Giáo án Ngữ Văn 6 - Tiết 85: Văn bản Vượt thác

 Tuần :23
 Tiết 85	
 ND: 
VƯỢT THÁC.
	 ( Võ Quảng)
1 Mục tiêu: 
a.Kiến thức: 
 - Hoạt động 1: Tạo hứng thú học tập.
 - Hoạt động 2:
 + Học sinh biết: Một số nét chính về tác giả, tác phẩm.
 + Học sinh hiểu: nghĩa của một số từ khĩ.
- Hoạt động 3:
 + Học sinh biết: Biết được một số phép tu từ dùng trong văn bản nhằm miêu tả thiên nhiên và con người. 
+ Học sinh hiểu: tình cảm của tác giả đối với cảnh vật quê hương, với người lao động.
- Hoạt động 4:
 + Học sinh biết: cách làm bài tập.
b. Kĩ năng:
 -Học sinh thực hiện được: Đọc diễn cảm, giọng đọc phải phù hợp với sự thay đổi trong cảnh sắc thiên nhiên. Cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng con người và thiên nhiên trong đoạn trích. 
 - Học sinh thực hiện thành thạo: viết một bài miêu tả theo một trình tự nhất định.
c. Thái độ:
 -Thĩi quen: Cảm nhận được vẻ đẹp phong phú, hùng vĩ của thiên nhiên trên sông Thu Bồn và vẻ đẹp của người lao động được miêu tả trong bài.
 - Tính cách: Giáo dục HS lòng yêu thiên nhiên, yêu lao động.
2. Nội dung học tập:
 - Ý nghĩa, nghệ thuật của văn bản..
3.Chuẩn bị:
GV: Tranh : Vượt thác.
HS: Đọc văn bản, tìm hiểu cảnh Dượng Hương Thư vượt thác.
4. Tổ chức các hoạt động học tập:
4.1. Ổn định tổ chức và kiểm diện : 1 phút 6A1:	6A2: 6A3:
4.2. Kiểm tra miệng: ( 5 phút)
 Nêu diễn biến tâm trạng người anh? (7đ)
 ˜ Khi phát hiện em gái chế thuốc vẽ: nhìn bằng cái nhìn kẻ cả, xem thường.
 - Khi người em có tài vẽ và được giải: thấy buồn thất vọng về mình, hay gắt gỏng, không thân với em như trước nữa nhưng cũng thầm cảm phục tài năng của em.
 - Khi nhận ra hình ảnh của mình trong bức tranh của cô em gái: ngạc nhiên, hãnh diện, rồi xấu hổ.
 Qua văn bản “ Bức tranh của em gái tơi” điều gì ở Kiều Phương đã khiến cho người anh nhận ra phần hạn chế của chính mình?.Qua đĩ em rút ra được bài học gì cho bản thân (8đ)
˜ Tình cảm trong sáng, hồn nhiên và lòng nhân hậu của người em gái đã giúp người anh nhận ra phần hạn chế của mình. Khơng nên ganh tị, phải biết sống độ lượng, nhân hậu.
 Em chuẩn bị gì cho bài học hơm nay? (2đ)
4.3.Tiến trình bài học:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học.
àHoạt động 1: Vào bài: Ở tiết 77 em đã được tìm 
hiểu cảnh thiên nhiên ở vùng cực Nam của Tổ quốc qua bài “ Sơng nước Cà Mau”. Tiết này chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu hình ảnh con sơng Thu Bồn một con sơng ở miền Trung qua bài “ Vượt thác”.
àHoạt động 2:Hướng dẫn đọc hiểu văn bản:( 5 phút)
˜GV hướng dẫn HS đọc: đoạn đầu đọc nhẹ nhàng, đoạn vượt thác đọc sơi nổi mạnh mẽ, đoạn cuối đọc êm ả, thoải mái.
 ˜GV đọc, gọi HS đọc.
˜GV nhận xét, sửa chữa.
 Cho biết đôi nét về tác giả, tác phẩm? 
Bài văn kể theo ngơi thứ mấy? Thứ tự kể?
˜Lưu ý một số từ ngữ khó trong SGK.
àHoạt động 3: Hướng dẫn HS phân tích văn bản: ( 30 phút)	 
˜Bài văn miêu tả một cuộc vượt thác của con thuyền theo trình tự thời gian và không gian:
 + Con thuyền qua đoạn sông phẳng lặng trước khi đến chân thác.
 + Con thuyền qua đoạn sông có nhiều thác dữ.
 + Con thuyền ở đoạn sông đã qua thác dữ.
 Dựa và trình tự trên, hãy tìm bố cục của bài văn?
 ˜ Ba phần:
+ Từ đầu đến “vượt nhiều thác nước”: Cảnh dòng sông và hai bên bờ trước khi thuyền vượt thác.
+ Tiếp .đến “thác Cổ Cò”: Cuộc vượt thác của dượng hương Thư.
+ Còn lại: Cảnh dòng sông ở 2 bên bờ sau khi thuyền vượt thác.	
˜HS ghi vào VBT	
Trong 3 đoạn văn, đoạn nào tả cảnh thiên nhiên, đoạn nào tả cảnh người lao động.
Theo em người quan sát để miêu tả trong bài ngồi ở 
vị trí nào?
˜ Trên con thuyền di động.
Vị trí quan sát đĩ cĩ thích hợp khơng? Vì sao?
˜ Thích hợp, vì phạm vi cảnh thay đổi, thuyền luơn di động, quan sát kĩ.
Vị trí của người quan sát trong bài giống với bài văn nào mà em đã học?
 ˜ Sơng nước Cà Mau.
Trong nội dung miêu tả cảnh thiên nhiên, em thấy tác giả miêu tả những cảnh nào?
Cảnh dịng sơng và hai bên bờ được miêu tả bằng những chi tiết nổi bật nào?	 
 ˜- Đoạn sơng khi chưa đến thác : 
 +Thuyền rẽ sĩng lướt bon bon.
 + Những con thuyền chậm chậm xuơi. 
 + Những bãi dâu bạt ngàn..
 + Vườn tược càng um tùm..
Em nhận xét cảnh dịng sơng và hai bên bờ ở đây như thế nào?	
˜ Đoạn cĩ nhiều thác đổ: 
- Nước từ trên cao phĩng xuống nhanh, mạnh, chảy đứt đuơi rắn.
 Đoạn sơng ở đây như thế nào?
˜ Đoạn qua khỏi thác:
-Sơng chảy quanh co ..
-Qua nhiều lớp núi đồng ruộng lại mở ra.
Em thấy đoạn sơng qua khỏi thác như thế nào?
˜Do địa lý ở vùng miền Trung nước ta cĩ dải đồng bằng hẹp tiếp liền với núi,Trung và nam Trung bộ là vùng cao nguyên tương đối bằng phẳng. Vì vậy phần lớn các dịng sơng khơng dài lắm, độ dốc lớn, cĩ nhiều 
thác và dịng chảy thay đổi rõ rệt qua mỗi vùng vì thế ta thấy vùng Trung bộ nước ta thường hay cĩ lũ xảy ra.
 Ở đoạn đầu và đoạn cuối của bài có 2 hình ảnh 
miêu tả những cây cổ thụ trên bờ sông. Em hãy chỉ ra 2 hình ảnh ấy và cho biết tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào. Mỗi hình ảnh cĩ ý nghĩa như thế nào? 
˜ Những chịm cổ thụ... xuống nước và những Cây to.trước -> so sánh, nhân hố cảnh vật cũng cĩ tâm hồn.
˜ Báo trước một khúc sơng dữ, hiểm, vừa như mách bảo con người dồn hết sức mạnh để chuẩn bị vượt thác.
- Thiên nhiên cũng đồng tình với con người và cổ vũ động viên con người hăng hái tiến lên. 
 Ở đây sự miêu tả của tác giả làm hiện lên cảnh tượng thiên nhiên như thế nào?
Theo em cĩ được cảnh thiên nhiên như thế trong văn bản là do cảnh vốn như thế hay là người tả ra như thế?
˜ Cả hai, do người tả cĩ khả năng quan sát, tưởng tượng, cĩ sự am hiểu và cĩ tình cảm yêu mến cảnh vật quê hương.
Cho học sinh xem tranh: Cho biết bức tranh tả cảnh gì?
Hãy tìm những chi tiết miêu tả ngoại hình, hành động của nhân vật dượng Hương Thư trong cuộc vượt thác? Những cách so sánh nào đã được sử dụng? 
˜HS thảo luận, trình bày.	 
˜GV nhận xét, chốt ý.
˜ Ngoại hình: cởi trần, như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa.
Qua các chi tiết miêu tả trên em thấy dượng Hương Thư là người cĩ ngoại hình như thế nào?
 ˜ Hành động: co người phóng chiếc sào xuống lòng sông, ghì chặt trên đầu sào, chiếc sào dưới sức chống bị cong lại, thả sào rút sào nhanh như cắt
Qua các chi tiết tả hành động trên em cĩ nhận xét như thế nào?
Nêu ý nghĩa của hình ảnh so sánh dượng Hương 
 Thư giống như “một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh”.	 
˜ Thể hiện vẻ dũng mãnh, tư thế hào hùng của con người trước thiên nhiên.	
Các so sánh đó có sức gợi tả một con người như thế nào?	
˜Nếu để ý ta sẽ thấy dụng ý của nhà văn: Ngồi đời, dượng Hương nĩi năng nhỏ nhẹ, tính nết nhu mì, ai gọi cũng vâng vâng dạ dạ; nhưng khi vượt thác dượng 
Hương trở thành một người hồn tồn khác. Phải chăng, khi cần vượt qua thử thách, con người Việt 
Nam vốn bình thường trong cuộc sống bỗng lớn dậy với vẻ đẹp phi thường.	 	
˜HS trả lời,GV chốt ý.
Hoạt động 3: Tổng kết bài .(5phút)
 Qua bài văn, em cảm nhận như thế nào về thiên nhiên và con người lao động đã được miêu tả?
˜ Thiên nhiên rộng lớn, hùng vĩ, người lao động hùng dũng đầy sức mạnh vượt qua gian khĩ.
 Đoạn trích thu hút được sự chú ý của người đọc nhờ đâu? 
˜HS trả lời, GV nhận xét, chốt ý.
˜ Gọi HS đọc ghi nhớ SGK
 Qua tìm hiểu văn bản em học tập được điều gì?
˜ Cách sử dụng từ ngữ, các biện pháp tu từ khi làm văn miêu tả.
˜GV liên hệ giáo dục HS lòng yêu thiên nhiên, yêu lao động.	 
àHoạt động 4: Luyện tập.(5phút)	
˜Gọi HS đọc yêu cầu của bài tập.
Hai bài sông nước Cà Mau và vượt thác đều miêu tả cảnh sông nước. Em hảy miêu tả những nét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiên được miêu tả ở mỗi bài nghệ thuật miêu tả của mổi tác giả.
˜ Bài sông nước Cà Mau thiên về miêu tả cảnh sông ngòi chằng chịt và vẻ đẹp phong phú của vùng sống nước và cảnh sinh hoạt nhộn nhịp của nhân dân 
˜ Bài Vượt thác thiên về cảnh thiên nhiên hùng vĩ và địa thế hiểm trở của một đoạn sông Thu Bồn để 
từ đó làm nổi bật sức mạnh lao động, khắc phục thiên nhiên của con người.
Nét đặc sắc về nghệ thuật miêu tả của tác giả?
˜ Bài 1: vừa miêu tả cảnh vật, vửa giải thích cách đặt tên cho đất đai, 
˜ Bài 2: Dùng bút pháp khắc họa để tạo dựng một 
hình tượng nhân vật mạnh mẽ, lớn lao giữa một khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ.
˜Cho HS làm bài vào vở bài tập.
˜GD HS lòng yêu mến, cảnh vật thiên nhiên. Từ đó GD HS lòng yêu quê hương đất nước.
 I. Đọc –hiểu văn bản :	
 1. Đọc:
 2. Chú thích:
 a.Tác giả: Võ Quảng (1920 – 2007) quê ở Quảng Nam, là nhà văn chuyên viết truyện cho thiếu nhi.
 b.Tác phẩm: Vượt thác trích từ chương XI của tập truyện ngắn Quê nội – tác phẩm viết về cuộc sống ở một làng quê ven sông Thu Bồn trong những ngày sau cách mạng tháng 8 1945 và những năm đầàu của cuộc kháng chiến chống Pháp.
 II. Phân tích văn bản:
 1. Khung cảnh thiên nhiên:
 - Cảnh dịng sơng, cảnh hai bên bờ.
 + Chưa đến thác: êm đềm, thơ mợng, hiền hòa, trù phú
 + Đến thác: hiểm trở, dữ dợi, hùng vĩ
 + Qua khỏi thác:êm đềm, bớt hiểm trở.
- Nghệ thuật nhân hóa, so sánh đặc sắc .
=>Thiên nhiên phong phú, rợng lớn, hùng vĩ.
. 
 2.Hình ảnh dượng Hương Thư vượt thác:
 a. Ngoại hình: gân guớc, rắn chắc.
 b.Hành động: mạnh mẽ, dứt khốt, dũng cảm .
 à Dượng Hương Thư vừa là người lao động khỏe mạnh, dũng cảm vừa là người chỉ huy dày dạn kinh nghiệm.
 III.Tổng kết:
 - Bài văn miêu tả cảnh vượt thác của con thuyền trên sơng Thu Bồn à làm nổi bật sức mạnh con người trên nền thiên nhiên hùng vĩ.
 - Nghệ thuật tả cảnh, tả người tự nhiên, sinh động.
 IV.Luyện tập:
 BT: VBT
4.4 Tổng kết : : ( 5 phút)
˜ GV sử dụng bảng phụ giới thiệu bài tập:
 Vị trí quan sát để miêu tả cuộc vượt thác của tác giả ở đâu?
 A. Trên bờ sông.
 B. Trên một con thuyền đi sau dượng Hương Thư.
 C. Trên cùng một con thuyền với dượng Hương Thư.
 D. Trên một dãy núi cao ven sông.
2.Điểm giống nhau giữa hai đoạn trích vượt thác và sơng nước Cà Mau là gì? 
A. Tả cảnh sơng nước.
B. Tả cảnh quan vùng cực Nam của Tổ quốc.
C. Tả cảnh sơng nước miền Trung.
D. Tả sự oai phong mạnh mẽ của con người.
4.5 Hướng dẫn học sinh tự học: 5 phút
à Đối với bài học tiết này:
- Đọc kĩ văn bản nhớ kĩ những chi tiết miêu tả tiêu biểu.
- Hiểu ý nghĩa của các phép tu từ được sử dụng trong bài miêu tả cảnh thiên nhiên.
- Chỉ ra những nét đặc sắc của phong cảnh thiên nhiên được miêu tả trong Sông nước Cà Mau và Vượt thác
à Đối với bài học tiết sau:
 + Đọc kĩ bài so sánh (tt). Tìm hiểu kĩ các kiểu so sánh và tác dụng của phép so sánh. 
5.Phụ lục: