Giáo án Lịch sử lớp 9 - Bài 3: Quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa

Tuần 3 	Ngày soạn: 6.9.2015
Tiết 3	Ngày dạy: 8.9.2015
 CHƯƠNG II: CÁC NƯỚC Á, PHI, MỸ LA TINH TỪ NĂM 1945 ĐẾN NAY
BÀI 3: QUÁ TRÌNH PHÁT TRIỂN CỦA PHONG TRÀO GIẢI
 PHÓNG DÂN TỘC VÀ SỰ TAN RÃ CỦA HỆ THỐNG THUỘC ĐỊA
I.MỤC TIÊU BÀI HỌC.
1/Kiến thức: 
- Biết được tình hình chung ở các nước Á, Phi, Mĩ La Tinhvề các vấn đề chủ yếu:
+ Qúa trình giành độc lập với các hình thức, mức độ khác nhau.
+ Sự phát triển sau khi giành được độc lập
+ Sự hợp tác giữa các nước đang phát triển.
2/Tư tưởng : 
-Cuộc đấu tranh anh dũng và gian khổ của nhân dân các nước châu Á, Phi, Mỹ La Tinh vì sự nghiệp giải phóng và độc lập dân tộc, tăng cường tình đoàn kết hữu nghị với các dân tộc châu Á, Phi, Mỹ La Tinh trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung là CNĐQ
3/Kỹ năng :
-Rèn phương pháp tư duy, khái quát, tổng hợp cũng như phân tích sự kiện, kỹ năng sử dụng bản đồ
II . CHUẨN BỊ CỦA GV –HS:
1. Gv:Giáo án, sgk. Vẽ phóng to lược đồ trong SGK
-Tranh ảnh về các nước châu Á, Phi, Mỹ La Tinh từ sau chiến tranh thế giới thứ hai đến nay
-Bản đồ các nước châu Á, Phi, Mỹ La Tinh
2. Hs: sgk, vở ghi, vở soạn, đồ dùng học tập- Học bài, soạn bài trước khi đến lớp.
III.HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC:
1/Kiểm tra bài cũ :
-Em hãy trình bày quá trình cải tổ của Goóc ba chốp và hậu quả của nó?
-Trình bày hậu quả và nguyên nhân sụp đổ của các nước Đông Âu?
2/ Bài mới
 a. Giới thiệu bài mới:
Sau chiến tranh thế giới thứ II, một cao trào giải phóng dân tộc đã diễn ra sôi nổi ở Châu Á, Phi, Mĩ Latinh, làm cho hệ thống thuộc địa của CNĐQ tan rã từng mảng lớn và đi tới sụp đổ hoàn toàn, tình hình chính trị ở châu Âu có những biến đổi với sự ra đời hàng loạt các nước XHCN, còn các nước châu Á, Phi, Mỹ La Tinh ntn? Vậy quá trình phát triển của phong trào giải phóng dân tộc sau CTTG thứ 2 cụ thể như thế nào ? Hệ thống thuộc địa tan rã ra sao? -> Bài 3
b. Dạy bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức cần đạt
-Yêu cầu hs đọc phần I sgk 
?Chiến tranh TGTII tác động ntn tới các nước Á, Phi, Mỹ La Tinh?
-Lôi kéo các nước Á, Phi, Mỹ La Tinh vào vòng xoáy của chiến tranh -> tác động tới phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc của các nước Á, Phi, Mỹ La Tinh. Đặc biệt khi Nhật đầu hàng đồng minh chiến tranh kết thúc -> hàng loạt các nước lần lượt đứng lên giành độc lập
?Em hãy kể tên các nước ở khu vực ĐNÁ giành độc lập và thời gian?
-Ba nước Inđônêsia, Việt Nam, Lào lần lượt tuyên bố độc lập.
-Gv sử dụng bản đồ giới thiệu các nước .
Yêu cầu hs lên bảng xác định vị trí 3 nước
Gv đọc thêm trong tài liệu tham khảo ( 314)
- In đônêxia 17/8/1945 ND đã nổi dậy làm cuộc cách mạng tháng 8 và nước Inđô tuyên bố thành lập.
- 8/1945 chớp thời cơ thuận lợi ĐCSĐD đã lãnh đạo nhân dân VN tổng kn, đánh đổ đế quốc, phong kiến thành lập nhà nước công nông đầu tiên ở ĐNÁ nhằm xóa bỏ xiềng xích nô lệ, tự thay đổi cuộc sống của mình, là thắng lợi mở đầu cho cao trào giải phóng dân tộc sau CTTG2.
- Phối hợp CMT8 VN, ND Lào đã nổi dậy giành chính quyền.
?Ngoài khu vực ĐNÁ phong trào còn lan sang những nước nào nữa ?
 Sau đó lan nhanh sang các nước Nam Á và Bắc phi.
?Tiếp theo Nam Á và Bắc phi còn nước nào ở Châu Á giành độc lập, hãy kể tên và thời gian?
Yêu cầu hs lên bảng xác định vị trí nước Ấn Độ.
?Ngoài khu vực Châu Á thì Châu phi cũng đấu tranh giành độc lập. Vậy em hãy kể tên các nước và thời gian độc lập?
-Gv sử dụng bản đồ châu phi
Yêu cầu hs lên bảng xác định vị trí 2 nước
Chỉ sau 5 tháng CTĐBP, cuộc knvt ở angieri bùng nổ và thắng lợi chấm dứt 124 năm thống trị của CNTDP.
?Năm 1960 ở châu phi có sự kiện tiêu biểu nào?
?Vì sao gọi năm 1960 là năm châu Phi?
-Năm 1960,17 nước châu Phi tuyên bố độc lập, biến châu phi thành “lục địa trỗi dậy” trong cuộc đấu tranh chống đế quốc thực dân. ở nơi hậu cứ cuối cùng này trong 1960 các nước phương tây đã phải thừa nhận sự sụp đổ của CNTD cũ trên phạm vi toàn tg
?Em hãy kể tên nước và thời gian giành độc lập ở Mĩ la tinh?
-Gv sử dụng bản đồ châu Mỹ La Tinh
Yêu cầu hs lên bảng xác định vị trí nước Cuba.
-Cách mạng cuba thắng lợi mở đầu thời kì bão táp cách mạng ở MLT, nơi mệnh danh là sân sau của đế quốc Mĩ. Là lá cờ đầu của Mỹ La Tinhvới tất cả sự khôn ngoan xảo quyệt và thấy rõ không thể đè bẹp được ý chí độc lập của các dân tộc, các nước phương tây đã thay đổi thủ đoạn: tuyên bố trao trả độc lập cho các dân tộc nhưng thật ra “đi nhưng mà ở” bằng việc kí kết các hiệp định khống chế, nô dịch dưới hình thức mới.
?Em nhận xét gì về phong trào giải phóng dân tộc và sự tan rã của hệ thống thuộc địa giai đoạn 1945 – 1960?
(Gv đọc sách tham khảo 316)
=>Gv nhấn mạnh: Lúc này hệ thống thuộc địa của CNĐQ cơ bản bị sụp. đến 1967 hệ thống chỉ còn 5,2tr km với 35 triệu dân và tập trung chủ yếu ở miến nam châu phi và chỉ tồn tại dưới hai hình thức
+Các nước thuộc địa của BĐN ( Anggola, modambich)
+Chế độ phân biệt chủng tộc (Apacthai) phần lớn ở miền nam châu Phi
-Đại hội đồng LHQ K15 năm 1960 thông qua văn kiện thủ tiêu hoàn toàn CNTD
-Năm 1963 LHQ thông qua tuyên ngôn thủ tiêu hoàn toàn các hình thức của chế độ phân biệt chủng tộc.
 Ở giai đoạn 45 đến 60 của TKXX nhiều nước ở khu vực Á, phi, Mĩ la tinh giành độc lập đã làm cho hệ thống thuộc địa của CNĐQ về cơ bản đã sụp đổ. Vậy giai đoạn tiếp theo những nước nào giành độc lập và hệ thống có sụp đổ hoàn toàn không chúng ta cùng tìm hiểu mục II.
?Em hãy cho biết phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc trên thế giới từ giữa những năm 60 đến những năm 70 của thế kỷ XX ntn?
- Gv sử dụng bản đồ châu phi
?Kể tên và thời gian 3 nước giành độc lập?
Yêu cầu hs lên bảng xác định vị trí 3 nước
-Sự tan rã của hệ thống thuộc địa của BĐN
1975 những tên lính thực dân cuối cùng phải rút khỏi ba nước này.cũng trong năm này ND ĐD hoàn thành cuộc CMDTDC, bước vào thời kì xây dựng và phát triển đất nước Campuchia còn phải chống bọn diệt chủng ponpot-Iêng xari
?Các nước này giành độc lập có ý nghĩa ntn?
Cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở các nước châu Á, phi, MLT làm cho hệ thống thuộc địa của CNĐQ tan rã từng mảng lớn và đi tới sụp đổ hoàn toàn. Vậy những nước nào là cuối cùng làm cho hệ thống CNĐQ sụp đổ hoàn toàn chúng ta sẽ tìm hiểu ở giai đoạn thứ 3.
?Em hãy cho biết chế độ Apacthai tồn tại ở những nước nào?
-Gv giải thích “Apacthai” đây là chính sách phân biệt chủng tộc cực đoan và tàn bạo của Đảng quốc dân, chíng Đảng của thiểu số da trắng cầm quyền ở Nam Phi chủ trương tước đoạt mọi quyền lợi cơ bản về chính trị, kinh tế, xã hội của người da đen
-Ban bố hơn 70 đạo luật phân biệt đối xử
-Là tội ác chống nhân loại
-Yêu cầu hs lên chỉ bản đồ
?Cuộc đấu tranh của nhân dân châu Phi chống chế độ Apácthai diễn ra ntn?
?Kể tên các nước giành chính quyền và thời gian?
HS lên bảng xác định vị trí 3 nước trên bản đồ.
-11.1993 với sự nhất trí của 21 chính đảng bản dự thảo hiến pháp của CH Nam Phi được thông qua chấm dứt sự tồn tại 341 năm của chế độ Apacthai
-4.1994 Nenxơnmanđila trở thành tổng thống da đen đầu tiên ở CH Nam Phi
?Chế độ Apacthai sụp đổ có ý nghĩa ntn?
Thắng lợi này có ý nghĩa lịch sử vô cùng to lớn, đánh dấu sự tan rã của chế độ phân biệt chủng tộc đầy dã man và bất công, một vết nhơ trong lịch sử nhân loại.
?Sau khi giành được độc lập các nước Á ,Phi, Mỹ La Tinh theo em đạt được thành tựu gì?
Nền kt nhiều nước có sự biến đổi nhất định trong đời sống ktxh, sự độc lập vế chính trị có tác dụng mở đường cho sự phát triển kt. Trên lĩnh vực kt, các nước thế giới thứ ba đã giành được quyền chủ động nhất định trong quan hệ với các nước đế quốc.
? Bên cạnh các thành tựu thì vẫn còn nhiều khó khăn, em hãy nêu khó khăn mà các nước gặp phải?
KT nghèo nàn, lạc hậu, lệ thuộc nặng nề do ách thống trị thuộc địa hàng trăm năm để lại, cán cân thương mại thiếu hụt nặng nề, lạm phát diễn ra nghiêm trọng, nợ nước ngoài chồng chất tới mức khó có thể trả nổi, Châu phi trước thế giới là đói kém, thiếu thốn trầm trọng, bệnh dịch và và những rối ren triền miên về chính trị, xung đột, nội chiến và các cuộc chiến tranh biên giới, các dòng người tị nạn, di cưchâu phi vẫn được coi là lục địa nghèo nàn lạc hậu trên thế giới
?Chế độ Apacthai sụp đổ, hệ thống thuộc địa sụp đổ, nhiệm vụ của các nước Á ,Phi, Mỹ La Tinh là gì?Vì sao?
-Khắc phục tình trạng nghèo nàn lạc hậu, đói kém, thiếu thốn trầm trọng, bệnh dịch và những rối ren triền miên về chính trị, xung đột, nội chiến và cuộc chiến tranh biên giới, các dòng người tị nạn, di cưcác nước tìm kiếm những giải pháp khắc phục chính trị, cải cách kinh tế cùng nhiều kế hoạch khẩn cấp, hội nghị quốc tế..tuy nhiên châu phi vẫn coi là lục địa nghèo nàn lạc hậu trên bản đồ thế giới.
-Gv liên hệ thực tế: Gabông, XuđăngLà những nước nghèo nhất thế giới(nội chiến kéo dài)
I.GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 1945 ĐẾN GIỮA NHỮNG NĂM 60 CỦA THẾ KỶ XX
1.Châu Á
-Inđônêsia: 17.8.1945
-Việt Nam: 02.09.1945
-Lào: 12.10.1945
-Ấn Độ: 1946 – 1950
2.Châu Phi
-Ai Cập: 1952
-Angiêri:1954 – 1962.
-Năm 1960 có 17 nước châu Phi tuyên bố độc lập
3.Châu Mỹ La Tinh
-Ngày 1.1.1959 cách mạng CuBa giành được thắng lợi.
-Kết quả : Đến giữa những năm 60 của thế kỷ XX hệ thống thuộc địa của CNĐQ về cơ bản đã sụp đổ 
II.GIAI ĐOẠN GIỮA NHỮNG NĂM 60 ĐẾN GIỮA NHỮNG NĂM 70 CỦA THẾ KỶ XX
-Ba nước tiến hành đấu tranh giành độc lập:
+Ghi nê Bít xao: 9.1974
+Mô Dăm Bích: 6.1975
+Anggola: 11.1975
=>Là thắng lợi quan trọng của phong trào giải phóng dân tộc ở châu Phi
III.GIAI ĐOẠN GIỮA NHỮNG NĂM 70 ĐẾN GIỮA NHỮNG NĂM 90 CỦA THẾ KỶ XX
-Người da đen đã giành được thắng lợi thông qua cuộc bầu cử và thành lập chính quyền
+Dimbabuê: 1980
+Nammibia: 1990
+Nam Phi: 1993
-Xoá bỏ chế độ phân biệt chủng tộc
-Củng cố độc lập, xây dựng và phát triển đất nước
3/Cuûng coá: 
-Laäp baûng lieân bieåu caùc söï kieän quan troïng lieân quan ñeán phong traøo giaûi phoùng daân toäc:
 moác thôøi gian, söï kieän
-Làm bài tập lịch sử
4/Daën doø: 
Hoïc baøi, traû lôøi caâu hoûi trong SGK
Chuaån bò baøi 4 “Caùc nöôùc Chaâu AÙ”