Giáo án Ngữ Văn 8 - Chương trình HKII - Năm học 2015-2016
Tiết 102: Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm
Ngày soạn: 3/ 3/2016
Ngày dạy: 7 / 3/2016
I. Mức độ cần đạt :
- Hiểu biết rõ hơn về cách xây dựng và trình bày luận điểm
II. Trọng tâm kiến thức kỹ năng:
1. Kiến thức:
- Cách xây dựng và trình bày luận điểm theo phương pháp diễn dịch, quy nạp. Vận dụng trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận.
2. Kỹ năng:
- Nhận biết sâu hơn về luận điểm.
- Tìm các luận cứ, trình bày luận điểm thuần thục hơn.
III. Tiến trình lên lớp
* Kiểm tra bài cũ ? Luận điểm là gì ? Khi trình bày luận điểm trong bài văn nghị luận ta cần lưu ý điều gì
Hoạt động 1 : Hướng dẫn luyện tập xây dựng hệ thống luận điểm
GV: Ghi đề bài lên bảng
Đề bài : “Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn”
? Bài làm cần làm sáng tỏ vấn đề gì ? Cho ai, nhằm mục đích gì?
- Nội dung cần làm sáng tỏ: Cần phải học tập chăm chỉ
- Đối tượng: Các bạn học cùng lớp cho các bạn một lời khuyên
? Để đạt được mục đích đó người viết cần đưa ra những luận điểm nào?
? Em có nên sử dụng hệ thống luận điểm nêu ra ở mục II1 không? Vì sao?
* H/s thảo luận
Yêu cầu:
- Luận điểm (a) còn có nội dung không phù hợp với vấn đề trong đề bài (đề bài nêu:
“ phải học tập chăm chỉ hơn”, luận điểm lại nói đến lao động tốt .) cần phải dứt khoát loại bỏ nội dung không phù hợp đó.
- Còn thiếu những luận điểm cần thiết khiến mạch văn có chỗ bị đứt đoạn và vấn đề không được hoàn toàn sáng rõ, cần thêm những luận điểm như:
+ Đất nước rất cần những người tài giỏi
+ Phải học chăm mới học giỏi, mới thành tài.
- Sự sắp xếp các luận điểm còn chưa thật hợp lý (vị trí của luận điểm (b) làm cho bài văn thiếu mạch lạc, luận điểm (d) không nên đứng trước luận điểm (e) )
? Vậy nên sắp xếp lại hệ thống luận điểm ấy như thế nào để đạt được một bố cục rành mạch, hợp lý và chặt chẽ?
Nên sắp xếp lại như sau :
a, Đất nước đang rất cần những người tài giỏi để đưa Tổ quốc tiến lên “đài vinh quang”, sánh kịp với bè bạn năm châu .
b, Quanh ta đang có nhiều tấm gương của các bạn học sinh phấn đấu học giỏi để đáp ứng được yêu cầu của đất nước.
c, Muốn học giỏi, muốn thành tài thì trước hết phải học chăm.
d, Một số bạn của lớp ta còn ham chơi, chưa chăm học, làm cho thầy, cô giáo và các bậc cha mẹ rất lo buồn.
e, Nếu bây giờ càng chơi bời, không chịu học thì sau này càng khó cú niềm vui trong cuộc sống.
g, Vậy các bạn nên bớt vui chơi, chịu khó học hành chăm chỉ, để trở thành người có ích cho cuộc sống, và nhờ đó, tìm được niềm vui chân chính lâu bền.
* H/s trình bày hệ thống luận điểm của bản thân, g/v nhận xét nhanh
i viÕt -> Kh«ng thÓ lµm s¸ng tá vÊn ®Ò ®ã nÕu trong bµi v¨n chñ tÞch Hå ChÝ Minh chØ ®a ra mét luËn ®iÓm * Văn bản: Chiếu dời đô ( Lí Công Uẩn ) - Môc ®Ých cña nhµ vua khi ban chiÕu kh«ng thÓ ®¹t ®îc v× mét luËn ®iÓm ®¬n lÎ ®ã kh«ng ®ñ søc thuyÕt phôc, kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc vÊn ®Ò. * Kết luận: LuËn ®iÓm cÇn ph¶i chÝnh x¸c , râ rµng , phï hîp víi yªu cÇu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ ®ñ ®Ó lµm s¸ng tá vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra . III. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn - HÖ thèng luËn ®iÓm thø nhÊt ®¹t yªu cÇu - HÖ thèng luËn ®iÓm thø hai kh«ng ®¹t yªu cÇu . V× cã nhiÒu luËn ®iÓm cha chÝnh x¸c , còng cã luËn ®iÓm cha phï hîp víi vÊn ®Ò => LuËn ®iÓm lµ mét hÖ thèng cã luËn ®iÓm chÝnh , luËn ®iÓm phô. LuËn ®iÓm phải chính xác, g¾n bã chÆt chÏ víi nhau ®îc x¾p xÕp theo mét tr×nh tù hîp lÝ . * Ghi nhí : SGK III. LuyÖn tËp : GV: Tæ chøc cho häc sinh lµm bµi tËp Bµi tËp 2 : NÕu ph¶i viÕt mét bµi tËp lµm v¨n ®Ó gi¶i thÝch v× sao cã thÓ nãi r»ng gi¸o dôc lµ ch×a kho¸ cña t¬ng lai th× : SÏ lùa chän vµ s¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm nh sau : - Gi¸o dôc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®Õn viÖc ®iÒu chØnh tèc ®é gia t¨ng d©n sè , th«ng qua ®ã , quyÕt ®Þnh m«i trêng sèng , møc sèng t¬ng lai . - Gi¸o dôc trang bÞ kiÕn thøc vµ nh©n c¸ch , trÝ tuÖ vµ t©m hån cho trÎ h«m nay , nh÷ng ngêi sÏ lµm nªn thÕ giíi ngµy mai . - Do ®ã gi¸o dôc lµ lµ ch×a kho¸ cho sù t¨ng trëng kinh tÕ trong t¬ng lai - Còng do ®ã , gi¸o dôc lµ ch×a kho¸ cho sù ph¸t triÓn chÝnh trÞ vµ cho tiÕn bé x· héi sau nµy *GV: S¬ kÕt bµi häc Ho¹t ®éng 5 : Híng dÉn häc ë nhµ H/s lµm bµi tËp 1, 2, 3 trong s¸ch trang 48 – 50 * Tự nhận xét, đánh giá:................................................................................................ ---------------------------------------------- TiÕt 100 : ViÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn ®iÓm Ngµy soan: 25/ 2 /2016 Ngµy d¹y: 2/ 3/ 2016 I. Møc ®é cÇn ®¹t : - N¾m ®îc c¸ch viÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn ®iÓm theo c¸c ph¬ng ph¸p diÔn dÞch vµ quy n¹p II. Träng t©m kiÕn thøc kü n¨ng: 1. KiÕn thøc: - NhËn biÕt, ph©n tÝch ®îc cÊu tróc cña ®o¹n v¨n nghÞ luËn. - BiÕt c¸ch viÕt ®o¹n v¨n tr×nh bµy luËn ®iÓm theo 2 ph¬ng ph¸p diÔn dÞch vµ quy n¹p. 2. Kü n¨ng: - ViÕt ®o¹n v¨n diÔn dÞch, quy n¹p. - Lùa chän ng«n ng÷ diÔn ®¹t trong ®o¹n v¨n nghÞ luËn. III. TiÕn tr×nh lªn líp 1. KiÓm tra bµi cò : ? LuËn ®iÓm lµ g× ? Yªu cÇu luËn ®iÓm ph¶i nh thÕ nµo ? 2. Bµi míi : Hoạt động của thầy trò Ho¹t ®éng 1 : Híng dÉn tr×nh bµy luËn ®iÓm thµnh mét ®o¹n v¨n nghÞ luËn GV: Cho häc sinh ®äc 2 ®o¹n v¨n trong sgk ? §©u lµ nh÷ng c©u chñ ®Ò ( c©u nªu luËn ®iÓm ) trong mçi ®o¹n v¨n ? ? C©u chñ ®Ò trong tõng ®o¹n ®îc ®Æt ë vÞ trÝ nµo (®Çu hay cuèi ®o¹n) ? ? Trong 2 ®o¹n v¨n trªn , ®o¹n nµo ®îc viÕt theo c¸ch diÔn dÞch vµ ®o¹n nµo ®îc viÕt theo c¸ch quy n¹p ? ? Ph©n tÝch c¸ch diÔn dÞch vµ quy n¹p Trong mçi ®o¹n v¨n ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp luËn trong hai ®o¹n v¨n trªn ? ? Qua ph©n tÝch vÝ dô em h·y cho biÕt khi tr×nh bµy luËn ®iÓm trong ®o¹n v¨n nghÞ luËn ta cÇn chó ý ®iÒu g× ? GV: Yªu cÇu häc sinh ®äc ®o¹n v¨n ë môc 2 sgk ? Xem l¹i Ng÷ v¨n 7 tËp 2 vµ cho biÕt : LËp luËn lµ g× ? - LËp luËn lµ c¸ch nªu luËn cø ®Ó dÉn ®Õn luËn ®iÓm. LËp luËn ph¶i chÆt chÏ, hîp lÝ th× bµi v¨n míi cã søc thuyÕt phôc. ? T×m luËn ®iÓm vµ c¸ch lËp luËn trong ®o¹n v¨n trªn ? - LuËn ®iÓm : “Cho th»ng nhµ giµu ríc chã vµo nhµ, nã míi cµng thÓ hiÖn b¶n chÊt chã ®Óu cña giai cÊp nã ra” ? C¸ch lËp luËn trong ®o¹n v¨n trªn cã lµm cho luËn ®iÓm trë nªn s¸ng tá chÝnh x¸c vµ cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ kh«ng ? -> LuËn ®iÓm cã søc thuyÕt phôc lµ nhê luËn cø. Nhng søc thuyÕt phôc cña luËn ®iÓm sÏ mÊt ®i hoÆc gi¶m ®i, nÕu luËn cø cña nã kh«ng chÝnh x¸c ch©n thùc, ®Çy ®ñ. NÕu NghÞ QuÕ kh«ng thÝch chã hoÆc kh«ng “gië giäng chã m¸ víi mÑ con chÞ DËu” th× sÏ kh«ng lÊy g× lµm c¨n cø ®Ó chøng tá r»ng “th»ng nhµ giµu ríc chã vµo nhµ, nã míi thÓ hiÖn b¶n chÊt chã ®Óu cña giai cÊp nã ra” - LuËn ®iÓm kh«ng bÞ mê nh¹t ®i mµ næi bËt h¬n. ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ viÖc s¾p xÕp c¸c ý trong ®o¹n v¨n võa dÉn ? NÕu t¸c gi¶ xÕp nhËn xÐt NghÞ QuÕ “®ïng ®ïng gië giäng chã m¸ ngay víi mÑ con chÞ DËu” lªn trªn vµ ®a nhËn xÐt “ vî chång ®Þa chñ còng thÝch chã, yªu gia sóc” xuèng díi th× hiÖu qu¶ cña ®o¹n v¨n sÏ bÞ ¶nh hëng thÕ nµo ? - LuËn ®iÓm vµ luËn cø cÇn ®îc tr×nh bµy chÆt chÏ vµ hÊp dÉn. ViÖc ®Æt c¸c ch÷ nh “chuyÖn chã con”, “giäng chã m¸”c¹nh nhau chÝnh lµ c¸ch thøc ®Ó NguyÔn Tu©n lµm cho ®o¹n v¨n cña m×nh võa xo¸y vµo mét ý chung, võa khiÕn b¶n chÊt thó vËt cña bän ®Þa chñ hiÖn ra thµnh h×nh ¶nh râ rµng , lÝ thó G/v chèt: C¸ch tr×nh bµy ®o¹n v¨n nghÞ luËn, nghÜa lµ lËp luËn cÇn ph¶i trong s¸ng hÊp dÉn, cã thÓ dïng h×nh ¶nh, s¾p xÕp luËn cø l«gÝc ®Õn møc kh«ng thÓ ®¶o ®æi. Nh vËy luËn ®iÓm sÏ cµng v÷ng ch¾c, thuyÕt phôc Ho¹t ®éng 2 : LuyÖn tËp Bµi tËp 1 : §äc hai c©u v¨n sau vµ diÔn ®¹t ý mçi c©u thµnh mét luËn ®iÓm ng¾n gän râ ? ? §o¹n v¨n sau ®©y tr×nh bµy luËn ®iÓm g× vµ sö dông c¸c luËn cø nµo ? H·y nhËn xÐt vÒ c¸ch s¾p xÕp luËn cø vµ c¸ch diÔn ®¹t cña ®o¹n v¨n ? Nội dung cần đạt I. Tr×nh bµy luËn ®iÓm thµnh mét ®o¹n v¨n nghÞ luËn 1, Ph©n tÝch vÝ dô (SGK): *C¸c c©u chñ ®Ò : a, “(thµnh §¹i La) thËt lµ chèn tô héi träng yÕu cña bèn ph¬ng ®Êt níc; còng lµ n¬i kinh ®« bËc nhÊt cña ®Õ v¬ng mu«n ®êi” b, “ §ång bµo ta ngµy nay còng (nång nµn yªu níc) rÊt xøng ®¸ng víi tæ tiªn ta ngµy tríc” * VÞ trÝ c¸c c©u chñ ®Ò: C©u chñ ®Ò cã thÓ ®øng ë ®Çu nh ë ®o¹n v¨n b, hay cuèi ®o¹n v¨n nh ë ®o¹n v¨n a -> §o¹n v¨n quy n¹p - ®o¹n v¨n a: - Tr×nh tù lËp luËn + Vèn lµ kinh ®« cò + VÞ trÝ trung t©m trêi ®Êt +ThÕ ®Êt quý hiÕm: Rång cuén hæ ngåi + D©n c ®«ng ®óc, mu«n vËt phong phó, tèt t¬i + N¬i th¾ng ®Þa + KÕt luËn : Xøng ®¸ng lµ kinh ®« mu«n ®êi =>NhËn xÐt: - LuËn cø ®a ra rÊt toµn diÖn ®Çy ®ñ - LËp luËn rÊt m¹ch l¹c, chÆt chÏ ®Çy søc thuyÕt phôc -> §o¹n v¨n diÔn dÞch- ®o¹n v¨n b: - Tr×nh tù lËp luËn: Theo løa tuæi, theo kh«ng gian vïng, miÒn, theo vÞ trÝ c«ng t¸c, ngµnh nghÒ, nhiÖm vô ®îc giao => NhËn xÐt: C¸ch lËp luËn thËt toµn diÖn, ®Çy ®ñ, kh¸i qu¸t, cô thÓ. * Ghi nhí : (SGK) VÝ dô 2 : Ghi nhí : (SGK) II. LuyÖn tËp : * Bµi tËp 1 : - Cã thÓ diÔn ®¹t nh sau : a. Tr¸nh lèi viÕt dµi dßng khiÕn ngêi ®äc khã hiÓu. b. Nguyªn Hång thÝch truyÒn nghÒ cho b¹n trÎ. * Bµi tËp 2 : §o¹n v¨n ®îc viÕt ra ®Ó tr×nh bµy luËn ®iÓm “ TÕ Hanh lµ mét ngêi tinh l¾m”. LuËn ®iÓm Êy ®îc chøng thùc qua hai luËn cø: “TÕ Hanh ®· ghi ®îc ®«i nÐt thÇn t×nh vÒ c¶nh sinh ho¹t chèn quª h¬ng” vµ “Th¬ TÕ Hanh ®a ta vµo mét thÕ giíi rÊt gÇn gòi thêng ta chØ thÊy mét c¸ch mê mê, c¸i thÕ giíi nh÷ng t×nh c¶m ta ®· ©m thÇm trao cho c¶nh vËt”. C¸c luËn cø ®ã ®îc t¸c gi¶ xÕp ®Æt theo tr×nh tù t¨ng tiÕn, luËn cø sau biÓu hiÖn mét møc ®é tinh tÕ cao h¬n so víi luËn cø tríc. Nhê c¸ch s¾p xÕp Êy mµ ®éc gi¶ cµng ®äc cµng thÊy høng thó kh«ng ngõng ®îc t¨ng thªm. Bµi tËp 4: *C¸c luËn cø cña luËn ®iÓm Êy cã thÓ ®îc x¾p xÕp nh sau: - V¨n gi¶i thÝch ®îc viÕt ra nh»m lµm cho ngêi ®äc hiÓu. - Gi¶i thÝch cµng khã hiÓu th× ngêi viÕt cµng khã ®¹t ®îc môc ®Ých. - Ngîc l¹i gi¶i thÝch cµng dÔ hiÓu th× ngêi ®äc cµng dÔ lÜnh héi, dÔ nhí, dÔ lµm theo. - V× thÕ, v¨n gi¶i thÝch ph¶i ®îc viÕt sao cho dÔ hiÓu. Ho¹t ®éng 3 : Híng dÉn häc ë nhµ * Tự nhận xét, đánh giá: ---------------------------------- TiÕt 101: Bµn luËn vÒ phÐp häc Ngµy so¹n: 3 /3/2016 Ngµy d¹y: 5 /3/2016 I. Møc ®é cÇn ®¹t : - Bæ sung kiÕn thøc vÒ v¨n nghÞ luËn trung ®¹i. - HiÓu ®îc hoµn c¶nh sö dông vµ ®Æc ®iÓm cña thÓ tÊu trong v¨n häc trung ®¹i. - N¾m ®îc néi dung vµ h×nh thøc cña bµn luËn vÒ phÐp häc II. Träng t©m kiÕn thøc kü n¨ng: 1. KiÕn thøc: - Nh÷ng hiÓu biÕt bíc ®Çu vÒ thÓ tÊu. - Quan ®iÓm t tëng tiÕn bé cña t¸c gi¶ vÒ môc ®Ých, ph¬ng ph¸p häc vµ mèi quan hÖ cña viÖc häc dèi víi sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc. - §Æc ®iÓm h×nh thøc lËp luËn cña v¨n b¶n 2. Kü n¨ng: - §äc hiÓu mét v¨n b¶n viÕt theo thÓ tÊu. - NhËn biÕt, ph©n tÝch c¸ch tr×nh bµy luËn ®iÓm trong ®o¹n v¨n diÔn dÞch vµ quy n¹p, c¸ch s¾p xÕp vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm trong v¨n b¶n. 3. Thái độ : Có ý thức học tập tốt, học căn bản, học đi đôi với hành. III. TiÕn tr×nh lªn líp * KiÓm tra bµi cò : Ph©n biÖt sù gièng nhau, kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a hÞch vµ c¸o Hoạt động của thầy và trò Ho¹t ®éng 1 : Híng dÉn t×m hiÓu chung GV: Gäi häc sinh®äc phÇn chó thÝch trong SGK ?Nªu mét sè nÐt chÝnh vÒ NguyÔn ThiÕp ? Nªu xuÊt sø cña v¨n b¶n “Bµn luËn vÒ phÐp häc”? GV: Nªu hoµn c¶nh ra ®êi: Vua Quang Trung tõng mêi NguyÔn ThiÕp ra hîp t¸c víi triÒu T©y S¬n nhng v× nhiÒu lÝ do NguyÔn ThiÕp cha nhËn lêi. Ngµy 10 th¸ng 7 niªn hiÖu vua Quang Trung n¨m thø t (1791), vua l¹i viÕt chiÕu th mêi NguyÔn ThiÕp vµo Phó Xu©n héi kiÕn v× “cã nhiÒu ®iÒu bµn nghÞ” . LÇn nµy La S¬n Phu Tö b»ng lßng vµo Phó Xu©n vµ chÞu bµn quèc sù. ¤ng lµm bµi tÊu bµn vÒ 3 viÖc mµ bËc qu©n v¬ng nªn biÕt . GV: Híng dÉn häc sinh c¸ch ®äc - §äc víi giäng ®iÖu ch©n t×nh, bµy tá thiÖt h¬n, võa tù tin, võa khiªm tèn. - Chó ý c¸c chó thÝch 2 ,3 ? Dùa vµo chó thÝch em h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ thÓ tÊu ? GV: Kh¸i qu¸t néi dung cña bµi tÊu: Mét lµ bµn vÒ “qu©n ®øc” (®øc cña vua): mong bËc ®Õ v¬ng “mét lßng tu ®øc”, “lÊy sù häc vÊn mµ t¨ng thªm tµi”, “bëi sù häc mµ cã ®øc”; hai lµ bµn vÒ “d©n t©m” (lßng d©n): kh¼ng ®Þnh “d©n lµ gèc níc, gèc v÷ng, níc míi yªn”; ba lµ bµn vÒ “häc ph¸p” (phÐp häc ) néi dung nh ®o¹n trÝch. Ho¹t ®éng 2 : Häc sinh theo dâi vµo phÇn ®Çu ? Quan niÖm cña NguyÔn ThiÕp vÒ môc ®Ých häc ®îc thÓ hiÖn cô thÓ ë c©u v¨n nµo ? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch lËp luËn cña t¸c gi¶ ? GV: Kh¸i niÖm “häc” ®îc gi¶i thÝch b»ng h×nh ¶nh so s¸nh cô thÓ nªn dÔ hiÓu. Kh¸i niÖm “®¹o” vèn trõu tîng, phøc t¹p ®îc gi¶i thÝch thËt ng¾n gän râ rµng: “§¹o lµ lÏ ®èi xö h»ng ngµy gi÷a mäi ngêi” . ? PhÇn ®Çu t¸c gi¶ nªu môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc. VËy môc ®Ých ®ã lµ g× ? ? Theo em, quan niÖm trªn cã ®iÓm nµo tÝch cùc cÇn ®îc ph¸t huy cho viÖc häc h«m nay hay kh«ng ? - §ã lµ tam c¬ng, ngò thêng à môc ®Ých h×nh thµnh ®¹o ®øc, nh©n c¸ch ? T¸c gi¶ phª ph¸n nh÷ng lèi häc lÖch l¹c, sai tr¸i nµo? T¸c h¹i cña lèi häc Êy lµ g×? ? Em hiÓu thÕ nµo lµ lèi häc chuéng h×nh thøc, cÇu danh lîi ? ? Tõ ®ã t¸c gi¶ chØ ra t¸c h¹i, cña lèi häc lÖch l¹c ®ã nh thÕ nµo? G/v cho h/s liªn hÖ thùc tÕ ®Ó thÊy ®óng, sai, lîi, h¹i trong viÖc häc ? NhËn xÐt vÒ ®Æc ®iÓm lêi v¨n trong ®o¹n nµy ? Qua ®ã em cÇn rót ra ®îc th¸i ®é cña b¶n th©n trong viÖc häc nh thÕ nµo? H/s theo dâi ®o¹n v¨n tiÕp theo ? §Ó khuyÕn khÝch viÖc häc NguyÔn ThiÕp ®· khuyªn vua Quang Trung thùc hiÖn nh÷ng chÝnh s¸ch g× ? ? Nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã theo em cã cßn ®óng ®Õn ngµy nay ? - Nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã cßn ®óng ®Õn ngµy nay . VÝ dô nhµ níc më réng c¸c m« h×nh gi¸o dôc tõ xa, c«ng lËp b¸n c«ng t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ mäi ngêi cïng ®îc häc. ë c¸c trung t©m häc tËp céng ®ång x·, phêng thu hót ngêi häc ®ñ c¸c thµnh phÇn ? Tõ nh÷ng chÝnh s¸ch ®ã t¸c gi¶ ®Ò ra ph¬ng ph¸p häc nh thÕ nµo ? ? Trong khi ®Ò xuÊt víi vua vÒ viÖc häc t¸c gi¶ ®· dïng c¸c tõ ng÷ cÇu khiÕn : Cói xin, xin, chí bá qua. Qua ®ã em hiÓu g× vÒ th¸i ®é cña t¸c gi¶ víi viÖc häc, víi vua ? G/v nãi thªm th¸i ®é cña Quang Trung khi nhËn ®îc b¶n tÊu cña NguyÔn Tr·i: ¤ng ®· ban bè chiÕu lËp häc, khuyÕn khÝch c¸c x· më trêng häc, thÝ sinh tróng tuyÓn ë kú thi cò ph¶i thi l¹i, nh÷ng kÎ mua b¸n b»ng cÊp bÞ th¶i håi §a ch÷ N«m lªn ®Þa vÞ ch÷ viÕt thµnh chÝnh cña quèc gia Cã ý thøc b¶o vÖ c¸c di s¶n v¨n ho¸ d©n téc, ph¸t triÓn nghÖ thuËt v¨n ho¸ d©n gian cæ truyÒn ? Bµi tÊu cã ®o¹n bµn vÒ “phÐp häc” , ®ã lµ nh÷ng “phÐp häc” nµo ? T¸c dông vµ ý nghÜa cña nh÷ng phÐp häc Êy ? ? Tõ thùc tÕ viÖc häc cña b¶n th©n , em thÊy ph¬ng ph¸p häc tËp nµo lµ tèt nhÊt ? V× sao ? HS : Liªn hÖ thùc tÕ b¶n th©n Ho¹t ®éng 3 : Híng dÉn tæng kÕt ? Nªu gi¸ trÞ néi dung cña ®o¹n trÝch “ Bµn luËn vÒ phÐp häc” ? ? Thö x¸c ®Þnh tr×nh tù lËp luËn cña bµi v¨n nµy b»ng mét s¬ ®å ? Nội dung cần đạt I. T×m hiÓu chung 1, T¸c gi¶,t¸c phÈm : * T¸c gi¶ : - NguyÔn ThiÕp (1723 – 1804) Quª ë huyÖn §øc Thä - Hµ TÜnh . - ¤ng lµ ngêi “Thiªn t s¸ng suèt, häc réng hiÓu s©u”. Ngêi ®¬ng thêi kÝnh träng gäi lµ La S¬n Phu Tö. - NguyÔn ThiÕp tõng cã c«ng gióp triÒu T©y S¬n, gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc vÒ mÆt chÝnh trÞ. * T¸c phÈm : - Bµn luËn vÒ phÐp häc lµ phÇn trÝch tõ bµi tÊu cña NguyÔn ThiÕp göi vua Quang Trung vµo th¸ng 8-1971. Bµi tÊu nµy bµn vÒ ba ®iÒu: qu©n ®øc (®øc cña vua), d©n t©m (lßng d©n ) , vµ häc ph¸p (phÐp häc) . 2, §äc vµ t×m hiÓu chó thÝch : * ThÓ lo¹i : - TÊu lµ mét lo¹i v¨n th cña bÒ t«i, thÇn d©n göi lªn vua, chóa ®Ó tr×nh bµy sù viÖc, ý kiÕn, ®Ò nghÞ. - Bµn vÒ phÐp häc thÓ hiÖn c¸i t©m cña NguyÔn ThiÕp ®èi víi viÖc chÊn hng nÒn gi¸o dôc níc nhµ. ¤ng ®· nªu lªn môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i trong viÖc häc, tõ ®ã kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n trong häc tËp còng nh t¸c dông cña viÖc häc ch©n chÝnh. II. Tìm hiểu văn bản 1, Môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc: - “Ngäc kh«ng mµi, kh«ng thµnh ®å vËt; ngêi kh«ng häc, kh«ng biÕt râ ®¹o” à T¸c gi¶ dïng c©u ch©m ng«n võa dÔ hiÓu, võa t¨ng søc m¹nh thuyÕt phôc. -> Môc ®Ých ch©n chÝnh cña viÖc häc lµ häc ®Ó lµm ngêi 2. Phª ph¸n nh÷ng lÖch l¹c sai tr¸i kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n : * Phª ph¸n lèi häc lÖch l¹c, sai tr¸i: lµ lèi häc chuéng h×nh thøc, cÇu danh lîi + Lèi häc chuéng h×nh thøc : Häc thuéc lßng c©u ch÷ mµ kh«ng hiÓu néi dung, chØ cã c¸i danh mµ kh«ng cã thùc chÊt + Lèi häc cÇu danh lîi: Häc ®Ó cã danh tiÕng, ®îc träng väng, nhµn nh·, ®îc nhiÒu lîi léc -> ChØ ra t¸c h¹i cña lèi häc lÖch l¹c, sai tr¸i ®ã lµm cho : “Chóa tÇm thêng, thÇn nÞnh hãt”, ngêi trªn kÎ díi ®Òu thÝch sù ch¹y chät, luån cói, kh«ng cã thùc chÊt, dÉn ®Õn c¶nh “ níc mÊt nhµ tan”. => §o¹n v¨n ®îc cÊu t¹o b»ng c¸c c©u ng¾n, liªn kÕt chÆt chÏ khiÕn ý m¹ch l¹c, dÔ hiÓu. * Kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm vµ ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n trong häc tËp : - ViÖc häc ph¶i ®¬c phæ biÕn réng kh¾p: më thªm trêng, më réng đối tượng häc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi ®i häc. - ViÖc häc ph¶i b¾t ®Çu tõ nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n, cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng. - Ph¬ng ph¸p häc: + TuÇn tù tõ thÊp ®Õn cao + Häc réng nghÜ s©u, biÕt tãm lîc nh÷ng ®iÒu c¬ b¶n cèt yÕu nhÊt. + Häc ph¶i biÕt kÕt hîp víi thùc hµnh. Häc kh«ng ph¶i chØ ®Ó biÕt mµ cßn ®Ó lµm. 3, ý nghÜa, t¸c dông cña phÐp häc ch©n chÝnh : - T¹o ®îc nhiÒu ngêi tèt - Tõ ®ã “triÒu ®×nh ngay ng¾n mµ thiªn h¹ thÞnh trÞ” à T¹o ra nhiÒu nh©n tµi cho ®Êt níc, chÕ ®é v÷ng m¹nh , quèc gia hng thÞnh III. Tæng kÕt 1, Néi dung : Bµi v¨n gióp ta hiÓu môc ®Ých cña viÖc häc lµ häc ®Ó lµm ngêi cã ®¹o ®øc, cã tri thøc, gãp phÇn lµm hng thÞnh ®Êt níc, chø kh«ng ph¶i ®Ó cÇu danh lîi. Muèn häc tèt ph¶i cã ph¬ng ph¸p häc cho réng nhng ph¶i n¾m cho gän, ®Æc biÖt häc ph¶i ®i ®«i víi hµnh. 2, NghÖ thuËt : - Bµi tÊu cã kÕt cÊu chÆt chÏ, lËp luËn l« gÝc, giµu søc thuyÕt phôc. H¹ot ®éng 4 : Híng dÉn hoc ë nhµ Häc thuéc lßng bµi tÊu . So¹n bµi tiÕp theo “ ThuÕ m¸u ------------------------------------------ TiÕt 102: LuyÖn tËp x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn điểm Ngµy so¹n: 3/ 3/2016 Ngµy d¹y: 7 / 3/2016 I. Møc ®é cÇn ®¹t : - HiÓu biÕt râ h¬n vÒ c¸ch x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm II. Träng t©m kiÕn thøc kü n¨ng: 1. KiÕn thøc: - C¸ch x©y dùng vµ tr×nh bµy luËn ®iÓm theo ph¬ng ph¸p diÔn dÞch, quy n¹p. VËn dông tr×nh bµy luËn ®iÓm trong mét bµi v¨n nghÞ luËn. 2. Kü n¨ng: - NhËn biÕt s©u h¬n vÒ luËn ®iÓm. - T×m c¸c luËn cø, tr×nh bµy luËn ®iÓm thuÇn thôc h¬n. III. TiÕn tr×nh lªn líp * KiÓm tra bµi cò ? LuËn ®iÓm lµ g× ? Khi tr×nh bµy luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn ta cÇn lu ý ®iÒu g× Ho¹t ®éng 1 : Híng dÉn luyÖn tËp x©y dùng hÖ thèng luËn ®iÓm GV: Ghi ®Ò bµi lªn b¶ng §Ò bµi : “H·y viÕt mét bµi b¸o têng ®Ó khuyªn mét sè b¹n trong líp cÇn ph¶i häc tËp ch¨m chØ h¬n” ? Bµi lµm cÇn lµm s¸ng tá vÊn ®Ò g× ? Cho ai, nh»m môc ®Ých g×? - Néi dung cÇn lµm s¸ng tá: CÇn ph¶i häc tËp ch¨m chØ - §èi tîng: C¸c b¹n häc cïng líp à cho c¸c b¹n mét lêi khuyªn ? §Ó ®¹t ®îc môc ®Ých ®ã ngêi viÕt cÇn ®a ra nh÷ng luËn ®iÓm nµo? ? Em cã nªn sö dông hÖ thèng luËn ®iÓm nªu ra ë môc II1 kh«ng? V× sao? * H/s th¶o luËn Yªu cÇu: - LuËn ®iÓm (a) cßn cã néi dung kh«ng phï hîp víi vÊn ®Ò trong ®Ò bµi (®Ò bµi nªu: “ ph¶i häc tËp ch¨m chØ h¬n”, luËn ®iÓm l¹i nãi ®Õn lao ®éng tèt ..) cÇn ph¶i døt kho¸t lo¹i bá néi dung kh«ng phï hîp ®ã. - Cßn thiÕu nh÷ng luËn ®iÓm cÇn thiÕt khiÕn m¹ch v¨n cã chç bÞ ®øt ®o¹n vµ vÊn ®Ò kh«ng ®îc hoµn toµn s¸ng râ, cÇn thªm nh÷ng luËn ®iÓm nh: + §Êt níc rÊt cÇn nh÷ng ngêi tµi giái + Ph¶i häc ch¨m míi häc giái, míi thµnh tµi. - Sù s¾p xÕp c¸c luËn ®iÓm cßn cha thËt hîp lý (vÞ trÝ cña luËn ®iÓm (b) lµm cho bµi v¨n thiÕu m¹ch l¹c, luËn ®iÓm (d) kh«ng nªn ®øng tríc luËn ®iÓm (e) ) ? VËy nªn s¾p xÕp l¹i hÖ thèng luËn ®iÓm Êy nh thÕ nµo ®Ó ®¹t ®îc mét bè côc rµnh m¹ch, hîp lý vµ chÆt chÏ? Nªn s¾p xÕp l¹i nh sau : a, §Êt níc ®ang rÊt cÇn nh÷ng ngêi tµi giái ®Ó ®a Tæ quèc tiÕn lªn “®µi vinh quang”, s¸nh kÞp víi bÌ b¹n n¨m ch©u . b, Quanh ta ®ang cã nhiÒu tÊm g¬ng cña c¸c b¹n häc sinh phÊn ®Êu häc giái ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña ®Êt níc. c, Muèn häc giái, muèn thµnh tµi th× tríc hÕt ph¶i häc ch¨m. d, Mét sè b¹n cña líp ta cßn ham ch¬i, cha ch¨m häc, lµm cho thÇy, c« gi¸o vµ c¸c bËc cha mÑ rÊt lo buån. e, NÕu b©y giê cµng ch¬i bêi, kh«ng chÞu häc th× sau nµy cµng khã có niÒm vui trong cuéc sèng. g, VËy c¸c b¹n nªn bít vui ch¬i, chÞu khã häc hµnh ch¨m chØ, ®Ó trë thµnh ngêi cã Ých cho cuéc sèng, vµ nhê ®ã, t×m ®îc niÒm vui ch©n chÝnh l©u bÒn. * H/s tr×nh bµy hÖ thèng luËn ®iÓm cña b¶n th©n, g/v nhËn xÐt nhanh Ho¹t ®éng 2 : Híng dÉn tr×nh bµy luËn ®iÓm ? H·y nh¾c l¹i yªu cÇu khi tr×nh bµy luËn ®iÓm trong bµi v¨n nghÞ luËn? - Häc sinh th¶o luËn c¸c c©u hái sau: ? Ta nªn chuyÓn ®o¹n vµ giíi thiÖu luËn ®iÓm nh thÕ nµo cho chÝnh x¸c vµ hÊp dÉn? - ( §¬n gi¶n, giäng ®iÖu gÇn gòi, th©n thiÕt) ? Cã ph¶i tÊt c¶ c¸c c©u chuyÓn ®o¹n vµ giíi thiÖu luËn ®iÓm ghi ë môc 2a trong bµi ®Òu chÝnh x¸c kh«ng? V× sao? - ( C©u thø 2 x¸c ®Þnh sai mèi quan hÖ gi÷a luËn ®iÓm cÇn tr×nh bµy víi luËn ®iÓm ®øng trªn. Hai luËn ®iÓm Êy kh«ng cã nh©n - qu¶ ®Ó cã thÓ nèi b»ng “do ®ã”) ? C¸ch chuyÓn ®o¹n cña c¸c c©u cßn l¹i cã g× kh¸c nhau kh«ng ? Em thÝch c©u nµo h¬n c¶ ? V× sao? - ( Cã thÓ thÝch c©u thø nhÊt v× ®¬n gi¶n dÔ lµm theo, cã thÓ c©u thø ba v× cã giäng ®iÖu gÇn gòi th©n thiÕt.) ? Ta nªn ®a nh÷ng luËn cø g× vµ s¾p xÕp nh÷ng luËn cø Êy nh thÕ nµo cho x¸c ®¸ng ? Häc sinh th¶o luËn ®Ó thÊy: Tr×nh tù ë môc 2b lµ hîp lý v× nã ph¶n ¸nh ®îc c¸c bíc hîp lÝ cña qu¸ tr×nh lµm râ dÇn luËn ®iÓm: bíc tríc dÉn tíi bíc sau, bíc sau kÕ tiÕp bíc tríc, ®Ó tíi bíc cuèi cïng th× luËn ®iÓm ®îc lµm râ hoµn toµn. ? Bµi nghÞ luËn nµo còng cã c¸ch kÕt bµi? VËy cã thÓ suy ra ®o¹n nghÞ luËn nµo còng cã kÕt ®o¹n kh«ng? - Kh«ng thÓ ®ßi hái mäi ®o¹n v¨n ®Òu ph¶i cã hoÆc ®Òu kh«ng cã kÕt ®o¹n v× sù ®ßi hái ®ã chØ khiÕn bµi v¨n võa khã lµm, võa trë nªn ®¬n ®iÖu. ? Em nªn viÕt c©u kÕt ®o¹n cho ®o¹n v¨n em cÇn tr×nh bµy nh thÕ nµo ®Ó ®¸p øng yªu cÇu mµ sgk ®· ®a ra? - Cã nhiÒu c¸ch viÕt kh¸c nhau tuú häc sinh lùa chän. ? Lµm thÕ nµo ®Ó chuyÓn mét ®o¹n v¨n diÔn dÞch thµnh ®o¹n v¨n quy n¹p vµ ngîc l¹i Cã ph¶i chØ cÇn thay ®æi c©u chñ ®Ò kh«ng? - Kh«ng chØ ®¬n gi¶n thÕ. Cßn cÇn ph¶i söa l¹i nh÷ng c©u v¨n sao cho mèi liªn kÕt trong ®o¹n trong bµi kh«ng bÞ mÊt ®i. Ho¹t ®éng 3 : Híng dÉn h/s tr×nh bµy tríc líp Häc sinh ®äc tríc líp luËn ®iÓm mµ c¸c em võa chuÈn bÞ Häc sinh kh¸c nhËn xÐt – G/v s¬ kÕt tríc líp (u, nhîc ®iÓm) Ho¹t ®éng 4 : Híng dÉn häc ë nhµ Häc sinh «n tËp kü vÒ thÓ v¨n nghÞ luËn ChuÈn bÞ tiÕt sau ®Ó lµm bµi viÕt sè 6 * Tự nhận xét, đánh giá: ................................................................................... ------------------------------- TiÕt 103,104: ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 6 Ngµy
File đính kèm:
- Bai_1_Toi_di_hoc.doc