Giáo án Lịch sử Lớp 7 - Tuần 12 - Năm học 2019-2020 - Nguyễn Đức Lực

Ngày soạn: 18/10/2019 Tuần 12
 Tiết 23 
Bài 14
 BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN THẾ KỈ XIII
I. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ NHẤT CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG CỔ (1258).( T1 )
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ
- Kiến thức:
+ Biết được sức mạnh quân sự của quân Mông – Nguyên và quyết tâm xâm lược Đại Việt của chúng qua những tư liệu lịch sử cụ thể.
+ Trình bày được những nét chính về diễn biến của lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên của quân dân nhà Trần.
- Kĩ năng:
+ Biết sử dụng bản đồ trong khi nghe giảng và trả lời câu hỏi, khi tự học ở nhà.
+ Biết phân tích, so sánh, đối chiếu diễn biến giữa ba lần kháng chiến.
- Thái độ:
+ Giáo dục ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí, dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến.
+ Giáo dục lòng căm thù quân xâm lược, niềm tự hào về truyền thống đánh giặc, biết ơn các anh hùng dân tộc.
2. Năng lực có thể hình thành và phát triển cho học sinh
- Năng lực tự học.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
- Năng lực hợp tác.
II. Chuẩn bị về tài liệu và phương tiện dạy học
- Giáo viên: SGK, SGV, Chuẩn KTKN, giáo án. Tranh ảnh, tư liệu lịch sử thời Trần.
- Học sinh: SGK, soạn bài, vở ghi.
III. Tổ chức hoạt động học của học sinh: (45’)
1/ Ổn định lớp.
2. Hoạt động dẫn dắt vào bài (khởi động): (5’)
* Mục tiêu của hoạt động: Kiểm tra bài cũ và hướng học sinh vào nội dung bài mới.
- GV: Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào ?
- HS: Trả lời.
- GV: Bộ máy nhà nước thời Trần có gì khác so với thời Lý ?
- HS: Trả lời.
- GV: Thế kỉ XIII, quân Mông Cổ ở phía Bắc ngày càng mạnh mẽ và phát triển rộng lớn, chúng tiến hành xâm lược các nước lân cận. Chúng đánh nước ta trước rồi xâm lược Nam Tống (Trung Quốc),... Sau khi nắm chính quyền nhà Trần đã bắt tay ngay vào công cuộc xây dựng bộ máy nhà nước, phục hồi sản xuất. Vua tôi nhà trần còn phải chuẩn bị nhiều mặt dể đối phó với những âm mưu xâm lược của bọn phong kiến Mông –Nguyên...
3. Hoạt động hình thành kiến thức: (35’) 
I. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THỨ NHẤT CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG CỔ (1258).( T1 )
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Kết luận, Ghi bảng
Hoạt động 1
* Mục tiêu của hoạt động: 
- Nội dung sự thành lập nhà nước Mông cổ của mục 1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ
-GV: Chỉ đất nước Mông Cổ trên lược đồ thế giới và giới thiệu về Mông Cổ.
- Yêu cầu HS quan sát H29 và nêu nhận xét.
- Giảng: 1257, vua Mông Cổ mở cuộc xâm lược Nam Tống để chiếm toàn bộ Trung Quốc rộng lớn. Nhưng để đạt được tham vọng đó, chúng cho tướng Ngột Lương Hợp Thai chỉ huy quân xâm lược Đại Việt.
? Tại sao quân Mông Cổ đánh Đại Việt trước?
? Trước khi vào nước ta, tướng Mông Cổ đã làm gì?
? Vua Trần đã làm gì khi các sứ giả Mông Cổ đến?
* Kết luận (chốt kiến thức): Biết rõ ý đồ xâm lược của quân Mông Cổ, vua tôi Nhà Trần quyết tâm đánh giặc dù chúng rất mạnh.
Hoạt động 2
* Mục tiêu của hoạt động: Học sinh thấy được sự chuẩn bị của Nhà Trần và trình bày được những nét chính về diễn biến của cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ lần thứ nhất. 
? Khi được tin quân Mông Cổ xâm lược nước ta, vua Trần đã làm gì?
- Yêu cầu HS tường thuật diễn biến của cuộc kháng chống quân Mông Cổ của nhà Trần = lược đồ
 ? Vì sao quân ta đánh bại quân Mông Cổ?
(Trao đổi cặp)
? Bài học kinh nghiệm cách đánh giặc của dân tộc ta là gì?
* Kết luận (chốt kiến thức): Nhờ có sự chuẩn bị chu đáo từ trước, quân dân ta đoàn kết trên dưới một lòng quyết tâm đánh giặc. Vua Trần trực tiếp chỉ huy cuộc kháng chiến, với sự góp sức của các tướng lĩnh và có cách đánh : thông minh (đánh vào chỗ yếu của giặc), linh hoạt (chớp thời cơ khi giặc rơi vào tình thế khó khăn,... để tấn công). Kết quả ta giành thắng lợi.
- Chú ý theo dõi.
- Phân tích: quân đội rất lớn mạnh, có tổ chức, trang bị vũ khí toàn diện.
- Chú ý lắng nghe.
- Vì sau khi chiếm Đại Việt quân Mông Cổ sẽ đánh lên phía nam Trung Quốc, trong khi đó 1 số lượng rất đông quân Mông Cổ tấn công ồ ạt từ phía bắc tạo nên thế gọng kìm tiêu diệt Nam Tống.
- Cho sứ giả đưa thư đe doạ và dụ hàng vua Trần.
- Bắt tống giam vào ngục.
- Ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí, quân đội, dân binh được thành lập và ngày đêm luyện tập.
-HS: 1/1258, quân Mông Cổ tiến vào nước ta theo đường sông Thao xuống Bạch Hạc rồi đến vùng Bình Lệ Nguyên và bị chặn lại. ....
- Vì quân ta biết sử dụng cách đánh giặc thông minh, biết chớp lấy thời cơ.
- Khi thế giặc mạnh ta chủ trương không dốc ngay lực lượng để đối phó mà khôn khéo giữ lực lượng nhữ chúng vào sâu trận địa để đánh lâu dài, khi giặc gặp khó khăn ta mới phản công lại. Đó là kế “lấy yếu đánh mạnh, lấy ít đánh nhiều”.
1. Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ.
Vua Mông Cổ cho quân xâm lược Đại Việt để đánh lên phía nam Trung Quốc, thực hiện kế hoạch gọng kìm tiêu diệt Nam Tống.
2. Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ.
- Cuối năm 1257Vua Trần ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí, quân đội ngày đêm luyện tập ...
- Tháng 1/1258, 3 vạn quân Mông Cổ tiến vào nước ta theo đường sông Thao qua Bạch Hạc đến Bình Lệ Nguyên và bị chặn lại, sau đó tiến vào Thăng Long.
- Nhà Trần thực hiện kế sách “vườn không nhà trống” ...
- Ta mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu buộc địch rút khỏi Thăng Long chạy về nước.
4. Hoạt động luyện tập (củng cố kiến thức): (5’)
* Mục tiêu của hoạt động: Học sinh hiểu biết kiến thức cơ bản của bài học.
- GV: Trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Mông Cổ.
- HS: Trả lời.
- GV: Em hãy nêu những sự kiện cụ thể biểu hiện tinh thần quyết tâm chống giặc của quân dân ta trong cuộc kháng chiến lần thứ nhất ?
- HS: Trả lời. 
* Kết luận (chốt kiến thức): 
- Biết được âm mưu của Mông Cổ, nhà Trần đã chuẩn bị chu đáo và có cách ứng phó thông minh, linh hoạt. Trận chiến diễn ra ác liệt, kết cuộc quân Mông Cổ thua chạy về nước.
- Chuẩn bị tiết sau học: Bài 13, phần II. Cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân xâm lược Nguyên (1285)
5. Hoạt động vận dụng, tìm tòi, mở rộng (nếu có)
6/ Hướng dẫn về nhà.
 	- Học bài, xem phần II, III.
- Dựa vào lược đồ và kênh chữ tường thuật diễn biến của cuộc kháng chiến.
IV/ Rút kinh nghiệm.
................
Ngày soạn: 18/10/2019 	 Tuần 12
	 Tiết 24 
Bài 14
BA LẦN KHÁNG CHIẾN CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC MÔNG – NGUYÊN 
THẾ KỈ XIII 
(Tiết 2)
I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức, kĩ năng, thái độ:
- Kiến thức:
+ Biết được sức mạnh quân sự của quân Mông – Nguyên và quyết tâm xâm lược Đại Việt của chúng qua những tư liệu lịch sử cụ thể.
+ Những nét chính về diễn biến của lần kháng chiến chống quân xâm lược Mông – Nguyên của quân dân nhà Trần lần II.
- Kĩ năng:
+ Biết sử dụng bản đồ trong khi nghe giảng và trả lời câu hỏi, khi tự học ở nhà.
+ Biết phân tích, so sánh, đối chiếu diễn biến giữa ba lần kháng chiến.
 - Thái độ:
+ Giáo dục ý chí kiên cường, bất khuất, mưu trí, dũng cảm của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến.
+ Giáo dục lòng căm thù quân xâm lược, niềm tự hào về truyền thống đánh giặc, biết ơn các anh hùng dân tộc.
2. Năng lực có thể hình thành và phát triển cho học sinh: 
- Năng lực tự học.
- Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo.
- Năng lực hợp tác.
II. Chuẩn bị về tài liệu và phương tiện dạy học
- Giáo viên: SGK, SGV, Chuẩn KTKN, giáo án. Tranh ảnh, tư liệu lịch sử thời Trần.
- Học sinh: SGK, soạn bài, vở ghi.
III. Tổ chức hoạt động học của học sinh: (45’)
1/ Ổn định lớp.
1. Hoạt động dẫn dắt vào bài (khởi động): (5’)
* Mục tiêu của hoạt động: Kiểm tra bài cũ và hướng học sinh vào nội dung bài mới.
- GV: Em hãy cho biết âm mưu xâm lược Đại Việt của quân Mông Cổ.
- HS: Trả lời. (Mục 1.I. Bài 13).
- GV: Em hãy trình bày sự việc nhà Trần chuẩn bị và tiến hành kháng chiến chống quân Mông Cổ
- HS: Trình bày. (Mục 2.I. Bài 13).
- GV: Năm 125, vua Mông Cổ quyết định xâm lượcTrung quốc, chúng lấy cớ mượn nước ta để làm bàn đạp xâm lược Nam Tống. Vua Trần đã huy động cả nước. Đứng lên chống Mông Cổ giành thắng lợi. Vậy sau cuộc kháng chiến chống quân xâm lược mông Cổ, quân dân ta còn phải đánh giặc nào nữa ? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài học này !
- HS: Theo dõi.
2. Hoạt động hình thành kiến thức: (35’)
II. CUỘC KHÁNG CHIẾN LẦN THÚ HAI CHỐNG QUÂN XÂM LƯỢC NGUYÊN 1285.
Hoạt động dạy
Hoạt động học
Ghi bảng
Hoạt động 1
* Mục tiêu của hoạt động: Học sinh thấy được âm mưu xâm lược Cham-pa và Đại Việt của nhà Nguyên
- Giảng: Sau thất bại 1258 quân Mông Cổ không chịu từ bỏ âm mưu xâm lược đại việt. 1279, sau khi thôn tính được nhà Tống, vua Mông Cổ lập ra nhà Nguyên đặt nền thống trị toàn bộ Trung Quốc. Vua nguyên lúc bấy giờ là Hốt Tất Liệt ráo riết chuẩn bị xâm lược Cham Pa và Đại Việt.
? Hốt Tất Liệt cho quân xâm lược Cham Pa và Đại Việt nhằm mục đích gì?
? Nhà Nguyên cho quân đánh Cham Pa nhằm mục đích gì?
- Giảng: 1283, 10 vạn quân Nguyên do tướng Toa Đô chỉ huy xâm lược Cham Pa nhưng đã bị nhân dân Cham Pa đánh trả → quân Nguyên thất bại phải cố thủ ở phía Bắc chuẩn bị xâm lược Đại Việt.
* Kết luận (chốt kiến thức): Mặc dù Mông Cổ đã thống trị toàn Trung Quốc nhưng kế hoạch dùng Cham-pa làm bàn đạp để xâm lược Đại Việt bước đầu đã thất bại.
Hoạt động 2
* Mục tiêu của hoạt động: Học sinh thấy được sự chuẩn bị của nhà Trần trong việc chống quân Nguyên.
? Sau khi biết tin quân Nguyên có ý định xâm lược nước ta, vua Trần đã làm gì?
? Hội nghị này rất quan trọng, vì sao?
-Giảng: Hoài Văn hầu Trần Quốc Toản có lòng yêu nước sâu sắc nhưng
- GV: Em có suy nghĩ gì về tấm gương yêu nước của Hoài Văn Hầu - Trần Quốc Toản ?
Thảo luận
? Hội nghị Diên Hồng có tác dụng gì đến việc chuẩn bị kháng chiến?
? Việc thích 2 chữ “Sát Thát” vào cánh tay quân sĩ có ý nghĩa gì?
* Kết luận (chốt kiến thức): Nhà Trần đã mở Hội nghị Bình Than, Hội nghị Diên Hồng để bàn kế đánh giặc, Hưng Đạo Vương – Trần Quốc Tuấn được cử làm tổng chỉ huy quân đội. Quân sĩ được tập dượt kĩ càng, nhân dân cả nước sẵn sàng đánh giặc.
Hoạt động 3
* Mục tiêu của hoạt động: Học sinh hiểu biết và tình bày được diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến chống quân Nguyên.
- Yêu cầu HS dựa vào lược đồ và kênh chữ tường thuật diễn biến của cuộc kháng chiến.
? Không thực hiện được âm mưu bắt sống vua Trần và quân chủ lực, Thoát Hoan đã làm gì?
- Giảng: Dựa vào thơi cơ đó, quân Trần tổ chức phản công đánh bại quân giặc ở nhiều nơi: Tây Kết, cửa Hàm Tử, bến Chương Dương sau đó vào giải phóng Thăng Long. 
? Trận chiến này ta đạt được những kết quả gì?
*KTLM: Ngữ văn 7 
“Phò giá về kinh”
? Nêu cách đánh của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên lần 2?
* Kết luận (chốt kiến thức): Quân Nguyên, đông và mạnh, lại lắm mưu nhiều kế song vẫn thất bại trước một nước nhỏ bé là Đại Việt.
- Chú ý theo dõi.
-HS: Làm cầu nối thôn tín các nước phía nam Trung Quốc.
-HS: Làm bàn đạp tấn công vào Đại Việt.
- Chú ý theo dõi.
-HS: Vua Trần triệu tập hội nghị ở bến Bình Than, bàn kế phá giặc.
-HS: Vì hội nghị tập hợp các vương hầu, quan lại nhà Trần để bàn kế hoạch đánh giặc.
- Chú ý lắng nghe.( Đọc SGK phần chữ nhỏ )
- HS: Tuổi trẻ, trí lớn, lòng yêu nước quyết tâm bảo vệ Tổ quốc.
-HS: Đây là hội nghị thể hiện ý chí kiên trung của nhân dân Đại Việt.
- HS: Thể hiện quyết tâm cao độ của quân sĩ thà chết chứ không chịu mất nước.
-HS lên bảng trình bày diễn biến => HS khác lên bảng trình bày lại.
-HS: Cho quân rút về Thăng Long chờ tiếp viện.
-HS theo dõi
-HS: Quân giặc phần bị chết, phần còn lại chạy về nước, Thoát Hoan chui vào ống đồng về nước, Toa Đô bị chém đầu.
- HS theo dõi
-HS: Lúc đầu quân giặc mạnh nhà Trần không dốc toàn bộ lực lượng để đối phó với chúng mà khôn khéo rút lui chờ thời cơ, quyết giành thắng lợi, cách đánh “vườn không nhà trống”.
1.Âm mưu xâm lược Cham Pa và Đại Việt của nhà nguyên.
- Sau khi thống trị toàn bộ Trung Quốc, vua Nguyên ráo riết chuẩn bị xâm lược Cham Pa và Đại Việt.
- 1283, tướng Toa Đô cho quân xâm lược Cham Pa nhưng thất bại.
2. Nhà Trần chuẩn bị kháng chiến.
- Vua Trần triệu tập hội nghị ở bến Bình Than, bàn kế phá giặc.
- Đầu năm 1285, vua Trần mở hội nghị Diên Hồng.
- Tổ chức tập trận, duyệt binh lớn ở Đông Bộ Đầu. 
- Chia quân đóng giữ những nơi hiểm yếu.
3. Diễn biến và kết quả của cuộc kháng chiến.
*Diễn biến:
- Cuối 1/1285, 50 vạn quân Nguyên do Thoát Hoan chỉ huy tiến vào nước ta.
- Quân ta sau 1 vài trận đánh địch ở biên giới ......
- Cùng 1 lúc Toa Đô từ Cham Pa đánh ra Nghệ An, Thanh Hoá, ......
- 5/1285 nhân lúc quân giặc khó khăn, nhà Trần tổ chức phản công .....
*Kết quả:
Sau hơn hai tháng phản công, quân ta đã đánh tan hơn 50 vạn quân Nguyên, kết thúc thắng lợi cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên.
4. Hoạt động luyện tập (củng cố kiến thức): (5’)
* Mục tiêu của hoạt động: Học sinh hiểu biết nội dung kiến thức bài học.
- GV: Trình bày tóm tắt diễn biến cuộc kháng chiến lần thứ hai chống quân Nguyên của nhà Trần.
- HS: Trình bày.
- GV: Em có suy nghĩ gì về hai lần nhà Trần đánh thắng quân xâm lược Mông – Nguyên ?
- HS: Trình bày.
* Kết luận (chốt kiến thức):
- Trước thế lực ngoại bang hùng mạnh, quân dân ta quyết không khuất phục.
- Chuẩn bị bài 14. III. Cuộc kháng chiến lần thứ ba chống quân xâm lược Nguyên (1287-1288)
5. Hoạt động vận dụng, tìm tòi, mở rộng (nếu có)
6. Hướng dẫn về nhà: 
 	- Học bài, xem 15, mục I và trả lời các câu hỏi giữa bài.
- Dựa vào đâu mà vua Trần và Trần Quốc Tuấn chọn sông Bạch Đằng làm nơi mai phục? 
- Cách đánh sáng tạo của nhà Trần trong 3 lần kháng chiến?
IV/ Rút kinh nghiệm:
........................