Giáo án Ngữ văn 6 - Tiết 8-10

 Bµi 2: Tiết 8: 
T×M HIÓU CHUNG VÒ V¡N Tù Sù
A. MỤC TIÊU CÇN ĐẠT
 1.Kiến thức: 
 - Đặc điểm của văn tự sự.
 2.Kĩ năng: 
 - Nhận biết được văn bản tự sự.
 - Sử dụng được một số thuật ngữ: Tự sự, kể chuyện, sự việc, người kể.
 3.Thái độ: Nghiêm túc tìm hiểu bài học.
B. CHUÈN Bi
 1. Giáo viên: - SGK, STK, bµi so¹n theo chuÈn KTKN.
 2. Học sinh: - SGK, vở ghi, vở soạn
C. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC.
 1. Ổn định lớp:
 2..Bài cũ: ThÕ nµo lµ giao tiếp? Cho vÝ dô.
 ThÕ nµo lµ v¨n b¶n? Cã nh÷ng kiÓu văn bản nµo?
 3. Bài mới: 
 Hoạt động của GV và HS
 Nội dung bài học
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới.
Mục tiêu: Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho hs
Phương pháp: Thuyết trình
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung về văn tự sự
Mục tiêu: Gióp HS n¾m ®­îc ý nghÜa vµ ®Æc ®iÓm chung cña PT tù sù.
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh hoạ,phân tích...
 - HS đọc VD 1 chú ý các tình huống mà SGK đã nêu.
 ? Hàng ngày các em có kể chuyện và nghe kể chuyển không? Kể những chuyện gì?
 ->Kể chuyện văn học( cổ tích…), chuyện đời thường và chuyện sinh hoạt
- GV cho HS quan sát các tình huống trong SGK.
 ? Theo em ng­êi nghe muèn biÕt ®iÒu g× vµ ng­êi kÓ ph¶i lµm g×?
 ? VËy, theo em kể chuyện để làm gì?
 ? Muốn cho người khác hiểu được chuyện của mình em phải làm ntn? 
 - HS đọc VD2.
 ? VB Th¸nh Giãng kÓ vÒ ai? ë thêi nµo? KÓ vÒ viÖc g×?
 ? H·y liÖt kª c¸c sù viÖc tr­íc sau cña truyÖn?
 - GV giảng: Chuỗi sự việc là sự việc này dẫn đến sự việc kia có đầu đuôi, sự việc trước là nguyên nhân của sự việc sau.
 - GV chốt, rút ra kết luận ghi bảng
 ? Việc sắp xếp các sự việc thành chuỗi trước sau như vậy có ý nghĩa gì?
 - HS: Giúp người đọc, người nghe dễ hiểu, thể hiện một ý nghĩa.
 ? Qua phÇn t×m hiÓu trªn, em h·y rót ra ®Æc ®iÓm chung vµ ý nghÜa cña ph­¬ng thøc tù sù?
 I. §Æc ®iÓm chung vµ ý nghÜa cña ph­¬ng thøc tù sù:
1. Các tình huống:
 kÓ chuyÖn v¨n häc, chuyÖn ®êi th­êng, chuyÖn sinh ho¹t...
- Người nghe: muốn tìm hiểu, muốn biết
- Người kể: phải kể, thông báo, giải thích...
=> KÓ chuyÖn: ®ể biết, để nhận thức về sự vật, sự việc, để giải thích, khen, chê.
 - Phải trình bày chuỗi sự việc theo thứ tự từ trước đến sau.
2. Văn bản Thánh gióng
- TruyÖn kÓ vÒ TG thêi vua Hïng thø 6, TG đánh giặc cứu nước.
 - Diễn biến của sự việc trong truyện Thánh Gióng:
+ + Sự ra đời của Thánh Gióng.
 + Thánh Gióng biết nói và đòi đi đánh giặc
 + Thánh Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ
+ Thánh Gióng đánh tan giặc
 +Thánh Gióng bay về trời.
 + Dấu tích còn lại của Thánh Gióng.
 => KÓ theo thø tù tr­íc sau: Tõ khi Giãng ra ®êi ®Õn khi kÕt thóc.
 -> Kể một chuỗi sự việc theo thứ tự nhất định nhằm thể hiện một ý nghĩa nào đó chính là tự sự.
Ghi nhớ
 - §Æc ®iÓm chung: Tự sự (kể chuyện )là phương thức trình bày một chuổi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc thể hiện một ý nghĩa.
 - ý nghÜa: Tự sự giúp người kể giải thích sự việc, tìm hiểu con người, nêu vấn đề và bày tỏ thái độ khen, chê.
Hoạt động 3: Luyện tập
Môc tiªu: HS vËn dông lÝ thuyÕt vµo lµm bµi tËp
Phương pháp: T¸i hiÖn, th¶o luËn nhãm.
 - HS đọc bài tập 1 và trả lời câu hỏi.
 ? Phương thức tự sự thể hiện ntn?
 ? Câu chuyện thể hiện ý nghĩa gì?
 - Häc sinh ®äc BT2 " Nªu yªu cÇu.
 - KÓ l¹i c©u chuyÖn b»ng miÖng
 + Yªu cÇu kÓ: T«n träng m¹ch kÓ trong bµi th¬, ®óng ng÷ ®iÖu ng¾n gän " NhÊn m¹nh ý: “ GËy «ng ®Ëp l­ng «ng”
 + BÐ m©y rñ mÌo con ®¸nh bÉy lò chuét nh¾t b»ng c¸ n­íng th¬m lõng, treo l¬ löng trong c¸i c¹m s¾t.
 + C¶ bÐ, c¶ mÌo ®Òu nghÜ chuét tham ¨n nªn m¾c bÉy ngay.
 + §ªm, M©y n»m m¬ thÊy c¶nh chuét bÞ sËp bÉy ®Çy lång. chóng chÝ cha, chÝ choÐ khãc lãc, cÇu xin tha m¹ng.
 + S¸ng h«m sau, ai ngê khi xuèng bÕp xem, bÐ M©y ch¼ng thÊy chuét, còng ch¼ng cßn c¸ n­íng, chØ cã ë gi÷a lång, mÌo ta ®ang cuén trßn ng¸y kh× khß...ch¾c mÌo ta ®ang m¬.
II. LUYỆN TẬP
 Bài 1/28:
 Mẩu chuyện: Ông già và thần chết.
 - Phương thức tự sự thể hiện ở việc kể lại một chuỗi sự việc:
 + Ông già đẵn củi, vác củi kiệt sức.
 + Ông già nghĩ đến cái chết.
 + Thần chết đến
 + Ông già sợ hãi thay đổi ý nghĩ.
 - ý nghĩa: T2 yêu cuộc sống, dù mệt nhọc, vất vả thì sống vẫn hơn chết. 
 Bài 2/29: Bài thơ “Bé Mây” là tự sự vì nó kể câu chuyện có nhân vật (mèo, chuột và bé Mây) có sự việc nối tiếp và kết thúc.
Bé cùng mèo nướng cá bẫy chuộtà cả hai tên chuột sa bẩyà Mây cùng mèo mơ được xử án chuộtà ai ngờ sáng ra mèo lại nằm trong bẩy
 Ý nghĩa: Hại người không khéo lại tự hại mình. Phª ph¸n thãi tham ¨n cña MÌo con
 Bµi 4:
 Ho¹t ®éng 4: Cñng cè .
 *Môc tiªu: kh¸i qu¸t vµ kh¾c s©u kiÕn thøc võa ®­îc häc
 *Ph­¬ng ph¸p: Kh¸i qu¸t ho¸
 - HS kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. 
 - GV kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn nhí theo h×nh thøc b¶n ®å t­ duy.
 Ho¹t ®éng 5: Hướng dẫn học ở nhà
 - Về nhà học bài và làm bài tập cßn l¹i.
 - Chuẩn bị bài mới: Sơn Tinh, Thuỷ Tinh
************************************
 NS : 23/09/2014
TuÇn 3:
 Tiết 9 - V¨n b¶n: 
S¬n tinh, thñy tinh
	 (Truyền thuyết)	
A.MỤC TIÊU CÇN ĐẠT: 
1.Kiến thức :
 	 - Nắm được nhân vật, sự việc trong truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh
 	 - Cách giải thích hiện tượng lũ lụt xảy ra ở đồng bằng Bắc Bộ và khát vọng của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai, lũ lụt bảo vệ cuộc sống của mình.
 - Những nét chính về nghệ thuật của truyện : Sử dụng những chi tiết kỳ lạ, hoang đường.
2.Kĩ năng: 
 - Đọc – hiểu văn bản truyền thuyết theo đặc trưng thể loại.
 - Nắm bắt các sự kiện chính trong truyện
 - Xác định ý nghĩa của truyện.
 - Kể lại được truyện.
 3. Thái độ : 
 - Kh¬i gîi HS ­íc m¬, kh¸t väng chinh phôc vµ lµm chñ thiªn nhiªn.
 - Có ý thức phòng chống lũ lụt, thiªn tai.
B. CHUÈN Bi
 1. Giáo viên: - SGK, STK, bµi so¹n theo chuÈn KTKN.
 2. Học sinh: - SGK, vở ghi, vở soạn
C.TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC:
 1.ổn định lớp : 
 2.Kiểm tra bài cũ : 
 - Kể diễn cảm truyện Thánh Gióng. Chi tiÕt nµo trong truyÖn lµm em thÝch nhÊt? V× sao?
 - Nêu ý nghĩa của truyện. 
 3.Bài mới: 
 Hoạt động của GV và HS
 KiÕn thøc cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng1: Giíi thiÖu bµi
Mục tiêu:Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho hs
Phương pháp: thuyết trình
Ho¹t ®éng2: Tìm hiểu chung
Mục tiêu: N¾m ®­îc nh÷ng nÐt chung vÒ v¨n b¶n.
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích
, 
 GV: Giới thiệu chung về tác phẩm.
 GVh­íng dÉn c¸ch ®äc,®äc mÉu" 3 häc sinh ®äc" GV nhËn xÐt uèn n¾n cho h.s.
 Giải nghĩa một số chó thích,
 1hs tóm tắt truyện.
- Vua Hùng kén rễ
- ST,TT đến cầu hôn.
- Vua hùng ra điều kiện chọn rễ
- ST đến trươc lấy đc Mỵ nương
- TT đến sau tức giận dâng nc đánh ST
- Hai bên giao chiến hàng tháng trời -> TT thua
- Hàng năm TT lại dâng nc đánh ST.
 ? C©u chuyÖn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Néi dung tõng phÇn?
- GV: truyện gắn với thời đại Hùng vương
I. ®äc - t×m hiÓu CHUNG
 1.Tác phẩm:
 - TruyÖn b¾t nguån tõ thÇn tho¹i cæ ®­îc lÞch sö ho¸. 
 - Thuộc nhóm tác phẩm truyÒn thuyÕt thời đại Hùng Vương.
 2. Đọc, tìm hiểu từ khó
 3. KÓ tãm t¾t
 4. Bè côc: 3 phÇn
 P1: Vua Hïng kÐn rÓ. (Më truyÖn).
 P2: ST-TT cÇu h«n vµ cuéc giao tranh gi÷a 2 vÞ thÇn. (DiÔn biÕn truyÖn).
 P3: Cuéc chiÕn vÉn tiÕp tôc hµng n¨m.(KÕt truyÖn). 
Ho¹t ®éng 3: HD đọc- hiểu văn bản
Mục tiêu: HS nắm được nội dung,ý nghĩa và nghệ thuật của văn bản.
 Phương pháp: nêu và giải quyết vấn đề, vấn đáp, thuyết trình
 ? Hoàn cảnh vua Hùng kén rể?
 ? Mục đích kén rể của vua Hùng là gì?
 ? ý ®Þnh cña vua Hïng ®· dÉn ®Õn sù viÖc g×?
 ? Sơn Tinh và Thuỷ Tinh được giới thiệu như thế nào?
 ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ nh÷ng chi tiÕt giíi thiÖu hai vÞ thÇn? 	
 ? §øng tr­íc 2 n.vËt tµi søc ngang nhau t©m tr¹ng cña Vua Hïng nh­ thÕ nµo ? 
 ? Gi¶i ph¸p kÐn rÓ cña vua Hïng lµ g× ? (HS tìm đọc dẫn chứng)
HS: Thảo luận trình bày.
? Trình bày nguyên nhân, diễn biến, kết quả cuộc giao tranh giữa ST, TT?
 ? Cuéc giao tranh gi÷a ST vµ TT diÔn ra ntn?
? Xây dựng hình tượng nhân vật Thuỷ Tinh, S¬n Tinh tác giả muốn nói lên hiện tượng nào trong cuộc sống?
? Chiến thắng của Sơn Tinh thể hiện kh¸t väng nào của nhân dân ta?
HS thảo luận trình bày.
II. ĐỌC – HIÓU VĂN BẢN
 1. Vua Hùng kén rể, sù xuÊt hiÖn cña ST-TT
 - MÞ N­¬ng- con g¸i Vua Hïng xinh ®Ñp, nÕt na vµ ®· ®Õn tuæi lÊy chång.
 - Vua muèn kÐn cho MÞ N­¬ng mét ng­êi chång thËt xøng ®¸ng.
 - S¬n Tinh, Thuû Tinh ®Õn cÇu h«n.
+ Sơn Tinh: có tài dời núi đồi, ngăn chặn nc lũ -> chúa vùng non cao.
 + Thuỷ Tinh: h« mưa, gäi gió -> chúa vùng nc thẳm.
 => ngang tài, ngang đc xây dựng bằng yếu tố hoang ®­êng, kì ảo.
- Vua Hïng b¨n kho¨n, khã xö.
- Th¸ch c­íi : b»ng lÔ vật quí hiếm của núi rừng, sản vật của nhà nông, h¹n giao lÔ vËt gÊp 
2. Cuộc giao tranh giữa hai vÞ thÇn.
 * Nguyên nhân: 
- Sơn Tinh mang lễ vật đến trước, lấy được Mị Nương về núi.
 - Thuỷ Tinh đến sau k lấy đc vợ -> nổi giận, 
* Diễn biến: 
- TT hô mưa, gọi gió làm thành giông - Sơn Tinh: kh«ng hÒ nao nóng : bèc ®åi, dêi nói, ngăn nc lũ 
 -> giao tranh v« cïng gay go, quyÕt liÖt. 
* Kết quả: ST giµnh chiến thắng.
3. ý nghĩa hình tượng TT,ST:
=> TT: là lực lượng thiên tai hung dữ.
 => ST: Tượng trưng cho sức mạnh chế ngự thiên tai, bảo lụt của nhân dân
 => giải thích hiện tượng lũ lụt xảy ra hàng năm ở đồng bằng sông hồng nc ta.
=> thể hiện khát vọng của người Việt Cổ trong việc chế ngự thiên tai, lũ lụt, bảo vệ cuộc sống của mình.
Ho¹t ®éng4: Tæng kÕt
Mục tiêu: HS nắm được khái quát nội dung, nghệ thuật, ý nghÜa của văn bản.
 Phương pháp: Khái quát ho¸,…
 ? Nhân xét về nghệ thuật của văn bản?
 ? Ý nghĩa của văn bản?
 HS thảo luận trình bày
iii. Tæng kÕt:
 1. Nghệ thuật:
 - Xây dựng hình tượng nhân vật mang dáng dấp thần linh ST-TT với nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.
 - gồm một chuỗi các sự việc đc sắp xếp trình tự hợp lí; gắn liến với thực tế lịch sử
 - Dẫn dắt, kể chuyện l«i cuốn, sinh động.
 2.Ý nghĩa văn bản:
 - Sơn Tinh, Thuỷ Tinh giải thích hiện tượng m­a b·o,lũ lụt xảy ra hằng năm ở đồng bằng Bắc Bộ thuë các Vua Hùng dựng nước, đồng thời thể hiện sức mạnh, ước mơ chế ngự thiên tai bảo vệ cuộc sống của người Việt cổ.
 Ho¹t ®éng 5: Cñng cè .
 	* Môc tiªu: kh¸i qu¸t vµ kh¾c s©u kiÕn thøc võa ®­
 * Ph­¬ng ph¸p: Kh¸i qu¸t ho¸
 - HS kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. 
 - GV kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn nhí.
Ho¹t ®éng 6: Hướng dẫn học ở nhà
 - Đọc lại vµ tóm tắt văn bản.
 - Nắm néi dung, nghệ thuật ,Ý nghĩa văn bản.
 - Soạn bài : Nghĩa của từ. 
****************************************
 Ngày soạn: 24/09/2014
 Tiết 10 
nghÜa cña tõ
A. MỤC TIÊU CÇN ĐẠT
 1.Kiến thức: 
 - Khái niệm nghĩa của từ.
 - Cách giải thích nghĩa của từ.
 2.Kĩ năng: 
 - Giải thích nghĩa cña từ.
 - Dùng từ đúng nghĩa trong nói và viết.
 - Tra từ điển để hiểu nghĩa của từ
 3.Thái độ: 
 - Ý thức giải nghĩa từ một cách khoa học
 B. CHUÈN Bi
 1. Giáo viên: - SGK, STK, bµi so¹n theo chuÈn KTKN.
 2. Học sinh: - SGK, vở ghi, vở soạn
C. TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC 
 1.Ổn định lớp :
 2.Bài cũ: ? Thế nào là từ mượn? Cho ví dụ? 
 ? Cho biÕt c¸ch viÕt tõ m­în vµ nguyªn t¾c m­în tõ?
 3.Bài mới
Hoạt động của GV và HS
KiÕn thøc cÇn ®¹t
 Ho¹t ®éng1: Giíi thiÖu bµi
Mục tiêu : Tạo tâm thế và định hướng chú ý cho hs
Phương pháp: Thuyết trình
Ho¹t ®éng 2: T×m hiÓu chung
Mục tiêu: N¾m ®­îc nghĩa của từ vµ c¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh hoạ,phân tích…
 HS theo dâi vÝ dô SGK
 ? Hãy cho biết các từ được giải thích gồm mấy bộ phận? 
 ? Bộ phận nào lµ tõ, bé phËn nµo nêu lên nghĩa của từ ?
 ? Nh­ vËy nghÜa cña tõ n»m ë phÇn nµo trong m« h×nh? 
 ? Tõ ph©n tÝch vd trªn em hiÓu thÕ nµo lµ nghÜa cña tõ? 
 - GV yêu cầu HS tự lấy ví dụ: 
+ Từ cây: Hình thức: từ đơn chỉ có một tiếng; nọi dung: chỉ một loài thực vật.
+ từ xe đạp: hình thức: từ ghép 2 tiếng; nội dung: chỉ một loại phương tiện phải đạp mới chuyển dịch đc.
+ Từ bâng khuâng: hình thức: từ láy 2 tiếng; nội dung: chỉ một trạng thái tình cảm k rõ ràng của con ng.
+ từ cao thượng: từ ghép 2 tiếng; nội dung: trái với nhỏ nhen, ti tiện.
HS theo dâi l¹i vÝ dô ë môc 1.
 ? Trong mỗi chú thích trên nghĩa của từ được giải thích bằng cách nào?
 GV: 
 ( ? Chó thÝch nµo gi¶i nghÜa tõ b»ng c¸ch nªu ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng?
 ? Chó thÝch nµo gi¶i nghÜa cña tõ b»ng c¸c c¸ch ®­a ra nh÷ng tõ ®ång nghÜa?)
 ? Em h·y ®Æt c©u víi c¸c tõ tËp qu¸n, lÉm liÖt, nao nóng
 ? VËy theo em cã mÊy c¸ch gi¶i nghÜa cña tõ?
I.TÌM HIỂU CHUNG. 
 1.Nghĩa của từ là gi?
 a.Ví dụ:
 - Tập quán: Thói quen của một cộng đồng được hình thành từ lâu trong đời sống và được mọi người làm theo. 
 - Lẫm liệt: Hùng dũng, oai nghiêm 
 - Nao núng: Lung lay, không vững lòng tin ë m×nh n÷a.
=> Mçi chó thÝch gåm 2 bé phËn:
 - Phần in đậm là từ
- Phần sau dấu hai chấm là nghĩa của từ
* Mô hình từ : Hình thức
 Nội dung
- NghÜa cña tõ øng víi phÇn néi dung
 b. Ghi nhớ: 
 - Nghĩa của từ là nội dung mà từ biểu thị.
2.Cách giải thích nghĩa của từ.
 a. ví dụ: 
 - Tập quán : => Đưa ra khái niệm mà từ biểu thị
 - Lẫm liệt, nao nóng :=>Đưa ra từ đồng nghĩa
- Nao núng: đưa ra từ trái nghĩa
b. Ghi nhớ: 
 - Có hai cách giải thích nghĩa của từ:
 + Giải thích bằng cách trình bày khái niệm mà từ biểu thị.
 + Giải thích bằng cách đưa ra các từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải thích.
Ho¹t ®éng 4: Luyện tập
Mục tiêu: HS vËn dông lÝ thuyÕt vµo bt.
Phương pháp: ph©n tÝch, th¶o luËn...
 Bµi tËp 1: §äc mét vµi chó thÝch sau c¸c v¨n b¶n ®· häc vµ cho biÕt mçi chó thÝch ®­îc gi¶i nghÜa theo c¸ch nµo?
 Bµi tËp 2: §iÒn c¸c tõ vµo chç trèng cho phï hîp
 Bµi tËp 3: §iÒn c¸c tõ thÝch hîp
 Bµi tËp 4: Gi¶i thÝch c¸c tõ:
II.LUYỆN TẬP:
 Bµi tËp 1:
 - Ph¸n: truyÒn b¶o ( ®ång nghÜa) 
 - Sø gi¶: ng­êi v©ng mÖnh trªn ®i lµm mét viÖc g× ë c¸c ®Þa ph­¬ng trong n­íc, n­íc ngoµi ( tr×nh bµy kh¸i niÖm)
 Bµi tËp 2:
 - Häc tËp; Häc lám; Häc hái; Häc hµnh
 Bµi tËp 3:
 - Trung b×nh;Trung gian;Trung niªn
 Bµi tËp 4
 - GiÕng: Hè ®µo th¼ng ®øng, s©u vµo lßng ®Êt ®Ó lÊy n­íc.
 - Rung rinh: chuyÓn ®éng qua l¹i, nhÑ nhµng, liªn tiÕp.
 - HÌn nh¸t: thiÕu can ®¶m (®Õn møc ®¸ng khinh bØ) 
 Ho¹t ®éng 5: Cñng cè .
 	 Môc tiªu: kh¸i qu¸t vµ kh¾c s©u kiÕn thøc võa ®­îc häc
 	 Ph­¬ng ph¸p: Kh¸i qu¸t ho¸
 - HS kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi häc. 
 - GV kh¾c s©u kiÕn thøc cÇn nhí b»ng h×nh thøc b¶n ®å t­ duy.
 Ho¹t ®éng 6: Hướng dẫn học ở nhà
 - Học phần ghi nhớ, lµm bµi tËp cßn l¹i.
 - Lựa chọn từ để đặt câu trong khi giao tiếp.
 - Soạn bài : Sự việc và nhân vật trong văn tự sự.