểu về con đường hình thành phong cách HCM, em có nhận xét gì về vốn tri thức của Người ?Vì sao Người lại có được vốn tri thức như vậy ?
GV giảng- bình.
Chúng ta thấy vốn tri thức văn hoá của HCM thật là uyên thâm, sâu rộng
 Nhưng đó không phải là trời cho một cách tự nhiên mà nhờ thiên tài, nhờ Bác đã dày công học tập rèn luyện không ngừng trong suốt bao nhiêu năm, suốt cuộc đời hoạt động đầy gian truân. ý thức học hỏi và tự học hỏi.
 Vì vậy, HCM không chỉ là anh hùng dân tộc vĩ đại mà còn là danh nhân văn hoá thế giới (Bác được UNESCO phong tặng danh hiệu này năm 1990)
1p
7p
4p
27p
I. Đọc và thảo luận chú thích 
1. Tỏc giả
2. Tỏc phẩm
- Xuất bản năm 1990
II. Bố cục 
2 phần
 III. Tìm hiểu văn bản
1. Con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh.
“Tiếp xúc với văn hoá nhiều nước , nhiều vùng trên thế giới, cả ở phương Đông và phương Tây thăm các nước Châu Phi, Châu á, Châu Mĩ sống dài ngày ở Pháp , ở Anh . 
 Nói và viết thạo nhiều thứ tiếng Pháp, Anh, Hoa, Nga 
 Người làm nhiều nghề .
 Đến đâu Người cũng học hỏi, tìm hiểu văn hoá, nghệ thuật đến một mức khá uyên thâm.
 Tiếp thu mọi cái đẹp và cái hay đồng thời phê phán những tiêu cực”
- Kết hợp giữa kể và bình một cách tự nhiên.
-> Sự tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại của HCM bằng con đường rèn luyện đã tạo nên một nhân cách, một lối sống rất Việt Nam, rất Phương Đông nhưng đồng thời rất mới, rất hiện đại.
	4. Củng cố (3p)
 H:Sự tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại của Hồ Chí Minh được biểu hiện như thế nào ?
 	- GV hệ thống lại kiến thức bài
 5. Hướng dẫn học bài (2p)
	- Học bài hiểu được con đường hình thành phong cách văn hoá Hồ Chí Minh.
	- Chuẩn bị bài: Phong cách Hồ Chí Minh( Tiếp theo)
	+ Tìm hiểu vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh và một số biện pháp nghệ thuật.
Ngày soạn: 15/8/2014
Ngày giảng: 9A
 9B
 Ngữ văn - Tiết 2. Bài 1 - Văn bản:
 Phong cách Hồ Chí minh ( Tiếp )
 (Lê Anh Trà )
	I. Mục tiêu 
	* Mức độ cần đạt .
	Như tiết 1
	* Trọng tâm kiến thức, kĩ năng .
	1. Kiến thức .
	- Biết được một số biểu hiện của phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt.
	- Biết được ý nghĩa của phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc.
	- Biết được đặc điểm của kiểu bài nghị luận xã hội qua một đoạn văn cụ thể 
	2. Kĩ năng .
	- Nắm bắt nội dung nội dung văn bản nhật dụng thuộc chủ đề hội nhập với thế giới và bảo vệ bản sắc dân tộc .
	- Vận dụng các biện pháp nghệ thuật trong việc viết văn bản về một vấn đề thuộc lĩnh vực văn hoá lối sống .
	 II. Các kĩ năng sống cơ bản được giáo dục trong bài .
Kĩ năng nhận thức .
Kĩ năng giao tiếp .
	III. Chuẩn bị
	1. Giáo viên. 
	Tranh nhà sàn của Bác Hồ tại Phủ Chủ tịch 
	2. Học sinh. 
	Sưu tầm những câu chuyện về đức tính giản dị của Bác Hồ
	IV. Phương pháp, kĩ thuật dạy học: 
	- Đàm thoại, nêu và giải quyết vấn đề, kể chuyện
	V. Cỏc bước lờn lớp
	1. ễn định tổ chức (1p)
	2. Kiểm tra đầu giờ (4p)
	H: Phong cách Hồ Chí Minh được hình thành như thế nào? Vì sao Người có được vốn tri thức văn hóa sâu rộng?
	Đáp án: + Học hỏi, tìm hiểu văn hóa, nghệ thuật
 + Tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại một cách có chọn lọc
 + Tiếp thu trên nền tảng văn hóa dân tộc.
	 	- Do Bác đã dày công học tập rèn luyện, ý thức học hỏi và tự học hỏi.
 3.Bài mới 
 Hoạt động của GV và HS
Tg
 Nội dung
 * Hoạt động 1 : Khởi động
 Bản sắc văn hoá dân tộc kết tinh những giá trị tinh thần mang tính truyền thống của dân tộc. Trong thời kì hội nhập hiện nay vấn đề giữ gìn, bảo vệ bản sắc văn hoá dân tộc càng trở nên có ý nghĩa. Để hiểu rõ hơn
Hoạt động 2 : HD tìm hiểu văn bản .
* Mục tiêu: HS hiểu được vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh trong đời sống và trong sinh hoạt. Rèn kĩ năng sử dụng tranh ảnh .
GV gọi hs đọc phần 2 từ (Lần đầu tiên đến hết)
- GV yêu cầu học sinh quan sát tranh nhà sàn của Bác Hồ tại phủ Chủ tịch và trả lời câu hỏi.
H: Vẻ đẹp trong phong cách HCM được thể hiện cụ thể ở những phương diện nào ?
- HS tìm chi tiết và trình bày
( ở, ăn uống, làm việc, trang phục, lối sống)
 H: Tìm những chi tiết thể hiện lối sống của Bác qua phương diện nơi ở, làm việc, trang phục, ăn uống ?
- HS hoạt động cá nhân tìm chi tiết và trả lời
- HS khác nhận xét
- GV nhận xét-> kết luận
( GV tích hợp liên hệ thực tế .) 
 Là một vị Chủ tịch nước nhưng Bác có lối sống giản dị, phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện đất nước khi đó
H: Em đã được học bài thơ nào cũng nói về lối sống giản dị nhưng thanh cao của Bác ? Em hãy đọc thuộc bài thơ đó ?
- HS hoạt động cá nhân liên hệ với bài thơ Tức cảnh Pác Bó
GV đọc vài câu thơ minh hoạ:
 - “Nơi Bác ở: Sàn mây, vách gió
 Sáng nghe chim rừng hót sau nhà
 Đêm trăng một ngọn đèn khêu nhỏ”
- “Tiếng suối trong như tiếng hát xa ”
 - “Bác Hồ đó chiếc áo nâu giản dị
 Màu quê hương bền bỉ đậm đà”
 (Tố Hữu)
- Gọi hs đọc “ Tôi dám chắcthể xác”
H: Vì sao có thể nói lối sống của Bác là sự kết hợp giữa giản dị và thanh cao ?
- HS hoạt động nhóm 2(3 phút)
- Đại diện nhóm báo cáo kết quả
- Nhóm khác nhận xét, bổ sung
- GV nhận xét->kết luận
(- Lối sống của Bác không phải là lối sống khắc khổ của những con người tự vùi mình trong cảnh nghèo đói .
- Đây cũng không phải là cách tự thần thánh hoá, tự làm cho khác đời, hơn đời.
-> Đây là một cách sống có văn hoá đã trở thành một quan niệm thẩm mĩ : Cái đẹp là sự giản dị tự nhiên .)
H: Lối sống của Bác giúp em gợi nhớ tới lối sống của các vị hiền triết nào?
(Cách sống của Bác gợi ta nhớ đến cách sống của các vị hiền triết trong lịch sử như Nguyễn Trãi, Nguyễn Bỉnh Khiêm 
 Đọc hai câu thơ :
 Thu ăn măng trúc, đông ăn giá 
 Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao .
-> Vẻ đẹp của cuộc sống gắn với thú quê đạm bạc mà thanh cao .
H: Trong đoạn văn này tác giả sử dụng nghệ thuật nào là chủ yếu ? 
H: Tác dụng của các biện pháp nghệ thuật trên là gì ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời
- HS khác nhận xét
- GV nhận xét-> kết luận
H*: Em rút ra ý nghĩa gì của văn bản qua phong cách Hồ Chí Minh trong việc giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc ?
- HS hoạt động cá nhân trả lời
- GV nhận xét-> kết luận
( Tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân loại, đồng thời phải giữ gìn, phát huy bản sắc văn hoá dân tộc)
Hoạt đông 3. HD tổng kết và rút ra ghi nhớ. 
H: Để làm rõ và nổi bật những vẻ đẹp phong cách cao quý của HCM, người viết đã dùng những nghệ thuật nào ? 
- Kết hợp giữa kể, phân tích, bình luận .
- Chọn lọc những chi tiết tiêu biểu 
- So sánh với các bậc danh nho xưa, đối lập gữa các phẩm chất, khái niệm 
- Dẫn chứng thơ cổ, dùng từ Hán Việt 
H: Vậy ta có thể tóm tắt những vẻ đẹp trong phong cách HCM nh thế nào?
HS đọc ghi nhớ (SGK-T8)
GV khắc sâu kiến thức
Hoạt động 4 . Hướng dẫn luyện tập 
*Mục tiêu: HS biết cách trình bày câu chuyện về lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ Tịch HCM.
- GV.Gọi học sinh trình bày câu chuyện về lối sống giản dị mà thanh cao của Chủ Tịch HCM.
1p
27p
2p
5p
III.Tìm hiểu văn bản 
1. Con đường hình thành phong cách HCM.
2. Vẻ đẹp trong phong cách Hồ Chí Minh.
+ Nơi ở, làm việc: “Chiếc nhà sàn nhỏ bằng gỗ bên cạnh chiếc aoChiếc nhà sàn đó cũng chỉ vẻn vẹn vài phòng tiếp khách, họp bộ chính trị, làm việc và ngủ “
+ Trang phục: “ hết sức giản dị, với bộ quần áo bà ba nâu, chiếc áo trấn thủ, đôi dép lốp”
+ Tư trang: “ ít ỏi, một chiếc va li con với vài bộ quần áo, vài vật kỉ niệm ”
+ ăn uống: “ đạm bạc với những món ăn dân tộc: Cá kho, rau luộc, dưa ghém, cà muối, cháo hoa”
- Việc kể kết hợp với lời bình, so sánh, lập luận chặt chẽ, chứng cứ xác thực.
-> Nổi bật lên lối sống giản dị, đạm bạc nhưng lại vô cùng thanh cao, sang trọng của HCM. Đó là nét đẹp của lối sống rất dân tộc, rất Việt Nam trong phong cách của Bác. 
IV. Ghi nhớ (SGK- T8)
V.Luyện tập 
	 4. Củng cố : (3p) .
	H: Qua bài học em hãy rút ra ý nghĩa của việc học tập, rèn luyện theo phong cách HCM. Để thực hiện được điều đó, mỗi chúng ta phải làm gì. ?
( Cần phải hoà nhập với khu vực và Quốc tế nhưng cũng cần phải giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc.)
	- GV.hệ thống lại những đơn vị kiến thức cơ bản trong hai tiết học .
	 5. Hướng dẫn học bài (2p)
	- Học bài nắm vững giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản.
	- Chuẩn bị bài: Đấu tranh cho một thế giới hòa bình (tiết1)
	+ Đọc và tìm hiểu thể loại văn bản.
	+ Tìm hiểu nguy cơ chiến tranh hạt nhân.