Giáo án môn Ngữ văn 9 - Tiết 39: Tập làm văn Miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự

Ngày soạn: 27/10/2019 
Ngày dạy: 29/10/2019 – dạy lớp 9A1
 31/10/2019 – dạy lớp 9A2 
TIẾT 39 - TẬP LÀM VĂN:
MIÊU TẢ NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I. MỤC TIÊU.
 	1. Kiến thức:
- Nội tâm nhân vật và miêu tả nội tâm nhân vật trong tác phẩm tự sự.
- Tác dụng của miêu tả nội tâm và mối quan hệ giữa nội tâm và ngoại hình trong khi kể chuyện.
2. Kĩ năng:
- Phát hiện và phân tích được tác dụng của mtả nội tâm trong VB tự sự.
- Kết hợp kể chuyện với mtả nội tâm n/v khi làm bài văn tự sự.
3. Thái độ:
- GDHS yêu thích bộ môn
4. Năng lực cần hướng tới 
	- Năng lực thu thập thông tin .giải quyết tình huống. 
	- Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân.
- Năng lực trao đổi, hợp tác, thảo luận 
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS.
a. Chuẩn bị của GV: 
- Nghiên cứu soạn giảng – Máy chiếu.
 	b. Chuẩn bị của HS:
 	- Chuẩn bị bài theo yêu cầu SGK
-. Kiểm tra bài cũ (5’)
 	* Câu hỏi: 
Giới thiệu vẻ đẹp của Thuý Kiều bằng lời văn của mình. 
 	* Đáp án: 
Thuý Kiều là con gái đầu lòng của gia đình họ Vương. Nàng có vẻ đẹp sắc sảo, mặn mà. Vẻ đẹp đó đuợc toát ra từ đôi mắt. Bởi nó trong sáng nhu nuớc hồ mùa thu, vừa lăn tăn vừa rợn sóng. Đôi mắt đó đẹp không chỉ bởi có hồn mà còn có tình. Đặc biệt hơn nữa nó đuợc ẩn duới đôi lông mày đẹp tựa dáng núi mùa xuân
III. QUÁ TRÌNH TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG HỌC CHO HỌC SINH 
 1. Các hoạt động đầu giờ 
 	 - Phân chia nhóm học tập 
 	 - Yêu cầu hoạt động của nhóm 
2. Nội dung bài học 
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG: 
? Thế nào là văn miêu tả? Tìm những chi tiết miêu tả trong những bài văn em đã được học?
HS: Tự trình bày
 GV: Miêu tả nội tâm là yếu tố quan trọng để miêu tả ý nghĩ, cảm xúc, diễn biến nộ tâm nhân vật...
Hoạt động của GV và HS
Nội dung ghi
HS
?
?
HS
HS
?
GV
?
GV
?
HS
?
HS
GV
HS
HS
?
HS
HS
?
?
H
Máy chiếu: đoạn trích
 Đọc lại đoạn trích “Kiều ở lầu Ngưng Bích”
 Tìm những câu thơ tả cảnh và những câu thơ miêu tả tâm trạng của TK?
Dấu hiệu nào cho thấy đoạn đầu, cuối là tả cảnh, đoạn giữa là miêu tả nội tâm?
Đoạn đầu và cuối: Cảnh TN mênh mông hoang vắng rợn ngợp trước Lầu NB. Cảnh TN trống trải xa vắng nơi cửa bể trước LNB.
=> Là kết quả của sự quan sát = mắt thường kết hợp với sự cảm nhận tinh tế của tác giả.
 Đoạn giữa tập trung miêu tả những suy nghĩ của Kiều: nhớ Kim Trọng, xót xa cho thân phận mình, thương cha mẹ ở quê nhà không biết ai chăm sóc phụng dưỡng lúc tuổi già.
 CĐ: Những câu thơ tả cảnh có MQH ntn với việc thể hiện nội tâm nhân vật?
+ Không gian, cảnh sắc: hoang vắng, mênh mông không bóng người? gợi hoàn cảnh cô đơn, trơ trọi tội nghiệp.
Cảnh vật dấu hiệu của Kiều được miêu tả qua tâm trạng của TK.
 Miêu tả nội tâm có tác dụng ntn? đối với việc khắc hoạ nhân vật trong văn bản tự sự?
Qua 6 câu ta thơ giúp: 
+ Hiểu vễ nỗi nhớ của Kiều với người yêu và cha mẹ.
+ Tâm trạng đau buồn, xót xa về thân phận cô đơn, bơ vơ, lòng xót thương cha mẹ ngày trông ngóng tin con, không ai phụng dưỡng, chăm sóc.
+ Phẩm chất cao đẹp, lòng vị tha nhân hậu của Kiều
 Nhân vật có vai trò gì trong văn bản tự sự?
 Là yếu tố quan trọng nhất. Để XD nhân vât nhà văn thường miêu tả ngoại hình và nội tâm
 Miêu tả nội tâm là làm những việc gì?
 Khắc hoạ “chân dung tinh thần” của nhân vật, tái hiện lại những trăn trở dằn vặt, những rung động trong tư tưởng tình cảm của nhân vật
(những yếu tố này nhiều khi không thể tái hiện được bằng việc miêu tả ngoại hình).
Máy chiếu
 Đọc đoạn văn- NhËn xÐt c¸ch t¶? + T¶ cö chØ, vÎ mÆt bªn ngoµi cña l·o H¹c gióp ng­êi ®äc h×nh dung vÎ bÒ ngoµi ®ã chøa ®ùng t©m hån ®au khæ, d»n vÆt, ®au ®ín cña l·o tr­íc sù viÖc b¸n con Vµng → t¶ bªn ngoµi ta biÕt ®­îc t©m tr¹ng nh©n vËt. Cô thÓ lµ ®Æc ®iÓm, tÝnh c¸ch nh©n vËt l·o H¹c.
6 c©u “Bªn trêi ... cho phai” lµ miªu t¶ néi tâm trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp ?
- Trùc tiÕp diÔn t¶ ý nghÜ, c¶m xóc cña KiÒu chø kh«ng th«ng qua cö chØ, nÐt mÆt, hµnh ®éng nh­ ®o¹n v¨n trªn.
Đọc ví dụ 2: Đoạn văn SGK T117 
Đoạn trích miêu tả nhân vật nào ?
CĐ : Miêu tả nét mặt cử chỉ nhưng ta hiểu được tâm trạng lão lúc này NTN ?
=> Nỗi đau tột cùng trong con người lão.
+ Miêu tả nội tâm (miêu tả bên trong): miêu tả suy nghĩ, tình cảm, diễn biến tâm trạng của nhân vật mà ta không thể quan sát trực tiếp đuợc.
+ Miêu tả bên ngoài.
+ Miêu tả nội tâm
I. Tìm hiểu yếu tố nội tâm trong văn bản tự sự (23’)
1. Ví dụ
* VD1
- Những câu thơ miêu tả ngoại cảnh
+ “Trước lầu.. dặm kia”.
+ “Buồn trông.. ghế ngồi”.
- Những câu thơ miêu tả nội tâm
+ “Bên trời. người ôm
- Miêu tả hoàn cảnh, ngoại hình và miêu tả nội tâm có MQH với nhau.
+ Từ miêu tả hoàn cảnh, ngoại hình → tâm trạng của nhân vật.
+ Từ miêu tả tâm trạng → hiểu được hình thức bề ngoài.
→ Miêu tả nội tâm có vai trò và tác dụng rất to lớn trong việc khắc hoạ đặc điểm tính cách nhân vật.
* VD2
Đoạn văn SGK T117
→ Miêu tả nét mặt, cử chỉ của lão Hạc 
=> Nỗi đau tột cùng trong con người lão
2. Bài học- ghi nhớ
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP.. 
Hoạt động của GV và HS
Nội dung ghi
HS
?
HS
?
HS
Đọc ghi nhớ
Thuật lại đoạn trích MGS mua Kiều bằng văn xuôi, chú ý miêu tả nội tâm của Kiều?
+ GV giao cho HS làm BT
- Trình bày trước lớp- nhận xét
Ghi lại tâm trạng của em sau khi để xảy ra một chuyện có lỗi với bạn?
- HS tự viết
- Trình bày trước lớp- nhận xét
II. Luyện tập (18’)
1. Bài tập 1
2. Bài tập 3
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG.
Vai trò của miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự
Miêu tả nội tâm có vai trò và tác dụng rất to lớn trong việc khắc hoạ đặc điểm tính cách nhân vật.
E. HOẠT ĐỘNG TÌM TỎI, MỞ RỘNG. 
Tìm đọc những đoạn thơ sử dụng nghệ thuật miêu tả nội tâm.
3. Hướng dẫn học sinh tự học ở nhà (2’)
- Nắm được yếu tố miêu tả nội tâm trong văn bản tự sự, áp dụng vào viết bài văn tự sự.
- Hoàn thiện các bài tập trong phần luyện tập. 
- Soạn bài: Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga