Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 55: Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh

Ngày soạn: 20/12/2012
Tiết : 55
Bài dạy: Làm văn CÁC HèNH THỨC KẾT CẤU CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH 
I. MỤC TIấU
	Sau bài học này, học sinh cần:
- Kiến thức: Nắm được cỏc hỡnh thức kết cấu của văn bản thuyết minh; xõy dựng được kết cấu cho văn bản phự hợp với đối tượng thuyết minh.
- Kĩ năng: Lựa chọn hỡnh thức kết cấu và xõy dựng được kết cấu cho văn bản phự hợp với đối tượng thuyết minh.
- Thỏi độ: Cú ý thức trong việc lựa chọn hỡnh thức kết cấu cho văn bản thuyết minh.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
 - Trũ: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Ổn định tổ chức (1 phỳt): Kiểm tra sĩ số học sinh.
- Kiểm tra bài cũ (4 phỳt): Kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh
TIEÁN TRèNH TIEÁT DAẽY
TL
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Mục tiêu cần đạt
10
Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu khái niệm văn bản thuyết minh.
GV: Yêu cầu học sinh đọc SGK.
GV: Thế nào là văn bản thuyết minh?
GV:Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản viết như thế nào?
GV: Có bao nhiêu kiểu văn bản thuyết minh?
HS: Đọc SGK, thảo luận và trả lời lần lượt các câu hỏi.
I. Khái niệm
- Thế nào là văn bản thuyết minh: Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản nhằm giới thiệu, trình bày chính xác, khách quan về cấu tạo, tính chất, quan hệ, giá trị của một sự vật, hiện tượng, một vấn đề thuộc tự nhiên, xã hội và con người.
- Có nhiều loại văn bản thuyết minh.
+ Có loại chủ yếu trình bày, giới thiệu như thuyết minh về một tác giả, tác phẩm, một danh lam thắng cảnh, một di tích lịch sử, một phương pháp.
+ Có loại thiên về miêu tả sự vật, hiện tượng với những hình ảnh sinh động giàu tính hình tượng.
25
Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh tìm hiểu kết cấu của văn bản thuyết minh.
GV: Gọi học sinh đọc văn bản 1 SGK.
GV: Mục đích, đối tượng thuyết minh của văn bản 1 là gì?
GV:Các ý chính của văn bản 1?
- Giới thiệu vấn đề gì?
- Thường được diễn ra như thế nào và ở đâu?
- Thể lệ và hình thức?
- Nội dung, ý nghúa?
- Các ý đó được sắp xếp như thế nào?
GV:Gọi học sinh đọc văn bản 2 SGK.
GV:Mục đích, đối tượng thuyết minh của văn bản 2 là gì?
GV:Các ý chính?
- Quả bưởi nơi đây được miêu tả như thế nào?
- Công dụng của bưởi Phúc Trạch?
- YÙ nghúa, danh tiếng?
- Các ý trong văn bản được sắp xếp như thế nào?
GV: Tửứ keỏt quaỷ phaõn tớch nhử treõn, em haừy neõu keỏt caỏu cuỷa vaờn baỷn thuyeỏt minh. Caực hỡnh thửực keỏt caỏu cuỷa noự?
GV: Gọi học sinh đọc ghi nhớ SGK.
HS: Đọc văn bản 1 SGK.
HS: Thảo luận, phát biểu.
HS: Đọc văn bản 2 SGK.
HS: Thảo luận, phát biểu.
HS: Thảo luận, phát biểu.
HS: Đọc ghi nhớ SGK
II. Kết cấu của văn bản thuyết minh
1) Văn bản 1: 
- Giới thiệu Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân thuộc Đồng Tháp, huyện Đan Phượng, Hà Tây 
- Các ý chính:
+ Giới thiệu sơ lược về làng Đồng Vân xã Đồng Tháp, huyện Đan Phượng, Hà Tây. 
+ Thông lệ làng mở hội, trong đó có thổi cơm thi vào ngày rằm tháng giêng.
+ Luật lệ và hình thức thi.
+ Nội dung Hội thi (diễn biến cuộc thi).
+ Đánh giá kết quả.
+ YÙ nghúa Hội thi thổi cơm ở Đồng Văn.
- Các ý được sắp xếp theo trật tự thời gian và lô gíc.
2) Văn bản 2: 
- Giới thiệu Bưởi Phúc Trạch- Hà Túnh.
- Các ý chính:
+ Trên đất nước ta có nhiều loại bưởi nổi tiếng: Đoan Hùng (Phú Thọ), Long Thành (Đồng Nai), Phúc Trạch (Hà Túnh).
+ Miêu tả hình dáng quả bưởi Phúc Trạch (Hình thể, màu sắc bên ngoài, mùi thơm của vỏ, vỏ mỏng).
+ Miêu tả hiện trạng (màu hồng đào, múi thì màu hồng quyến rũ, tép bưởi, vị không cay, không chua, không ngọt đaọm mà ngọt thanh).
+ ễÛ Hà Túnh người ta biếu người ốm bằng bưởi.
+ Thời kì chống Pháp, chống Mú thương binh mới được ưu tiên.
+ Bưởi đến các trạm quân y.
+ Các mẹ chiến sú tieỏp bộ đội hành quân qua làng.
+ Trước Caựch maùng thaựng Taựm có bán ở Hồng Kông, theo Việt Kiều sang Pari và nước Pháp.
+ Năm 1938 bưởi Phúc Trạch được trúng giải thưởng trong một cuộc thi. Ban giám khảo xếp vào hàng “Quả ngon xứ Đông Dương”.
- Cách sắp xếp là sự kết hợp giữa nhiều yếu tố khác nhau. Được giới thiệu theo trình tự không gian (từ bên ngoài vào beõn trong), hình dáng bên ngoài đến chất lượng bên trong, sau đó giới thiệu giá trị sử dụng bưởi Phúc Trạch. Trình tự hỗn hợp.
* Tóm lại: Kết cấu của văn bản thuyết minh là sự tổ chức, sắp xếp các thành tố của văn bản thành một đơn vị thống nhất hoàn chỉnh và phù hợp với mối quan hệ bên trong hoặc bên ngoài với nhận thức con người.
5
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh luyện tập.
GV: Gọi học sinh đọc bài tập 1 SGK.
GV: Gợi ý để học sinh luyện tập.
HS: Đọc bài tập 1 SGK.
HS: Thảo luận, phát biểu.
III.Luyện tập
Bài tập 1 (SGK Tr 168)
Chọn hình thức kết cấu hỗn hợp: 
- Giới thiệu Phạm Ngũ Lão một vị tướng và cũng là môn khách, là rể Trần Quốc Tuấn.
- Đã từng ca ngợi sức mạnh của nhân dân đời Trần trong đó có Phạm Ngũ Lão.
- Phạm Ngũ Lão còn băn khoăn vì nợ công danh.
- So sánh với Gia Cát Lượng thì thấy xấu hổ vì mình chưa làm được là bao để đáp đền nợ nước.
Bài tập 2: Em hãy thuyết minh về Tháp Chàm, Bình Định. 
- Củng cố, dặn dũ (1 phỳt): Nắm được nội dung ghi nhớ SGK.
- Bài tập về nhà: Hoàn thiện bài tập 2: Thuyết minh về Tháp Chàm, Bình Định.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM
.....................................................................................................................................................