Giáo án Ngữ văn 10 - Tiết 32,33

Ngày soạn: 18/10/2012
Tiết : 32 
Bài dạy: Đọc văn 	KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
 TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX
I .MỤC TIÊU
	Sau bài học này, học sinh cần:
- Kiến thức: Nắm được các thành phần chủ yếu và các giai đoạn phát triển của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.
- Kĩ năng: Nhận diện một giai đoạn văn học; cảm nhận tác phẩm thuộc giai đoạn văn học trung đại.
- Thái độ: Yêu mến, trân trọng giữ gìn và phát huy di sản văn học dân tộc.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
- Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Ổn định tổ chức (1 phút): Kiểm tra sĩ số học sinh.
- Kiểm tra bài cũ (4 phút):Kieåm tra söï chuaån bò cuûa hoïc sinh.
TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY
TL
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Mục tiêu cần đạt
15
Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu caùc thaønh phaàn cuûa vaên hoïc töø theá kyû X ñeán heát theá kyû XIX.
GV: Yeâu caàu HS ñoïc muïc I SGK, sau ñoù traû lôøi caùc caâu hoûi:
- Vaên hoïc vieát Vieät Nam bao goàm nhöõng boä phaän vaên hoïc naøo?
- Em hieåu theá naøo laø vaên hoïc chöõ Haùn? Haõy neâu moät vaøi taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu?
- Vaên hoïc chöõ Noâm khaùc vôùi chöõ Haùn nhö theá naøo veà maëc theå loaïi? Keå teân moät soá taùc giaû, taùc phaåm tieâu bieåu?
HS: Ñoïc SGK, thaûo luaän traû lôøi laàn löôït caùc caâu hoûi:
- Bao goàm hai boä phaän:
+ Vaên hoïc chöõ Haùn.
+ Vaên hoïc chöõ Noâm.
 - Vaên hoïc chöõ Haùn laø caùc saùng taùc vaên hoïc cuûa ngöôøi Vieät vieát baèng chöõ Haùn.
- Vaên hoïc chöõ Noâm laø caùc saùng taùc vaên hoïc cuûa ngöôøi Vieät vieát baèng chöõ Noâm.
- Vaên hoïc chöõ Noâm khaùc vôùi vaên hoïc chöõ Haùn veà maët theå loaïi : Chuû yeáu laø caùc theå thô tieáp thu töø vaên hoïc Trung Quoác vaø caùc theå loaïi do daân toäc Vieät Nam saùng taïo ra.
I. Caùc thaønh phaàn cuûa vaên hoïc töø theá kyû X ñeán heát theá kyû XIX. 
1. Vaên hoïc chöõ Haùn.
- Laø caùc saùng taùc vaên hoïc cuûa ngöôøi Vieät vieát baèng chöõ Haùn; ra ñôøi, toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi quaù trình phaùt trieån cuûa vaên hoïc trung ñaïi.
- Theå loaïi: Thô, vaên xuoâi tieáp thu töø caùc theå loaïi cuûa Vaên hoïc trung ñaïi Trung Hoa: Chieáu, bieåu, hòch, Caùo, truyeän truyeàn kyø, kyù söï, tieåu thuyeát chöông hoài, phuù, thô Coå Phong, thô Ñöôøng luaät…
- Duø ôû theå loaïi naøo vaên hoïc chöõ Haùn cuõng coù nhieàu thaønh töïu ngheä thuaät to lôùn.
2. Vaên hoïc chöõ Noâm:
- Chöõ Noâm laø thöù chöõ Vieät coå do ngöôøi Vieät döïa vaøo chöõ Haùn saùng taïo ra ñeå ghi aâm tieáng vieät.
- Vaên hoïc chöõ Noâm toàn taïi vaø phaùt trieån cuøng vôùi vaên hoïc chöõ Haùn; ra ñôøi khoaûng cuoái theá kyû XIII, phaùt trieån maïnh nhaát vaøo caùc theá kyû XVIII, XIX.
- Theå loaïi: Chuû yeáu laø thô.
+ Moät soá theå loaïi tieáp thu töø vaên hoïc Trung Quoác: Phuù, vaên teá, thô Ñöôøng luaät.
+ Caùc theå loaïi vaên hoïc daân toäc: Ngaâm khuùc, haùt noùi, Truyeän thô, thô Noâm Ñöôøng luaät, luïc baùt, song thaát luïc baùt.
25
Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa vaên hoïc töø theå kæ X ñeán heát theá kæ XIX.
GV: Yeâu caàu hoïc sinh döïa vaøo SGK tieán haønh thaûo luaän nhoùm treân caùc phöông dieän: Hoaøn caûnh lòch söû – xaõ hoäi, tình hình vaên hoïc, noäi dung, ngheä thuaät vaên hoïc 
GV: Nhận xét, bổ sung, hoàn thiện.
HS: Tieán haønh thaûo luaän theo nhoùm, sau ñoù cöû ñaïi dieän nhoùm leân trình baøy keát quaû.
HS: Ruùt kinh nghieäm, löïa choïn noäi dung ghi vôû.
II. Caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa vaên hoïc từ thế kæ X ñeán heát theá kæ XIX.
1. Giai ñoaïn töø theá kæ X ñeán heát theá kæ XIV.
-Vaên hoïc vieát hình thaønh mang noäi dung yeâu nöôùc vôùi aâm höôûng haøo huøng mang haøo khí Ñoâng A. (ñôøi Traàn).
2. Giai ñoaïn töø theá kæ XV ñeán heát theá kæ XVII.
- Hai boä phaän chính cuûa vaên hoïc vieát: Vaên hoïc chöõ Haùn vaø vaên hoïc chöõ Noâm ñeàu phaùt trieån ñaït nhieàu thaønh töïu ñaùng keå.
- Tieáp tuïc phaùt trieån chuû ñeà yeâu nöôùc vaø caûm höùng haøo huøng cuûa giai ñoaïn tröôùc: Thô vaên Nguyeãn Traõi, Leâ Thaùnh Toâng.
- Xuaát hieän chuû ñeà pheâ phaùn teä laäu xaõ hoäi, suy thoaùi ñaïo ñöùc: Thô Nguyeãn Bænh Khieâm, vaên xuoâi Nguyeãn Döõ,…
3. Giai ñoaïn töø theá kyû XVIII ñeán nöûa ñaàu theá kyû XIX.
- Vaên hoïc phaùt trieån vöôït baäc: Caûm höùng nhaân ñaïo – nhaân vaên chuû nghóa.
4. Giai ñoaïn nöûa cuoái theá kæ XIX.
- Vaên hoïc yeâu nöôùc choáng xaâm laêng phaùt trieån phong phuù, mang aâm höôûng bi traùng.
- Cuûng coá, daën doø ( 1 phuùt): Naém ñöôïc hai thaønh phaàn vaên hoïc, caùc giai ñoaïn phaùt trieån cuûa vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam.
- Baøi taäp veà nhaø: Hoïc baøi cuõ, soaïn baøi mới.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..
Ngày soạn: 18/10/2012
Tiết : 33
Bài dạy: Đọc văn 	KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT NAM
 TỪ THẾ KỈ X ĐẾN HẾT THẾ KỈ XIX (tiếp theo)
I .MỤC TIÊU
	Sau bài học này, học sinh cần:
- Kiến thức:Nắm được nội dung và những đặc điểm nghệ thuật cơ bản của văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX.
- Kĩ năng: Nhận diện một giai đoạn văn học; cảm nhận tác phẩm thuộc giai đoạn văn học trung đại.
- Thái độ: Yêu mến, trân trọng giữ gìn và phát huy di sản văn học dân tộc.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
- Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Ổn định tổ chức (1 phút): Kiểm tra sĩ số học sinh.
- Kiểm tra bài cũ (4 phút): Nêu các giai đoạn phát triển của văn học trung đại? Tác giả, tác phẩm tiêu biểu của từng giai đoạn?
TIEÁN TRÌNH TIEÁT DAÏY
TL
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Mục tiêu cần đạt
20
Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu nhöõng ñaëc ñieåm lôùn veà noäi dung cuûa vaên hoïc töø theá X ñeán heát theá kæ XIX.
GV: Nhöõng noäi dung caûm höùng xuyeân suoát vaø chuû ñaïo cuûa vaên hoïc trung ñaïi laø gì vaø ñöôïc cuï theå hoùa nhö theá naøo?
GV: Caûm höùng yeâu nöôùc trong vaên hoïc trung ñaïi gaén lieàn vôùi tö töôûng gì? AÂm höôûng chuû ñaïo cuûa caûm höùng yeâu nöôùc trong töøng giai ñoaïn lòch söû?
GV: Chuû nghóa nhaân ñaïo trong vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam ñöôïc theå hieän nhö theá naøo? Tìm daãn chöùng?
GV: Caûm höùng theá söï trong vaên hoïc ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo? 
HS: Thaûo luaän, phaùt bieåu: Chuû nghóa yeâu nöôùc vaø chuû nghóa nhaân ñaïo.
HS: Thaûo luaän traû lôøi.
HS: Thaûo luaän, phaùt bieåu, tìm daãn chöùng.
HS: Thaûo luaän phaùt bieåu: Phaûn aùnh hieän thöïc xaõ hoäi.
III. Nhöõng ñaëc ñieåm lôùn veà noäi dung cuûa vaên hoïc töø theá X ñeán heát theá kæ XIX. 
1. Chuû nghóa yeâu nöôùc.
- Ñoù laø caûm höùng chuû ñaïo, xuyeân suoát cuûa quaù trình toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam, nhöng trong moãi giai ñoaïn khaùc nhau cuõng coù nhöõng bieåu hieän khaùc nhau.
- Chuû nghóa yeâu nöôùc gaén lieàn vôùi tö töôûng trung quaân, yeâu nöôùc laø trung vôùi vua, trung vôùi vua laø yeâu nöôùc.
- Chuû nghóa yeâu nöôùc bieåu hieän raát phong phuù vaø ña daïng, laø aâm ñieäu haøo huøng khi ñaát nöôùc chieán ñaáu vaø chieán thaéng ngoaïi xaâm (Hòch töôùng só, Bình Ngoâ ñaïi caùo), laø aâm höôûng bi traùng luùc nöôùc maát nhaø tan (Vaên teá nghóa só Caàn Guoäc), theå hieän yù thöùc ñoäc laäp, töï chuû, töï haøo daân toäc, tinh thaàn caêm thuø giaëc vaø quyeát chieán quyeát thaéng, tình yeâu queâ höông ñaát nöôùc, töï haøo veà truyeàn thoáng lòch söû. 
2. Chuû nghóa nhaân ñaïo:
- Caûm höùng nhaân ñaïo cuõng laø noäi dung lôùn, xuyeân suoát vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam.
- Chuû nghóa nhaân ñaïo vöøa baét nguoàn töø truyeàn thoáng nhaân ñaïo cuûa ngöôøi vieät nam, töø coäi nguoàn cuûa vaên hoïc daân gian (thöông ngöôøi nhö theå thöông thaân, laù laønh ñuøm laù raùch…) vöøa chòu aûnh höôûng cuûa tö töôûng nhaân vaên voán coù cuûa Phaät giaùo, Nho giaùo, Ñaïo giaùo: Töø bi baùc aùi, nhaân, nghóa, leã, trí, tín, soáng thuaän theo töï nhieân, hoaø hôïp vôùi töï nhieân.
- Chuû nghóa nhaân ñaïo theå hieän raát phong phuù vaø ña daïng: Loøng thöông ngöôøi, toá caùo leân aùn nhöõng theá löïc, cheá ñoä taøn baïo, chaø ñaïp con ngöôøi, khaúng ñònh ñeà cao con ngöôøi töï do vôùi caùc phaåm chaát taøi naêng, khaùt voïng chaân chính veà quyeàn soáng, haïnh phuùc, khaùt voïng coâng lyù, chính nghóa, ñeà cao nhöõng quan nieäm ñaïo ñöùc, ñaïo lyù toát ñeïp.
3. Caûm höùng theá söï.
- Phaûn aùnh hieän thöïc xaõ hoäi, cuoäc soáng ñau khoå cuûa nhaân daân. 
- Caûm höùng theá söï laø noäi dung lôùn trong saùng taùc cuûa Nguyeãn Bænh Khieâm, trong nhöõng baøi thô vieát veà thoùi ñôøi, nhaân tình theá thaùi.
 Theá gian bieán caûi vuõng neân ñoài
Maën nhaït chua cay lẫn ngoït buøi
 Coøn tieàn, coøn baïc, coøn đệ töû
 Heát côm, heát röôïu, heát oâng toâi.
20
Hoaït ñoäng 4: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu nhöõng ñaëc ñieåm lôùn veà ngheä thuaät cuûa vaên hoïc töø theá kyû X ñeán heát theá kyû XIX.
GV: Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc SGK, chæ ra nhöõng bieåu hieän cuûa tính quy phaïm vaø söï phaù vôõ tính quy phaïm cuûa vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam.
GV: Khuynh höôùng trang nhaõ vaø xu höôùng bình dò trong vaên hoïc trung ñaïi ñöôïc bieåu hieän nhö theá naøo veà ñeà taøi, chuû ñeà, hình töôïng ngheä thuaät, ngoân ngöõ? 
GV: Quaù trình tieáp thu vaø daân toäc hoùa tinh hoa vaên hoïc nöôùc ngoaøi cuûa vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam dieãn ra nhö theá naøo? 
HS:Ñoïc saùch giaùo khoa, thaûo luaän traû lôøi.
HS: Thaûo luaän, phaùt bieåu.
HS: Thaûo luaän, phaùt bieåu treân caùc phöông dieän: theå loaïi, thi lieäu, ngoân ngöõ vaên hoïc.
IV. Nhöõng ñaëc ñieåm lôùn veà ngheä thuaät cuûa vaên hoïc töø theá kyû X ñeán heát theá kyû XIX.
1. Tính quy phaïm vaø söï phaù vôõ tính quy phaïm.
- Noäi dung cuûa tính quy phaïm thể hiện ở:
+ Quan ñieåm vaên hoïc: Coi troïng muïc ñích giaùo duïc, giaùo huaán ngöôøi ñoïc: Vaên dó taûi ñaïo (Vaên phaûi chôû ñaïo lyù) Thi dó ngoân chí (Thô phaûi noùi chí, toû chí).
+ Tö duy ngheä thuaät: Nghó theo kieåu maãu ngheä thuaät coù saün töø xöa cuûa coå nhaân, ñaõ thaønh coâng thöùc:
Noùi ñeán vaät: long, laân, quy, phuïng
Ngöôøi: ngö, tieàu, canh, muïc.
Taû chaøng trai: maøy raâu, taû coâ gaùi: lieãu yeáu ñaøo tô.
Noùi ñeán caây: tuøng, cuùc, truùc, mai…
+ Theå loaïi vaên hoïc: Quy ñònh chaët cheõ veà keát caáu, nieâm luaät.
+ Söû duïng thi lieäu cổ: Nhieàu ñieån coá, ñieån tích töø vaên hoïc.
2. Khuynh höôùng trang nhaõ vaø xu höôùng bình dò.
a) Tính trang nhaõ:
- Ñeà taøi, chuû ñeà: Höôùng tôùi caùi cao caû, sang troïng.
- Hình töôïng ngheä thuaät: Veû ñeïp tao nhaõ, myõ leä, phi thöôøng (Tuøng, cuùc, truùc, mai).
- Ngoân ngöõ ngheä thuaät: Dieãn ñaït trau chuoát, hoa myõ. 
b) Xu höôùng bình dò:
- Vaên hoïc trung ñaïi gaén vôùi ñôøi soáng hieän thöïc Vieät Nam, töø trang troïng, tao nhaõ veà gaàn vôùi ñôøi soáng hieän thöïc töï nhieân, bình dò. (thô vaên Nguyeãn Traõi, Nguyeãn Du, Nguyeãn Ñình Chieåu, Nguyeãn Khuyeán…)
Ao caïn vôùt beøo caáy muoáng
Đìa thanh, phaùt coû, öông sen.
(Nguyeãn Traõi)
Toâi hoûi thaêm oâng tôùi taän nhaø
Tröôùc nhaø coù quaùn, coù caây ña.
(Tuù xöông)
3. Tieáp thu vaø daân toäc hoaù tinh hoa vaên hoïc nöôùc ngoaøi.
- Cuûng coá, daën doø ( 1 phuùt): Naém ñöôïc caùc ñaëc ñieåm lôùn veà noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa vaên hoïc trung ñaïi Vieät Nam.
- Baøi taäp veà nhaø: Hoïc baøi cuõ, soaïn baøi: Phong caùch ngoân ngöõ sinh hoaït.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..