Giáo án Ngữ văn 12 - Tiết 85+86: Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Năm học 2010-2011

Tiết 85, 86: Đọc văn
Ngày dạy:	...../..../11
Ngày soạn:...../..../11	
HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT (Trích) 
 LƯU QUANG VŨ
Mục tiêu:
 Giúp HS: - Cảm nhận được bi kịch của con người khi bị đặt vào nghịch cảnh; phải sống nhờ, sống vay mượn, trái với tự nhiên khiến tâm hồn thanh cao bị nhiễm độc, tha hóa bởi sự lấn át của thể xác thô lỗ.
 - Cảm nhận được vẻ dẹp tâm hồn của người lao động trong việc đấu tranh chống lại sự giả tạo và dung tục, bảo vệ quyền được sống đích thực và khát vọng hoàn thiện nhân cách.
 - Thấy được kịch Lưu Quang Vũ đặc săc trên nhiều phương diện; sự hấp dẫn của kịch bản văn học và nghệ thuật sân khấu; sự kết hợp giữa tính hiện đại và các giá trị truyền thống; sự phê phán mạnh mẽ, quyết liệt và chất trữ tình lãng mạn, bay bỗng.
Phương pháp - phương tiện:
Phương pháp:
Đọc phân vai, thảo luận, gợi tìm, diễn giảng.
Phương tiện: 
GV: Giáo án .
HS: Phần chuẩn bị bài, sgk.
Tiến trình bài dạy:
ï Bài cũ: - Trình bày khái quát cuộc đời, sự nghiệp văn học và quan điểm sáng tác của Hê – Minh – Uê ?
 - Nêu phần chìm của “ tảng băng trôi” trong đoạn trích “Ông già và biển cả”?
ï Bài mới: 
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
 NỘI DUNG BÀI HỌC
GHI CHÚ
HĐ1 : Hd tìm hiểu chung
TT1: GV yêu cầu : Khái quát cuộc đời và sự nghiệp của Lưu Quang Vũ?
HS dựa vào tiểu dẫn, trả lời
GV nhận xét, chốt:
TT2: GV yêu cầu: Giới thiệu đôi nét về tác phẩm “ Hồn Trương Ba, da hàng thịt”?
HS dựa vào sgk, trả lời
GV nhận xét, chốt:
TT3: GV yêu cầu: xác định vị trí của đoạn trích?
HS tiếp tục dựa vào sgk, phát biểu
GV nhận xét, chốt:
TT4: GV yêu cầu HS tóm tắt văn bản
HĐ2: Hd đọc hiểu văn bản
TT1: GV yêu cầu HS đọc phân vai đoạn đối thoại giữa hồn và xác và nêu câu hỏi: Cuộc đối thoại diễn ra trong tình huống nào?
HS bs vb, trả lời
GV nhận xét, định hướng lại:
TT2: GV hỏi: Cuộc đối thoại diễn ra như thế nào? Thái độ của hồn và xác trong cuộc đối thoại ra sao?
HS dựa vào vb, nhận xét, trả lời
GV nhận xét, chốt:
TT3: GV nêu câu hỏi thảo luận: Theo em ý nghĩa ẩn dụ của cuộc đối thoại trên là gì?
HS thảo luận nhóm nhỏ.
GV chỉ định nhóm trả lời, nhận xét chung, chốt:
TT4: GV yêu cầu: Nhận xét nghệ thuật trong đoạn trích?
HS suy nghĩ, phát biểu
GV nhận xét chung, chốt:
TT5: GV yêu cầu HS đọc phân vai đoạn hội thoại giữa Trương Ba và người nhà và trả lời câu hỏi: Thái độ của mọi người đối với Trương Ba như thế nào?
HS bs vb,tìm dẫn chứng, suy nghĩ, trả lời
GV nhận xét, chốt: 
TT6: GV nêu câu hỏi: Qua những cuộc đối thoại đã giúp Trương Ba nhận thức được điều gì?
HS suy nghĩ, phát biểu.
GV nhận xét chung, định hướng lại:
TT7: GV yêu cầu HS đọc phân vai đoạn cuối và trả lời câu hỏi: Trương Ba đã quyết định điều gì? Vì sao Trương Ba quyết định như vậy?
HS phân tích, phát biểu
GV nhận xét chung, chốt:
TT8: GV tiếp tục nêu câu hỏi thảo luận: Vì sao nói việc TB trả xác cho anh hàng thịt và không chấp nhận nhập xác cu Tị là hợp lí?
HS phân tích, trả lời
GV nhận xét, chốt: nhấn mạnh: Con người là một thể thống nhất hài hòa giữa linh hồn và thể xác, sống thực là mình đôi khi thật khó khăn nhưng sống chắp vá, giả dối thì thật day dứt, đau khổ và vô nghĩa. Vì vậy quyết định của TB là hợp lí.
TT9: GV hỏi: Từ quyết định trên em nhận xét như thế nào về con người Trương Ba?
HS nhận xét, phát biểu
GV nhận xét, chốt:
TT10: GV yêu cầu HS đọc đoạn kết và trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về màn kết của vỡ kịch?
HS suy nghĩ, phát biểu
GV nhận xét, chốt:
HĐ3: Hd tổng kết
TT1: GV yêu cầu: Khái quát giá trị nội dung của đoạn trích?
HS khái quát, phát biểu
GV nhận xét, chốt:
TT2: GV yêu cầu: Khái quát những nét nghệ thuật của đoạn trích? 
HS khái quát, kết luận
GV nhận xét, chốt:
HĐ4: Củng cố
GV yêu cầu HS đọc ghi nhớ sgk để củng cố bài học.
I.Tìm hiểu chung 
1. Tác giả
- Lưu Quang Vũ (1948 – 1988)
 - Quê: Đà Nẵng 
- LQV là một tài năng đa dạng: làm thơ, viết văn, vẻ tranh, soạn kịch. Trong đó kịch là đóng góp xuất sắc nhất của ông với những vỡ kịch gây chấn động dư luận; “Lời nói dối cuối cùng”, “Nàng Xi – ta”, “Tôi và chúng ta”
LQV là hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm 80 của thế kỉ XX. 
- Ông được xem là nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học, nghệ thuật VN.
2. Tác phẩm, đoạn trích
- Viết năm 1981, ra mắt công chúng năm 1984, là một trong những vỡ kịch đặc sắc nhất của LQV.
- Từ một cốt truyện dân gian, LQV đã xây dựng thành một vỡ kịch hiện đại từ đó đặt ra nhiều vấn đề mới mẻ, có ý nghĩa tư tưởng, triết lí sâu sắc.
- Đoạn trích trích từ cảnh VII và đoạn kết của tác phẩm.
3. Tóm tắt văn bản
II. Đọc - hiểu
1.Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt
- Tình huống của cuộc đối thoại: Cuộc xung đột gay gắt giữa bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo giũa hồn và xác sau mấy tháng sống nhờ vào nhau.
- Thái độ, tâm trạng của Trương Ba:
+ Tôi không muốn sống như thế này mãi.
+ Ta vẫn có đời sống riêng; nguyên vẹn, trong sạch. 
+Nhưng.nhưng
+ Lí lẽ của anh thật ti tiện!
à Lúng túng, đau đớn, dằn vặt, tuyệt vọng trước những lí lẽ biện bác của xác hàng thịt.
- Thái độ của xác hàng thịt:
+ Chính vì âm u, đui mù mà tôi có sức mạnh ghê gớm.
+ Giấu ai chứ không thể giấu tôi được!
+ Phải tồn tại nhờ tôi, chiều theo những đòi hỏi của tôi mà còn nhận là nguyên vẹn.
à Chế giễu, bỡn cợt, tự hào vì đã sai khiến hồn vào những dục vọng bản năng của mình.
Þ Hồn Trương Ba đã thua thế trước xác hàng thịt. à Khi con người sống chung với dung tục sẽ có nguy cơ bị sự dung tục lấn át, thắng thế, tàn phá những gì tốt đẹp, cao quý trong con người.
* Nghệ thuật:
 Đối thoại sinh động, nhiều ẩn dụ, đẩy xung đột lên đỉnh điểm, khắc họa tính cách nhân vật sắc nét.
2. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và người nhà
- Thái độ của bà vợ:
+ Ông đâu còn là ông nữa
à đau đớn, cay đắng.
- Thái độ cảu cái Gái:
+ Ông xấu lắm, ác lắm!.
+ Tôi không phải là cháu của ông.
 à đoạn tuyệt, đau khổ.
- Thái độ của cô con dâu:
+ Mỗi ngày thầy một đổi khác dần, mất mát dần
à buồn khổ, chán ngán.
Þ Trương Ba đau khổ, tuyệt vọng vì hoàn cảnh trớ trêu của mình. 
3. Quyết định cuối cùng của Trương Ba
- Sự đấu tranh nội tâm của Trương Ba:
+ Lẽ nào ta lại chịu thua mày, khuất phục mày và tự đánh mất mình.
+ Không cần đến cái đời sống do mày mang lại!.
+ Không thể bên trong một đằng, bên ngoài một nẻo được. Tôi muốn là tôi toàn vẹn.
à Trương Ba quyết định trả xác cho anh hàng thịt. Bởi vì Trương Ba nhận thức được rằng linh hồn phải sống đúng với thể xác của mình, sống vay mượn, trú ẩn nơi không phải là của mình quả thật là bi kịch.
Þ Trương Ba là người nhân hậu, sáng suốt, tự trọng, có ý thức về ý nghĩa cuộc sống.
* Ý nghĩa của đoạn kết:
Cuộc sống luôn tuần hoàn theo quy luật. Cái thiện và cái đẹp đã chiến thắng.
III. Tổng kết
1. Nội dung
- Đoạn trích phê phán lối sống giả dối, sống không thật với bản thân mình dễ bị đẩy vào chỗ tha hóa vì danh lợi.
- Đề nghị lối sống hài hòa giữa tinh thần và vật chất, sống trung thực với mọi người, với chính mình.
2. Nghệ thuật
- Xây dựng tình huống, mâu thuẫn, xung đột căng thẳng, kết thúc bất ngờ, hợp lí.
- Lời thoại ẩn chứa nhiều hàm nghĩa, khắc họa nhân vật sắc sảo.
Tiết 1
Tiết 2
 ï Dặn dò:
 - Bài cũ: + Nắm đặc sắc nghệ thuật của đoạn trích, tính thời sự về giá trị nội dung của đoạn trích.
 + Thử làm phần luyện tập ở sgk.
Bài mới: Diễn đạt trong văn nghị luận (tt)
 + Đọc lại bài học tiết trước, nắm những yêu cầu cần đạt về sử dụng từ ngữ và kết hợp các kiểu câu.
 + Đọc bài học.
Phần bổ sung: