Giáo án môn Lịch sử lớp 6 - Bài 9: Đời sống của người nguyên thủy trên đất nước ta

Tuần 9 	Ngày soạn: 12.10.2015
Tiết 9	
BÀI 9 :
ĐỜI SỐNG CỦA NGƯỜI NGUYÊN THỦY TRÊN ĐẤT NƯỚCTA
I MỤC TIÊU BÀI HỌC.
1.Kiến thức: 
Giúp học sinh thấy được:
- Sự phát triển của người tinh khôn so với người tối cổ 
2.Tư tưởng: 
- Xác định được các địa điểm khảo cổ và dấu tích con người trên đất nước ta
- Khai thác các kênh hình
- Lập bảng so sánh hay trình bày miệng về công cụ lao động, nghề nghiệp, tổ chức lao động 
 3.Kỹ năng: 
- Phân biệt và hiểu được giai đoạn phát triển của người nguyên thủy trên đất nước ta
- Bồi dưỡng cho HS về Lịch sử lâu đời của đất nước ta; về lao động sản xuất 
II . CHUẨN BỊ CỦA GV -HS
* Gv:Giáo án, sgk, tài liệu tham khảo
- Bản đồ Việt Nam – lược đồ một số di tích khảo cổ VN.
- Tranh vẽ công cụ đá. Cổ vật phục chế.
* Hs: sgk, vở ghi, vở soạn, đồ dùng học tập
III. HOẠT ĐỘNG DẠY- HỌC.
1/ Ổn định:
2/Kiểm tra bài cũ. 
 - Dựa vào đâu để khẳng định Việt Nam là quê hương loài người
- Nêu những giai đoạn phát triển của thời nguyên thuỷ trên đất nước ta ?
3/Bài mới:
a. Giới thiệu bài: 
Ở bài 8 các em đã học thời nguyên thủy trên đất nước ta các em đã biết những dấu tích của người nguyên thủy được tìm thấy ở cả 3 miền trên đất nước ta điều đó chứng tỏ được người nguyên thủy sống ở khắp nơi. Những dấu tích được tìm thấy cũng có nhiều loại đặc biệt ở giai đoạn phát triển của người tinh khôn công cụ có rất nhiều loại và được cải tiến dần dần dẫn đến lao động có hiệu quả hơn, tìm được nhiều thức ăn hơn và họ không còn sống phụ thuộc vào nhiên nhiên như trước kia. Cuộc sống của con người ngày càng phát triển đòi hỏi họ càng phải chú ý đến cách cải tiến mới . Vậy đời sống vật chất của người nguyên thủy Hoà Bình, Bắc Sơn, Hạ Long có gì mới
 -> bài hôm nay.
b. Dạy bài mới
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức cần đạt
Hoạt động 1 : 
Giáo viên nhắc lại kiến thức
Trải qua hàng chục vạn năm, người tối cổ -> người tinh khôn. Người tinh khôn không ngừng cải tiến công cụ và cách kiếm sống. Vậy đời sống vật chất của người nguyên thủy như thế nào ta vào mục 1.
? Nói đến đời sống vật chất là nói đến những yếu tố : Ăn, mặc, ở, đi lại.
=> Nhưng ở bài này chúng ta tìm hiểu về các công cụ , đồ dùng và nơi ở của người nguyên thủy.
Trong quá trình sinh sống, người nguyên thủy thời Sơn Vi, Hòa Bình, Bắc Sơn thường xuyên tìm cách cải tiến công cụ lao động.
? Em hãy cho biết người thời Sơn Vi đã biết làm công cụ lao động gì.?
? Đến thời Hoà Bình – Bắc Sơn, Hạ Long họ đã biết làm những công cụ nào?
* Giáo viên giới thiệu kênh hình Sgk trang 27
?Nhận xét của em về cải tiến công cụ lao động thời Sơn Vi với Hòa Bình- Bắc Sơn?
Có nhiều công cụ mới hơn, công cụ quan trọng như rìu mài lưỡi, chày, cuốc đá...
? Ngoài chế tạo công cụ lao động người Hòa Bình – Bắc Sơn còn biết làm gì nữa?
? Trong số công cụ này, công cụ và đồ dùng nào quan trọng nhất ? vì sao?
 - Rìu mài lưỡi và đồ gốm. Vì công cụ sắc hơn, đa dạng hơn, thể hiện bước tiến mới về kĩ thuật chế tạo công cụ.
- Chia 4 học sinh 1 nhóm thảo luận : 
? Theo em việc làm đồ gốm có gì khác so với công cụ đá, xương .
- Làm bằng đất sét, không mài, đẽo được, khi làm phải dùng đất ướt để nặn thành hình -> đốt lửa nung cứng 
- Đất sét không sản xuất được công cụ mà chỉ sản xuất để làm đồ đựng) Như vậy, về công cụ sản 
xuất thời Hòa bình – Bắc Sơn có những điểm mới : nhiều công cụ mới, đồ dùng mới. 
?Bên cạnh những cái mới trong công cụ, đồ dùng thời Hòa Bình – Bắc Sơn người nguyên thủy còn biết làm gì để phục vụ cho cuộc sống của mình?
* 2 học sinh trao đổi :
? Họ trồng những cây nào? Nuôi con gì.
=> đây là phát minh quan trọng.
? Việc trồng trọt, chăn nuôi ra đời có ý nghĩa gì ?
Tăng thêm thức ăn, bớt phụ thuộc vào thiên nhiên, cuộc sống của họ no đủ hơn, nơi ở của họ cũng ổn định và định cư lâu dài ở một nơi.
Các em đã học ở bài 3 và chúng ta thấy người nguyên thủy họ sống theo từng bầy, đàn , cuộc sống của họ ăn lông, ở lỗ chủ yếu sống phụ thuộc vào thiên nhiên, trong quá trình phát triển họ dần dần cải tiến công cụ sản xuất và nơi ở của họ. Vậy tổ chức xã hội thời kì này như thế nào ta sang mục 2.
Hoạt động 2
* Gv gọi học sinh đọc mục 2 trang 28
? Người nguyên thủy Hoà Bình – Bắc Sơn sống như thế nào?
- Thành từng nhóm ở vùng thuận tiện, định cư lâu dài ở một số nơi.
? Vì sao ta biết được người nguyên thủy thời đó định cư lâu dài ở một số nơi?.
- Ta phát hiện được trong hang thấy những lớp vỏ sò dày 3 -4m, chứa nhiều công cụ xương ,thú .
? Quan hệ xã hội của người Hoà Bình – Bắc Sơn giai đoạn này như thế nào?
* Do sống định cư lâu dài một nơi nhất định, số người tăng nhanh gồm già – trẻ – trai – gái. Quan hệ người và người cần thiết phải có người chỉ huy công việc.
? Vậy có nhiều người sinh sống như vậy thì phải có người đứng lên làm chủ, ai là người làm chủ gia đình?
? Thị tộc mẫu hệ là gì ?
( Những người có cùng huyết thống sống chung với nhau và tôn người mẹ lên làm chủ)
- Giáo viên treo bảng phụ có ghi bài tập: Khoanh tròn vào câu đúng:
a. Những người cùng đi săn bắt sống chung với nhau.
b. Những người cùng hái lượm sống chung với nhau.
c. Những người cùng huyết thống sống chung với nhau và tôn người mẹ lớn tuổi nhất lên làm chủ.
d. Những người cùng chung tín ngưỡng sống chung với nhau.
? Liên hệ xã hội nước ta hiện nay có còn tồn tại vấn đề này không.?
- Còn ở một số dân tộc thiểu số con cái mang họ mẹ, người phụ nữ làm chủ gia đình. 
- Ở Lâm Đồng hiện nay vẫn còn chế độ thị tộc mẫu hệ, người phụ nữ làm chủ gia đình, con cái theo họ mẹ và con gái đi bắt chồng, quyền của phụ nữ ở trong gia đình rất cao.
Có thể nói đây là xã hội có tổ chức đầu tiên. Hàng ngàn năm trôi qua, nhiều thị tộc có quan hệ với nhau và sống hòa hợp trên một vùng đất chung.
* Chế độ thị tộc mẫu hệ ra đời cũng là thời kì con người biết quan tâm đến đời sống tinh thần. Vậy đời sống tinh thần của họ như thế nào ?- > phần 3
Hoạt động 3
- Giáo viên hướng dẫn học sinh quan sát hình 26, 27 Sgk trang 28 , 29.
? Ngoài lao động sản xuất, người Hoà Bình – Bắc Sơn còn biết làm gì ?
? Đồ trang sức được làm bằng gì .?
- Những vỏ ốc được xuyên lỗ, vòng đeo tay bằng đá, vòng đeo tai bằng đá, chuỗi hạt bằng đất nung.
? Theo em , sự xuất hiện những đồ trang sức của người nguyên thuỷ có ý nghĩa gì ?
- Cuộc sống của người nguyên thủy ngày càng ổn định, cuộc sống tinh thần phong phú hơn, họ có nhu cầu làm đẹp .
- Xã hội ngày càng phát triển thì phụ nữ càng ngày càng làm đẹp nhiều hơn, thời nguyên thủy đồ trang sức chỉ bằng đá, qua thời gian các đồ trang sức cũng ngày càng đa dạng ngày nay như : Vàng, bạc, đồng, kim cương, bạch kim...
?Ngoài việc biết làm đồ trang sức người nguyên thủy còn biết làm gì nữa?
?Người nguyên thủy thời kì này họ có phong tục, tập quán gì?
? Theo em việc chôn công cụ lao động theo người chết nói lên điều gì.?
Không chỉ biết chôn người chết người nguyên thủy còn biết chôn theo công cụ lao động vì họ nghĩ rằng chết là chuyển sang một thế giới khác mà còn người ở đó vẫn phải lao động
=> cuộc sống tinh thần của mình phong phú hơn, xã hội đã phân biệt giàu nghèo.đây là bước tiến đáng kể trong sự phát triển của loài người.
1. Đời sống vật chất
a. Công cụ - đồ dùng :
* Công cụ:
- Thời Sơn Vi: con người ghè đẽo những hòn cuội thành rìu.
- Thời Hoà Bình – Bắc Sơn : họ dùng nhiều loại đá khác nhau để mài thành công cụ như rìu, bôn, chày.
* Đồ dùng :
- Họ biết dùng tre, gỗ, xương, sừng làm công cụ, làm đồ gốm
b. Chăn nuôi – trồng trọt :
- Biết trồng trọt: (rau, đậu, bí, bầu...) và chăn nuôi (chó, lợn)
Nguồn thức ăn tăng, cuộc sống được nâng cao.
2.Tổ chức xã hội
- Sống thành từng nhóm, ở trong hang động, những vùng thuận tiện, định cư lâu dài ở một nơi (Hòa Bình, Bắc Sơn)
- Những người có cùng huyết thống, sống chung với nhau thành nhóm riêng gọi là thị tộc.
- Trong thị tộc họ tôn người mẹ lớn tuổi nhất lên làm chủ gọi là thị tộc mẫu hệ .
3. Đời sống tinh thần
- Biết chế tác và sử dụng đồ trang sức : vỏ ốc có lỗ, vòng đá, chuỗi hạt.
- Biết vẽ hình mô tả cuộc sống tinh thần của mình. 
- Người tối cổ đã hình thành một số phong tục, tập quán: trong mộ táng có chôn theo lưỡi cuốc đá.
4/ Củng cố.
* Bài tập: Giáo viên phát phiếu học tập cho học sinh làm. 
Những điểm mới về đời sống của người nguyên thủy Hoà Bình – Bắc Sơn – Hạ Long
Đời sống vật chất
 Đời sống xã hội
Đời sống tinh thần
5/ Dặn dò: 
về nhà ôn tập những kiến thức theo đề cương để tiết sau kiểm tra 1 tiết.
- Chuẩn bị bài 10: Dọc và cho biết
 + Người thời Phùng nguyên – Hoa Lộc có tiến bộ gì trong công cụ sản xuất.
 + Hai phát minh lớn trong thời gian này là phát minh gì ? ý nghĩa của nó ?