Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 46,47: Cảnh khuya, Rằm tháng riêng

Tuần 12	Ngày soạn:04/11/2010
Tiết 46+47	Ngày dạy:05,06/11/2010
VB: CẢNH KHUYA, RẰM THÁNG RIÊNG
 ( TRẢ BÀI VIẾT SỐ 2 )
 ( Hồ Chí Minh )
A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 -Hiểu giá trị tư tưởng và nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Cảnh Khuya và bài thơ chữ Hán Rằm Tháng Giêng ( Nguyễn Tiêu) của Chủ Tịch Hồ Chí Minh. 
B.TRỌNG TÂM ,KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
 1.Kiến thức:
 -Sở giản về tác giả Hồ Chí Minh.
 -Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình cảm cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
 -Tâm hồn chiến sĩ-nghệ sĩ vừa tài hoa tinh tế vừa ung dung,bình tĩnh ,lạc quan.
 -Nghệ thuật tả cảnh tả tình;ngôn ngữ và hình ảnh đặc sắc trong bài thơ
2.Kĩ năng
 - Đọc - hiểu tác phẩm thơ hiện đại viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật.
 - Phân tích để thấy được chiều sâu nội tâm của người chiến sỹ cách mạng và vẻ đẹp mới mẻ của những chất liệu cổ thi trong sáng tác của lãnh tụ Hồ Chí Minh. 
 - So sánh sự khách nhau giữa nguyên tắc và văn bản dịch thơ Tằm tháng giêng.
3. Thái độ:
 C.PHƯƠNG PHÁP:phân tích , bình giảng Vấn đáp, nêu vấn đề ,thuyết trình
 D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định 
2. Kiểm tra :
Đọc thuộc và diễn cảm bản dịch thơ “ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” . Cho biết hoàn cảnh sáng tác của bài thơ . 
Nêu nội dung , nghệ thuật của bài thơ .
3. Bài mới : 
Giới thiệu bài : Chủ Tịch Hồ Chí Minh vốn là người với tâm hồn nghệ sĩ , mặc dù ngừơi viết 
	Ngâm thơ ta vốn không ham 
 Mặc dù , hồi đầu khang 1chiến chống thực dân Pháp , ở chiến khu Viết Bắc , bận trăm công ngghìn việc , nhưng có khi giữa đôi phút nghỉ ngơi trong đêm khuya thanh vắng , nơi rừng sâu núi thẳm ,tình cờ bắt gặp một cảnh đẹp , vẳng nghe một tiếng hát, dõi theo mảnh trăng xa , Người lại làm thơ. Hai bài thơ chư Viết , chữ Hán chúng ta tìm hiểu hôm nay chính là hai trường hợp hiếm hoi như thế 
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
NÔI DUNG BÀI DẠY
 ? Hãy nêu những hiểu biết của em về tác giả ? 
? Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ ?
GV hướng dẫn HS cách đọc : Chậm rãi , thanh thản , sâu lắng 
? Hai bài thơ làm theo thể thơ nào ? thể thơ ở hai bài này giống như bài nào ta đã học ?
CẢNH KHUYA
? Trong đêm khuya tác giả nghe được âm thanh nào ?
? Có gì độc đáo trong cách miêu tả ? 
Dùng phép so sánh 
? Cách tả này gợi cảnh tượng như thế nào ? 
Sự sống thanh bình của thiên nhiên núi rừng trong đêm
? Nhận xét về đặc sắc ngôn từ trong câu thơ htứ hai ? Ngôn từ đó gợi một cảnh tượng như thế nào ? 
Sự lặp lại của từ “ lồng” tạo nên bức tranh toàn cảnh với hoa ,trăng hoà hợp sống động . Aùnh trăng chiếu vào vòm cây cổ thụ , bóng lồng vào bóng hoa . Hay đó là ánh trăng rọi vào các vòm cổ thụ in bóng xuống mặt đất như muôn ngàn bông hoa 
? “ Người chưa ngủø” ở đây là tác giả . Trong quan hệ “cảnh khuya như vẽ” thì người chưa ngủ vì lí do gì ? 
? Trong câu cuối , em hiểu tâm sự nỗi lo cho nước nhà của Bác như thế nào ? 
Lo cho cuộc kháng chiến chống Pháp gian khổ mong sao cho đến ngày thắng lợi 
? Sự lặp lại trang thái chưa ngủ của một con người có sức diễn tả nội tâm nào trong con người Hồ Chí Minh ? 
Vừa tha thiết với vẻ đẹp thiên nhiên , vừa tha thiết với vận mệnh đất nước 
? Tóm lại ,bài thơ tả cảnh gì ? Qua đó em hiểu gì về tình cảm của Bác 
Bài thơ tả cảnh một đêm trăng ở chiến khu Việt Bắc ,trăng sáng , cảnh đẹp . Qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên , phong thái ung dung của Bác
NGUYÊN TIÊU 
Đọc hai câu đầu 
? So với nguyên tác bản dịch thơ của hai câu thơ đầu có gì khác ?
? Hai câu đầu tác giả miêu tả cảnh gì ? 
? Cảnh đêm trăng rằm thế nào ? Ba từ xuân liên tiếp gợi cho ta cảm giác gì ? 
Hai câu đầu mở ra một không gian cao rộng mênh mông , tràn đầy ánh sáng và sức sống trong đêm Nguyên tiêu . Bầu trời và vầng trăng như không có giới hạn , dòng sông , mặt nước tiếp lẫn , liến với trời , đây là sông mùa xuân , nước mùa xuân , trời mùa xuân tươi đẹp , trong sáng 
? Em có cảm nhận được gì về vị trí con thuyền được miêu tả trong bài ? 
? Đặt trong hoàn cảnh sáng tác ,em hiểu như thế nào về “bàn việc quân” ? 
Đây không phải là cuộc du ngoạn , ngắm trăng thông thường của các nhà ẩn sĩ , lánh đời nhàn tản . Cũng giống như bài thơ trên , đây là những phút nghỉ ngơi hiếm hoi của vị lãnh tụ trên đường về sau những hội nghị quan trọng và bí mật để quyết định những vấn đề liên quan đến toàn Đảng , toàn dân , liên quan đến thắng lợi của toàn quân , trên chiến trừơng , liên khu 
? Câu thơ cuối gợi một cảnh tượng như thế nào ? 
Con thuyền chở cả trăng và cả ngươì kháng chiến đang lướt nhanh , con thuyện chở người kháng chiến lướt trên sông trăng 
? Từ đó , hãy nhận xét mối quan hệ giữa con ngừơi với cảnh vật trong lời thơ cuối này ? 
Gắn bó , hoà hợp 
? Sự hoà hơpï này cho thấy vẻ đẹp nào trong tâm hồn Bác? 
? Cả hai bài thơ mang ý nghĩa chung nào ? 
? Từ hai văn bản , em nhận ra vẻ đẹp nào về hình thức của thơ Hồ Chí Minh ? 
? Qua hai bài thơ em thấy vẻ đẹp nào trong tâm hồn và phong cách sống của Bác ? 
? Em biết bài thơ nào của Bác cũng mang những vẻ đẹp như thế ? Hãy đọc bài thơ đó ? 
I. Giới thiệu chung 
Tác giả : SGK
Tác phẩm: SGK 
Thể thơ : thất ngôn tứ tuyệt
II. Đọc- hiểu văn bản 
1.Đọc - tìm hiêûu nghĩa từ khó 
2/ Tìm hiểu văn bản
a/ Bố cục 
b/.Phân tích :
b1. CẢNH KHUYA
*. Hai câu đầu 
Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa 
-> So sánh , điếp từ 
=> Âm thanh nhẹ nhàng , êm dịu , cảnh trăng đẹp , hoa lá đan kết , quấn quýt gợi cảm giác ấm áp 
*. Hai câu cuối 
Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ 
Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà 
-> Điệp ngữ 
=> Tâm trạng của Bác với nỗi lo về việc nước
=> Bài thơ tả cảnh một đêm trăng ở chiến khu Việt Bắc ,trăng sáng , cảnh đẹp . Qua đó thể hiện tình yêu thiên nhiên , phong thái ung dung của Bác
b.2. NGUYÊN TIÊU 
*Hai câu đầu 
Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên 
Xuân giang , xuân thuỷ ,tiếp xuân thiên 
-> Điệp từ 
=> Khung cảnh thiên nhiên cao rộng, bát ngát, tràn đầy ánh sáng và sức sống của mùa xuân.
b/. Hai câu cuối 
Yên ba thâm xứ đàm quân sự 
Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền 
- > Thể hiện tình yêu thiên nhiên và tình yêu nước tha thiết
=> Tinh thần lạc quan , phong thái ung dung của Bác
I
3. Tổng kết 
* Ghi nhớ “ SGK –t.143
II/. Hướng dẫn tự học
- Học thuộc olng2 hai bài thơ trên.
- Học 5 từ Hán được sử dụng trong bài thơ Nguyên tiêu.
- Tập so sánh sự khác nhau về thể loại giữa nguyên tắc và bản dịch bài thơ Nguyên tiêu.
ÔN LẠI PHẦN TIẾNG VIỆT ĐỂ CHUẨN BỊ KIỂM TRA 1 TIẾT
 E.RÚT KINH NGHIỆM:
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..