Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 104,105: Sống chết mặc bay

Tuần 26+27	Ngày soạn:3/3/2011
TIẾT 104 - 105	Ngày dạy:5,9/3/2011
SỐNG CHẾT MẶC BAY
 --- Phạm Duy Tốn ---
A.MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
 Thấy được giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và những thành công về nghệ thuật của tác phẩm.
B.TRỌNG TÂM ,KIẾN THỨC, KĨ NĂNG:
 1.Kiến thức:
 - Sơ giản về tác giả Phạm Duy Tốn
 - Hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai và sự vô trách nhiệm của bọn quan lại dưới chế độ cũ.
 - Những thành công nghệ thuật của truyện ngắn Sống chết mặc bay – một trong những tác phẩm được coi là mở đầu cho thể loại truyện ngắn Việt Nam m hiện đại.
 - Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện nghịch lí.
2.Kĩ năng
 - Đọc – hiểu một truyện ngắn hiện đại đầu thể kỉ XX.
 - Kể tóm tắt truyện.
 - Phân tích nhân vật, tình huống truyện qua các cảnh đối lập - tương phản và tănng cấp
3. Thái độ: 
 C.PHƯƠNG PHÁP:	
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
1. ỔN định 
2. kiểm tra 
- Trình bày những luận điểm chính của Hoài Thanh khi ông luận bàn về ý nghĩa văn chương . Theo em , những ý nghĩa ấy đã bao quát đầy đủ , toàn diện tất cảù ý nghĩa của văn chương hay chưa ? Vì sao 
- Em hiểu ntn về luận điểm “ văn chương sẽ hình dung ra sự sống muôn hình vạn trạng . Chẳng những thế văn chương còn sáng tạo ra sự sống . Cho mỗi ý một vd 
3. Bài mới : 
Giới thiệu bài :Câu tục ngữ “Sống chết mặc bay” thể hiện thói vô trách nhiệm một cách trắng trợn của viên quan phụ mẫu chi dân trong một lần hộ đê vô tiền khoáng hậu ! câu chuyện đặc sắc đã được ngòi bút hiện thực và nhân đạo của Phạm Duy Tốn kể lại một màn kịch bi hài hấp dẫn qua vb “ sống chết mặc bay”
Gọi hs đọc chú thích dấu sao 
? Em hãy nêu vài nét về tác giả , tác phẩm ? ( sgk)
GV đọc gọi hs đọc tiếp ( chú ý giọng kể , tả của tác giả , giọng quan phụ mẫu luôn hách dịch , hóng hách , giọng sợ sệt của thầy đề , dân phu …)
 Giải thích từ khó 
? Quan sát vb hảy cho biết chuyện kể về sự kiện gì . nhân vật chính trong truyện này là ai?
Cảnh vỡ đê , nhân vật chính là quan phụ mẫu 
? VB chia làm mấy phần ? nêu nội dung từng phần?
Từ đầu cho đến không khéo thì vở mất – Cảnh sắp vỡû đê 
 Tiếp theo đến điếu , mày – Cảnh trên đê và trong đình trước khi vở đê 
 còn lại - Cảnh vở đê 
? Phần nội dung nào là là chính ? Vì sao em xác định ntn? ( Phần 2 )
 Gọi hs đọc phần đầu 
? Cảnh vỡ đê đựơc gợi tả bằng các chi tiết nào ?
Thời gian : gần một giờ đêm 
Không gian : trời mưa tầm tã , khúc sông làng X , phủ X , hai ba đoạn đã thẩm lậu 
? Các chi tiết đó gợi một cảnh tượng ntn? 
Đêm tối mưa không ngớt , nước sông dâng nhanh có nguy cơ 
? Tên sông thì được ní cụ thể còn t6n làng tên phụ lại được dùng bằng kí hiệu , địèu đó thể hiện dụng ý gì của tác giả?
Câu chuyện này không chỉ xảy ra một nơi 
Chuyển tiết 2
Gọi hs đọc từ dân phu đến hỏng mất 
? Cảnh được tả bằng những chi tiết hình ảnh và âm thanh điển hình nào ? 
Hình ảnh : kẻ thì thuổng ….như chuột lột 
Aâm thanh : trống đánh liên thanh , ốc thổi vô hồi , tiếng người xao xác gọi nhau 
? Ngôn ngữ miêu tả có gì đặc sắc ? 
Nhiều tư láy ( bì bõm , lướt thướt , xao xác , tầm tã , cuồn cuộn ). Từ cảm thán 
? Một cảnh tượng ntn được gợi lên từ cách miêu tả này ? 
Hối hả , chen chúc , nhếch nhác , thảm hại 
? Theo dõi đoạn văn tả trong đình , hãy cho biết những chuyện gì đã sảy ra ở đây ?
Chuyện quan phụ mẫu được hầu hạ , chơi tổ tôm , nghe tin vỡ đê
? Trong đoạn văn kể quan phụ mẫu được hầu hạ tác giả đã dùng những chi tiết nào về chân dung , đồ vật để dựng chân dung quan phụ mẫu ?
? Các chi tiết đó tạo ra hình ảnh quan phụ mẫu ntn? 
Béo tốt , nhàn nhã , thích hưởng lạc 
? Hình ảnh quan phụ mẫu nhàn nhã huởng lác trái ngược với hình ảnh nào ngoài đê?
Mưa gió ầm ầm dân phu rối rít … gội gió tắm mưa , như đàn sâu lũ kiến ở trên đê 
? Em có nhận xét gì về nghệ thuật trong đoạn văn này ? dùng nghệ thuật đó có tác dụng gì ?
Tương phản , làm nỗi rõ tình cách hưởng lạc của quan 
? Theo dõi đoạn văn kể về quan phụ mẫu đánh tổ tôm và cho biết hình ảnh quan phụ mẫu nổi lên qua những chi tiết hình ảnh nào về cử chỉ và lời nói ?
Cửû chỉ : ngồi khểnh râu , rung đùi , mắt đang mãi trông đĩa nọc …
Lời nói : tiếng thầy đề hỏi “ Bẫm bốc” tiếng quan lớn truyền : “ ừ
? Những hình ảnh tương phản nào xuất hiện trong đoạn truyện này? 
Tiếng kêu vang trời dậy đất ngoài đê , với thái độ điềm nhiên hưởng lạc ăn chơi của quan
? Trong khi miêu tả và kể chuyện này tác giả đã có những lời bình luận biểu cảm nào ?
này này đê vỡ….thú vị ; Than ôi ! cứ như ….. đồng bào huyết 
? Theo dõi đoạn văn kể chuyện quan phủ khi nghi tin đê vỡ , và cho biết : hình thức ngôn ngữ nỗi bật ở đây là gì ? Những câu đối thoại nào đắt nhất , qua đó tính cách quan phụ mẫu được bộc lộ ntn? 
? Cách dùng ngôn ngữ đối thoại ở đây có tác dụng gì ?
Khắc hoạ thêm tích cách tàn nhẫn , vô lương tâm , vô trách nhiệm của quan phụ mẫu . tố cáo bọn quan lại có quyền lực thờ ơ vô trách nhiệm với tính mạng con người 
Gọi hs đọc đoạn cuối 
? Tác giả đã kết hợp ngôn ngữ miêu tả với biểu cảm ntn ? Nêu tác dụng cách dùng ngôn ngữ này ?
miêu tả : nước tràn lênh láng , xoáy thành vực sâu , nhà cửa trôi băng , lúa má ngập hết 
Biểu cảm : kẻ sống không chổ ở , kẻ chết không nơi chôn , lênh đênh mặt nước …. Cho xiết 
Vừa gợi tả cảnh tượng lụt do đê vỡ vừa tỏ lòng ai oán cảm thương của tác giả 
? Cảm nhận của em về giá trị của truyện sống chết mặc bay trên các phương diện : Nội dung phản ánh hiện thực , nhân đạo , đặc sắc nghệ thuật ? ( HSTLN)
Phản ánh c/s ăn chơi hưởng lác vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền và cảnh sống thê thảm của người dân 
 lên án kẻ cầm quyền thờ ơ vô trách nhiệm với tính mạng dân thường , cảm thương thân phân người dân bị rẻ rúm 
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả: Sgk 
2. Tác phẩm 
II, Đocï - Tìm hiểu văn bản
1. Đọc – tìm hiểu chú thích 
2. Bố cục : 3 phần 
3. Phân tích 
3.1 Cảnh sắp vở đê
- Thời gian : gần một giờ đêm 
- Không gian : trời mưa tầm
Tã nước sông Nhị Hà lên to , nước sông ở làng X , thuộc phủ X , hai 3 đoạn đã thẩm lậu 
 Đêm tối,mưa to không ngớt nước sông dâng nhanh có nguy cơ làm vỡ đê
Chuyển tiết 2
3.2 Cảnh trên đê và trong đình trước khi đê vỡ 
* Cảnh trên đê
- Kẻ thuổng , cuốc , kẻ vác tre , nào đắp , nào cừ , bì bõ ..
- Trống đánh liên hồi , ốc thổi vô hồi , tiếng người xao xác gọi nhau 
- Mưa ầm ầm dân phu rối rít …lũ kiến trên đê
- Tiếng kêu vang trời dậy đất trên đê
 hối hả , chen chúc , nhếch nhác , thảm hại
* Cảnh trong đình 
+ Quan phụ mẫu được hầu hạ: 
- Chân dung : uy nghi chễm chệ ngồi , tay trí tựa gối xếp , chân phải duỗi thẳng ra 
- Đồ vật : bát yến hấp dường phèn , tráp đồi mồi , trong ngăn bạc đầy những trầu vàng …
+ Quan phụ mẫu chơi tổ tôm 
- khểnh râu , rung đùi , mắt đang mãi trông đĩa nọc ..
+ Quan phủ nghe tin vỡ đê
đê vỡ rồi !… đê vỡ û rồi thì ông cắt cổ chúng mày , thời ông bỏ tù chúng mày ! có biết không ?
 vô trách nhiệm , tàn nhẫn , vô lương tâm , nhàn nhã , thích hưởng lạc , hách dịch 
c, Cảnh vỡ đê
- Nước tràn lênh láng , xoáy thành vực sâu , nhà cữa trôi băng , lúa má ngập hết , kẻ chết không có chổ chôn , kẻ sống không chổ ở
 Cảnh tượng lụt do võ đê tỏ lòng ai oán cảm thương của tác giả 
IV, Luyện tập 
Bài tập 1 ;
- Tự sự , miêu tả , biểu cảm , người dẫn truyện , nhân vật , đối thoại : có 
- Độc thoại nội tâm : không
III. Hướng dẫn tự học
- Kể sáng tạo truyện bằng cách đổi sang ngôi kể thứ nhất là nhân vật quan phụ mẫu.
- Nhận xét ngôn ngữ của nhân vật quan phụ mẫu và tính cách của y.
- Tìm một số câu thành ngữ, tục ngữ gần nghĩa với thành ngữ Sống chết mặc bay