Giáo án môn Ngữ văn 8 - Tiết 9+10: Tức nước vỡ bờ

TiÕt9, 10: Tức nước vỡ bờ
 (Trích Tắt đèn) 
 -Ngô Tất Tố-
 A.Mục tiêu cần ®¹t:
 1.KiÕn thøc:HS n¾m ®­îc:
 - Cèt truyÖn,nh©n vËt,sù kiÖn trong ®o¹n trÝch Tøc n­íc vì 
 - Gi¸ trÞ hiÖn thùc vµ nh©n ®¹o qua ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm T¾t ®Ìn
 -Thµnh c«ng cña nhµ v¨n trong viÖct¹ot×nh huèng truyÖn,miªu t¶,kÓ chuyÖn vµ xdnv.
 2.Kü n¨ng:
 -Tãm t¾t v¨n b¶n truyÖn.
 - VËn dôngkiÕn thøc về sù kÕt hîp c¸c p/thøc biÓu ®¹t trong vb tù sù ®Ó pt t¸c phÈm tù sù viÕt theo khuynh h­íng hiÖn thùc.
 3.Th¸i ®é:Gd hs cã tÊm lßng th­¬ng c¶m,quý träng ng­êi phô n÷,c¨m ghÐt chÕ ®é ng­êi bèc lét ng­êi.
 B.ChuÈn bÞ: 
 - GV:So¹n bµi,t¸c phÈm T¾t ®Ìn.
 - HS: §äc,so¹n bµi ë nhµ.
 C. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học:
* Bước1: - æn ®Þnh 
 - KiÓm tra bµi cò: Nªu diÔn biÕn t©m tr¹ng cña bÐ Hång khi gÆp mÑ vµ khi ë trong lßng mÑ?
* Bước2: Bµi míi:(Giáo viên gt về h/a người nông dân trước cm tháng 8 -1945 ) 
Hoạt động của GV-HS
Ho¹t ®éng1:H­íng dÉn hs ®äc, t×m hiÓu nÐt c¬ b¶n vÒ tg,tp,bc,tõ khã. 
MT:Gióp HS t×m hiÓu nh÷ng nÐt chung nhÊt vÒ v¨n b¶n./
PP: VÊn ®¸p, thuyÕt tr×nh.
?§äc chó thÝch sao (SGK) cho biÕt vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm?
-gv trình chiếu ảnh chân dung tác giả
?Em hiÓu g× vÒ tiÓu thuyÕt “T¾t ®Ìn”?
GV: TiÓu thuyÕt “T¾t ®Ìn” lµ t¸c phÈm tiªu biÓu nhÊt cña NTT, ca ngîi phÈm chÊt tèt dÑp cña ng­êi n«ng d©n trong x· héi phong kiÕn, phª ph¸n sù d· man, tµn ¸c cña xhpk ®­¬ng thêi.
? §o¹n trÝch thuéc ch­¬ng mÊy cña t¸c phÈm? Nãi vÒ vÊn ®Ò g×?
- GV h­íng dÉn ®äc;giäng chÞ DËu lóc van xin tha thiÕt, khi gay g¾t, quyÕt liÖt; giäng cai lÖ: hèng h¸ch, ®éc ¸c; anh DËu: yÕu ít.
- GV ®äc mÉu.
- HS ®äc ph©n vai (4 em), nhËn xÐt.
- Gv gäi hs tãm t¾t, nhËn xÐt.
 - Gi¶i thÝch tõ”cai lÖ”? “lùc ®iÒn”?
? Đoạn trích đc biểu đạt theo phương thức nào?
?Cã thÓ chia v¨n b¶n lµm mÊy phÇn?
( 2 phÇn)
Häat ®éng2 : :H­íng dÉn HS ®äc hiÓuVB
MT : n¾m néi dung vµ nghÖ thuËt ,ý nghÜa cña tp.
PP :VÊn ®¸p,®µm tho¹i gi¶ng b×nh,th¶o luËn nhãm.
Theo dõi phần tóm tắt cốt truyện và nội dung đoạn trích cho biết :
?T×nh c¶nh cña chÞ DËu lóc nµy nh­ thÕ nµo?
-Chiếu hình ảnh gđ chị dậu nghèo khổ
? Môc ®Ých duy nhÊt lóc nµy cña chÞ DËu lµ g×?
->Bảo vệ søc khoÎ cña chång.
? Tìm chi tiết, hành động chị Dậu chăm sóc chồng?
? Qua đó em có nhận xét gì về nghệ thuật miêu tả nhân vật chị Dậu của tác giả?
 TIẾT 2
*Cai lệ: 
? Mục đích bọn cai lệ đến nhà chị Dậu?
? Nghề của hắn là gì?
-Đòi sưu thuế
- Nghề : Đánh trói, bắt những người thiếu thuế => Là hiện thân của cái nhà nước bất nhân lúc bấy giờ
? Nhà văn đã khắc họa hình ảnh cai lệ bằng những cử chỉ, hành động nào khi đến nhà chị Dậu đòi thuế?
-> GV chiếu hình ảnh tên cai lệ vào nhà CD đòi sưu
-Cử chỉ, hành động:
+ Sầm sập với roi song, Thước, dây thừng
+ hét, quát, trợn mắt
+ bịch luôn vào ngực CD, tát vào mặt chị
+ Định đánh anh Dậu
? Với cử chỉ hành động như vậy, chị Dậu phản ứng ntn?
-> GV yêu cầu HS tìm đọc câu văn giải bày hoàn cảnh của CD.
? Tên cai lệ có trc lời van xin của CD không? Và chúng nói lí với chị ntn?
-Ngôn ngữ, lời nói:
+ Mày định nói cho cha mày nghe à
+ Thằng kia, ông tưởng mày chết đêm qua...
+ Không có tiền thì ông dở cả nhà mày...
? Trong tình thế này CD ntn?
? Trc lời xin khẩn cầu của CD bọn cai lệ tỏ thái độ ntn?
-> HS tìm đọc câu văn van xin CD
-Thái độ:
+ Bỏ ngoài tai lời van xin
+ Không mảy may động lòng
? Tình thế như thế này Cd thay đổi xưng hồ ntn?
? Từ xưng hô CD chuyển sang hành động. Xuất phát từ đâu chị có thể vùng dậy chống cự ntn?
-GV chiếu hình ảnh CD phản cự với tên cai lệ và HS mô tả cảnh CD đấu lực với bon tay sai
 ? Qua đó nhận xét nghệ thuật khắc hoạ nhân vật cu¶ tác giả?
? Cai lệ đại diện cho tầng lớp xã hội nào trong chế độ thực dân nữa phong kiến
=>Hung hăng,hống hách,dã man và thiếu tình người
=> đại diện tầng lớp XHPK bất công, tàn ác, vô nhân đạo.
 -G/v bình
 ? Em có nhận xét gì về nghệ thuật khắc hoạ nhân vật chị Dậu của tác giả?
? Tác dụng của việc sử dụng biện pháp nghệ thuật ấy?
? Chị Dậu đại diện cho tầng lớp nào trong xã hội phong kiến?
 -bị trị
G/v bình : 
? Đoạn trích đã cho em thấy được những tính cách nào ở nhân vật chị Dậu ?
Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết-ghi nhí. 
MT:HS kh¸i qu¸t kiÕn thøc 
PP:kh¸i qu¸t ho¸. 
- Gv nªu c©u hái cho HS rót ra ®­îc néi dung,nghÖ thuËt,ý nghÜa cña VB.
Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tËp
MT:NhËn thøc sự ph¶n kh¸ng cña ng­êi n«ng d©n trong XH cò
 PP:Th¶o luËn nhãm.
?Qua hai văn bản Tức nước vỡ bờ và Lão Hạc em thấy hình ảnh người nông dân trước cách mạng tháng 8 hiện lên như thế nào? Những người nông dân đó đã mang đến bài học cuộc sống cho em.
- Họ là những người có cuộc sống nghèo khỏ ,bế tắc túng quẩn, không có lối thoát nhưng họ vẫn tiềm ản những phẩm chất tốt đẹp .
-Qua hình ảnh người nông dân trước cm tháng tám giáo dục cho ta dù cuộc sống khó khăn thế nào chăng nữa vẫn phải giữ được phẩm chất tốt đẹp của mình .Giữa bùn đen nhưng tâm hồn họ vẫn tỏa hương thơm ngát như bông hoa sen đồng nội . Nhìn vào cuộc sông cử người nông dân ngay nay ta càng cảm thấy xót thương cho ông cha ta ngày trước và thêm tin yêu vào cuộc sống mới .
C©u hái cho hs kh¸- giái:NguyÔn Tu©n cho r»ng “Ng« TÊt tè xui ng­êi n«ng d©n næi lo¹n .Em cã suy nghÜ g× vÒ ý kiÕn trªn.
KiÕn thøc c¬ b¶n.
I.T×m hiÓu chung.
1.T¸c gi¶ ,t¸c phÈm
 a.T¸c gi¶:
- Ng« TÊt Tè(1893-1954),quªLécHµ,Tõ S¬n, B¾c Ninh. 
- Lµ nhµ v¨n hiÖn thực xuÊt s¾c chuyªn viÕt vÒ ng­êi n«ng d©n tr­íc c¸ch m¹ng.
 b.T¸c phÈm: 
- Trích “Tắt đèn” (26 chương).Đoạn trích ở chương XVIII
- §o¹n trÝch thuéc ch­¬ng cña t¸c phÈm.
2.§äc- tãm t¾t
3. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả,biểu cảm.
4. Bè côc:(2 phÇn)
II. Đọc – hiểu văn bản :
1.T×nh c¶nh cña gia ®×nh chÞ DËu:
- Không có tiền đóng sưu cho chồng, phải bán con; chồng bị bắt, bị đánh đập dã man
-> RÊt nghèo khổ, cuộc sống không có lối thoát,thª th¶m, ®¸ng th­¬ng
* Cảnh chị Dậu chăm sóc chồng:
-Quạt cháo cho chống nguội
- Rón rén bưng đến chỗ chồng nằm...
- Ngồi chờ xem chồng ăn có ngon miệng không
=> Chị là ng phụ nữ đảm đang, yêu thương chồng tha thiết.
2. Cảnh chị Dậu đối mặt với bọn tay sai:
* Chị Dậu: Thiếu sưu
-CD run ; cháu – ông; chị tha thiết khất
-CD xám mặt; cháu van xin ông
-Xưng hô: tôi - ông
-Cảnh báo: Nhà tôi đang đau ốm,ông không được phép hành hạ”
- Thách thức: Mày trói chồng bà đi, bà cho mày xem.
- Quyết liệt phản kháng
=> Diễn biến tâm lý : Nhẫn nhục (van xin tha thiết), địa vị của kẻ thấp cổ bé họng => cự lại bằng lý (chồng tôi đau yếu) - tức quá – địa vị của kẻ ngang hàng => cự lại bằng lực : ngùn ngụt căm thù, hành động quyết liệt, mạnh mẽ, cứng cỏi, dữ dội
- Địa vị “đứng trên đầu thù”, thái độ ngang tang sẵn sàng đè bẹp đối phương
=> Kết hợp chi tiết điển hình về cử chỉ, lời nói, hành động, kết hợp tự sự + miêu tả + biểu cảm, phép tương phản : tính cách chị Dậu đối lập tính cách cai lệ 
=> Tạo được nhân vật chị Dậu giống thật, chân thực, sinh đéng, có sức truyÒn cảm
 * Chị Dậu : Mộc mạc, hiện dịu, giàu tình yêu thương, biết nhẫn nhục chịu đựng, có một sức sống mạnh mẽ, tiềm tµng tinh thần phản kháng áp bức mãnh liệt.
III.Tæng kÕt :
1. N«Þ dung:
- Bộ mặt tàn ác bất nhân của XH thực dân nữa PK
- Sự thấu hiểu, thông cảm sâu sắc của tác giả với tình cảnh cơ cực, bế tắc của người nông dân.
- Sự phát hiện của tác về tâm hồn yêu thương, tinh thần phản kháng mãnh liệt của người nông dân vốn hiền lành chất phác.
2. NghÖ thuËt:
- Tạo tình huống truyện có tính kịch.
- Kể chuyện, miêu tả nhân vật chân thực, sinh động (ngoại hình, ngôn ngữ...)
3.Ý nghĩa: Phản ánh hiên thực về sức phản kháng mãnh liệt chống lại áp bức của người nông dân hiền lành, chất phác.
*B­íc3:H­íng dÉn häc ë nhµ.
 - Häc bµi cò. 
 - So¹n bµi v¨n b¶n “L·o H¹c”.
 **********************************************