Giáo án Ngữ văn 11 - Tôi yêu em - Năm học 2010-2011 - Đinh Thị Bích Diệp

Soạn giảng:
TÔI YÊU EM
 -Puskin-
Giáo viên hướng dẫn: Hồ Thị Hương Hoa
Người soạn: Đinh Thị Bích Diệp
Ngày soạn: 02/03/2011
Ngày dạy : 08/03/2011
Lớp:11A4
Tiết : 94
I/ Mục tiêu bài học
Nhận thức
Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của nhân vật trữ tình trong tình yêu: chân thành, say đắm, vị tha, cao thượng
Thấy được nét đặc sắc của thơ trữ tình Puskin: giản dị, trong sáng, tinh tế
Kĩ năng
Giúp HS thấy được cái hay, cái đẹp trong thơ tình của Puskin, biết cách cảm nhận và phân tích một bài thơ tình yêu trong sáng và đầy thi vị, từ đó có thể cảm nhận và phân tích những bài thơ tình một cách tinh tế và giàu cảm xúc
II/ Phương tiện, cách thức dạy học
Phương tiện
- SGK Ngữ Văn 11 tập 2
- SGV Ngữ Văn 11 tập 2
- Giáo án
- Máy chiếu
2. Cách thức dạy học
 GV hướng dẫn HS đọc và cảm nhận bài thơ trên tinh thần trong sáng, giản dị, tinh tế, phân tích cách sử dụng ngôn ngữ của nhà thơ, từ đó có cái nhìn chính xác và chân thực về bài thơ.
III/ Tiến trình dạy học
Ổn định lớp, kiểm tra bài cũ
Sĩ số: Vắng:
Kiểm tra bài cũ
Vào bài mới
 Tình yêu là một đề tài lớn của thơ ca nhân loại, không có nhà thơ nào không nói đến tình yêu trong thi phẩm của mình. Mọi cung bậc tình cảm, mọi biến thái của tinh vi và những rung động tinh tế của tâm hồn con người đều xuất hiện trong thơ ca. Điều thơ ca hướng đến là lí tưởng về những tình yêu tươi đẹp, tình yêu thánh thiện. Puskin là một nhà thơ tình yêu như thế. Dòng chảy tình yêu vĩnh cửu của lịch sử văn học nhân loại là một chủ đề lớn trong thơ trữ tình của thiên tài Puskin. Ông để lại hơn tám trăm bài thơ trữ tình, “Tôi yêu em “ là bài thơ tình hay nhất, đậm đà ý vị nhất của Puskin.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
GV: Các em đọc phần tiểu dẫn trong SGK và rút ra những ý chính về cuộc đời của tác giả và tác phẩm?
HS đọc sách và trả lời câu hỏi
-A lếch xan đrơ Xéc ghê ê vích Puskin ( 1799 – 1837) được mệnh danh là “mặt trời của thi ca Nga”
- Xuất thân từ tầng lớp đại quý tộc
- Ông là nhà thơ lỗi lạc của nước Nga và của thế giới
- Thơ Puskin thể hiện tâm hồn Nga khao khát tự do và tình yêu qua một tiếng nói Nga trong sáng, thuần khiết
- Puskin là một tài năng đa dạng, ông sáng tác ở nhiều thể loại và ở thể loại nào cũng có những tác phẩm xuất sắc: Tiểu thuyết bằng thơ nổi tiếng “ Ép ghê nhi Ô nhê ghin” ( 1823-1831) khởi đầu cho chủ nghĩa hiện thực Nga, bi kịch lịch sử hoành tráng “ Bô rít gô đu nốp” (1825), trường ca sâu lắng “ Ruxlan và Li út mi la”(1820), truyện ngắn vô cùng nổi tiếng “ Con đầm pích” (1833)
-Tác phẩm:
Là bài thơ tình nổi tiếng nhất của Puskin, được khơi nguồn từ mối tình của nhà thơ với A.A.Ô lê nhi na ( con gái của chủ tịch Viện hàn lâm nghệ thuật Nga). Thời kì ở Pê-téc- bua, nhà thơ thường hay lui tới nhà của Chủ tịch Viện hàn lâm nghệ thuật Nga.Tại đây, ông đã gặp và đem lòng yêu Ô lê nhi na, ông đã dành cho nàng nhưng vần thơ vô cùng đằm thắm. Mùa hè năm 1829, Puskin đã cầu hôn nàng nhưng không được chấp nhận, bài thơ ra đời trong hoàn cảnh đó
GV: Bài thơ có thể chia làm mấy phần?
HS: bài thơ chia làm 3 phần
GV: Bài thơ mở đầu bằng cụm từ “tôi yêu em”, so với bản dịch nghĩa, bản dịch cụm từ này đã chuyển dịch hết nghĩa chưa?
HS: Cụm từ “tôi yêu em” mở đầu bản dịch thơ chưa thể hiện hết tinh thần của nguyên tác “ tôi đã yêu em” chỉ thời quá khứ.
 GV:Vậy nếu hiểu bài thơ theo lối “tôi đã yêu em” thì tình cảm của nhân vật trữ tình được thể hiện như thế nào?
(gợi ý)=> Hai câu đầu như sự thổ lộ, giãi bày tình yêu của chàng trai
GV: Mạch thơ có gì biến đổi ở đây?
Câu 1-2: nhân vật trữ tình bộc lộ cõi lòng, khẳng định tình yêu vẫn chưa lụi tàn 
Câu 3-4: như một quyết định dứt khoát đầy lí trí của chàng trai: phải chối bỏ tình yêu, phải dập tắt ngọn lửa tình yêu trong lòng mình để “ nó không làm phiền đến em nữa” và “tôi không muốn em buồn vì bất cứ điều gì”
GV: Trong đoạn thơ này, tình yêu đã được tác giả thể hiện qua hình ảnh nào?Hình ảnh đó biểu hiện cho điều gì?
HS: Hình ảnh “ngọn lửa tình”, biểu trưng cho tình yêu thắm thiết, nồng nàn của tác giả
GV: vậy biện pháp nghệ thuật mà tác giả sử dụng trong đoạn thơ này là gì?
HS : Nghệ thuật ẩn dụ
GV: Vậy đoạn thơ này thể hiện điều gì?
HS: Đoạn thơ là lời bày tỏ tình yêu một cách nhẹ nhàng, nhưng đó lại là một tình yêu không được đáp lại
GV: Các từ ngữ thể hiện tình yêu của nhân vật trữ tình?
HS: Các từ ngữ thể hiện tình yêu của nhân vật “tôi”: 
-Âm thầm 
-Hi vọng 
-Rụt rè 
-Hậm hực lòng ghen 
GV: Các từ ngữ đó thể hiện điều gì?
HS: Các mức độ cảm xúc của tình yêu, thể hiện một tình yêu đa sắc thái
GV: Những thủ pháp nghệ thuật được sử dụng trong hai câu thơ này là gì?
HS: Biện pháp liệt kê
 Thể hiện những cảm xúc tình yêu của tác giả.
GV:Tình yêu của nhân vật “tôi” được thể hiện như thế nào ở 2 câu thơ cuối này? 
HS: 
-Tình yêu được thể hiện qua cụm từ “ tôi yêu em” được nhấn mạnh thêm một lần nữa 
-“chân thành”, “đằm thắm”
- “Cầu cho em được người tình như tôi đã yêu em
GV: Lời cầu chúc của Puskin thể hiện điều gì?
HS: - Tình yêu của Puskin vô cùng cao thượng
Nhân vật trữ tình đã vượt qua được cái ích kỉ tầm thường trong tình yêu bằng một lời cầu chúc đẹp
GV rút ra kết luận
GV: Hai câu thơ cuối bài thể hiện điều gì?
HS: Hai câu thơ là lời cầu chúc của Puskin dành cho người mình yêu, đó là một tình yêu chân thành và vô cùng mạnh mẽ
GV: em có nhận xét gì về nội dung và nghệ thuật của bài thơ này?
HS trả lời
I/ Tiểu dẫn
1.Tác giả
A lếch xan đrơ Xéc ghê ê vích Puskin ( 1799 – 1837) được mệnh danh là “mặt trời của thi ca Nga” 
-Xuất thân từ tầng lớp đại quý tộc nhưng cả đời Puskin luôn đứng về phía nhân dân lao động và giới tri thức bình dân
-Ông là nhà thơ lỗi lạc của nước Nga và của thế giới, là người mở ra một thời đại mới, rực rỡ cho nền văn học Nga
-Thơ Puskin thể hiện tâm hồn Nga khao khát tự do và tình yêu qua một tiếng nói Nga trong sáng, thuần khiết 
-Về thơ Puskin, nhà văn Gô gôn nhận xét là “ thiên nhiên Nga, lịch sử Nga, con người Nga, tâm hồn Nga hiện lên thuần khiết, đẹp tới mức như được soi qua một thấu kính diệu kì’
2.Tác phẩm:
- Là bài thơ tình nổi tiếng của Puskin và thế giới 
Được khơi nguồn từ mối tình của nhà thơ với A.A. Ô-lê-nhi-na
-Nhan đề bài thơ: Bài thơ vốn không có tên, nhan đề “ Tôi yêu em” do dịch giả Thúy Toàn dịch 
II/ Đọc – hiểu văn bản
1) Đọc 
2) Bố cục
Bài thơ chia làm 3 phần:
- Phần 1: Bốn câu đầu
- Phần 2: Hai câu giữa
- Phần 3: Hai câu cuối
3) Đọc –hiểu
a) Bốn câu đầu:
* Câu 1-2:
=>“Tôi yêu em” chưa thể hiện hết ý nghĩa của nguyên tác
=> Hai câu đầu như sự thổ lộ, giãi bày tình yêu của chàng trai: Anh đã yêu em và đến bây giờ vẫn yêu, trái tim trong anh vẫn tiếp tục ngân rung theo năm tháng, vẫn đập những nhịp đập tình yêu mà anh đã dành cho em.
* Câu 3-4:
=> Mạch thơ chuyển hướng đột ngột:
Giọng điệu thơ ngập ngừng, lấp lửng thể hiện một tình yêu sâu đậm, chân thành, mong muốn cho người mình yêu không phải vướng bận một điều gì cả 
-Hình ảnh “ngọn lửa tình” biểu trưng cho tình yêu của nhân vật trữ tình, thể hiện cho một tình cảm rất thắm thiết, nồng nàn 
Nghệ thuật ẩn dụ : “ ngọn lửa tình” chưa tắt hẳn, đó là một tình yêu nồng nàn, tha thiết, mãnh liệt, nó vẫn còn âm ỉ trong anh, nhưng vì mong muốn cho em được hạnh phúc, anh sẽ không để cho em phải “bận lòng thêm nữa” hay “ hồn em phải gợn bóng u hoài”
 => Đoạn thơ là một lời bày tỏ tình yêu của nhân vật trữ tình đối với người yêu, nhưng đó lại là một tình yêu không lời đáp lại, mặc dù vậy, nhân vật “tôi” vẫn không hề thù hận mà vẫn luôn mong cho người mình yêu không phải bận lòng vì tình yêu đó, đó chính là sự chế ngự tình yêu 
b) Câu 5-6
=>Tình yêu đối với Puskin phải có đủ các sắc thái tình cảm, từ âm thầm yêu đơn phương, không hi vọng về tình yêu được đáp trả, đến rụt rè khi bày tỏ tình yêu, và hậm hực lòng ghen khi thấy người mình yêu không đáp trả tình cảm, như vậy mới là một tình yêu đích thực
Biện pháp liệt kê nhấn mạnh những cảm xúc tình yêu của tác giả, tình yêu của nhân vật “tôi” vẫn luôn đậm đà, tha thiết đối với nhân vật “em”.
Từ câu 1-2 đến câu 3-4 và câu 5-6, trong nhân vật tôi như diễn ra một “cơn sóng lòng”:
 c) Câu 7-8 
 Câu thơ cuối bài là một lời cầu chúc 
 - Bản thân lời cầu chúc đã biểu lộ cái cao thượng trong tình yêu của nhân vật trữ tình. 
 - Puskin đã quên đi cái “tôi” của mình để nghĩ đến người mình yêu. Ông không hề hận thù mà trái lại, cầu chúc cho người mình yêu sẽ có được một người tình có thể trân trọng nàng, đem đến cho nàng hạnh phúc mãi mãi 
=>Tình yêu của Puskin vô cùng cao thượng, không hề hận thù, ông còn mong cho người đó có thể gặp được một người khác cũng yêu em chân thành, thủy chung, đằm thắm như “tôi đã yêu em”.
 Nhân vật trữ tình đã vượt qua được cái ích kỉ tầm thường trong tình yêu bằng một lời cầu chúc đẹp.Đó chính là tình yêu đẹp nhất, trong sáng nhất, tinh tế nhất, cao thượng nhất 
*) Tiểu kết
Hai câu thơ là một lời cầu chúc tốt đẹp của Puskin dành cho “em”, tuy không dành được tình yêu của “em” nhưng “tôi” vẫn sẽ luôn dành cho “em” những lời chúc tốt đẹp nhất và sẽ luôn giữ mãi tình yêu dành cho em như lúc ban đầu 
III/ Tổng kết
1. Nghệ thuật:
 - Dung lượng ngắn gọn, ngôn từ giản dị, trong sáng, dễ hiểu => vẻ đẹp tình yêu chân thành, trong sáng, say đắm, nhân hậu, cao cả 
 - Các biện pháp nghệ thuật được sử dụng: so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ 
2. Nội dung ( SGK)
 IV/ Củng cố
 GV dặn HS
 -Về nhà học thuộc bài thơ và nắm được nội dung và nghệ thuật của bài thơ 
- Chuẩn bị bài mới
Phê duyệt của GV hướng dẫn Người soạn
 Hồ Thị Hương Hoa Đinh Thị Bích Diệp