Giáo án Lịch sử 7 - Lê Thị Nguyện - Tiết 21, Bài 13: Nước Đại Việt ở thế kỷ XIII (Tiết 1)

Tuaàn: 11	Ngaøy soaïn: 25/ 10/ 2014
Tieát : 21	Ngaøy daïy: 28/ 10/ 2014
Chương III: NƯỚC ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN (Thế kỷ XIII – XIV)
Bài 13 : NƯỚC ĐẠI VIỆT Ở THẾ KỶ XIII (Tiết1)
I. MỤC TIÊU 
 	1. Kiến thức: Sau bài học HS cần nắm được:
Những nét chính về chính trị, kinh tế, xã hội cuối thời Lý. Trần Cảnh lên ngôi vua, thiết lập triều đại Trần.
Tổ chức bộ máy nhà nước, quân đội thời Trần ( quy củ hơn thời Lý), pháp luật thời Trần
2.Thái độ:
 - Bồi dưỡng cho học sinh ý thức vươn lên, tự hào về dân tộc.
 	3. Kỹ năng:
 - Rèn luyện kỹ năng phân tích, nhận xét, đánh giá.
II. CHUẨN BỊ.
1.Giáo viên:
 Giáo án, sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần ở bảng phụ.
2. Học sinh:	
Sách giáo khoa, vở bài học, học bài ở nhà theo hướng dẫn của giáo viên.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
Ổn định:(1’) lớp: 7A1…………….7A2……………..7A3…………………
 7A4……………7A5……………7A6…………………..
 1.Kiểm tra bài cũ:(5’)
Em hãy trình bày những chuyển biến của xã hội nước ta thời Lý?
Nêu những nét khái quát về giáo dục, văn hóa nước ta thời Lý?
 2. Giới thiệu bài mới: Như chúng ta đã biết, khi nhà Lý mới thành lập nhà nước rất chăm lo đến việc phát triển đất nước và đời sống nhân dân.Nhưng đến thế kỷ XII, nhà Lý đã bị suy yếu trầm trọng. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng đó, nhà Trần thành lập trong hoàn cảnh nào ? -> bài mới. 
 3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS
NỘI DUNG KIẾN THỨC
Hoạt động 1: (7’) Tìm hiểu quá trình nhà Lý sụp đổ.
GV: cho học sinh đọc mục 1 Sgk. 
Khái quát một số nét về nhà Lý ( Thành lập năm 1009, trải qua 8 đời vua đến đời vua thứ 9, nhà Lý ngày càng suy yếu trầm trọng.)
? Nguyên nhân nào dẫn đến nhà Lý suy yếu như vậy? 
Giáo viên giảng : Đời vua thứ 8 , Lý Huệ Tông chỉ sinh được hai người con gái là Thuận Thiên và Chiêu Hoàng
HS: đọc phần chữ in nghiêng “Bấy giờ… việc gì ”.
? Việc làm trên của nhà Lý đã dẫn đến hậu quả gì ?
GV: Một số thế lực phong kiến ở các địa phương chống lại triều đình…-> nhà Lý ngày càng suy yếu hơn.
? Trước tình hình đó, nhà Lý đã làm gì ? 
HS: ( dựa vào thế lực của họ Trần )
? Nhà Trần được thành lập trong hoàn cảnh nào ?
HS: ( Khi nhà Lý gặp khó khăn, nhân cơ hội đó nhà Trần ép Lý Chiêu Hòang nhường ngôi cho Trần Cảnh…
GV: đọc lời của Trần Thủ Độ “Hiện nay……cho chồng”
Em hãy nêu nhận xét của mình về sự ra đời của nhà Trần?
Hoạt động 2: Tìm hiểu nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền (15’)
? Sau khi lên nắm chính quyền nhà Trần đã làm gì ? ( Dẹp yên rối loạn, xây dựng bộ máy nhà nước )
? Bộ máy nhà nước nthời Trần được tổ chức như thế nào ?
? Em hãy vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần ?
Giáo viên giảng : Đứng đầu là vua, các vua thường nhường ngôi sớm cho con, tự xưng là Thái thượng hoàng.
 + các chức đại thần văn võ do người họ Trần nắm giữ…
? Ngoài ra , Bộ máy nhà nước thời Trần còn có nét gì nữa ?
? Em có nhận xét gì về tổ chức bộ máy nhà nước thời Trần ?
Học sinh chia nhóm thảo luận : So với bộ máy nhà nước thời Lý, bộ máy nhà nước thời Trần ?
 + Vua nhường ngôi sớm cho con, tự xưng là Thái thượng hoàng.
 + Các chức đại thần văn võ do ngừoi họ Trần nắm giữ.
 + Đặt thêm một số cơ quan và một số chức quan
 + Chia cả nước làm 12 lộ, chức xã quan do triều đình đặt ra.
Hoạt động 3: Tìm hiểu về pháp luật thời Trần (10’)
HS: đọc mục 3 Sgk 
HS: nhắc lại nội dung luật hình thư thời Lý.
? Trình bày những nét chính về luật pháp thời Trần?
HS thảo luận cặp: Điểm giống và khác nhau giữa luật pháp thời Trần và thời Lý là gì?
GV phân tích thêm: Quyền tư hữu tài sản làm cho quan lại có nhiều ruộng đất thành lập các điền trang
Thời Lý không có cơ quan xét xử và thi hành pháp luật mọi việc do vua quyết định. Dưới thời Trần đặt cơ quan thẩm hình viện để xét xử kiện cáo . Ngoài ra vua Trần vẫn để chuông lớn ở thềm cung điện để cho dân kêu oan những lúc vua đi thăm các địa phương nhân dân có thể đón rước thậm chí xin dừng lại để xem vụ kêu oan … tất cả những điều đó nhằm làm cho pháp luật nghiêm minh nhờ vậy pháp luật thời Trần đã góp phần tích cực có hiệu quả vào việc củng cố vững chắc vương triều nhà Trần, ổn định xã hội và phát triển kinh tế. 
I. NHÀ TRẦN THÀNH LẬP
 1. Nhà Lý sụp đổ:
- Cuối thế kỷ XII, nhà Lý suy yếu
- Kinh tế khủng hoảng, mất mùa, li tán
- Một số thế lực phong kiến địa phương nổi dậy, nhà Lý phải dựa vào họ Trần để chống lại
- Tháng 12 – 1226, Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho Trần Cảnh -> nhà Trần thành lập.
2. Nhà Trần củng cố chế độ phong kiến tập quyền.
+ Trung ương
Vua-Thái thượng hoàng
cấp triều
 đình
Đại thần 
võ
Đại thần
 văn
QSV,TYV
TNP
+ Các đơn vị hành chính
 Cấp 12 lộ 
 trung (Chánh, phó an phủ sứ) 
gian
 Phủ	châu huyện
 Xã xã xã
Chế độ tập quyền được củng cố hơn
3. Pháp luật thời Trần.
+ Năm 1230 ban hành bộ Quốc triều hình luật.
+ Nội dung : giống với thời Lý nhưng bổ sung thêm: Xác nhận và bảo vệ quyền tư hữu tài sản.
+ Đặt cơ quan thẩm hình viện.
4. Củng cố:(2’)
Em hãy vẽ sơ đồ bộ máy nhà nước thời Trần ?
Nêu nội dung pháp luật của thời Trần ?
* Bài tập
 1. Nguyên nhân nào dẫn tới sự sụp đổ của nhà Lý ?
 a. Vua ăn chơi, quan tranh quyền.
 b. Sản xuất không được chăm sóc, lụt lội, hạn hán, mất mùa.
 c. Dân nghèo nổi dậy, các thế lực địa phương chống triều đình.
 d. Các câu …………………… đúng.
 2. Nhà Trần đã được thành lập như thế nào ?
 a. Nhà Lý phải dựa vào nhà Trần để chống lại các cuộc nổi loạn đã tạo điều kiện và thời cơ cho họ Trần.
 b. Qua cuộc hôn nhân giữa Trần Cảnh và Lý Chiêu Hoàng.
 c. Dựa vào sự ủng hộ của nhân dân.
 d. Các câu ……………………..đúng.
 3.Điền vào chỗ trống cho hợp lí :
- Bộ luật thành văn đầu tiên của nước ta là ………………………………………. được viết dưới thời………………………………………..Đến thời Trần, ban hành bộ luật mới gọi là ……………………………………………………….. So với pháp luật thời Lý, pháp luật thời Trần…………………………………………………………..
5. Hướng dẫn học tập ở nhà(2’)
Học bài kết hợp Sgk trả lời các câu hỏi 1, 2, 3 .
Chuẩn bị bài mới : Phần tiếp theo
Quan sát hình 27 – 28 Sgk tập mô tả và nhận xét.
IV. RÚT KINH NGHIỆM (3’)
………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………